Νέες μαρτυρίες για τουρκικές προετοιμασίες - διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας - επιβολή δύο ομόσπονδων κρατών -εισβολή

Περαιτέρω έρευνα μας στο  Βρετανικό Κρατικό Αρχείο

Νέες μαρτυρίες για τουρκικές προετοιμασίες  - διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας - επιβολή δύο ομόσπονδων κρατών -εισβολή

Η νέα αυτή παρουσίαση  βρετανικών αποδεσμευμένων εγγράφων δεν ανήκει στις συνηθισμένες σειρές του Υπ. Εξωτερικών της Βρετανίας αλλά σε εκθέσεις των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών (Κύπρου), που καλύπτουν την περίοδο 1950 - 1974 και μας περιγράφουν, μεταξύ άλλων, και δραστηριότητες των Τουρκοκυπρίων.  Παραθέτουμε σήμερα τις αναφορές για τους Τουρκοκύπριους για ευρύτερη ενημέρωση.

Οι Τούρκοι εκπαιδεύονται

Έκθεση, 2 Αυγούστου, 1962, κατέγραψε ότι:

«Λέγεται ότι, Τουρκοκύπριοι στην Πέτρα του Διγενή εκπαιδεύονται με όπλα στα βουνά βορείως του χωριού, προσποιούμενοι ότι κυνηγούν. Από μάλλον έγκυρη πηγή υπάρχει η πληροφορία ότι μέλη της ΤΜΤ, (TurkMukavemet Teshkilati) διεξάγουν συστηματικά στρατιωτική εκπαίδευση κοντά στο Πλατάνι».

ΤΜΤ - Τουρκοκύπριοι

«Παρ' όλες τις απώλειες που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα, μέλη της ΤΜΤ προετοιμάζονται για μάχη. Τρεις διαφορετικές αναφορές λένε, ότι οι διοικητές στις τουρκοκυπριακές περιοχές Λευκωσίας, Αμμοχώστου, Λάρνακας και Περγάμου είναι "ξένοι" στρατιωτικοί που ενεργά καθοδηγούν τους πολίτες και την αστυνομία, τις στρατιωτικές δραστηριότητες και συντονίζουν την συγκέντρωση Τουρκοκυπρίων από τις πέριξ περιοχές, ειδικά από μικτά χωριά, και τους μαζεύουν σε αμιγώς τουρκοκυπριακές κοινότητες». (Έκθεση 17 Ιανουαρίου1964)

Οπλισμένοι αστακοί οι Τουρκοκύπριοι

Στην έκθεση 29 Ιανουαρίου 1964, αναφέρεται ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι εφοδιασμένοι με μεγάλη ποσότητα αυτόματων και άλλων όπλων και πυρομαχικών, τα οποία έχουν στην παλαιά πόλη της Αμμοχώστου.

Οπλισμένοι Τούρκοι στην Πάφο

Στην  έκθεση 29.1.1964,  τονίζεται, ότι οι Τουρκοκύπριοι στη Πάφο ήσαν πολύ καλά οπλισμένοι και προσπαθούσαν να εφοδιάσουν με όπλα και τους συμπατριώτες τους στα πέριξ χωριά.

ΟΙ ΤΟΥΡΚΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ - Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΜΤ - ΑΠΌ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ 1963

Στην έκθεση ημερ. 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες είναι ξεκάθαρες για τους τουρκικούς στόχους. Έγραψαν σχετικά:

«Πολιτική της ΤΜΤ. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Truce Force και δηλώσεις των Τουρκοκυπρίων ηγετών, συμπεραίνουμε ότι από τα Χριστούγεννα του 1963 η ΤΜΤ επικεντρώθηκε στο στόχο της να κατορθώσει τον πλήρη διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων. Οι ηγέτες της ΤΜΤ φαίνονται να οργανώνουν την συγκέντρωση της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε εξ ολοκλήρου τουρκοκυπριακά χωριά ή πόλεις, όχι μόνο για να ενισχύσουν την άμυνά τους, αλλά αναμφίβολα για να υποστηρίξουν το στόχο του διαχωρισμού των κοινοτήτων. Σε κάποιες περιοχές της υπαίθρου οι χωρικοί φέρουν ένσταση στην πολιτική της ΤΜΤ.

Ένας τουρκοκύπριος, στέλεχος της ΤΜΤ είναι ο Κεμάλ Σιεμί, αλλοιώς Τσιακάλ, πρώην υπάλληλος του ταχυδρομείου και πρόεδρος του ποδοσφαιρικού σωματείου Τσετίνγκκαγια. Τώρα, αυτός εμφανίζεται ως εθνικός ηγέτης και δίνει οδηγίες στους πολιτικούς... Όμως, ο πλήρης έλεγχος, περιλαμβανομένων και των επικοινωνιακών καναλιών με την Άγκυρα, λέγεται ότι βρίσκεται στα χέρια ενός «ηγέτη» που δεν ονομάστηκε, που πρόσφατα ήλθε από την Τουρκία. Επιπλέον, μάλλον η γενική πολιτική έρχεται από την Τουρκία και μεταβιβάζεται μέσω της τουρκικής πρεσβείας στην Λευκωσία.

Το μέγεθος της εξουσίας της ΤΜΤ στον πολιτικό τομέα επιβεβαιώνεται και με το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΤΜΤ έδωσαν αυστηρές οδηγίες στον Ραούφ Ντενκτάς όταν έφυγε για την σύσκεψη του Λονδίνου να μην δεχθεί τίποτα λιγότερο από ξεχωριστές διοικήσεις, μέσα σε κεντρική ομόσπονδη οργάνωση.

Το 1959 τα μέλη της ΤΜΤ ήσαν περίπου 1067. Τον Σεπτέμβριο του 1963 αυξήθηκαν στις 3,000...».

Φυλλάδιο του ΑΚΕΛ προς Τουρκοκύπριους

«Στις 27 Φεβρουαρίου 1964, το ΑΚΕΛ κυκλοφόρησε φυλλάδιο στα τουρκικά καλώντας τους Τουρκοκύπριους να συνεργαστούν με τους Ελληνοκύπριους ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Ξέρουμε μόνο μία άλλη τέτοια περίπτωση μέσα του Ιανουαρίου που το ΑΚΕΛ εξέδωσε φυλλάδια προπαγάνδας στα τουρκικά». (Έκθεση 26 Φεβρουαρίου-4 Μαρτίου 1964)

Οι Τούρκοι χάνουν τις ελπίδες των για διχοτόμηση

Ο Ιχσάν κινδυνεύει να δολοφονηθεί

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι μετά τις ήττες τους στη Λεμεσό, Κτήμα και Μαλλιά, οι Τουρκοκύπριοι σ΄ όλη τη νήσο χάνουν τις ελπίδες τους για επιβολή διχοτόμησης ή ομόσπονδου κράτους. Φαίνονται κουρασμένοι από τις πιέσεις... ορισμένοι, περιλαμβανομένου και ηγέτη της ΤΜΤ, σκέφτονται να μεταναστεύσουν.

Ο Δρ. Ιχσάν Αλή, πρώην κοινοτικός σύμβουλος στο Κτήμα και ίσως και μέλος του Τουρκοκυπριακού Λαϊκού Κόμματος της αντιπολίτευσης, δημόσια χαρακτήρισε ως ανοησία τον ισχυρισμό ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να ζήσουν μαζί. Λέγεται ότι είπε πως "τρομοκρατική καμπάνια" έχει ξεκινήσει εναντίον Τουρκοκυπρίων από τους πιο εξτρεμιστές συμπατριώτες τους.

Ο Δρ. Αλή εκφράζει τις απόψεις των μετριοπαθών Τουρκοκυπρίων, όμως κινδυνεύει να δολοφονηθεί από τους εξτρεμιστές Τουρκοκύπριους...». (Έκθεση 18 - 25 Μαρτίου 1964)

Τουρκικά σχέδια σε περίπτωση  εισβολής, διχοτόμησης, ομοσπονδίας

Αεροδρόμιο Αγύρτας για ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΑΚΗ ΖΩΝΗ

Στην έκθεση 18-25 Μαρτίου 1964, επισημαίνεται ότι υπάρχει σχέδιο των Τουρκοκυπρίων για εκκένωση όλων (των Τ/κ) από τη Λεμεσό προς την περιοχή Κερύνειας και ότι αυτό το σχέδιο θα υλοποιηθεί μόλις η ειρηνευτική δύναμη αποκαταστήσει την ελευθερία διακίνησης... Και ότι ο διοικητής και οι περισσότεροι μαχητές της ΤΜΤ από την Πάφο έφυγαν από την πόλη και η Πάφος δεν περιλαμβάνεται πλέον στα τουρκικά σχέδια. Ενδιαφέρον έχει, η σημείωση στην έκθεση που αναφέρει:

«Αυτό το σχέδιο είναι στις ίδιες γραμμές του έκτακτου σχεδίου για εκκένωση των Τ/κ, για να συναντήσουν τα τουρκικά στρατεύματα σε περίπτωση εισβολής, όπως αναφέραμε στην έκθεσή μας....Αυτή η κίνηση είναι στις γραμμές της πολιτικής της ΤΜΤ... Ανεπιβεβαίωτη πληροφορία λέγει, ότι ο αεροδιάδρομος Αγύρτας πολύ πιθανόν να χρησιμοποιηθεί ως αεροδρόμιο σε περίπτωση εισβολής ή, εάν κάποιο είδος διχοτόμησης η ομοσπονδίας εξασφαλιστεί, ως το αεροδρόμιο για την τουρκοκυπριακή ζώνη. Αλλιώς, θα χρησιμοποιηθεί ως νέο χωριό για τους εκτοπισμένους... Το μέγεθος του αεροδιαδρόμου μπορεί να επιτρέπει σε ελαφρά δικινητήρια αεροπλάνα να προσγειωθούν ή, στην ανάγκη, και Ντακότα C47. Από εναέρια βολιδοσκόπηση μπορεί να επεκταθεί δίχως μεγάλα προβλήματα σε περίπου 2,800 πόδια».

Η επιθετικότητα της ΤΜΤ

Στις 6 Ιουνίου 1964, οι μυστικές βρετανικές υπηρεσίες είχαν πληροφορία από τουρκοκυπριακή πηγή στη Λάρνακα, την οποία θεωρούσαν έγκυρη, ότι μετά το τελευταίο «ξεγέλασμα»  της τουρκικής κυβέρνησης, η ΤΜΤ στην περιοχή της πηγής  (Λάρνακα) πίστευε ότι η Τουρκία δεν είχε σκοπό να επέμβει. Η πηγή εξέφρασε την άποψη ότι, επομένως, οι Τουρκοκύπριοι πρέπει «να δημιουργήσουν φασαρία» στο νησί και να μπούν πραγματικά στην επίθεση. (Έκθεση 16 Ιουνίου 1964)

(A normally reliable Turkish Cypriot source from Larnaca stated on 6^th June that following the latest "let-down" by the Turkish Government TMT in his area feel that Turkey does not intend to intervene. Source expressed the view that Turkish Cypriots ought therefore to "create havoc" on the island and really take the offensive).

Οι Τούρκοι συνεχίζουν να μεταφέρουν όπλα

Στην έκθεση 22 Ιουνίου 1964 των μυστικών βρετανικών υπηρεσιών, τονίζεται ότι οι Τούρκοι συνεχίζουν να εισάγουν μυστικά όπλα από την περιοχή Κοκκίνων/Μανσούρας, ενώ συνεχίζεται η αδυναμία των Ηνωμένων Εθνών να ανοίξουν το δρόμο Λευκωσίας-Κερύνειας για τους Ελληνοκύπριους.

Οι τουρκικοί βομβαρδισμοί της Τυλληρίας

Στις 7 Αυγούστου 1964, μετά από ανιχνευτικές πτήσεις, η τουρκική αεροπορία σε μια ένδειξη υπεροχής πέταξε απάνω από τα Κόκκινα προσπαθώντας να αποθαρρύνει τους Ελληνοκύπριους που είχαν συγκεντρωθεί πέριξ της Μασούρας και των Κοκκίνων στις 6 και 7 Αυγούστου. Στις 8 και 9 Αυγούστου, τα τουρκικά μαχητικά άρχισαν τις επιθέσεις.  Τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδισαν διασταυρώσεις δρόμων και ελληνο-κυπριακές ναυτικές περιπόλους στις 8 Αυγούστου και οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν στις 9 Αυγούστου με ρουκέτες και (λέγεται) βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς πέριξ των Κοκκίνων. Ο Μακάριος δήλωσε ότι, εάν δεν σταματήσουν οι τουρκικές αεροπορικές επιθέσεις, θα επιτίθετο και εκείνος εναντίον των τουρκο-κυπριακών χωριών σ΄ ολόκληρη την νήσο.  Μετά από έντονες διπλωματικές δραστηριότητες, επιτεύχθηκε ανακωχή το βράδυ της 9^ης Αυγούστου και συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις...

Αναλυτικότερα

8 Αυγούστου - Οι βρετανικές υπηρεσίες των βάσεων κατέγραψαν συνολικά 24 τουρκικές αεροπορικές πτήσεις πάνω από την Κύπρο. Το πρωί κατέγραψαν 6 F84 και 2 RF84 πάνω από την Κύπρο. Το βράδυ κατέγραψαν επιθέσεις αεροπλάνων F100, F84 και, πιθανόν, και F86 της τουρκικής αεροπορίας, τα οποία διενέργησαν σειρά επιθέσεων διαρκείας περίπου 3 ωρών. Οι επιθέσεις έγιναν με ρουκέτες και αυτόματα όπλα πάνω από την Πόλη, ελληνοκυπριακές θέσεις νοτιο-δυτικά των Κοκκίνων και του Ξερού, όπου βύθισαν  την ελληνο-κυπριακή ακταιωρό (Φαέθων). 

Ένα F100 του 112^ου σμήνους του Εσκίσεχίρ καταρρίφθηκε. Ο πιλότος κατάφερε να το εγκαταλείψει, αλλά πέθανε αργότερα στο Νοσοκομείο Λευκωσίας.

9 Αυγούστου  - Η τουρκική αεροπορία συνέχισε τους βομβαρδισμούς της περιοχής Κοκκίνων με βαρύτερα όπλα, με βόμβες βάρους 750lb  και, πιθανόν, με βόμβες ναπάλμ και ρουκέττες.  Ο αριθμός των εξορμήσεων, όπως αναφέρθηκε από το Μπι Μπι Σι, ήσαν 64. Το ραντάρ των βρετανικών βάσεων κατέγραψαν 40 και πλέον πτήσεις πάνω από νοτιο-δυτική Κύπρο καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

10 Αυγούστου - Ακόμα μια αεροπορική επίθεση πάνω από την Πόλη ενωρίς το πρωί. Έγκυρες πληροφορίες αναφέρουν, ότι τα αεροπλάνα που επιτέθηκαν κατά της Κύπρου είχαν εξορμήσει από την αεροπορική βάση του Ντιαρμπακίρ και, μετά τις επιχειρήσεις, επέστρεψαν στη βάση Ιντσιρλίκ στα Άδανα.

Η αντίδραση έναντι των Βρετανών

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, σε περίπτωση τουρκικής εισβολής οι Ελληνοκύπριοι θα εμπόδιζαν τις βρετανικές οικογένειες από το να εγκαταλείψουν την Λεμεσό. Η ελληνοκυπριακή πηγή που ενημέρωσε γι΄ αυτό τους Βρετανούς πρόσθεσε ότι, είχαν ήδη γίνει προετοιμασίες όπως μπλοκαριστεί ο δρόμος μεταξύ Λεμεσού και βάσεως Ακρωτηρίου.  (Έκθεση 11 Αυγούστου 1964)

Τουρκικές προετοιμασίες

Οι βρετανικές εκθέσεις σημειώνουν, ότι οι Τουρκοκύπριοι συνέχιζαν τις προετοιμασίες ελέγχου των και ότι θα έκτιζαν υπόγεια καταφύγια. Ότι ένας νέος σημαντικός αριθμός όπλων είχε φθάσει, 100 οπλοπολυβόλα μπρέν και πυρομαχικά, και είχαν διανεμηθεί στους στρατιωτικούς αρχηγούς κατά μήκος της πράσινης γραμμής. Τα όπλα είχαν φθάσει από την Τουρκία και είχαν ριφθεί με αλεξίπτωτο στην περιοχή Αγύρτας.  Οι βρετανικές υπηρεσίες σημείωσαν, ότι είχαν ενημερωθεί πως μικρό αεροπλάνο είχε προσγειωθεί στην Αγύρτα τις πρωινές ώρες της 16^ης Σεπτεμβρίου. Η ΤΜΤ έκτιζε υπόγεια καταφύγια για επιχειρήσεις ελέγχου στην πλατεία Νέλσον, κοντά στην πράσινη γραμμή στη Λευκωσία, και η αίθουσα αυτή επιχειρήσεων θα είχε πέντε σύραγγες.  (Έκθεση 22-29 Σεπτεμβρίου 1964).

Εντολές Άγκυρας προς την ΤΜΤ

Με εντολή της Άγκυρας, οι Τουρκοκύπριοι μαχητές μετονομάστηκαν σε «Τούρκους Υπερασπιστές του Ισλάμ», σε μια πολιτική κίνηση να παρουσιαστεί το κυπριακό πρόβλημα στον αραβικό κόσμο ως ισλαμικό θέμα και ότι οι Τουρκοκύπριοι υπερασπίζονται ένα ισλαμικό τόπο.

Η βρετανική έκθεση σημειώνει : «Σε όλες τις πόλεις η ΤΜΤ ελέγχεται από Τούρκους της Τουρκίας που παίρνουν τις εντολές τους από την Άγκυρα. Αυτή τη στιγμή η εντολή είναι να μην δημιουργήσουν καμία φασαρία». (Έκθεση 3-10 Νοεμβρίου 1964).

Σοβιετική προσέγγιση προς τους Τουρκοκύπριους

Ο κ. Ρουστέμ, πρόεδρος του τουρκικού εμπορικού επιμελητηρίου, μετριοπαθής αλλά με επιρροή στην τουρκική κοινότητα, είπε σε βρετανική πηγή ότι «ο νέος Ρώσος σύμβουλος που μιλούσε τουρκικά αλλά όχι αγγλικά, επισκεπτόταν συχνά το γραφείο του Δρα Κουτσιούκ από την ημέρα άφιξής του στην Λευκωσία πριν δύο μήνες. Θεάθηκε με τον κ. Μουφτιζατέ και ήταν τακτικός επισκέπτης του τουρκικού τομέα. «Πρόσφατα, ο σύμβουλος ήταν στις Χαμίτ Μάντρες με φωτογραφική και έστειλε αρκετές φωτογραφίες στη Μόσχα».

Οι τουρκοκύπριοι φαίνονται εντυπωσιασμένοι από το ενδιαφέρον της Ρωσίας στο θέμα τους. Ειδικά μετά την επίσκεψη του Ερκίν στη Ρωσία, νοιώθουν σίγουροι ότι οι Ρώσοι θέλουν λύση που ικανοποιεί τις δύο κοινότητες στο νησί. (Έκθεση 1-8 Δεκεμβρίου 1964). 

Ο έλεγχος της ΤΜΤ συνεχίζεται

Στην έκθεση 5-12 Ιανουαρίου 1965, μια οικιακή βοηθός Βρετανού στρατιωτικού στη Λευκωσία είπε πως από τον Δεκέμβριο του 1963 η ίδια και  τρεις άλλες τουρκοκυπριακές οικογένειες ζούσαν σε ένα παλαιό γκαράζ. Οι συνθήκες διαβίωσης ήσαν τρομερά άσχημες. Ενωρίς τον Ιανουάριο του 1965 ένας από τους άνδρες δεν άντεξε και αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Λευκωσία. Λίγα λεπτά αργότερα επέστρεψε με ένα αυτοκίνητο της τουρκοκυπριακής αστυνομίας, με μια σφαίρα στο πόδι. Τους είπε ότι τον πυροβόλησε η ΤΜΤ για λιποταξία.

Τουρκοκύπριοι κομμουνιστές

Στις 5 Αυγούστου 1965, δύο Τουρκοκύπριοι κομμουνιστές, ο Νουρετίν Σεφέρογλου και ο Ιμπραήμ Χασάν Αζίζ, εξέδωσαν ανακοίνωση στον τοπικό Τύπο εξ ονόματος του Τ/κ «Πατριωτικού Μετώπου», δηλώνοντας ότι η έκθεση του Γκάλο Πλάζα προσέφερε τη βάση για μια ειρηνική λύση στο πρόβλημα της Κύπρου και πρόσθεσαν, ότι οποιαδήποτε άλλη λύση εκτός των Η.Ε θα ήταν επιζήμια τόσο για τους Τούρκους όσο και για τους Έλληνες και δεν υπήρχε άλλος τρόπος για ειρήνευση στο νησί.

Απέρριψαν έντονα τις πολιτικές Ντενκτάς και είπαν ότι «οι κοινότητες μας βαρέθηκαν το "ταξίμ" (διχοτόμηση) και "ομοσπονδοποίηση" και πως "ήταν αδύνατη η συμβίωση". Είπαν, επίσης, ότι ολοένα και περισσότεροι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειπαν τους θύλακες και δούλευαν πλάι στους Έλληνες και ήσαν ευχαριστημένοι. (Έκθεση 3-10 Αυγούστου 1965).

Η σχολή στη Λεύκα - εργοστάσιο όπλων και πυρομαχικών

Σε έκθεση 27 Απριλίου-4 Μαίου 1965, σημειώθηκε πως η Τεχνική Σχολή στη Λεύκα χρησιμοποιείτο ως εργοστάσιο κατασκευής πυρομαχικών και πως, υπό την κάλυψη της ΤΟΥΡΔΥΚ, έφθασαν στην Κύπρο από την Τουρκία τεχνικοί και ειδικοί στην κατασκευή πυρομαχικών και συναρμολόγηση όπλων.

Ο Ιχσάν Αλί θα δολοφονηθεί

Στην έκθεση 21- 27 Απριλίου 1965, καταγράφτηκε ότι οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν την πληροφορία από έγκυρο πληροφοριοδότη τους, ότι ένας Τουρκοκύπριος, τον οποίον ο Ιχσάν Αλή θεωρούσε ως υποστηρικτή του, τον παρακολουθούσε και θα τον δολοφονούσε με την πρώτη ευκαιρία.

Μαζική έξοδος Τουρκοκυπρίων

Στην ίδια έκθεση γράφτηκε πως: «Ένας Τουρκοκύπριος δικαστής, που ακόμα συνεργάζεται με την κυπριακή κυβέρνηση, είπε ότι είχαν την ιδέα μαζικής εξόδου των Τουρκοκυπρίων (από τους θύλακες), αλλά οι Τ/κ ηγέτες δεν αποδέχονταν αυτή την λύση».

Δολοφονία Καβάζογλου

Στην ίδια έκθεση καταγράφτηκε πως, τουρκοκυπριακή πηγή ενημέρωσε τους  Βρετανούς ότι παρόλο που ο ραδιοσταθμός Μπαιράκ κατηγόρησε τους Ελληνοκύπριους για την δολοφονία του Ντερβίς Καβάζολγου, η ΤΜΤ είναι που τον δολοφόνησε. Η πηγή κατενθουσιάστηκε όταν άκουσε για τον θάνατο του Καβάζολγου και είπε ότι γινόντουσαν διευθετήσεις για την εκτέλεση και του Δρα Ιχσάν Αλί. ο οποίος θα δολοφονείτο με την πρώτη ευκαιρία. Η πηγή πρόσθεσε ότι, πριν 6 εβδομάδες, η ΤΜΤ είχε στήσει ενέδρα στον Καβάζογλου αλλά άλλαξαν τα σχέδια. Άλλη πηγή, Ε/κ, δήλωσε ότι ο Καβάζογλου δολοφονήθηκε γιατί πέτυχε στην προώθηση καλύτερων σχέσεων...

Η διοργάνωση της ΤΜΤ

«Ο "αρχηγός" της ΤΜΤ  στην Λευκωσία ήταν ένας Τούρκος Συνταγματάρχης, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο ΝΑΤΟ στην Ιταλία και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Συμμετείχε σε συνεδρία  μαζί με τον Κουτσιούκ, τους τρεις Τουρκοκύπριους υπουργούς και άλλα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων. Έχει έξι αξιωματικούς στην υπηρεσία του, τρεις από τον τουρκικό στρατό και οι τρεις Τ/κ... Ο "Τσιακάλ" (Σιεμί Ν. Κεμάλ), ο εξέχων ηγέτης της ΤΜΤ, παραιτήθηκε από την ΤΜΤ κατόπιν διαφωνίας του με τον "αρχηγό" σχετικά με 300 Τουρκοκύπριους φοιτητές που άφησαν τις σπουδές τους στην Άγκυρα και βρισκόντουσαν στα Κόκκινα. Ο "Τσιακάλ" αντικαταστάθηκε από Τούρκο λοχαγό του τουρκικού στρατού, ο οποίος "δουλεύει"  με πολιτική κάλυψη. (Έκθεση 30 Μαρτίου-6 Απριλίου 1965).

Συλλήψεις Τουρκοκυπρίων  - αντίποινα με όμηρους

Στις 21 Ιουνίου 1966, έξι Τουρκοκύπριοι συνελήφθηκαν κοντά στη Τύμπου και τέθηκαν υπό κράτηση, κατηγορούμενοι για προετοιμασία πολέμου εναντίον της Δημοκρατίας.  Αργότερα οι Τουρκοκύπριοι απήγαγαν δύο Ελληνοκύπριους ως όμηρους στη Μορά και τα Ηνωμένα Έθνη προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν πρόσβαση σ' αυτούς.

«Αυτή είναι η πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες που παίρνονται όμηροι και είναι πολύ σοβαρή εξέλιξη, καθώς προηγουμένως οι όμηροι απλώς εξαφανίζονταν...». (Έκθεση 28 Ιουνίου 1966).

Τουρκικές αμφίβιες ασκήσεις - προετοιμασίες εισβολής στην Κύπρο

Στην έκθεση τους 18 Μαίου 1966, οι βρετανικές υπηρεσίες καταγράφουν ότι:

Οι τουρκικές αμφίβιες ασκήσεις των Τούρκων στην περιοχή Μερσίνας/Ισκεντερούμ δεν ήσαν συνήθεις για την εποχή. Η άσκηση «Τοπελ - 66» περιλάμβανε δυνάμεις ξηράς, θαλάσσης και αέρος και ξεκίνησε στις 17 Μαίου. Γίνονταν αποβατικές ασκήσεις στις ακτές του Ισκεντερούμ, με τη συμμετοχή αλεξιπτωτιστών και κομάντος.«Πρόσφατη εκπαίδευση της 39^ης Μεραρχίας επικεντρωνόταν στη προετοιμασία προγεφυρώματος... Οι μανούβρες ήσαν καθαρά, εκείνες των συνθηκών εισβολής στην Κύπρο...».                 

Βρετανοί στρατιώτες δουλεύουν για τους Τούρκους

Στις 24 Μαρτίου 1966, τέσσερις βρετανοί στρατιώτες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ καταδικάστηκαν από στρατοδικείο για λαθρεμπόριο στολών, τσιμέντου και άλλων «απαγορευμένων ειδών» στους Τουρκοκύπριους. Οι δύο καταδικάστηκαν σε 18 μήνες φυλάκιση και δύο για 9 μήνες. Οι πρώτοι βρέθηκαν ένοχοι και για λαθρεμπόριο όπλων και πυρομαχικών. Τελικά, τα Ηνωμένα ΄Εθνη παραδέχθηκαν ότι τα «απαγορευμένα είδη» περιλάμβαναν όπλα και πυρομαχικά, αλλά δεν ήθελαν αυτό να γνωστοποιηθεί μέχρι να τελειώσουν οι έρευνες.(Έκθεση 29 Μαρτίου 1966).

(Οι στρατιώτες αυτοί μεταφέρθηκαν στην Βρετανία για να εκτίσουν την ποινή τους).

(Σημείωση: Βρετανοί στρατιώτες είχαν συλληφθεί και το 1964 για το ίδιο θέμα, είχαν καταδικαστεί από κυπριακή δικαστήρια αλλά πολύ σύντομα αφέθησαν να φύγουν για το Λονδίνο με την βοήθεια Ελληνοκυπρίων κυβερνώντων, υποτίθεται για να εκτίσουν και εκείνοι την ποινή τους στη χώρα τους).

Βομβιστικές ενέργειες και σαμποτάζ

Ο Τούρκος διοικητής του διαχωρισμού έφθασε στην Κύπρο το 1962

Στην έκθεση τους 8 Μαρτίου 1966, οι βρετανικές υπηρεσίες καταγράφουν την επιτυχία της κυπριακής κυβέρνησης και ειδικά του Υπουργού Εσωτερικών Πολύκαρπου Γιωρκάτζη για την ανακάλυψη της συμμορίας που ήταν υπεύθυνη για πολλές από τις βομβιστικές εκρήξεις από τον Αύγουστο του 1964. Ανέφερε (ο Γιωρκάτζης) την παρ' ολίγον επίθεση στις εγκαταστάσεις της Φίνα στη Λάρνακα στις 27 Μαρτίου 1965, τις επιθέσεις στο τσιμεντοποιείο Μονής κοντά στη Λεμεσό  στις 23 Απριλίου 1965 και στις εγκαταστάσεις της Σιέλλ στη Λάρνακα στις 7 Οκτωβρίου 1965... Λέγεται, γράφει η έκθεση, «ότι η συμμορία συγκροτήθηκε από Τουρκοκύπριους και, ειδικότερα, βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Κεμάλ Κοσκούν (Kemal Coshkun), ακόλουθου της τουρκικής πρεσβείας, ο οποίος λέγεται ότι είναι ο ανώτερος διοικητής των τουρκικών και τουρκοκυπριακών δυνάμεων στην Κύπρο, υπό το ψευδώνυμο Μποσκούρτ (Γκρίζος Λύκος). Η κυπριακή κυβέρνηση ζήτησε την εκδίωξη του, αλλά ο Δρ. Κουτσιούκ αποκάλεσε την ενέργεια τους παράνομη και επικαλέστηκε το βέτο του αντιπροέδρου σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων, σύμφωνα με το σύνταγμα του 1960.  Ο Κοσκούν έφθασε στην Κύπρο το 1962. Εδώ και καιρό πιστεύουμε ότι αυτός έχει την γενική διοίκηση των τουρκικών και τουρκοκυπριακών δυνάμεων στην Κύπρο... Είναι γενικά ο κύριος υπεύθυνος για την διατήρηση του διαχωρισμού της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Γι΄ αυτό το λόγο και μόνο, η απομάκρυνση του από το νησί αναμφίβολα θα χαροποιήσει την κυβέρνηση και ειδικότερα τον Γιωρκάτζη».

Σύλληψη Ρ. Ντενκτάς

Στην έκθεση 1 Νοεμβρίου 1967, γίνεται αναφορά στην σύλληψη του Ραούφ Ντενκτάς και άλλων δύο ανδρών στις 31 Οκτωβρίου, καθώς έφθασαν κρυφά στην Κύπρο στην περιοχή Αγίου Θεοδώρου Καρπασίας και στην αποδοχή του Ντενκτάς (ιδρυτή της ΤΜΤ) ότι έφθασε στην Κύπρο για να εκτελέσει εντολές της Άγκυρας.  Ο Ντενκτάς είχε διαφύγει στην Τουρκία μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1963, όπου και ζούσε μέχρι τότε...

Η Βρετανία ζήτησε ο Ντενκτάς να σταλεί στην Τουρκία

Στην έκθεση 8 Νοεμβρίου 1967 γίνεται ξανά αναφορά στην σύλληψη του Ραούφ Ντενκτάς και άλλων δύο προσώπων όταν έφθασαν κρυφά στην Κύπρο, για να τονιστεί ότι η βρετανική κυβέρνηση μεταβίβασε  στον Αρχιεπίσκοπο, μέσω του Ύπατου Αρμοστή στην Λευκωσία, ότι ήλπιζε ο Ντενκτάς να επιστρέψει στην Τουρκία το συντομότερο.

Η εντολή εξετελέσθη - Ο Ντενκτάς στέλλεται στην Τουρκία

Στην αναφορά 15 Νοεμβρίου 1967, σημειώνεται ότι στις 12 Νοεμβρίου η κυπριακή κυβέρνηση έβαλε τον Ντενκτάς και τους άλλους δύο σε αεροπλάνο και τους έστειλε στην Τουρκία, αφήνοντας ανοικτές τις κατηγορίες εναντίον τους...

Φθάνοντας στην Τουρκία, ο Ντενκτάς ευχαρίστησε δημόσια τον τούρκο Υπουργό Εξωτερικών για τις προσπάθειες απελευθέρωσης του και ότι δεν θα σταματήσει να προσπαθεί να εξασφαλίσει την νόμιμη επιστροφή του στην Κύπρο.

                            

Ο διορισμός Κώστα Χατζηκωστή

Στα έγγραφα υπάρχει και η εξής αναφορά για τον κ. Κώστα Χατζηκωστή διευθύνων Σύμβουλο του Συγκροτήματος ΔΙΑΣ. «Ο Αρχιεπίσκοπος αποπειράθηκε  να διορίσει τον Κώστα Χατζηκωστή στην θέση του Υπουργού Εσωτερικών. Στον διορισμό  του Χατζηκωστή, δικηγόρου και συντάκτη του Ελεύθερου Βήματος, έφερε ένσταση αριθμός μελών του Υπουργικού καθώς επίσης και το ΑΚΕΛ. Ο Αρχιεπίσκοπος ακύρωσε την απόφασή του την τελευταία στιγμή...». (Έκθεση 4 Δεκεμβρίου 1968).

Τουρκοκυπριακές προετοιμασίες για αεροπορικές προμήθειες

Στις 12 Αυγούστου 1971, Τουρκοκύπριοι μαχητές ασκούνταν στο θύλακα βορείως της Λευκωσίας, πλησιάζοντας την Κερύνεια στην περιοχή αεροδιαδρόμου Αγύρτας. Σύμφωνα με μυστικές πληροφορίες των Βρετανών, ασκούνταν στο να παραλαμβάνουν προμήθειες από αέρος και πως υπεύθυνος για τις ασκήσεις αυτές ήταν Τούρκος λοχαγός της τουρκικής αεροπορίας που υπηρετεί στην ΤΟΥΡΔΥΚ. (Έκθεση 18 Αυγούστου 1971)

Τουρκικά ελικόπτερα στην Καρπασία

Στις 24 Ιουλίου 1973, η κυπριακή κυβέρνηση παραπονέθηκε επίσημα στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ ότι τουρκικά ελικόπτερα μετέφεραν όπλα και πυρομαχικά στους Τουρκοκύπριους στην Καρπασία. Σύμφωνα με τον κυπριακό Τύπο, η κυπριακή κυβέρνηση παραπονέθηκε επίσης στην τουρκική κυβέρνηση. Η Εθνική Φρουρά πήρε εντολή να πυροβολεί τέτοια ελικόπτερα ή να τα καταστρέφει επί του εδάφους. Οι Βρετανοί στρατιώτες και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παίρνουν μέτρα για αποφυγή τέτοιων περιστατικών. Ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής συζητεί επίσημα με το Υπουργό Εξωτερικών (της Κύπρου) την διαταγή προς τους Ελληνοκύπριους να πυροβολούν τα ελικόπτερα.(Έκθεση 25 Ιουλίου 1973)

Η τουρκική κυβέρνηση και οι τουρκοκυπριακές "αρχές" αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς των Ελληνοκυπρίων. Σε ιδιωτική συνομιλία στις 30 Ιουλίου, ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς είπε ότι μέχρι τότε δεν είχε δοθεί καμία διαταγή στην Εθνική Φρουρά να πυροβολεί ελικόπτερα. Όμως, ανέμενε να συναντηθεί με τον διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών εντός 48 ωρών, για να αποφασιστεί τι μέτρα να λαμβάνονταν για αποφυγή επανάληψης λαθραίας εισαγωγής όπλων. Είπε ότι, παρ' όλον ότι ήταν έτοιμος  να σταματήσει το λαθρεμπόριο όπλων προς τους Τούρκους, δεν ήθελε να επιβάλει αχρείαστους περιορισμούς στις πτήσεις από τις βάσεις και την ΟΥΝΦΙΚΥΠ...  (Έκθεση 1 Αυγούστου 1973)

Τουρκοκυπριακές προετοιμασίες

Στις 6 Ιανουαρίου οι τουρκοκύπριοι μαχητές επιδόθηκαν σε μια μεγάλη άσκηση σ΄  όλη τη νήσο, με αποτέλεσμα στις 8 Ιανουαρίου η κυπριακή αστυνομία να μπλοκάρει δρόμους στη Λεμεσό. Τελικά η ΟΥΝΦΙΚΥΠ κατάφερε να τους πείσει να τερματίσουν την άσκηση τους και να ξανανοίξουν οι δρόμοι. (Έκθεση 2 - 14 Ιανουαρίου 1974)

Οι Βρετανοί γνώριζαν από τις 15 Ιουλίου τις τουρκικές προθέσεις εισβολής

Ακόμα μια μαρτυρία, προστίθεται στις τόσες άλλες που μας φανέρωσαν τα βρετανικά έγγραφα, για το πόσο ενήμεροι ήσαν οι Βρετανοί για τις προθέσεις και κινήσεις των Τούρκων, για τις οποίες δεν έκαναν τίποτα για να σταματήσουν την εισβολή, όπως είχαν προ-συμφωνήσει Γουίλσον/Ετσεβίτ στις 17 Ιουλίου, 1974 στο Λονδίνο.

« Από νωρίς τη Δευτέρα, 15 (Ιουλίου) το Τουρκικό Γενικό Επιτελείο Στρατού διέταξε ετοιμασίες για ένοπλη επέμβαση στην Κύπρο. Την Παρασκευή 19, καθώς η Κύπρος φαινόταν να επανερχόταν στην ομαλότητα, οι Τούρκοι ολοκλήρωσαν τις προετοιμασίες και ο στόλος της εισβολής ξεκίνησε γύρω στο μεσημέρι... Εξαιρετική ήταν η προσφορά των Nimrod (κατασκοπευτικά βρετανικά αεροπλάνα) που μας κράτησαν ενήμερους για τις κινήσεις του τουρκικού στόλου και αναφορές, πριν τη αυγή του Σαββάτου 20, έδειξαν αμφίβιες δυνάμεις να κατευθύνονται και να φθάνουν την αυγή ανατολικά της Κερύνειας. Μία ώρα πριν φθάσουν σταμάτησαν και πιστεύουμε κινήθηκαν βόρεια. Γι΄ αυτό επικεντρωθήκαμε στα ραντάρ για να επισημάνουμε αεροπορική κάλυψη για την απόβαση.  Τα 280 SU (βρετανικά κατασκοπευτικά)  μας ανέφεραν ότι αεροπλάνα απογειώθηκαν από την τουρκική αεροπορική βάση στα Άδανα λίγο μετά την αυγή.

Οι πρώτες αεροπορικές επιθέσεις βρήκαν τα torpedo boats της Εθνικής Φρουράς στη Κερύνεια. Αλεξιπτωτιστές και προσγειώσεις ελικοπτέρων ακολούθησαν το πρωί. ΄Όλοι πήγαν στον τουρκικό θύλακα βόρεια της Λευκωσίας. Οι αμφίβιες αποβάσεις έγιναν στο 5 μίλι δυτικά της Κερύνειας κάπου 2½ ώρες μετά την αυγή. Κατά το μεσημέρι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανέφερε το ξεσήκωμα τουρκοκυπρίων μαχητών σ΄ όλη τη νήσο.  Πολλοί δεν πήραν καμία βοήθεια από τα τουρκικά στρατεύματα και παραδόθηκαν στην Εθνική Φρουρά εντός 48 ωρών.... Υπολογίζουμε ότι τα στρατεύματα εισβολής που έφθασαν στη Κύπρο ανέρχονταν στις 6,000 και κάπου 30 με 40 τεθωρακισμένα...». (Έκθεση Σεπτεμβρίου 1974)

Φανούλα Αργυρού

Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

Για τη Σημερινή