Υπάρχει δίκαιη λιτότητα; Η περίπτωση της Ισλανδίας ( τι κάνει μια αριστερή κυβέρνηση στην κρίση;)

Μαρ26 by Mαν.Αρκάς

 

 

 

 

 

 

Rate This

Επί τω έργω…

Ο υπουργός Οικονομικών της Ισλανδίας από το 2009 ως το 2013 μιλάει στην ”ΑΥΓΗ” - Συνέντευξη στην Αναστασία Γιάμαλη*

Στέινγκριμουρ Σίγκφουσον: Η Ισλανδία σώθηκε επειδή είχε αριστερή κυβέρνηση

Είναι ο άνθρωπος που κλήθηκε να μαζέψει τα συντρίμμια της κατάρρευσης των ισλανδικών τραπεζών και που προσπάθησε από τη θέση του υπουργού Οικονομικών από το 2009 μέχρι το 2013 να ανορθώσει, “σωστά αυτή τη φορά”, την ισλανδική οικονομία και να την κάνει να σταθεί πάλι στα πόδια της. Τον συναντήσαμε και μας εξήγησε τι έκανε, τι κατάφερε, γιατί το κόμμα του έχασε τις εκλογές και τι πρέπει να κάνει μια αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα.

* Η Ισλανδία, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που βρέθηκαν στη δίνη της κρίσης, αρνήθηκε να επωμιστεί το κόστος των τραπεζών. Έξι χρόνια μετά, θεωρείτε ότι η επιλογή αυτή δικαιώθηκε;
Νομίζω είναι υπερβολικό να πει κανείς ότι κάναμε μια ελεύθερη επιλογή, η αλήθεια είναι πως ήταν αδύνατον για την Ισλανδία να διασώσει τον υπερδιογκωμένο τραπεζικό της τομέα, ήταν αδύνατο και δεν το επιχειρήσαμε καν.

Η Ισλανδία έχει δικό της νόμισμα, είχαμε περιορισμένο αποθεματικό και τα χρέη των τραπεζών ήταν τεράστια, σχεδόν 10 φορές το μέγεθος της οικονομίας μας, και δούλευαν πολύ με το εξωτερικό. Έπρεπε να καταρρεύσουν.

Το να αφήσουμε τις τράπεζες να πτωχεύσουν ήταν καλύτερο από μια απέλπιδα προσπάθεια να τις σώσουμε. Ωστόσο μην νομίζετε ότι αυτό ήταν εύκολο, παρά την κατάρρευση των τραπεζών, η διαδικασία ήταν κοστοβόρα και συνεχίζει να είναι. Όμως υπάρχουν και άλλες πιο σημαντικές δαπάνες από το να ρίχνεις ατέλειωτα νέα κεφάλαια στο βαρέλι δίχως πάτο των τραπεζών.

Ads by Media PlayerAd Options

Έπρεπε να ξαναφτιάξουμε από την αρχή τον χρηματοπιστωτικό τομέα και να τον αναχρηματοδοτήσουμε, οπότε ανεξάρτητα από τη χρεοκοπία των τραπεζών η κρίση κόστισε στην Ισλανδία. Ίσως τελικά να ανακάμψουμε πιο γρήγορα διότι έχουμε ξεμπερδέψει με τις ζημιογόνες τράπεζες, έχουμε οικοδομήσει έναν νέο χρηματοπιστωτικό τομέα κατάλληλο για την ισλανδική οικονομία, δύο φορές το μέγεθος του ΑΕΠ, έχουμε ανακεφαλαιοποιήσει τις νέες τράπεζες.

Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με την κρίση της Ισλανδίας και την ελληνική ή την ιρλανδική, σε όλες τις περιπτώσεις ο τραπεζικός τομέας αποτελούσε μέρος του προβλήματος, όμως είναι αρκετές και οι διαφορές. * Πράγματι, υπάρχουν διαφορές. Oι ιδιαιτερότητες της Ισλανδίας (μικρή χώρα με εθνικό νόμισμα) ήταν καθοριστικές για την πορεία την οποία ακολούθησε; Θα μπορούσε να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο και κάποια χώρα εντός του ευρώ;
Προφανώς η αντιμετώπιση – αν μια χώρα ανήκει στη ζώνη του ευρώ – θα είναι διαφορετική, καθώς δεν γίνεται να υποτιμηθεί το νόμισμα, ο κίνδυνος είναι η οικονομία να υιοθετήσει το μέτρο προκαλώντας υψηλότερη ανεργία κ.λπ.
Στην περίπτωση της Ισλανδίας, η υποτίμηση της κορώνας βοήθησε διότι δούλεψε υπέρ της ανταγωνιστικής μας εξαγωγικής βιομηχανίας και απέτρεψε τη μεγάλη άνοδο της ανεργίας. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, η Ισλανδία ήταν τυχερή που είχε μια αριστερή κυβέρνηση από τις αρχές του 2009, στην οποία συμμετείχα ως υπουργός Οικονομικών και η οποία προσπάθησε να έχει ισχυρό κοινωνικό προφίλ σε κάθε μέτρο και να διατηρήσει το ισλανδικό σύστημα πρόνοιας, αυτό που ονομάζουμε σκανδιναβικό μοντέλο. * Ποιο ήταν το κόστος της κρίσης στην κοινωνία; Tι μέτρα πήρατε για να προστατεύσετε τους χαμηλόμισθους;
Αλλάξαμε το σύστημα φορολογίας δραστικά. Πριν το σύστημά μας – αυτό της δεξιάς περιόδου – ήταν νεοφιλελεύθερο οριζόντιο.

Φτιάξαμε ένα σύστημα τριών βαθμίδων εισοδήματος, το χαμηλό, το μεσαίο και το υψηλό ώστε να …
διαφυλάξουμε τους χαμηλόμισθους. Κανένας επιπλέον φόρος δεν επιβλήθηκε για την πρώτη βαθμίδα, αντίθετα, εισάγαμε φόρο μεγάλης περιουσίας στα καθαρά εισοδήματα που ξεπερνούσαν τις 700.000 ευρώ. Έτσι πλήρωναν οι πλουσιότερες οικογένειες της χώρας.

Βέβαια, η δεξιά κυβέρνηση που ανέλαβε ακύρωσε τον φόρο υψηλής περιουσίας.

Ακόμη θεσπίσαμε και έναν φόρο πρώτης ύλης, οπότε οι βιομηχανίες που χρησιμοποιούσαν τις δημόσιες δομές έπρεπε να πληρώσουν φόρο.

Βάλαμε και φόρο για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, γιατί θέλαμε να έχουμε μια πιο πράσινη πολιτική.

Noμίζω τα πήγαμε καλά, η έκθεση του ΟΟΣΑ δείχνει πως η Ισλανδία έχει ανακτήσει τη θέση της, είμαστε στην κορυφή ως χώρα με πολύ μικρή εισοδηματική ανισότητα.

Βγήκαμε λοιπόν από την ύφεση και όχι μόνο διατηρήσαμε, αλλά βελτιώσαμε την εισοδηματική ανισότητα, και αυτό εννοούμε όταν μιλάμε για δίκαιη κατανομή βαρών.

Τα δικά μας μέτρα δεν είχαν μόνο κοινωνικό χαρακτήρα αλλά αποδείχθηκαν και οικονομικά επικερδή, η Ισλανδία έχει ανάπτυξη κατά μέσο όρο 2,5% τα τρία προηγούμενα χρόνια, υψηλότερη από τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ.

Οικονομικά αποτελεσματικά ήταν τα μέτρα διότι αποφύγαμε την περιθωριοποίηση των χαμηλόμισθων, αντίθετα, παρέμειναν ενεργά μέρη της οικονομίας.

Είναι πολύ σημαντικό να διατηρείται η αγοραστική δυνατότητα των χαμηλών εισοδημάτων ώστε να συνεισφέρουν και στην ανάκαμψη.

* Όλα αυτά τα πολύ θετικά που μας περιγράφετε όμως δεν σας έδωσαν τη νίκη και στις πρόσφατες εκλογές. Πού το αποδίδετε;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μιλάμε για σκληρά μέτρα. Έπρεπε να περικόψουμε δαπάνες, η κρίση στην Ισλανδία ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσαμε να επιλέξουμε αν θα κόψουμε αυτό ή το άλλο, έπρεπε να κοπούν και τα δύο.

Αναγκαστήκαμε να πάρουμε και μέτρα λιτότητας τα οποία όμως σχεδιάσαμε με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίσουμε το κράτος πρόνοιας.

Δεν ήμασταν σε θέση να λέμε μόνο καλά νέα. Πολλοί Ισλανδοί παραμένουν οργισμένοι, υπάρχει ένα αίσθημα αντικοινοβουλευτισμού, νιώθουν προδομένοι.

…και η αμφισβήτηση…

Δικαίως ο κόσμος δεν είναι ικανοποιημένος, η δική μας απάντηση είναι πως δεν πρέπει να τσουβαλιάζουν όλο το πολιτικό σύστημα. Όμως αναλάβαμε και κάναμε ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα, αρχικά υπήρχαν και συζητήσεις για χρεοκοπία, κάναμε βήματα όμως, πήραμε και δημοσιονομικά μέτρα, ρίξαμε το έλλειμμα από σχεδόν 40% κοντά στο μηδέν.

Είναι δύσκολο όταν η κατάσταση είναι τέτοια να είσαι δημοφιλής όσο κι αν προσπαθείς, αντιμετωπίσαμε μια πολύ επιθετική αντιπολίτευση που έδινε υποσχέσεις. Σφετερίστηκαν την πρόοδο που κάναμε και είπαν πως όταν γίνουν κυβέρνηση θα διαγράψουν 20% του χρέους των νοικοκυριών και άλλα τέτοια. Πράγματα τα οποία αδυνατούν να φέρουν εις πέρας.

Ads by Media PlayerAd Options

Ανά την Ευρώπη, λίγες είναι οι κυβερνήσεις που έχουν επιβιώσει από τέτοιες κρίσεις. Ήξερα από όταν αναλάβαμε πως θα είναι δύσκολο το έργο, προχωρήσαμε έχοντας καθήκον να σώσουμε τον λαό. Η Ιστορία θα μας κρίνει και θα μας δικαιώσει. Αν και στην περίπτωση μας, ήδη μας δικαιώνει, είχαμε 3,3% ανάπτυξη πέρυσι. * Από πού πρέπει να ξεκινήσει η κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ελλάδα;
Μου ζητούν συχνά να δώσω συμβουλές, είναι δύσκολες οι συγκρίσεις, αποφεύγω τις άμεσες συμβουλές, δεν θεωρώ ότι βρήκαμε τη μαγική συνταγή. Μπορείτε να μάθετε από το παράδειγμά μας.

Είναι σημαντικός ο κοινωνικός διάλογος, εμείς δεν τα καταφέραμε τόσο καλά πάνω σε αυτό και είναι εύκολο να σου ξεφύγει όταν είσαι τόσο πιεσμένος σε συνθήκες κρίσης. Πρέπει συνεχώς να εξηγείς γιατί κάνεις ό,τι κάνεις, να καταλαβαίνει ο κόσμος.

Δεν πρέπει επίσης να αναβάλεις τα δύσκολα για μετά, δεν ξέρεις ποτέ πόσο χρόνο έχεις.

Πρέπει απαραίτητα να διατηρείται το κοινωνικό δίχτυ, η κοινωνική συνοχή, η προστασία των χαμηλόμισθων.

Αν πρέπει να συνεργαστείς με διεθνή οργανισμό, το ΔΝΤ, την ΕΚΤ, την Ε.Ε. νομίζω πως πρέπει να είσαι ο κυρίαρχος του προγράμματος για να μπορέσεις να το εκτελέσεις κιόλας. Είναι εύκολο να σχεδιάσεις ένα πρόγραμμα στα χαρτιά από τις Βρυξέλλες ή την Ουάσιγκτον…

Δεν τα λέω αυτά μόνο για την Ελλάδα, τα λέω και στο ΔΝΤ. Το πρόγραμμα Ισλανδίας – ΔΝΤ όπως εξελίχθηκε ήταν πολύ ενδιαφέρον, αποφασίζαμε εμείς, εμείς ήμασταν κυρίαρχοι. Πρέπει να πας διαβασμένος, να ξέρεις τι θες να κάνεις.