Η μεγαλοφυΐα του Αριστοτέλη λάμπει στο γεγονός ακριβώς ότι ανακάλυψε μια σχέση ισότητας στην έκφραση της αξίας των εμπορευμάτων.
Καρλ Μαρξ
Μετά το ξεκαθάρισμα των δύο μορφών της Χρηματιστικής την Οικονομική και την Καπηλική ο Αριστοτέλης προχώρησε και στην αξιολόγηση τους: «… η Χρηματιστική έχει, όπως είπαμε, δύο μορφές. Η μία είναι η Καπηλική και η άλλη η Οικονομική. Και η μεν δεύτερη είναι αναγκαία και αξιέπαινη, ενώ η πρώτη, η τέχνη της ανταλλακτικής, δικαίως επικρίνεται (διότι δεν ανάγεται στη φύση αλλά στις συναλλαγές των ανθρώπων). (σελ. 327). Η Οικονομική είναι σύμφωνη με τη φύση, αφού αφορά την αύξηση του πλούτου μέσω της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. (Τα σύγχρονα φαινόμενα του εκφυλισμού της φύσης στο πλαίσιο της ασύστολης εκμετάλλευσης δεν θα μπορούσαν να είναι γνωστά στον Αριστοτέλη). Ως εκ τούτου αφορά τις δυνατότητες για την καλύτερη καλλιέργεια της γης, την ανάπτυξη του κυνηγιού, της αλιείας κτλ. Η μορφή αυτή της Χρηματιστικής (η Οικονομική) αφορά τον πλούτο που δημιουργείται με την παραγωγή αγαθών. Αφορά δηλαδή τη γνώση για την καταλληλότητα των ζώων που θα χρησιμοποιηθούν για κάθε εργασία, την επιλογή της κατάλληλης καλλιέργειας ανάλογα με το κλίμα, το υψόμετρο ή την υγρασία των χωραφιών, τις τεχνικές της μελισσοκομίας κλπ. Το να μπορεί κανείς διαρκώς να αυξάνει την παραγωγή του τελειοποιώντας τις μεθόδους του, όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά είναι απολύτως ωφέλιμο, αφού συμβάλλει τόσο στην αύξηση των αγαθών, όσο και στην ίδια την πορεία της ανθρώπινης γνώσης που διαρκώς εξελίσσεται μέσα από την πείρα των καιρών. Ο σκοπός αυτού του είδους της Χρηματιστικής είναι η βέλτιστη παραγωγή. Ο πλούτος εκλαμβάνεται ως απόρροια της φύσης και βέβαια μετριέται ως ποσότητα αγαθών κι όχι ως χρήμα. Φυσικά, η αύξηση της παραγωγής που θα επιφέρει πλεόνασμα αγαθών θα γεννήσει το εμπόριο, δηλαδή τη δυνατότητα της ανταλλαγής αυτού του πλεονάσματος με άλλα προϊόντα που εκλείπουν και που με τη σειρά τους αποτελούν πλεόνασμα σε άλλες περιοχές. Τελικός στόχος είναι η αυτάρκεια των αγαθών σε όλους, δηλαδή η πληρότητα όλων των μέσων για την επίτευξη της καλής ζωής.