Αρκεί
μια σύντομη ματιά στη νεότερη ελληνική ιστορία για να
συνειδητοποιήσουμε ότι η «Χρυσή Αυγή» δεν προήλθε από παρθενογέννεση,
ούτε είναι ένα φαινόμενο μόνο των δικών μας καιρών. Ο φασισμός στην
Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες που τραβάνε μακριά μέσα στο χρόνο. Πότε σε
έξαρση, κυρίως σε περιόδους οικονομικών και εθνικών κρίσεων, όταν
χρησιμοποιούνταν ως το μακρύ χέρι της αστικής τάξης για την αντιμετώπιση
κάθε προοδευτικής κίνησης και του ανερχόμενου εργατικού κινήματος και
πότε «εν υπνώσει», όταν τα φιλοφασιστικά στοιχεία «κρύβονταν» μέσα στα
αστικά κόμματα, για να αναδυθούν ξανά στην επιφάνεια με την πρώτη
ευκαιρία.
Το Μάρτιο του 1919 ο Μουσολίνι μίλησε σε
συγκέντρωση οπαδών του στο Μιλάνο. Εκεί ονόμασε για πρώτη φορά το κίνημά
του «φασιστικό». Από εκείνη τη στιγμή ο όρος «φασισμός» μπήκε στο
πολιτικό λεξιλόγιο. Ωστόσο ο φασισμός έχει μια προϊστορία, όχι μόνο στην
Ιταλία, αλλά και σε άλλες χώρες όπου δρούσαν ομάδες ακραία δεξιές,
αντικοινοβουλευτικές και εθνικιστικές. Μπορεί να μην ονομάζονταν
φασιστικές, όμως οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσαν και η ιδεολογία τους μας
επιτρέπει να μιλήσουμε για «προπομπούς του φασισμού».
Στη χώρα μας η χρήση του όρου φασισμός
άρχισε από το 1922. Τότε εμφανίζονται σε εμβρυακή μορφή και οι πρώτες
οργανώσεις με κύριο ιδεολογικό πρόσημο τον εθνικισμό, τον
αντικομμουνισμό και τον αντισημιτισμό. Αρχικά ήταν ομάδες θαυμαστών του
Μουσολίνι που τον θεωρούσαν πρότυπο της αντιμετώπισης των φιλελεύθερων
και σοσιαλιστικών ιδεών χωρίς ωστόσο ανοιχτή και μαζική πολιτική δράση.
Αυτή άρχισε λίγα χρόνια μετά, το 1927-1929 και την οικονομική κρίση
