Ετικέτες

Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2012

Δύο αναλυσεις για τη διαμόρφωση νέας στρατηγικής στο Κυπριακό





 
Χρήστος Ιακώβου *
Το πρώτο βήμα στη διαμόρφωση νέας στρατηγικής για ένα πολιτικό που ευρίσκεται ενώπιον σκληρών διλημμάτων, και ο στόχος του είναι να ξεφύγει από εγκλωβισμούς του παρελθόντος, δεν είναι να αποφασίσει πως και προς τα που θα αναπτυχθεί αλλά να αποφασίσει τι θα εγκαταλείψει.

Για να αναπτυχθεί μία πολιτική στρατηγική θα πρέπει να ληφθούν πρωτίστως αποφάσεις πολιτικής απαλλαγής από εκείνα που παρεμποδίζουν την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου. Όταν λάβεις την απόφαση στο σκληρό δίλημμα τότε προχωράς με αποφασιστικό τρόπο. Μπαίνεις κατευθείαν στο ρόλο, δεν έχεις περιθώριο για πρόβες. Οι ενδιάμεσες επιλογές είθισται να αποδεικνύονται είτε ανεπαρκείς είτε καταστροφικές.
Το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου ήταν ένα οριακό γεγονός της νεώτερης φάσης της ιστορίας του Κυπριακού Ζητήματος, το οποίο συνεχίζει να επηρεάζει είτε πολιτικές αποφάσεις είτε τον τρόπο σκέψεως των πολιτών, ιδιαίτερα σε περιόδους προεκλογικών εξελίξεων, όπως η τρέχουσα. Το δημοψήφισμα φαντάζει σήμερα για πολλούς, είτε ψήφισαν ΟΧΙ είτε ψήφισαν ΝΑΙ, ως το τέλος της ιστορίας. Ανατρέχουν σε αυτό για να δικαιολογήσουν τις επιλογές τους, προβάλλοντάς το ως το δικαστήριο της ιστορίας που εσαεί τους δικαιώνει. Άλλοι πάλι, κυρίως αυτοί που ψήφισαν ΟΧΙ, ζητούν επιτακτικά τη χάραξη νέας πολιτικής στο Κυπριακό, αποσιωπώντας ότι από το δημοψήφισμα και εντεύθεν, αμφότεροι οι πρόεδροι υποστήριξαν ο ένας το «σκληρό» ΟΧΙ και ο άλλος το «μαλακό» ΟΧΙ.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος παγιδεύτηκε το Φεβρουάριο του 2004 στη Νέα Υόρκη, με την αποδοχή μιας διαδικασίας που δεν ανέμενε μα πάνω απ’ όλα δεν επιθυμούσε. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος τον έφερε σε αμυντική θέση. Δεν είχε συγκεκριμένο σχέδιο στρατηγικής για τη διαχείριση του ΟΧΙ, αλλά ούτε επέδειξε προθυμία να διαμορφώσει. Από την αρχή υιοθέτησε μία τακτική κατευνασμού της διεθνούς κοινότητας, ότι δηλαδή παραμένει πιστός σε λύση διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας και κατ’ επέκταση το Σχέδιο Ανάν ήταν διαπραγματεύσιμο, αφού στηριζόταν στη φιλοσοφία της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας. Έτσι οδηγήθηκε στη συμφωνία της 8ηςΙουλίου του 2006 (Δέσμευση Αρχών) με τον Ταλάτ, στην οποία το πρώτο από τα πέντε σημεία της συμφωνίας ήταν η «δέσμευση για την επανένωση της Κύπρου με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Για την ιστορία, οΤάσσος Παπαδόπουλος ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας που υπέγραψε δεσμευτική συμφωνία με τους Τούρκους στη βάση της διζωνικής ομοσπονδίας.
Επιπλέον, με την πολιτική κατευνασμού κατάφερε η Τουρκία να λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακούδιαλόγου με την ΕΕ, με τη ψήφο μας, και μάλιστα να τη συνοδεύει με δημόσιες δηλώσεις ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Επίσης, μέσα στο πλαίσιο της τακτικής του κατευνασμού προέκυπταν δηλώσεις του Τάσσου Παπαδόπουλου όπως «όσοι πιστεύουν ότι το σχέδιο Ανάνείναι νεκρό, είναι εκτός πραγματικότητας», εξευμενίζοντας το ΑΚΕΛ και καλλιεργώντας στον εαυτό του τη ψευδαίσθηση ότι θα εξασφάλιζε εκ νέου την υποστήριξη για τις προεδρικές του 2008 και ταυτόχρονα στέλνοντας κατευναστικά μηνύματα προς τους διεθνείς διαμεσολαβητές ότι θεωρεί το Σχέδιο Ανάν διαπραγματεύσιμο.
Η αναποφασιστικότητα σε επίπεδο τακτικής μπορεί να δίδει ευελιξία, σε επίπεδο όμως στρατηγικής οδηγεί είτε σε καταστροφή είτε σε επικράτηση των θέσεων του αντιπάλου. Στην περίπτωση του ΤάσσουΠαπαδόπουλου, ο κατευνασμός και η έλλειψη αποφασιστικότητας έναντι του ΑΚΕΛ, το οποίο είχε σταθερή και συνεπή θέση σε ό,τι αφορά το στόχο της διζωνικής ομοσπονδίας, ενεθάρρυναν τον τότε Γ.Γ. του κόμματος να διεκδικήσει την προεδρία το 2008, ακυρώνοντας τον τακτικό στόχο του Τάσσου Παπαδόπουλου που ήταν η επανεκλογή του.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, θέτοντας σε υψηλότερη προτεραιότητα τη συνεργασία με το ΑΚΕΛ, με σκοπό να εξασφαλίσει την επανεκλογή του, και κατευνάζοντας με δηλώσεις το διεθνή παράγοντα που του ασκούσε κριτική ότι δεν ήθελε λύση στο Κυπριακό, εγκλωβίστηκε σε ένα τακτικισμό που σταδιακά τον έφθειρε και όσο απομακρυνόταν χρονικά από το δημοψήφισμα τον αποδυνάμωνε. Εδώ καταρρίπτεται ένας άλλος μύθος πουλέει ότι «αν ο Τάσσος Παπαδόπουλοςεπανεξελέγετο πρόεδρος θα ακολουθούσε διαφορετική πολιτική». Όμως, αν αμέσως μετά το δημοψήφισμα, όταν το πολιτικό κλίμα του 76% τον περιέβαλλε με αυτοπεποίθηση και ισχυρή πολιτική νομιμότητα για να προχωρήσει στη χάραξη μιας συγκροτημένης στρατηγικής επίλυσης του προβλήματος, επέδειξε τέτοια αναποφασιστικότητα, γιατί να το έκανε τέσσερα χρόνια μετά, όπου και πάλι θα ήταν δεσμευμένος και η επανεκλογή του υποθηκευμένη στο ΑΚΕΛ;
Επιπλέον, έστω και αν ο ΤάσσοςΠαπαδόπουλος κέρδιζε τις εκλογές το 2008 θα παρέμεινε εγκλωβισμένος διότι σε επίπεδο στρατηγικής είχε δεσμευτεί με την συμφωνία της 8ηςΙουλίου για λύση διζωνικής ομοσπονδίας και σε επίπεδο τακτικής φρόντιζε να κάνει κατευναστικές δηλώσεις στους διεθνείς διαμεσολαβητές ότι το Σχέδιο Ανάνμπορούσε να βελτιωθεί(sic). Με αυτό τον τρόπο, ο τακτικισμός τον εγκλώβισε αφού πρώτα τον οδήγησε σε αυτοακύρωση.
Συνεπώς, «στα πεδία της αναποφασιστικότητας κείτονται τα ασπρισμένα κόκαλα αμέτρητων εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι στην αυγή της νίκης κάθισαν να ξεκουραστούν…και περιμένονταςξεκουραζόμενοι…απέθαναν!” Η χαρακτηριστική αυτή φράση από ένα λόγο του αμερικανού πολιτικού ΑτλάιΣτήβενσον (1900-1965) μάς οδηγεί στην αποτύπωση της πραγματικότητας, ότι η διαχείριση του ΟΧΙ εξανέμισε την όποια ελπίδα στρατηγικού επανακαθορισμού της προσπάθειας λύσης. Και λέω ελπίδας, γιατί μεγάλο μέρος των όσων ψήφισαν ΟΧΙ (όπως ο γράφων) ευελπιστούσαν σε μία ποιοτική αλλαγή πορείας. Η διαχείριση του ΟΧΙ απέδειξε ότι η ελπίδα ήταν φρούδα και μάταια, γιατί υπήρχε αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των όσων ανέπτυξαν πολιτική σκέψη στο δημοψήφισμα, εκλαμβάνοντας το αποτέλεσμα ως μία μοναδική ευκαιρία επανατοποθέτησης του εθνικού θέματος σε νέα βάση και του ΤάσσουΠαπαδόπουλου που παρέμεινε πιστός στη διζωνική ομοσπονδία, πάντοτε βέβαια με την ωραιοποιούσα αοριστία, «με το σωστό περιεχόμενο». Με αυτόν τον τρόπο ακυρώθηκε το ΟΧΙ και σταδιακά, μετά το 2008, θριαμβεύει το ΝΑΙ.
www.geopolitics-gr.blogspot.com
* Ο Χρ. Ιακώβου είναι διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Ερευνών (ΚΥΚΕΜ).
---------------------------------------------------------------------------------
Αυτό το ιστολόγιο
Με σύνδεση από εδώ
Ο ιστός
Αυτό το ιστολόγιο
Με σύνδεση από εδώ
Ο ιστός

Ενας ελληνικός μύθος ναυάγησε στην Κύπρο


Του Γιώργου Καπόπουλου
kapopoulos@pegasus.gr
Στην Κύπρο ναυάγησε οριστικά και αμετάκλητα ένας μύθος που έζησε μόνον στην Αθήνα και τη Λευκωσία: Τη δυνατότητα χωρών-μελών της Ευρωζώνης να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές δανεισμού, χωρίς τις επαχθείς μνημονιακές δεσμεύσεις, από χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Το μικρό μέγεθος της διάσωσης της Κύπρου αναδεικνύει την αδυναμία δανεισμού εκτός Ευρωζώνης ως πολιτικό ή για την ακρίβεια γεωπολιτικό κατά κύριο λόγο πρόβλημα. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι ποιο θα ήταν το κίνητρο της δανείστριας χώρας να προχωρήσει σε κίνηση στήριξης μιας χώρας-μέλους της Ευρωζώνης που ζητά βοήθεια για να παραμείνει στη ζώνη του κοινού νομίσματος.

Η απάντηση είναι αυτονόητη, δεν υπάρχει κανένα κίνητρο ούτε καν τα πολυδιαφημισμένα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς η συμμετοχή στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη απαγορεύει εξ ορισμού διμερείς προνομιακές ειδικές σχέσεις με τρίτες δυνάμεις. Με ανύπαρκτο ουσιαστικό κίνητρο προβάλλει το υψηλότατο κόστος και η απόκλιση από τις δικές τους στρατηγικές επιλογές, που θα έπρεπε να αναλάβουν η Μόσχα και το Πεκίνο:
  • Είναι γνωστή τόσο η συνολική ειδική σχέση Μόσχας - Βερολίνου όσο και η πλήρης και ανεπιφύλακτη στήριξη που παρέχει ο Πούτιν στη σκληρή γραμμή της Μέρκελ στην Ευρωζώνη, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη στήριξη του Ρώσου ηγέτη στην άρνηση του Βερολίνου να αποδεχθεί το ευρω-ομόλογο. Με δύο λόγια, ο Πούτιν στην κρίση της Ευρωζώνης εμφανίζεται πιο Γερμανός από την Μέρκελ, προφανώς γιατί οι σχέσεις Ρωσίας - ΗΠΑ δεν παραμένουν μόνον στάσιμες αλλά απειλούνται με περαιτέρω επιδείνωση λόγω των εξελίξεων στη Συρία.
  • Σε ό,τι αφορά την Κίνα, σε λεπτή εσωτερική πολιτική και οικονομική συγκυρία το Πεκίνο θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα υποστεί παράπλευρες απώλειες ως κάτοχος σημαντικού ποσοστού αμερικανικού και ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους με απευθείας διαπραγμάτευση με την Ουάσιγκτον και με το Βερολίνο. Ποτέ δεν θα έθετε σε κίνδυνο τη διμερή διαπραγμάτευση με τη Γερμανία, παρεμβαλλόμενο ως τρίτος στις σχέσεις ανάμεσα στο Βερολίνο και τους εταίρους του στην Ευρωζώνη.
Τα παραπάνω είναι κάτι παραπάνω από αυτονόητα και γι' αυτό ακριβώς τον λόγο δεν αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης ούτε στην Ιρλανδία, ούτε στην Πορτογαλία, ούτε πολύ περισσότερο στην Ισπανία και την Ιταλία, οι ηγεσίες των οποίων γνωρίζουν πολύ καλά ότι βρίσκονται σε κενό διάσωσης.
Οι οπαδοί του δανεισμού-διάσωσης εκτός Ευρωζώνης δεν κατανοούν, άραγε, ότι ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που η Μόσχα το Πεκίνο ή κάποιος άλλος επωμίζονταν το βάρος μιας στήριξης χωρίς προφανές όφελος, οι αγορές και οι οίκοι αξιολόγησης θα αξιολογήσουν την εξέλιξη ως προετοιμασία αποχώρησης από το κοινό νόμισμα;
Ας σταθούμε λίγο και στο επιχείρημα της εξαργύρωσης των γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων της Αθήνας και της Λευκωσίας με λιγότερο επαχθή δανεισμό από τη Ρωσία: Πέραν της ανοικτής ρήξης με το Βερολίνο, που θα σήμαινε μια παρόμοια κίνηση, υποστηρίζει κανείς στα σοβαρά ότι έπρεπε να γίνει ταυτόχρονα μια μετωπική αντιπαράθεση με την Ουάσιγκτον με την παραχώρηση διευκολύνσεων στο ρωσικό πολεμικό ναυτικό και με την πλήρη υποταγή στην ενεργειακή στρατηγική της Μόσχας;
Διαχρονικός...
Από ότι φαίνεται η αποκλειστικότητα του μύθου διάσωσης εκτός Ευρωζώνης άνθησε στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όχι ως προβληματισμός επί πραγματικών δεδομένων, αλλά στη σκιά του διαχρονικού μύθου της σωτήριας βοήθειας από τη Μόσχα, που γεννήθηκε τον 18ο αιώνα όταν άρχισαν οι πόλεμοι Ρωσίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Υπάρχει δηλαδή το σύνδρομο ανατροπής συμμαχιών, που μετά τον εμφύλιο ήταν σημαία της Αριστεράς, για να γίνει μετά το 1974 σύνθημα παλλαϊκής αποδοχής χωρίς αντίκρισμα: Η αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, που αποφάσισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, και τα ανοίγματα προς το ανατολικό μπλοκ του Ανδρέα Παπανδρέου μάλλον εκτόνωσαν την κοινή γνώμη παρά ανέτρεψαν συσχετισμούς και ισορροπίες. Αν δηλαδή το 1974 το κυρίαρχο σύνθημα ήταν ΝΑΤΟ - ΣΙΑ - ΠΡΟΔΟΣΙΑ, σήμερα τα σενάρια δανεισμού εκτός Ευρωζώνης υποκρύπτουν την ανάλογη υπερ πλούστευση ΓΕΡΜΑΝΙΑ - ΕΥΡΩΖΩΝΗ - ΠΡΟΔΟΣΙΑ.
Η Βρετανία δεν έχει σταθερούς συμμάχους, αλλά σταθερά συμφέροντα, είχε πει τον 19ο αιώνα ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Πάλμερστον. Ποιο ζωτικό συμφέρον της Μόσχας και πολύ περισσότερο του Πεκίνου θα οδηγούσε στη στήριξη δύο χωρών-μελών της Ευρωζώνης, της μιας μέλους του ΝΑΤΟ και της άλλης να έχει πρόσφατα προσεγγίσει τις ΗΠΑ, θα παραμείνει μυστήριο, που μάλλον δεν πρόκειται να διαλευκανθεί.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου