Πολύβιε,
Για σένα!!
Διάβασε το, σε παρακαλώ! Προέρχεται από το 6ο κεφάλαιο μιας ανέκδοτης-προς το παρόν-μελέτης μου 300 σελίδων με τον τίτλο "Τα Φυσικά Πρότυπα στην Τέχνη και στην Θρησκεία"
Ο Σαβοναρόλα, υπήρξε μια πολύ δυναμική προσωπικότητα, που για οκτώ χρόνια, κατάφερε με τον πύρινο και ρητορικό του λόγο να ασκήσει μεγάλη επιρροή, όχι μόνο στα πλήθη, αλλά και σε λογίους, πολιτικούς και καλλιτέχνες. Ο Σαβοναρόλα αγωνίστηκε εναντίον της διαφθοράς με μεγάλη δριμύτητα, καταγγέλoντας τα όργια της παπικής αυλής και πολεμώντας την παντοδυναμία του πάπα. Ο πάπας τον αναθεμάτισε και οι εχθροί του, ο Οίκος των Μεδίκων και οι Φραγκισκανοί μοναχοί, συνωμότησαν εναντίον του με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να καταδικαστεί σε θάνατο. Στις 23 Μαΐου 1498, ο Σαβοναρόλα απαγχονίστηκε και ρίχτηκε στην πυρά στην κεντρική πλατεία της Φλωρεντίας, στην Piazza della Signor
Για σένα!!
Διάβασε το, σε παρακαλώ! Προέρχεται από το 6ο κεφάλαιο μιας ανέκδοτης-προς το παρόν-μελέτης μου 300 σελίδων με τον τίτλο "Τα Φυσικά Πρότυπα στην Τέχνη και στην Θρησκεία"
Ο Σαβοναρόλα, υπήρξε μια πολύ δυναμική προσωπικότητα, που για οκτώ χρόνια, κατάφερε με τον πύρινο και ρητορικό του λόγο να ασκήσει μεγάλη επιρροή, όχι μόνο στα πλήθη, αλλά και σε λογίους, πολιτικούς και καλλιτέχνες. Ο Σαβοναρόλα αγωνίστηκε εναντίον της διαφθοράς με μεγάλη δριμύτητα, καταγγέλoντας τα όργια της παπικής αυλής και πολεμώντας την παντοδυναμία του πάπα. Ο πάπας τον αναθεμάτισε και οι εχθροί του, ο Οίκος των Μεδίκων και οι Φραγκισκανοί μοναχοί, συνωμότησαν εναντίον του με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να καταδικαστεί σε θάνατο. Στις 23 Μαΐου 1498, ο Σαβοναρόλα απαγχονίστηκε και ρίχτηκε στην πυρά στην κεντρική πλατεία της Φλωρεντίας, στην Piazza della Signor
Η αντίδραση απέναντι στην Αναγέννηση:
Δε συμμερίζονταν όλοι στην Ιταλία αυτή τη νέα «ειδωλολατρική» κατεύθυνση της τέχνης στα τέλη του 15ου αι. Εκείνοι που αντιστάθηκαν στις καινοτομίες της αναγέννησης, όπως είναι φυσικό, ήταν όλοι αυτοί που δεν απολάμβαναν τον πλούτο και την πολυτέλεια του κύκλου των Μεδίκων και της παπικής αυλής. Ήταν τα λαϊκά στρώματα, οι κατώτεροι κληρικοί και μοναχοί, και πολλοί λόγιοι, καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι. Ο Χριστιανισμός, είχε κυριαρχήσει από τον 3ο αι., ως νέα θρησκεία και νέα τέχνη, έναντι των αντίστοιχων του παγανισμού. Τώρα, στα τέλη του 15ου αι. στην Ευρώπη, το χριστιανικό πνεύμα, υπό το βάρος της θρησκευτικής παρακμής και της διαφθοράς της παπικής εκκλησίας και της υλικής εκτροπής της σε κοσμική εξουσία, ήταν υποχρεωμένο να αντισταθεί δια των πιο γνήσιων εκπροσώπων του (Λούθηρος, Καλβίνος), στην επέλαση του ισχυρού αναβιωμένου αντιπάλου, που διεκδικούσε, υπό άλλη μορφή, την επανακυριαρχία σε κάθε επίπεδο. Το πνεύμα της αντίδρασης αυτής, στόχευε στον εξοβελισμό της αναβιωμένης αναγεννησιακής αντίληψης για τον άνθρωπο, σα γνώμονα και επίκεντρο του κόσμου, κάτι που, όπως είδαμε, αποτελούσε το πρότυπο του κλασικού κόσμου.Στην Φλωρεντία, που υπήρξε επίκεντρο της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας της εποχής, κατά την τελευταία δεκαετία του 15ου αι, ηγέτης αυτής της αντίδρασης ήταν ο μοναχός Girolamo Savonarola (1452-1498). Αυτός και πολλοί άλλοι, αποδοκίμαζαν τις αλληγορικές και χωρίς χριστιανικό θρησκευτικό περιεχόμενο γιορτές, όπως και πολλά από τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής και τις αμφιέσεις που τις συνόδευαν. Όλα αυτά ήταν πολύ παγανιστικά για μεγάλη μερίδα του απλού λαού. Υπήρχε ακόμη σε πολλούς η αντίληψη, πως η αληθινή δημοκρατία εκπορεύεται μόνο από την γνήσια θεοσέβεια και από τη συνειδητή ηθική αναμόρφωση του χριστιανικού μηνύματος. Το γεγονός, όμως, πως και τα δύο, κινδύνευαν να καταλυθούν από τη δικτατορία των Μεδίκων και από την ανώτερη τάξη κληρικών, ευγενών και πλούσιων εμπόρων, έκανε το λαό να ξεσηκωθεί από το κήρυγμα του Σαβοναρόλα. Όπως γράφει ο Giorgio Vasari: η «αδιαντροπιά» και η «κακοδιοίκηση» του Πέτρου των Μεδίκων ήταν τόσο μεγάλη, που ο Μιχαήλ Άγγελος απομακρύνθηκε από την πόλη και τους Μεδίκους, από φόβο να μη συνδεθεί το όνομά του με αυτούς, όταν οι φήμες της επικείμενης πτώσης τους άρχισαν να απλώνοντα
Δε συμμερίζονταν όλοι στην Ιταλία αυτή τη νέα «ειδωλολατρική» κατεύθυνση της τέχνης στα τέλη του 15ου αι. Εκείνοι που αντιστάθηκαν στις καινοτομίες της αναγέννησης, όπως είναι φυσικό, ήταν όλοι αυτοί που δεν απολάμβαναν τον πλούτο και την πολυτέλεια του κύκλου των Μεδίκων και της παπικής αυλής. Ήταν τα λαϊκά στρώματα, οι κατώτεροι κληρικοί και μοναχοί, και πολλοί λόγιοι, καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι. Ο Χριστιανισμός, είχε κυριαρχήσει από τον 3ο αι., ως νέα θρησκεία και νέα τέχνη, έναντι των αντίστοιχων του παγανισμού. Τώρα, στα τέλη του 15ου αι. στην Ευρώπη, το χριστιανικό πνεύμα, υπό το βάρος της θρησκευτικής παρακμής και της διαφθοράς της παπικής εκκλησίας και της υλικής εκτροπής της σε κοσμική εξουσία, ήταν υποχρεωμένο να αντισταθεί δια των πιο γνήσιων εκπροσώπων του (Λούθηρος, Καλβίνος), στην επέλαση του ισχυρού αναβιωμένου αντιπάλου, που διεκδικούσε, υπό άλλη μορφή, την επανακυριαρχία σε κάθε επίπεδο. Το πνεύμα της αντίδρασης αυτής, στόχευε στον εξοβελισμό της αναβιωμένης αναγεννησιακής αντίληψης για τον άνθρωπο, σα γνώμονα και επίκεντρο του κόσμου, κάτι που, όπως είδαμε, αποτελούσε το πρότυπο του κλασικού κόσμου.Στην Φλωρεντία, που υπήρξε επίκεντρο της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας της εποχής, κατά την τελευταία δεκαετία του 15ου αι, ηγέτης αυτής της αντίδρασης ήταν ο μοναχός Girolamo Savonarola (1452-1498). Αυτός και πολλοί άλλοι, αποδοκίμαζαν τις αλληγορικές και χωρίς χριστιανικό θρησκευτικό περιεχόμενο γιορτές, όπως και πολλά από τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής και τις αμφιέσεις που τις συνόδευαν. Όλα αυτά ήταν πολύ παγανιστικά για μεγάλη μερίδα του απλού λαού. Υπήρχε ακόμη σε πολλούς η αντίληψη, πως η αληθινή δημοκρατία εκπορεύεται μόνο από την γνήσια θεοσέβεια και από τη συνειδητή ηθική αναμόρφωση του χριστιανικού μηνύματος. Το γεγονός, όμως, πως και τα δύο, κινδύνευαν να καταλυθούν από τη δικτατορία των Μεδίκων και από την ανώτερη τάξη κληρικών, ευγενών και πλούσιων εμπόρων, έκανε το λαό να ξεσηκωθεί από το κήρυγμα του Σαβοναρόλα. Όπως γράφει ο Giorgio Vasari: η «αδιαντροπιά» και η «κακοδιοίκηση» του Πέτρου των Μεδίκων ήταν τόσο μεγάλη, που ο Μιχαήλ Άγγελος απομακρύνθηκε από την πόλη και τους Μεδίκους, από φόβο να μη συνδεθεί το όνομά του με αυτούς, όταν οι φήμες της επικείμενης πτώσης τους άρχισαν να απλώνοντα
Οι ιεροκήρυκες σε δημόσιες συγκεντρώσεις κατακεραύνωναν την Αναγέννηση, τις γυμνότητες και τις παραστάσεις νυμφών και ειδωλολατρικών θεών. Οι φλωρεντινοί, παρακινούμενοι από τον Σαβοναρόλα, το 1497, μάζεψαν σε μια πυραμίδα αντικείμενα και έργα τέχνης, που ο ίδιος τα ονόμαζε «ματαιότητες», και τα έκαψαν σε δημόσιο χώρο. Καταστράφηκαν έτσι έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, καθώς και περούκες, ψιμύθια, καθρέφτες, κοσμήματα, έπιπλα και κεντήματα. Η τέχνη, που βρέθηκε ανάμεσα στις δύο παρατάξεις, είχε γίνει πλέον, όπως πίστευαν ο Σαβοναρόλα και οι οπαδοί του, μια κακή τέχνη που υπηρετούσε την φιλαρέσκεια των ανώτερων κληρικών, την φιληδονία των πλούσιων ηγεμόνων και των αστών εμπόρων, τέλος τη ματαιοδοξία όλων. Ωστόσο, στο στόχαστρο δεν βρέθηκε η ίδια η τέχνη, ως έννοια και έκφραση, αλλά μόνο τα νέα πρότυπά της. Αυτό, αν και δεν αρκεί, βεβαίως, για να δικαιολογήσει την πράξη της καταστροφής σε ένα φιλελεύθερο πνεύμα, αποτελεί όμως αναγνώριση της δύναμης που έχει η τέχνη να επιδρά θετικά ή αρνητικά στη ψυχή των ανθρώπων. Άλλωστε, ανάμεσα σε αυτούς που τροφοδότησαν την πυρά, ήταν και ο Μιχαήλ Άγγελος, που έριξε ορισμένα από τα πρώτα έργα του, θεωρούμενα ως ειδωλολατρικά, ενώ και ο Μποττιτσέλι και άλλοι καλλιτέχνες υπήρξαν οπαδοί του Σαβοναρόλα. Αν, ίσως, οι αναζητήσεις και οι καινοτομίες των καλλιτεχνών, είχαν παραμείνει πάνω στο ίδιο θρησκευτικό πνεύμα, που είχαν ακολουθήσει ο Τζιόττο και ο Μαζάτσιο, οι αντιδράσεις να ήταν ηπιότερες. Δεν ήταν όμως απλά ζήτημα μορφής, αλλά περιεχομένου και έτσι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Η αντίδραση του πύρινου μοναχού, δε στόχευε την τέχνη, αλλά ήταν συνειδητά θρησκευτική και πολιτική. Ήταν μια επανάσταση που σκοπό είχε την θρησκευτική αναμόρφωση και την πολιτική εξυγίανση. Μερικούς μήνες αργότερα, ο Σαβοναρόλα κάηκε στην πυρά και οι Μέδικοι επέστρεψαν. Όμως ο φοβερός απόηχος της φωνής του συνέχισε για πολλά χρόνια να αντιλαλεί μεσ΄τις ψυχές των ανθρώπων. Την επίδραση του Σαβοναρόλα στους σύγχρονους του φλωρεντινούς, περιγράφει σε μαρτυρίες του ο Βασάρι: «Πολλοί από τους σοφούς, τους πολιτικούς και τους ισχυρούς προσχώρησαν στη διδασκαλία του και ο ίδιος ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ξέφυγε από τη μεταδοτική αυτή τρέλα.»
Η εκτέλεση του Σαβοναρόλα και οι καταγγελίες του, άφησαν μια σκιά βεβαιότητας για την παρακμή του θρησκευτικού κατεστημένου, δηλαδή του πάπα με το περιβάλλον του, και για τον εκφυλισμό του πολιτικού κατεστημένου της αυλής των Μεδίκων, από το γνήσιο πνεύμα της χριστιανικής παράδοσης. Ο Σαβοναρόλα, που ήταν νοσταλγός της αυστηρής μεσαιωνικής θρησκευτικότητας, ενός θεοκεντρικού κόσμου, προσπάθησε να επαναφέρει την παραπαίουσα πίστη στην παλαιά της τάξη, στο επίκεντρο της ζωής. Όπως ακριβώς και ο Ιουλιανός, που είχε αγωνιστεί, ανέλπιδα, στο λυκόφως του αρχαίου κόσμου, για την επανόρθωση της αρχαίας θρησκείας. Ο άνεμος της ιστορικής εξέλιξης, με ορμή παρέσυρε και τους δύο σαν φύλλα. Η φωνή του Σαβοναρόλα, αν και δεν είχε άμεσο αποτέλεσμα, αφού για αρκετές δεκαετίες ακόμη συνέχισαν να ανεβαίνουν στον παπικό θρόνο φιλόδοξοι και αμφιβόλου ηθικού φρονήματος άνθρωποι, προανήγγειλε ωστόσο το δρόμο προς τη Μεταρρύθμιση. Νέο θρησκευτικό κέντρο δημιουργήθηκε από το Λούθηρο, όταν έπειτα από 19 χρόνια, αμφισβήτησε, με επιτυχία εκείνος, την παντοδυναμία του παπικού δόγματος και του «ειδωλολατρικού» χριστιανισμού και τέχνης. Με αυτά τα γεγονότα που προανήγγειλαν δυσοίωνες εξελίξεις στο πεδίο της θρησκείας, υποδέχθηκε η Ευρώπη τον 16ο αιώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου