Στα άκρα ο διχαστικός λόγος.- Κίνδυνος εμφύλιου διχασμού.-Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Δανείζομαι τον τίτλο από ένα βιβλίο ιστορίας που διαβάζω τελευταία και το οποίο βρίσκω ενδιαφέρον. Αναδεικνύει ανάγλυφα τις προσπάθειες συγκρότησης και εξέλιξης του ελληνικού κράτους και με λίγη προσοχή, μπορεί εύκολα κανείς να καταλάβει τις παθογένειές του.
Επειδή, όμως, η στήλη δεν προορίζεται για άσκηση ιστορίας, εκείνο που έχει σημασία να επισημανθεί, είναι ότι από τη δεκαετία του 1830 μέχρι σήμερα γίνεται μια ανεπαρκής προσπάθεια να συγκροτηθεί ελληνικό κράτος με δομές δυτικές. Δυστυχώς –ευτυχώς θα έλεγαν κάποιοι- αυτό, ακόμη, δεν κατέστη δυνατόν.
Το είπε, άλλωστε, και η κ. Μέρκελ τις τελευταίες ημέρες, σε μια από τις πολλές δηλώσεις της, καθώς εξελίσσεται ο γερμανικός προεκλογικός αγώνας: «η Ελλάδα δεν είχε την οικονομική δυνατότητα ή τις δομές χώρας των απαιτήσεων της ευρωζώνης».
Μετά από 180 τόσα χρόνια για άλλη μια φορά θα μπορούσαμε να πούμε πως οι βαυαροί ξανάρχονται.
Η ελληνική κοινωνία είναι μονίμως διχασμένη ως προς τον προσανατολισμό της από τη στιγμή της δημιουργίας της. Ο διχασμός αυτός κατά καιρούς πήρε ακραίες διαστάσεις. Φοβάμαι πως η κρίση- η οποία δεν είναι μόνον οικονομική- οδηγεί τη χώρα σε μια νέα πόλωση την οποία θα πληρώσει για άλλη μια φορά ακριβά. Αναρωτιέται κανείς τι είναι εκείνο που λείπει από την ελληνική κοινωνία και δεν μπορεί να συγκλίνει και να συμφωνήσει σε ορισμένα αυτονόητα πράγματα που συγκροτούν μια σύγχρονη κοινωνία. Από την κορυφή- την κάθε μορφή εξουσίας- ως τη βάση, πριονίζουμε καθημερινά το κλαδί στο οποίο καθόμαστε.
Μια σύντομη ματιά στην ιστορία οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα για το πώς συγκροτείται μια κοινωνία και διαμορφώνει συλλογική συνείδηση.
Ένας θεσμός, γύρω από τον οποίο συσπειρώνεται η κοινωνία, μια ιδέα ή ένα σύνολο ιδεών τις οποίες θέλει να υπηρετήσει και η διαμόρφωση των πυλώνων που θα αναλάβουν διαφόρους ρόλους.
Πολύ φοβάμαι πως στην Ελλάδα, τίποτε από αυτά- παρά μόνο συγκυριακά- δεν έγινε δυνατόν να επιτευχθεί, εξ ού και η αδυναμία συγκρότησης σύγχρονου κράτους.
Σήμερα τα πράγματα είναι ακόμη δυσκολότερα διότι η χώρα καλείται να περάσει σε ένα μετακαπιταλιστικό στάδιο χωρίς να έχει βιώσει τον κλασικό καπιταλισμό. Χωρίς, δηλαδή, να έχει διαμορφώσει τους θεσμούς και την κουλτούρα που ανέπτυξε η δύση από το διαφωτισμό ως σήμερα.
Το γεγονός ότι υπήρξε ένας νεοελληνικός διαφωτισμός, μπορεί να βοήθησε στην ανασυγκρότηση του γένους, δεν βοήθησε, όμως, όσο έπρεπε στη διαμόρφωση στέρεων θεσμών.
Η κρίση που βιώνουμε θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για μια αναγέννηση της χώρας και της κοινωνίας της. Δυστυχώς, όμως, πέρα από την επιφάνεια, αναπαράγονται η ίδια λογική και η ίδια νοοτροπία στην άσκηση της εξουσίας.
Πολλές φορές, οι ευθύνες επιρρίπτονται στην κοινωνία. Είναι, όμως, οι ηγεσίες εκείνες που διαμορφώνουν τις τάσεις, τα ρεύματα, τη νοοτροπία μιας κοινωνίας.
Και σήμερα στη χώρα, δεν υπάρχει ούτε η πολιτική βούληση, ούτε η κοινωνική συνοχή, ούτε οι πυλώνες στους οποίους παραδοσιακά βασίζονται οι κοινωνίες για να συγκροτήσουν την ύπαρξή τους.
Αντιθέτως, θα έλεγε κανείς, ένας ακραίος, πολλές φορές, διχαστικός και απειλητικός λόγος υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει τα πράγματα πολλές δεκαετίες πίσω.
Και επειδή αναφερθήκαμε στις πρώτες δεκαετίες της συγκρότησης του ελληνικού κράτους, ας επισημάνουμε πως το κοινωνικό υπόβαθρο του κινήματος της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ήταν οι απολύσεις και οι περικοπές μισθών προκειμένου να ανταποκριθεί η κυβέρνηση στις δημοσιονομικές υποχρεώσεις της. Ακριβώς, όπως και σήμερα. Τότε είχαμε ένα κίνημα το οποίο οδήγησε σε συνταγματική μοναρχία. Ας ελπίσουμε πως σήμερα θα αλλάξουμε τους θεσμούς μας με λιγότερο οδυνηρό τρόπο.
05.09.2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου