«Η Μεγάλη Έξοδος»

«Η Μεγάλη Έξοδος»

«28 Ὀκτωβρίου 1941: Οἱ Ἀθηναῖοι ἑορτάζουν

 τὸ ΟΧΙ ἀψηφώντας τοὺς κατακτητές». Από ΕΔΩ

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΡΙΤΟ
«Τίς ἡμέρες ἐκεῖνες ἔκαναν σύναξη μυστική τά παιδιά καί λάβανε τήν ἀπόφαση, ἐπειδή τά κακά μαντάτα πλήθαιναν στήν πρωτεύουσα, νά βγοῦν ἔξω σέ δρόμους καί σέ πλατεῖες μέ τό μόνο πρᾶγμα πού τούς εἶχε ἀπομείνει: μιά παλάμη τόπο κάτω ἀπό τ’ ἀνοιχτό πουκάμισο, μέ τίς μαῦρες τρίχες καί τό σταυρουδάκι τοῦ ἥλιου. Ὅπου είχε κράτος ἡ Ἄνοιξη.

Καί ἐπειδή σίμωνε ἡ μέρα πού τό Γένος εἶχε συνήθειο νά γιορτάζει τόν ἄλλο Σηκωμό, τή μέρα πάλι ἐκείνη ὁρίσανε γιά τήν Ἔξοδο. [σ.: 25η Μαρτίου] Καί νωρίς ἐβγήκανε καταμπροστά στόν ἥλιο, μέ πάνου ὡς κάτου ἁπλωμένη τήν ἀφοβιά σά σημαία, οἱ νέοι μέ τά πρησμένα πόδια πού τούς έλεγαν ἀλῆτες. Καί ἀκολουθούσανε ἄντρες πολλοί, καί γυναῖκες, καί λαβωμένοι μέ τόν ἐπίδεσμο καί τά δεκανίκια. Ὅπου έβλεπες ἄξαφνα στήν ὄψη τους τόσες χαρακιές, πού ‘λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σέ λίγην ὥρα.

Τέτοιας λογῆς ἀποκοτιές, ὡστόσο, μαθαίνοντες οἱ Ἄλλοι, σφοδρά ταράχτηκαν. Καί φορές τρεῖς μέ τό μάτι ἀναμετρῶντας τό ἔχει τους, λάβανε τήν ἀπόφαση νά βγοῦν ἔξω σέ δρόμους καί σέ πλατεῖες, μέ τό μόνο πρᾶγμα πού τούς εἶχε ἀπομείνει: μιά πήχη φωτιά κάτω ἀπ’ τά σίδερα, μέ τίς μαῦρες κάνες καί τά δόντια τοῦ ἥλιου. Ὅπου μήτε κλῶνος μήτε ἀνθός, δάκρυο ποτέ δέν ἔβγαλαν. Καί χτυπούσανε ὅπου νά ‘ναι, σφαλῶντας τά βλέφαρα μέ ἀπόγνωση. Καί ἡ Ἄνοιξη ὁλοένα τούς κυρίευε. Σάν νά μήν ἤτανε ἄλλος δρόμος πάνω σ’ ὁλακέρη τή γῆ, γιά νά περάσει ἡ Ἄνοιξη παρά μονάχα αὐτός, καί νά τόν εἶχαν πάρει ἀμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, περ’ ἀπ’ τήν ἄκρη τῆς ἀπελπισιᾶς, τή Γαλήνη πού έμελλαν νά γίνουν, οἱ νέοι μέ τά πρησμένα πόδια πού τούς έλεγαν ἀλῆτες, καί οἱ ἄντρες, καί οἱ γυναῖκες, καί οἱ λαβωμένοι μέ τόν ἐπίδεσμο καί τά δεκανίκια.

Καί περάσανε μέρες πολλές μέσα σέ λίγην ὥρα. Καί θερίσανε πλῆθος τά θηρία, καί άλλους ἐμάζωξαν. Καί τήν άλλη μέρα ἐστήσανε στόν τοῖχο τριάντα».

Άξιον Εστί, Οδυσσέας Ελύτης

Προβληματίστηκα πολύ αν θα έπρεπε να αφιερώσω λίγες γραμμές για την σημερινή μέρα και κυρίως γιατί δεν θα μου άρεσε καθόλου να συμμετέχω σε έναν εθιμοτυπικό "εορτασμό" με έναν τόσο διεκπεραιωτικό χαρακτήρα που κατά την γνώμη μου μάλλον αρνείται την ίδια την ιστορικότητα και την συνάφεια των γεγονότων με το σήμερα. Και αυτό βέβαια, νομίζω, δεν προκύπτει παρά από αυτές τις οξείες αντιφάσεις και τα ερωτήματα που γεννώνται σε όποιον προσπαθεί να νοιώσει αυτές τις στιγμές του παρελθόντος που τόσο μακρινό φαίνεται  σήμερα. Πέρυσι έγραφα πως  «Οι συνειρμοί, οι συγκρίσεις, που επιβάλει η ιστορική μνήμη ίσως γίνονται αναπόφευκτοι. Συγκρίσεις, τολμώ να πω, που δεν αφορούν τα ιστορικά γεγονότα, δεν αφορούν την φύση ή την ειρωνική διάθεση πολλές φορές της Ιστορίας, μα την αδυσώπητη εμμονή της να μας ελέγχει κάθε φορά προσωπικά. Κάθε φορά που αποφασίζουμε για το μέλλον. Και όσο και αν το αποφεύγουμε, το δήγμα της για αυτούς που το βιώνουν, νομίζω, θα είναι οξύ. Η αναμέτρηση σήμερα, αν και τόσο διαφορετική, παραμένει η ίδια. Αναμέτρηση, πρώτα, εσωτερική».

Αυτό που μένει μέσα μου αναπάντητο είναι ένα ερώτημα που με ταράζει: για ποιο είδος ελευθερίας πολέμησαν αυτοί οι άνθρωποι και τόσο εύκολα παρέδωσαν την ίδια την ζωή τους, το αίμα τους, τα παιδιά τους; Ποιο είδος ελευθερίας ξεπερνά την ατομική και τις ανάγκες του ιδιωτικού βίου; Το θεωρώ αδιανόητο ότι ένας λαός μπορεί να πολεμήσει με τόσο σθένος για κάποιες αόρατες και αφηρημένες αξίες ή ιδανικά. Κανείς δεν θυσιάζει την ζωή του ή τα παιδιά του παρα μόνον για κάτι που αν δεν το έχει, δεν έχει νόημα πια να ζει, για μια ποιότητα και έναν τρόπο ζωής που δεν ανταλλάσσεται με τίποτα άλλο. Αλλά ποιά είναι αυτή η ανάγκη που τροφοδοτεί μια τόσο νεανική τρέλα;  Ίσως ο τρόπος που ορίζουμε την ελευθερία μας, ο τρόπος που νοηματοδοτούμε την ζωή μας δεν μας επιτρέπει να βρούμε κάποια απάντηση σε αυτό το ερώτημα και να λύσουμε αυτήν την τόσο άβολη αμηχανία που νοιώθουμε μπροστά στην Μεγάλη Έξοδο εκείνης της γενιάς.