Η ταξική επιδρομή των αξιωματικών, τα έξοδα της προστασίας από τους ξένους και το «τίμημα» της Κύπρου
Ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος με την κυβέρνηση των πραξικοπηματιών. Ανάμεσά τους ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Νικόλαος Μακαρέζος
Τη νύχτα της 20ής προς 21η Απριλίου 1967 έγινε στην Ελλάδα το «πραξικόπημα των συνταγματαρχών». Μια ομάδα αξιωματικών «άρπαξε» τα σχέδια επιβολής στρατιωτικού νόμου που είχε η ίδια συντάξει κατ’ εντολήν της ανώτατης ηγεσίας του στρατεύματος, τα εφήρμοσε και κατέλαβε την εξουσία.
Το πραξικόπημα δεν ήταν κίνημα στρατιωτικό. Οπως απέδειξε η συνέχεια, ήταν επιδρομή ταξική*, η οποία πλήρωσε και… έξοδα προστασίας της από ξένους. Το «τίμημα» ήταν η Κύπρος και πληρώθηκε σε… αγνώστους.
Οπως αργότερα, μετά την πτώση της χούντας, απεκάλυψε η δημοσιογραφική έρευνα, μια ομάδα αμερικανών αξιωματικών, κατωτέρων βαθμών, είχε εγκατασταθεί στην Ελλάδα στα γραφεία της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής, στο κτίριο του ΜΤΣ. Η ομάδα αυτή είχε υποκαταστήσει την αμερικανική πρεσβεία στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Αθήνα. Η αποστολή τους ήταν να ποδηγετήσουν τους απριλιανούς να λύσουν το Κυπριακό. Οταν το καλοκαίρι του 1973 η χούντα ανέτρεψε τον Μακάριο και οι Τούρκοι ξεκίνησαν την επίθεσή τους στην Κύπρο, εις μάτην οι χουντικοί αξιωματικοί αναζήτησαν τους αμερικανούς συνδέσμους, είχαν φύγει από την Αθήνα. Πώς εξαφανίστηκαν; Ο τότε αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα Χένρι Τάσκα δεν γνώριζε, είπε, την ύπαρξη και δραστηριότητα της ομάδας αυτής που είχε συμβουλέψει τη χούντα του Ιωαννίδη να… επεκτείνει την κυριαρχία της στην Κύπρο.
Ο ανώτατος άρχων, νεαρός, άπειρος και χωρίς ικανούς και έντιμους συμβούλους, δεν μπορούσε να παίξει τον ρυθμιστικό ρόλο του. Οι Ενοπλες Δυνάμεις ήταν, όπως γενικά επιστεύετο, φωλεά της Δεξιάς και κυρίως των ανακτόρων – για να αποδειχθεί τελικά ότι οι συνταγματάρχες της απριλιανής χούντας δούλευαν για δικό τους λογαριασμό.
Η απριλιανή δικτατορία υπήρξε η φυσική συνέπεια της ταραγμένης μεταπολεμικής περιόδου στην οποία κυριάρχησε ο «κομμουνιστικός κίνδυνος». Με τη Δεξιά να αποκαλεί «συνοδοιπόρους» όσους δεν ήταν μαζί της και τον ανώτατο άρχοντα να χαρακτηρίζει «μίασμα» την άκρα Αριστερά, η πολιτική ζωή κατέρρευσε με τη διαβόητη αποστασία του 1965. Συνέπεια και αποτέλεσμα της αποστασίας υπήρξε το πραξικόπημα του Απριλίου 1967.
Τις ημέρες αυτές συμπληρώνονται 48 χρόνια από την αποφράδα εκείνη ημέρα του απριλιανού πραξικοπήματος. «Το Βήμα» δημοσιεύει σήμερα το κείμενο που ακολουθεί, το οποίο θα βοηθήσει τους νέους να πληροφορηθούν τα ελληνικά πάθη που έχουν σημαδέψει τη ζωή των γενεών που απέρχονται – έχοντας πληρώσει βαρύτατο τίμημα για τις υπερβολές της πολιτικής ηγεσίας στο εσωτερικό και τις ανοησίες στον χειρισμό των σχέσεων με τους ξένους.
Τα κείμενα που ακολουθούν περιέχονται σε υπό έκδοση βιβλίο του εκδότη της εφημερίδος κ. Σταύρου Ψυχάρη και στα αρχεία του «Βήματος» και των «Νέων».
* Ο Μορίς Ντιβερζέ στο έργο του «Εισαγωγή στην πολιτική» υποστηρίζει ότι οι δικτατορίες στις υπανάπτυκτες χώρες γίνονται από κατώτερους αξιωματικούς οι οποίοι προέρχονται από λαϊκές μάζες και συνδέουν τα κινήματά τους με κοινωνικά αιτήματα. Αναφέρει ως χαρακτηριστικά παραδείγματα τις περιπτώσεις της Αιγύπτου (Νάσερ), της Λιβύης (Καντάφι), της Αιθιοπίας (Χαϊλέ Μαριάμ) και του Ιράκ (Κάσεμ). Σε όλα πρωταγωνίστησαν συνταγματάρχες και όχι στρατηγοί.
«Είδες καλά, παιδί μου; Μήπως αυτοί που ήρθαν ήσαν μεταμφιεσμένοι κομμουνιστές;».
«Οχι» απάντησε ο νεαρός, ενώ ο πατέρας του έστριψε για να επιστρέψει στην ΑΣΔΕΝ. Εκεί ο στρατηγός μόλις έφτασε φώναξε τον αξιωματικό υπηρεσίας και τον ρώτησε τι συμβαίνει. Προτού εκείνος απαντήσει πέρασε μπροστά από το γραφείο του στρατηγού ο συνταγματάρχης Αλεξανδρόπουλος, υπεύθυνος Τηλεπικοινωνιών της ΑΣΔΕΝ.
Η μεγάλη νύχτα των συνταγματαρχών
Αυτή η νύχτα ήταν μεγάλη. Μέσα σε λίγες σκοτεινές ώρες κατελύθη η δημοκρατία στην Ελλάδα από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Μια ομάδα συνταγματαρχών άρπαξε την εξουσία προλαβαίνοντας τους στρατηγούς που ήσαν έτοιμοι να δράσουν ως πραξικοπηματίες με τις ευλογίες του τότε ανωτάτου άρχοντος. Ο τότε βασιλεύς των Ελλήνων πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο.
Αυτή η νύχτα ήταν μεγάλη. Μέσα σε λίγες σκοτεινές ώρες κατελύθη η δημοκρατία στην Ελλάδα από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Μια ομάδα συνταγματαρχών άρπαξε την εξουσία προλαβαίνοντας τους στρατηγούς που ήσαν έτοιμοι να δράσουν ως πραξικοπηματίες με τις ευλογίες του τότε ανωτάτου άρχοντος. Ο τότε βασιλεύς των Ελλήνων πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο.
Στο Τατόι παίζεται πριν από τα μεσάνυχτα το κορυφαίο θρίλερ της βραδιάς. Η εξοχική βασιλική κατοικία έχει περικυκλωθεί από πεζοναύτες, ενώ τρεις αξιωματικοί, ο ταξίαρχοςΣτυλιανός Παττακός, ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο επίσης συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος, κρούουν τη θύρα.
Στον αξιωματικό υπηρεσίας της βασιλικής φρουράς που ανοίγει την πόρτα λένε ότι «έγινε κίνημα των κομμουνιστών» και ο στρατός ανέλαβε την εξουσία στη χώρα. Ο αξιωματικός της φρουράς τούς λέει να περιμένουν και σπεύδει στο βασιλικό δωμάτιο να ενημερώσει τον βασιλιά, ο οποίος τελικά του λέει να οδηγήσει τους τρεις στο υπασπιστήριο όπου πηγαίνει και ο ίδιος. Οταν φτάνουν στην πόρτα οι τρεις αξιωματικοί, ο φρουρός τούς λέει ότι δεν μπορούν να μπουν μέσα αν δεν αφήσουν τα όπλα τους έξω. Ο Παττακός εκνευρίζεται και αρνείται να αφήσει το όπλο. Ο Μακαρέζος μένει σιωπηλός, ενώ ο Παπαδόπουλος σπεύδει να ηρεμήσει τα πνεύματα και λέγοντας «Κύριοι, αφήνουμε τα όπλα» αφήνει το πιστόλι του πάνω στο τραπέζι πρώτος.
Σε λίγο οι τρεις αξιωματικοί βρίσκονται ενώπιον του βασιλέως, από τον οποίο ζητούν να τους ακολουθήσει στο Πεντάγωνο διότι έχει εκραγεί το κομμουνιστικό κίνημα και οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν αναλάβει την εξουσία.
Ο Κωνσταντίνος έχει εξηγήσει, μιλώντας σε δημοσιογράφους χρόνια αργότερα, ότι ακολούθησε τους τρεις στο Πεντάγωνο επειδή εκτίμησε ότι η άρνησή του θα προκαλούσε αιματοχυσία. Είχε, εξήγησε, αντιληφθεί ότι η κατοικία στο Τατόι είχε περικυκλωθεί από κομάντος πεζοναύτες που είχαν στρατόπεδο στον Διόνυσο Αττικής, τους οποίους ως τότε θεωρούσε δικούς του.
Ο Παττακός εθεωρείτο και αυτός βασιλόφρων και μάλιστα από τους στενούς ανακτορικούς. Περί τούτου είχε διαβεβαιώσει τον Κωνσταντίνο ο στρατηγός Χρήστος Παπαδάτος, διοικητής τότε της ΑΣΔΕΝ. Δηλαδή, υπεύθυνος για την ασφάλεια της πρωτεύουσας.«Ηταν» έχει αφηγηθεί ο Παπαδάτος «κουμπάρος μου ο Παττακός, ο ανάξιος και επίορκος».
Κατά την αφήγηση του στρατηγού Παπαδάτου το βράδυ εκείνο συνεδρίασε το Πειθαρχικό Συμβούλιο. Οταν τελείωσε η συνεδρίαση, σχεδόν μεσάνυχτα, ο Παπαδάτος έφυγε για το σπίτι του με ένα υπηρεσιακό τζιπ. Σε μια στροφή δύο τετράγωνα από το σπίτι του ο στρατηγός είδε τον γιο του να οδηγεί το ιδιωτικό του αυτοκίνητο και σταμάτησε και τον ρώτησε πού πάει τόσο αργά.
Ο γιος του τού απάντησε: «Μπαμπά, ήρθαν κάτι αξιωματικοί και στρατιώτες στο σπίτι να σε πάρουν γιατί έχουμε κομμουνιστικό κίνημα».
«Είδες καλά, παιδί μου; Μήπως αυτοί που ήρθαν ήσαν μεταμφιεσμένοι κομμουνιστές;».
«Οχι» απάντησε ο νεαρός, ενώ ο πατέρας του έστριψε για να επιστρέψει στην ΑΣΔΕΝ. Εκεί ο στρατηγός μόλις έφτασε φώναξε τον αξιωματικό υπηρεσίας και τον ρώτησε τι συμβαίνει. Προτού εκείνος απαντήσει πέρασε μπροστά από το γραφείο του στρατηγού ο συνταγματάρχης Αλεξανδρόπουλος, υπεύθυνος Τηλεπικοινωνιών της ΑΣΔΕΝ.
«Ελα ‘δώ, Αλεξανδρόπουλε. Πού πας;».
Υστερα από μια στιγμιαία έκπληξη ο Αλεξανδρόπουλος είπε στον στρατηγό ότι είδε αναμμένα τα φώτα στα γραφεία της ΑΣΔΕΝ και ανέβηκε να δει μήπως συμβαίνει κάτι. Ο στρατηγός τον διέταξε: «Πήγαινε επάνω και βγάλε μου τα ανάκτορα αμέσως». Ο Αλεξανδρόπουλος πήγε, για να γυρίσει σε λίγα λεπτά και να πει ότι οι τηλεπικοινωνιακές γραμμές ήσαν όλες… κομμένες! Δεν υπήρχε τρόπος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Οσο αφελής κι αν ήταν ο στρατηγός, δεν χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να καταλάβει ότι οι «μικροί» (συνταγματάρχες) την είχαν φέρει στους «μεγάλους» (στρατηγούς). Τα δύο τανκς κάτω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός σημάδευαν από ώρα τα γραφεία της ΑΣΔΕΝ! Ο συνταγματάρχης Αλεξανδρόπουλος ήταν μέλος της «Επαναστατικής Επιτροπής» που οργάνωσε το απριλιανό πραξικόπημα αλλά αποστρατεύτηκε σύντομα για να αναλάβει την αναδιοργάνωση του ΟΤΕ. Το έργο του, όπως θα δούμε στη συνέχεια, στον ΟΤΕ πέτυχε. Σε άλλο σημείο της εξιστόρησης θα δούμε πώς απαγόρευσε στον Φον Ζίμενς να μπαίνει στα γραφεία του ΟΤΕ!
Την ώρα που ο Κωνσταντίνος ξεκινά για το Πεντάγωνο ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου Γ. Παπανδρέου, αποκαλούμενος «Γέρος», δέχεται την «επίσκεψη» ενός στρατιωτικού τμήματος που του ζητούν να τους ακολουθήσει διότι έχει εκραγεί κομμουνιστικό κίνημα.
Ο «Γέρος» απαιτεί να τον αφήσουν να ντυθεί με την ησυχία του, να διαλέξει γραβάτα και μαντιλάκι. Η ομάδα τον περιμένει να ετοιμαστεί και ο Γ. Παπανδρέου σε λίγο παίρνει τον δρόμο για το στρατόπεδο στου Γουδή. Εκεί μεταφέρονται όλοι οι πολιτικοί που συλλαμβάνονται στη διάρκεια της νύχτας από τις στρατιωτικές δυνάμεις που μετείχαν στο πραξικόπημα.
Το πραξικόπημα ξεκίνησε γύρω στις 9 το βράδυ της 20ής Απριλίου. Οι συνωμότες συναντήθηκαν σ’ ένα διαμέρισμα στην οδό Φρύνης στο Παγκράτι και συζήτησαν τις τελευταίες λεπτομέρειες.
Σύμφωνα με το σχέδιό τους, τα διάφορα στάδια της επιχείρησης ήταν τα προβλεπόμενα στο σχέδιο «Προμηθεύς». Το σχέδιο αυτό, καταρτισμένο στο Πεντάγωνο, ήταν απόρρητο αλλά όχι παράνομο. Εν γνώσει της κυβερνήσεως είχε ετοιμαστεί στο πλαίσιο της θεωρίας ότι μπορεί να ξεσπάσει αιφνιδίως κίνημα κομμουνιστών και να χρειαστεί παρέμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων για να εξουδετερωθεί κάθε απόπειρα καταλήψεως της εξουσίας.
ΤΟ ΣΥΝΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ
«Εφαρμόσατε σχέδιον “Προμηθεύς”»
Το σχέδιο «Προμηθεύς» είχε καταρτισθεί κατ’ εντολήν των στρατηγών από τους επιτελικούς συνταγματάρχες. Η ομάδα των στρατηγών σιγοψιθύριζε ότι ο «Προμηθεύς» θα ετίθετο σε εφαρμογή αν το διέταζε ο βασιλεύς. Οι επιτελικοί συνταγματάρχες διαβεβαίωναν τους στρατηγούς ότι το σχέδιο είναι απόρρητο και οι ίδιοι ακοίμητοι φρουροί του.
«Εφαρμόσατε σχέδιον “Προμηθεύς”»
Το σχέδιο «Προμηθεύς» είχε καταρτισθεί κατ’ εντολήν των στρατηγών από τους επιτελικούς συνταγματάρχες. Η ομάδα των στρατηγών σιγοψιθύριζε ότι ο «Προμηθεύς» θα ετίθετο σε εφαρμογή αν το διέταζε ο βασιλεύς. Οι επιτελικοί συνταγματάρχες διαβεβαίωναν τους στρατηγούς ότι το σχέδιο είναι απόρρητο και οι ίδιοι ακοίμητοι φρουροί του.
Το πρωί της 20ής Απριλίου, παραμονής του πραξικοπήματος, έγινε μια σύσκεψη στρατηγών την οποία ορισμένοι συνταγματάρχες εκ των συνωμοτών, με επικεφαλής τον Γ. Παπαδόπουλο, εξετίμησαν ως τελευταίο σκαλοπάτι προς την επέμβαση του στρατού. Οι συνταγματάρχες, οι μυημένοι στη συνωμοσία, επικοινώνησαν τηλεφωνικώς μεταξύ τους και ο Γ. Παπαδόπουλος, ουσιαστικός αρχηγός της συνωμοσίας, έδωσε το σύνθημα για το πραξικόπημα.
Στη συνωμοσία του πραξικοπήματος δεν μετείχαν φυσικά οι πλείστοι των αξιωματικών που ήσαν νομιμόφρονες, γι’ αυτό και εξαφανίστηκαν. Με την έναρξη του σχεδίου «Προμηθεύς» έφυγαν από το Πεντάγωνο απ’ όλα τα σχήματα προς όλες τις μονάδες διαταγές ολιγόλογες.«Εφαρμόσατε σχέδιον “Προμηθεύς”».
Οι παραλήπτες της διαταγής, διοικητές μεγάλων και μικρών μονάδων, ήξεραν ότι σε φωριαμούς ασφαλείας ήταν κρυμμένο το σχέδιο «Προμηθεύς» με τα παραρτήματά του. Ηταν ορισμένοι φάκελοι οι οποίοι θα άνοιγαν για να εφαρμόσουν οι παραλήπτες της διαταγής τις απόρρητες οδηγίες – ενέργειες. Οι διαταγές έπρεπε να εκτελεστούν αμέσως σε όλη τη χώρα. Υποτίθεται ότι είχαν προέλθει από τη νόμιμη στρατιωτική ηγεσία στο Πεντάγωνο και τη εγκρίσει του βασιλέως. Η ανά την επικράτεια στρατηγοί και άλλοι ανώτατοι αξιωματικοί δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι το κέντρο της στρατιωτικής εξουσίας, το Πεντάγωνο, είχε ουσιαστικά καταληφθεί από την απριλιανή χούντα η οποία είχε πετύχει την εκπληκτική μπλόφα. Να κυκλοφορούν διαταγές εν ονόματι του βασιλέως και τη συναινέσει του πρωθυπουργού για εφαρμογή του στρατιωτικού νόμου και να συλλαμβάνονται ο βασιλεύς στο Τατόι και ο νόμιμος πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος να σύρεται από το κρεβάτι του, λίγο μετά την άφιξή του στο σπίτι του, όπου είχε φθάσει μόλις είχε τελειώσει η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Οι συνταγματάρχες κέρδισαν το παιχνίδι τις πρώτες ώρες της μεγάλης μπλόφας. Το απόγευμα της 20ής Απριλίου, μετά την απόφασή τους να κινηθούν το βράδυ οι στρατιωτικές δυνάμεις που θα εφήρμοζαν το σχέδιο «Προμηθεύς». Μετά τη σύσκεψή τους στο διαμέρισμα της οδού Φρύνης οι συνωμότες αξιωματικοί άρχισαν την προετοιμασία τους με επίκεντρο το Πεντάγωνο.
Ο επικεφαλής του πραξικοπήματος Γ. Παπαδόπουλος ακολούθησε στο σπίτι του τον Ν. Μακαρέζο και τον Δ. Ασλανίδη. Εκεί γευμάτισαν με μια μακαρονάδα και γύρω στις 9.30 το βράδυ έφυγαν για το Πεντάγωνο. «Δεν ξέραμε αν θα ξαναδούμε τα σπίτια μας και τις οικογένειές μας» έλεγε μερικά χρόνια αργότερα ο Ν. Μακαρέζος, διηγούμενος τα γεγονότα της μεγάλης νύχτας.
Το Πεντάγωνο είχε επιλεγεί ως τόπος κρατήσεως του βασιλέως, του πρωθυπουργού και των μελών της κυβερνήσεως και όσων εκ των ανωτάτων αξιωματικών θα ηρνούντο να συνεργασθούν με τη χούντα. Οι πολιτικοί σχεδόν όλοι συνελαμβάνοντο και τους οδηγούσαν στο στρατόπεδο τεθωρακισμένων στου Γουδή.
Σε ορισμένους επεφυλάχθη ειδική μεταχείριση. Στον αρχηγό του στρατού στρατηγόΓρηγόριο Σπαντιδάκη οι συνωμότες εφήρμοσαν σχέδιο κατατρομοκρατήσεώς του. Μια ομάδα ενόπλων πήγε και τον πήρε από το σπίτι στο Ψυχικό όπου έπαιζε χαρτιά. Του ζήτησαν να τους ακολουθήσει διότι είχε εκδηλωθεί κομμουνιστικό κίνημα και εκείνος ακολούθησε εμφανώς ταραγμένος. Οταν έφθασαν στο φανάρι του Πενταγώνου, ο οδηγός δεν έστριψε αριστερά προς την είσοδο του Πενταγώνου αλλά συνέχισε ευθεία. Ο Σπαντιδάκης θορυβημένος ρώτησε «πού με πάτε». Ο επικεφαλής της συνοδείας αξιωματικός είπε: «Εγινε λάθος, θα γυρίσουμε πίσω». Οπως έλεγαν μετά από καιρό δύο επιφανείς απριλιανοί, η σκηνή είχε σχεδιαστεί για να τρομοκρατηθεί ο Σπαντιδάκης και φοβισμένος να ταχθεί με το μέρος των συνωμοτών, όπως και έπραξε.
Προσεχώς: Νέα αποκαλυπτικά στοιχεία για τη μεγάλη νύχτα της Ελλάδας.
“Το Βήμα”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου