Δρ Ιωάννης Παρίσης (*)
Η θεμελίωση του πρώτου τουρκικού πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στοAkkuyuτης Μερσίνας που θα κατασκευαστεί από τη Ρωσία, φέρνει στη μνήμη τις παλιότερες συμφωνίες μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας για την κατασκευή σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Προφανώς είναι κάτι που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο από ελληνικής πλευράς για πολλούς λόγους.
Πριν από πέντε έτη ακριβώς είχαμε δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο Εγκατάσταση πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία με αφορμή την υπογραφή στις 12 Μαΐου 2010 διακυβερνητικής συμφωνίας ύψους 20 δισ. δολαρίων, στο οποίο γράφαμε, μεταξύ άλλων:
«Η υπογραφή του συμβολαίου συνεργασίας ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων για την κατασκευή του πρώτου εργαστασίου πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία, έγινε παρουσία των Προέδρων των δύο χωρών, από τους υπουργούς Ενέργειας. Απομένει η επικύρωση της συμφωνίας από τα κοινοβούλια των δύο χωρών. Ανακοινώθηκε μάλιστα ότι η εγκατάσταση θα πραγματοποιηθεί στο όρμο του Akkuyu, στη νότια τουρκική ακτή. Το γεγονός αυτό μας φέρνει στη μνήμη τις αντίστοιχες προσπάθειες του 2000″.
Η τουρκική Εθνοσυνέλευση επικύρωσε τη συμφωνία στα μέσα Ιουλίου 2010 ενώ η ρωσική Δούμα την επικύρωσε στις 19 Νοεμβρίου του ίδιου έτους. (Βλ. Παρίσης Ι., Τουρκία, πυρηνική αν και σεισμογενής (http://www.elzoni.gr/html/ent/630/ent.4630.asp).
Προσπάθειες από τη δεκαετία του 1960
Πέντε φορές στο παρελθόν, στην περίοδο 1960-2000, η Τουρκία προσπάθησε να θέσει τις βάσεις για την απόκτηση εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας. Η τελευταία προσπάθεια έγινε στην περίοδο 1997-2000. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 1996, η τουρκική κρατική εταιρία ηλεκτρικής ενέργειας TEAS ζήτησε προσφορές ξένων εταιριών για την κατασκευή σταθμού πυρηνικής ενέργειας στον όρμο Akkuyu. Στο διαγωνισμό συμμετείχαν τρεις κοινοπραξίες:
1) Westinghouse (ΗΠΑ) και Mitsubishi Heavy Industries (Ιαπωνία), Raytheon (ΗΠΑ), Enka (Τουρκία)
2) Atomic Energy of Canada Limited (AECL), στην οποία επίσης συμμετείχαν περίπου δέκα εταιρίες από διάφορες χώρες περιλαμβανομένων τριώ τουρκικών.
3) Nuclear Power International (NPI), με τη συμμετοχή επίσης των εταιριών Siemens (Γερμανία), Framatone (Γαλλία) και πέντε τουρκικών – ευρωπαϊκών συμφερόντων.
Τελικά, το 2000, το συμβόλαιο κέρδισε η καναδική κοινοπραξία AECL.
Το Akkuyu βρίσκεται στη νότια μεσογειακή ακτή της Τουρκίας, έναντι της Κύπρου. Σύμφωνα με επίσημες δημοσιεύσεις, το Akkuyu προσφέρει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ώστε να είναι κατάλληλο ως τόπος εγκατάστασης εργοστασίου παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, όπως: δυνατότητες θαλασσίων μεταφορών, εγγύτητα σε κέντρα κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (Άδανα, Κόνια, Αντάλεια και Μερσίνα), χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα στην περιοχή. Τον Μάρτιο του 1998, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας απέρριψε ενστάσεις κατά της εγκατάστασης στο Akkuyu, αφήνοντας ανοικτό το έδαφος για συμβάσεις με ξένες εταιρίες.
Διεθνείς και τοπικές αντιδράσεις
Το θέμα προκάλεσε αντιδράσεις, ιδιαίτερα στον Καναδά, οι οποίες έφθασαν μέχρι το Κοινοβούλιο της χώρας. Στις αντιδράσεις πρωτοστάτησε το Nuclear AwarenessProject(ΝΑΡ) που εδρεύει στο Οντάριο. Ο Διευθυντής Ερευνών του ΝΑΡ David H.Martin συνέταξε, τον Ιανουάριο 2000, 100σέλιδη μελέτη, με τίτλο: Nuclear Threat in the Eastern Mediterranean. The Case Against Turkey’s Akkuyu Nuclear Plant, με την οποία παρουσίασε με επιστημονικά επιχειρήματα, τους λόγους για τους οποίους δεν θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού. (Η μελέτη αυτή, η οποία ήταν από τότε στην κατοχή του γράφοντος σε έντυπη -σε μορφή βιβλίου- και σε ηλεκτρονική μορφή, ήταν δημοσιευμένη στο διαδίκτυο στη διεύθυνση http://www.cnp.ca/issues/nuclear-threat.html με αναφορές σε βιβλία και άρθρα, πλην όμως παραδόξως έχει εξαφανισθεί)
Μεταξύ των επιχειρημάτων του, o David H. Martin αναφερόταν και στο ασταθές και μη δημοκρατικό καθεστώς της Τουρκίας, στην πολιτική αστάθεια (διαφθορά, στρατιωτικά κινήματα), στον μη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην εμπλοκή της χώρας σεπολεμικές συγκρούσεις με τους Κούρδους, στις εκκενώσεις και καταστροφές κουρδικών χωριών, στο οικονομικό ρίσκο λόγω της ευάλωτης οικονομίας της χώρας καθώς και στα σεισμογενή χαρακτηριστικά της περιοχής που είχε επιλεγεί. Συνοπτικά τις απόψεις του o David H. Martin τις διατύπωσε και στην Toronto Star (page A17):http://www.ccnr.org/news/news_briefs_61.html
Αντιδράσεις υπήρξαν και από τουρκικές οργανώσεις και από τον τοπικό πληθυσμό. Τελικά,στις 24 Ιουλίου 2000, ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετσεβίτ, ακύρωσε την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού. Ωστόσο, οι σχεδιασμοί δεν εγκατελείφθησαν. Στη διάρκεια της δεκαετίας 2000-2010 έλαβαν χώρα μελέτες και διαπραγματεύσεις με ξένες κυβερνήσεις και εταιρίες, με κατάληξη την συμφωνία του Μαίου 2010 με την Ρωσία.
Προβληματισμός έχει διατυπωθεί και από τον επιστημονικό κόσμο στην Τουρκία, σχετικά με το ενδεχόμενο μιας πυρηνικής εγκατάστασης στη χώρα. Ενδιαφέρον έχει άρθρο του Οκτωβρίου 2009, με τίτλο: “The Case of Nuclear Energy in Turkey: From Chernobyl to Akkuyu Nuclear Power Plant”, του B. Akcay του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης(Department of Science Education, Hasan Ali Y cel Faculty of Education, Istanbul University, Istanbul, Turkey) που δημοσιεύθηκε στην τριμηνιαία έκδοση ENERGY SOURCES (Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, Volume 4, Issue 4 October 2009 , pages 347-355). Στην περίληψη του άρθρου αναγράφεται:
«There is no question that Turkey has an urgent need for additional sources of electricity. It is presently obliged to import electric power from neighboring Georgia, Bulgaria, and Iran to make up for the electricity shortage. Natural gas, hydro, and coal-powered generators play an important role in achieving this goal. In addition, the Turkish government has planned a provision for nuclear power plants. The goal of this article is to enter into a debate over nuclear energy in Turkey concerning economics, safety, and the environment from two opposite points of view, which are the Turkish government and the environmental organizations.»
Ο Γενικός Διευθυντής του Μεσογειακού Γραφείου της Greenpeace, Dr. Uygar Ozesmi, σημειώνει σχετικά:
«Υπογράφοντας αυτήν τη συμφωνία, η κυβέρνηση αγνοεί τα υφιστάμενα τεχνικά προβλήματα και την ανεπάρκεια της Ρωσικής πυρηνικής τεχνολογίας. Μέσω αυτής της συμφωνίας, δισεκατομμύρια δολάρια θα σπαταληθούν σε άχρηστα και επικίνδυνα προγράμματα, ενώ Θα αναγκαστούμε να εισάγουμε περισσότερα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, χωρίς την εξαγγελία κάποιας προσφοράς για την κατασκευή ενός σταθμού πυρηνικής ενέργειας και χωρίς τη συγκατάθεση των ντόπιων κατοίκωνπρόκειται για μία αντιδημοκρατική διαδικασία. Αυτό δεν θα έπρεπε να είναι το όραμα της Τουρκίας.» (AKKUYU: Ο πυρηνικός εφιάλτης της Ανατολικής Μεσογείου ξυπνά!http://www.greenpeace.org/greece/el/news/118508/118517/akkuyu/).
(*) Ο Ι. Παρίσης είναι Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης (Διεθνών Σχέσεων) και Πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) –http://www.acastran.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου