Ετικέτες

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013

Η δημοκρατία της κυψέλης



207008277_5d8f168022_o 4848121737_da7c6723a0_b«More than honey»  FB490CED1D55B5E1A84C46479E99A1D6
Μπορούν οι μέλισσες να μας δώσουν μαθήματα δημοκρατίας και διοίκησης επιχειρήσεων; Ε, λοιπόν, ναι! Με παρουσία 100 εκατ. χρόνων επάνω στη Γη, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς λήψεως αποφάσεων που δεν μπορούμε παρά να ζηλέψουμε! Το ποιος κατασκευάζει τα ανέκδοτα και τα βάζει στην κυκλοφορία και το πώς προέκυψαν τα διάφορα επιτυχημένα γιατροσόφια ήταν για χρόνια κάτι που δεν είχα καταφέρει να καταλάβω.

Για το πρώτο έχω ακόμη την ίδια απορία. Για το δεύτερο, όμως, για το πώς δηλαδή από τη φύση με τη χλωρίδα και την πανίδα της αντλούμε συνεχώς πολύτιμες πληροφορίες που δεν έρχονται όλες μόνο από περίκλειστα και αποστειρωμένα εργαστήρια, έχω καταλάβει ότι οφείλουμε πολλά στην παρατηρητικότητα μερικών ανθρώπων. Περνούν τον περισσότερο χρόνο τους μέσα στα δάση, δίπλα στα ποτάμια και στις θάλασσες. Είτε είναι ιθαγενείς, που η ζούγκλα αποτελεί το καθημερινό τους περιβάλλον, είτε επιστήμονες, που ζουν κι αυτοί σαν τους ιθαγενείς έχοντας αναπτύξει την ίδια απαραίτητη για την επιβίωση παρατηρητικότητα.

Ενας περίεργος χορός: Ενας γερμανός στρατιώτης, που το 1943 απαλλάχθηκε από τη συνέχιση της θητείας του λόγω σοβαρού τραυματισμού στο ρωσικό μέτωπο, αποφάσισε να παρακολουθήσει μαθήματα Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και στη συνέχεια θέλησε να εκπονήσει διδακτορική διατριβή σχετική με τις μέλισσες.
Ενα ανοιξιάτικο απόγευμα του 1949, περνώντας έξω από τους κήπους που ήταν γύρω από το Ινστιτούτο Ζωολογίας του Μονάχου, ο Martin Lindauer είδε σε έναν θάμνο ολόκληρο μελίσσι να έχει σταθμεύσει. Αλλά επειδή ανήκε ακριβώς σε εκείνους που δεν προσπερνούν έτσι ό,τι γίνεται δίπλα του, στάθηκε να δει προσεκτικά το τι συνέβαινε. Και εκτός από τις «χορευτικές κινήσεις» που ο κάθε σχετικός με τις μέλισσες έχει υπόψη του, παρατήρησε ότι κάποιες από τις… χορεύτριες-μέλισσες δεν ήταν και τόσο καθαρές!
Δεν ήταν όμως βουτηγμένες στη γύρη ή σε άλλα φυτικά απομεινάρια. Πήρε λοιπόν προσεκτικά μερικές από αυτές και τις πήγε στο εργαστήριο. Με μια λεπτή βούρτσα τίναξε ό,τι είχαν επάνω τους και το εξέτασε. Αλλη είχε μαύρα υπολείμματα καπνιάς, άλλη κόκκινη σκόνη από τούβλα, άλλη λευκή σκόνη από ασβεστοκονία. Και αυτή η παρατήρηση ήταν η πρώτη σχετικά με ένα θέμα που κρατάει ως σήμερα το ενδιαφέρον των ερευνητών αλλά και μερικών που ασχολούνται με το… «μάνατζμεντ».
Δημοκρατία διά… βοής! Ο Thomas Seeley, τη μοναδική φορά που μπόρεσα να επικοινωνήσω μαζί του, μου εξήγησε ότι σπάνια μπορείς να τον βρεις σε τηλέφωνο ή και με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο διότι περνάει τον καιρό του σε ένα μικρό νησί, το Appledore (με μόλις 900 μέτρα διάμετρο), στον Ατλαντικό, 10 χιλιόμετa ανοιχτά της Πολιτείας Maine, παρακολουθώντας τις μέλισσες και κάνοντας τα πιο παράξενα πειράματα. Είναι μαθητής του Lindauer και συνεχιστής των ερευνών του. Είχαμε την τύχη να τον δούμε εν δράσει στο ντοκυμαντέρ «Τι σκέφτονται τα ζώα;» και σήμερα πια ξέρουμε, έπειτα από δεκαετίες ερευνών, ότι οι μέλισσες, πέρα από την υπέροχη οργάνωση της κυψέλης τους, διαθέτουν και μια αίσθηση που τους επιτρέπει να παίρνουν δημοκρατικές αποφάσεις!
Διότι αυτό που παρατήρησε ο Lindauer και τεκμηρίωσε ο Seeley είναι ότι, μόλις η κυψέλη αρχίσει να μη χωράει όλες τις μέλισσες, κάποιες μαζί με μια βασίλισσα θα φύγουν ψάχνοντας για νέα κατοικία. Υπάρχουν λοιπόν ανάμεσα σε αυτές κάποιες που πετούν πιο μακριά και ψάχνουν για το κατάλληλο κατάλυμα. Επιστρέφουν και αρχίζουν η καθεμιά τον παραστατικό χορό της περιγράφοντας το πώς είναι αυτό που έχει βρει. Το υπόλοιπο μελίσσι αρχίζει να παίρνει θέση σχετικά με το ποιος από τους ανιχνευτές αυτούς είναι πιο πειστικός και στο τέλος όλοι ακολουθούν όποιον πλειοψήφησε. Ναι, δεν είναι πλάκα, είναι επιστημονικά  τεκμηριωμένες παρατηρήσεις δεκαετιών.
Μαθήματα business Ούτε είναι για να γελάσουμε το ότι ο Michael O’ Malley, κοινωνικός ψυχολόγος, σύμβουλος επιχειρήσεων, καθηγητής στην Columbia Business School, εκδότης στο Yale University Press, μελισσοκόμος από το 2002, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «The wisdom of bees» και υπότιτλο: «Τι μπορεί να διδάξει η κυψέλη τις μπίζνες».
Σε 25 μαθήματα προσαρμόζει διδάγματα από τη ζωή των μελισσών σε μια κυψέλη ώστε να εφαρμόζονται και στην επιχειρηματική ζωή.
    Οι μέλισσες, όταν είναι να αποφασίσουν για την καινούργια κατοικία, δεν διαθέτουν άπειρο χρόνο ούτε το 100% των απαραίτητων πληροφοριών. Εχουν όμως πολλούς συμβούλους, τους ανιχνευτές, και την τελική κατεύθυνση τη δίνει μια απόφαση της αρκετά καλά πληροφορημένης πλειοψηφίας. Ενα δίδαγμα και για ορισμένους πολιτικούς ηγέτες που αποφασίζουν κλεισμένοι σε ένα γραφείο κάτω από την επιρροή ελάχιστων και ιδιοτελών μερικές φορές συμβούλων.
Οταν θέλει μια μέλισσα να προσδιορίσει μια τροχιά που φέρνει σε καλό τόπο με πλούσια τροφή χορεύει μέσα στην κυψέλη δίνοντας την κατακόρυφη κατεύθυνση του ηλίου και τη γωνία ως προς αυτή την τροχιά. Αφήνει όμως και κάποια ασάφεια να παρεισφρήσει και έτσι η επόμενη μπορεί να ανακαλύψει και κάτι καινούργιο. Ο O’ Malley εκθειάζει αυτή την τακτική, όπου υπάρχουν καθαροί κανόνες σε μια επιχείρηση αλλά και μια δυνατότητα να βρεις και κάτι καλό σε διπλανή «διαδρομή».
Παρομοιάζει την τακτική των μελισσών σε έναν τόπο με αυτήν της Wall Mart. Ξεκίνησαν σαν ένας κλάδος που αποσχίστηκε από τις σφήκες της Αφρικής και κατέκτησαν τον κόσμο. Οπου βρέθηκαν ήταν ανταγωνιστικές και αποτελεσματικές, έψαχναν για καινούργια μέρη και είχαν εμπιστοσύνη στα μέλη της κοινωνίας τους όταν αυτά υπεδείκνυαν νέους τόπους με τροφή.
Κάνουν τη δουλειά τους και ταυτόχρονα ωφελούν και αναπτύσσουν το περιβάλλον γύρω τους. Προσέχουν για να έχουν φυτά, λουλούδια, γύρη, νέκταρ. Πόσες επιχειρήσεις σκέφτονται έτσι;
Στο πρώτο μάθημα αναφέρει ότι «ο θεός των μελισσών είναι το μέλλον». Ο,τι κάνουν το κάνουν βλέποντας πιο μακριά από το μόλις αύριο. Στο τελευταίο λέει ότι κάνουν τη δουλειά τους  αμέριμνες, χωρίς να μπλέκονται σε ίντριγκες του γραφείου, να υφίστανται αδικίες, να βάζουν τρικλοποδιές σε συναδέλφους.
Από το εξαιρετικό ντοκυμαντέρ «More than honey», εκτός από τη σημασία τους για το περιβάλλον, συγκράτησα δύο ακόμη παρατηρήσεις. Κάπου λέει μια μελισσοκόμος: «Αν θέλεις να κυβερνήσεις την κυψέλη, μάθε να κυβερνάς τη βασίλισσα» και το δεύτερο είναι η διαπίστωση ότι τα φυτά δεν μπορούν να μετακινούνται και να αγκαλιάζονται ερωτικά μεταξύ τους. Οι μέλισσες λοιπόν μεταφέροντας τη γύρη γίνονται οι άγγελοι της αγάπης τους. Αρα σκοτώνοντας τις μέλισσες σκοτώνουμε και κάτι άλλο μαζί.
Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΜΑΣ «More than honey» (εικ. 1) Την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου θα προβληθεί σε συνεργασία με το Cine Doc (www.cinedoc.gr) στο Γαλλικό Ινστιτούτο, Σίνα 31, το «More than honey», 99 λεπτά με εξαιρετικές εικόνες από τη ζωή των μελισσών και των ανθρώπων γύρω τους, για το πόσο χρήσιμες είναι στον άνθρωπο, αφού ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής τροφίμων στηρίζεται στη δική τους ικανότητα να βοηθούν στην καρποφορία. Βέβαια ταυτόχρονα ο θεατής θα ανατριχιάσει για το κακό που τους κάνουμε με τα εντομοκτόνα και κυρίως τα νικοτινοειδή.
Η προβολή επαναλαμβάνεται την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου στον κινηματογράφο Δαναός. Συνιστούμε ανεπιφύλακτα το ντοκυμαντέρ αυτό, που εικονογραφεί με τον καλύτερο τρόπο τα όσα αναφέρθηκαν στο σημερινό κείμενο «Η δημοκρατία της κυψέλης».
Οι μέλισσες πεθαίνουν στον βωμό του … φοίνικα! (Τσώλη Θεοδώρα για το Βήμα)
Ανεξέλεγκτοι ψεκασμοί με επικίνδυνα εντομοκτόνα διέλυσαν τη μελισσοκομία της Αττικής. Περνά, περνά η μέλισσα; Στην Αττική το τελευταίο διάστημα δεν περνούν δυστυχώς ούτε η μέλισσα ούτε τα μελισσόπουλα. Και αυτό λόγω της «επέλασης» γεωργικών φαρμάκων που ψεκάζονται… αφειδώς και με λανθασμένο τρόπο μέσα σε αστικές περιοχές για την αντιμετώπιση ενός σκαθαριού που αποδεκατίζει τους φοίνικες, όπως καταγγέλλουν στο «Βήμα» μελισσοκόμοι αλλά και επιστήμονες. Ποια είναι η τελική εικόνα; Χιλιάδες μελίσσια της Αττικής μάς έχουν αποχαιρετήσει προ πολλού, αφού δηλητηριάζονται μετά τις επισκέψεις των μελισσών στα «άνθη του κακού» των φοινίκων, ενώ και οι φοίνικες συνεχίζουν να αργοπεθαίνουν.
Σε όλο αυτό το «μεγάλο θανατικό» πανίδας και χλωρίδας έρχονται να προστεθούν και οι πρόσφατοι ψεκασμοί για την αντιμετώπιση του επικίνδυνου κουνουπιού-ξενιστή του ιού του Δυτικού Νείλου που τάραξε το καλοκαίρι που μας πέρασε τη χώρα μας και ιδιαίτερα τους κατοίκους της Ανατολικής Αττικής. Ψεκασμοί που, σύμφωνα με τους ειδήμονες, ίσως συνέβαλαν στον πρόσφατο εκτεταμένο αφανισμό των μελισσών. Μπορεί όλα αυτά να σας φαίνονται ψιλά γράμματα που αφορούν μόνο τους μελισσοκόμους, αν όμως σκεφτείτε ότι οι μέλισσες που χάνονται επικονιάζουν τα φυτά που είναι η πηγή για το 80% των τροφίμων που καταναλώνουμε, ίσως αντιληφθείτε πιο εύκολα ότι χωρίς τις ταπεινές μελισσούλες κινδυνεύουμε να μην έχουμε να φάμε!
Σε λίγο καιρό ίσως κερδίζει… βραβείο όποιος δει μέλισσα να πετάει στον αττικό ουρανό Το πρόβλημα φαίνεται να λαμβάνει το τελευταίο διάστημα ανυπολόγιστες διαστάσεις στην Αττική, όπου οι μέλισσες … φύγανε, για την ακρίβεια, όπως όλα δείχνουν, δεν ξεφύγανε από τα «χημικά δίχτυα» των ανθρώπων.
Το καμπανάκι ακούστηκε ηχηρό ήδη από τα τέλη του 2010 από τους μελισσοκόμους και συγκεκριμένα από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας». Όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Σπύρος Χάσκος, σε έγγραφο που εστάλη στις 7 Δεκεμβρίου του 2010 προς τη Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπογραμμίζεται το πρόβλημα του ψεκασμού των φοινικοειδών και της καταστροφής των μελισσιών. Όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται, «όλα τα χρησιμοποιούμενα ως σήμερα χημικά σκευάσματα τίποτε δεν προσέφεραν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της καταστροφής των φοινίκων, παρά μόνο στην επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος και στην ενίσχυση του κύκλου εργασιών των χημικών βιομηχανιών».
Νευροτοξικά και για τον άνθρωπο; Στο έγγραφο επισημαίνεται μάλιστα ότι τα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τους ψεκασμούς μπορεί να μην είναι βλαπτικά μόνο για τις μέλισσες αλλά και για τον ίδιο τον άνθρωπο. «Τα εν λόγω χημικά σκευάσματα είναι ιδιαίτερα βλαπτικά, νευροτοξικά για την ανθρώπινη υγεία».
Οπως καταγγέλλει ο κ. Χάσκος, στις εκκλήσεις αυτές της προηγούμενης χρονιάς προκειμένου να ληφθούν μέτρα για τη σωτηρία των μελισσών το υπουργείο αρκέστηκε να επαναλάβει τις οδηγίες χρήσης στα φοινικοειδή των κατ’ εξαίρεση εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων. Και αυτό «γνωρίζοντας ήδη ότι σχεδόν καμία από τις οδηγίες δεν ετηρείτο». Ετσι ο σύλλογος επανήλθε με νέα έγγραφα από τις αρχές του προηγούμενου μήνα (Σεπτέμβριος 2011), καθώς από τον περασμένο Ιούλιο, οπότε και οι φοίνικες άρχισαν να ανθοφορούν, οι θάνατοι μελισσών έγιναν ακόμη πιο μαζικοί.
Με έγγραφά του που εστάλησαν τον προηγούμενο μήνα προς τους αρμόδιους δήμους (βρίσκονται στη διάθεση του «Βήματος») το υπουργείο αναφέρεται σε αυτές τις καταγγελίες των μελισσοκόμων του «Κηφήνα», τονίζοντας μάλιστα ότι «η αρμόδια υπηρεσία διερευνά το θέμα για τυχόν παραβάσεις» και ζητεί να του παρασχεθούν άμεσα στοιχεία για την κατάσταση. «Ωστόσο η τεράστια ζημιά έχει ήδη γίνει λόγω παρατυπιών όλο αυτό το διάστημα» σημειώνει ο κ. Χάσκος.
Ποια είναι όμως αυτά τα κατ’ εξαίρεση εγκεκριμένα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την (αμφίβολη) σωτηρία των φοινίκων της Αττικής τα οποία συγχρόνως φαίνεται να οδηγούν τις μέλισσες στο να … μη σώζονται με τίποτε και ποιες οι παρατυπίες που αφορούν την εφαρμογή τους;
Παράνομοι ψεκασμοί: Οπως εξηγεί ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής του Εργαστηρίου Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας κ. Πασχάλης Χαριζάνης, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έδωσε άδεια στις 23 Ιουνίου 2011 και με ισχύ 120 ημερών για χρήση εντομοκτόνων που περιέχουν τις νεονικοτινοειδείς ουσίες imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam, καθώς και τη μακροκυκλική λακτόνη abamectin. «Η έγκριση φαρμάκων που έδωσε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει ισχύ ως τις 23 Οκτωβρίου 2011 και τα εντομοκτόνα πρέπει να εφαρμόζονται με συγκεκριμένη δόση στην καρδιά του δένδρου του φοίνικα χωρίς ψεκασμό, αφού προηγουμένως κοπούν οι ταξιανθίες ώστε να μη βρίσκουν οι μέλισσες γύρη και δηλητηριάζονται.
Ολα τα εντομοκτόνα που πήραν έγκριση είναι μελισσοτοξικά» λέει ο καθηγητής και προσθέτει: «Στην πράξη όμως έγιναν πολλές παράνομες ενέργειες. Εγιναν και ψεκασμοί με ισχυρές δόσεις και με μη εγκεκριμένα εντομοκτόνα, χωρίς να κοπούν οι ταξιανθίες των φοινικόδεντρων. Καταστήματα γεωργικών φαρμάκων ανέφεραν ότι πούλησαν μεγάλες ποσότητες εντομοκτόνων σε ιδιώτες που ψέκαζαν τους φοίνικές τους χωρίς να τηρούν τα μέτρα προστασίας. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για τα μελίσσια όλης της περιοχής. Το Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έκανε καταγγελία επώνυμη προς τη Διεύθυνση Γεωργίας Ανατολικής Αττικής και περιμένουμε τις ενέργειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες».
Γιατί δεν κόβουν τα άνθη; Ενα απλό μέτρο που πρέπει να τηρούν τα συνεργεία των δήμων που είναι υπεύθυνα για τη συντήρηση των φοινίκων αλλά πιθανότατα αρκετές φορές άβολο όταν οι φοίνικες έχουν μεγάλο ύψος, το κόψιμο των ανθέων των φοινίκων, φαίνεται ότι μπορεί να σώσει τις μέλισσες. Ιδού γιατί είναι τόσο σημαντικό: όπως εξηγεί ο κ. Χαριζάνης, τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα είναι διασυστηματικά, αυτό σημαίνει ότι κυκλοφορούν σε όλα τα μέρη των φυτών, όπως και στα άνθη τους.
Έτσι, αν οι ταξιανθίες του φοίνικα δεν κοπούν όπως ορίζουν οι οδηγίες και όπως δυστυχώς όλα δείχνουν ότι συμβαίνει συστηματικά, πριν από την εφαρμογή των εντομοκτόνων οι μέλισσες που αναζητούν γύρη δηλητηριάζονται. «Και όχι μόνο αυτό: μεταφέρουν τη δηλητηριασμένη γύρη στην κυψέλη, με αποτέλεσμα να αφανίζεται ολόκληρο το μελίσσι» υπογραμμίζει ο καθηγητής και προσθέτει ότι την καταστροφή που προκαλούν αυτά τα γεωργικά φάρμακα αποδεικνύει και το γεγονός ότι από τον χάρτη της Αττικής εξαφανίζονται και οι άγριες μέλισσες. «Αυτό μαρτυρεί ότι υπάρχει αρνητική επίδραση και στην άγρια πανίδα».
Μελίσσια – νεκροταφεία; Ενόσω όμως τα μελίσσια πεθαίνουν και οι αρμόδιες υπηρεσίες καλούνται (έστω και αργοπορημένα) να ενεργήσουν, τα μελισσοκομεία έχουν μετατραπεί σε … νεκροταφεία. Σύμφωνα με τον κ. Χαριζάνη, «από τις πρώτες εκτιμήσεις ο αριθμός των μελισσιών που καταστράφηκαν είναι αρκετές χιλιάδες και η καταμέτρηση συνεχίζεται κάθε μέρα. Οι ζημιές που παρατηρήθηκαν στην Ανατολική Αττική ξεκινούν από το Λαύριο και φθάνουν ως το Γραμματικό».
Τη μελισσοτοξικότητα αυτών των γεωργικών φαρμάκων μαρτυρούν διαφορετικά ερευνητικά στοιχεία, όπως προκύπτει από έγγραφο ειδικών της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) που εστάλη τον περασμένο Μάρτιο (9.3.2011) προς το Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στο έγγραφο αυτό, σημειώνεται ότι τα σκευάσματα (abamectin, imidacloprid, thiamethoxam) που έχουν εγκριθεί κατ’ εξαίρεση για διάθεση στην αγορά με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης του σκαθαριού στα φοινικοειδή έχουν συνδεθεί μέσω μελετών με τοξική επίδραση για τις μέλισσες.
Όπως συγκεκριμένα σημειώνει ο διευθυντής του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας του ΑΠΘ, καθηγητής Ανδρέας Θρασυβούλου στο έγγραφο, το abamectin έχει χαρακτηριστεί από το υπουργείο Γεωργίας, Τροφίμων και Αλιείας της Αγγλίας ως υψηλής τοξικότητας. Όσον αφορά το imidacloprid στο έγγραφο τονίζεται ότι αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν την τοξική δράση της συγκεκριμένης ουσίας στις μέλισσες, η οποία οφείλεται είτε στην ίδια την ουσία, η οποία είναι αρκετά σταθερή στο έδαφος, είτε στους μεταβολίτες της.
Συμπληρώνεται ότι «τόσο η ίδια η δραστική ουσία όσο και τα παράγωγά της μπορούν να επηρεάσουν τις μέλισσες και σε μικρές δόσεις λόγω του ότι προκαλούν όχι μόνο άμεσα τοξικά αποτελέσματα αλλά και χρόνια τοξίκωση». Και το thiamethoxam διαπιστώθηκε από πειράματα ότι επιδρά στο νευρικό σύστημα της Apis mellifera (μέλισσα που παράγει μέλι) επηρεάζοντας τη συμπεριφορά της. Στο έγγραφο του ΑΠΘ επισημαίνεται ότι «από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι τα σκευάσματα αυτά δύναται να προκαλέσουν προβλήματα όταν οι ψεκασμοί πραγματοποιούνται εντός της ακτίνας πτήσης των μελισσών».
Στις δύο αυτές φωτογραφίες φαίνονται καθαρά οι παρατυπίες που γίνονται σε ό,τι αφορά την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες. Ο Δήμος Μαραθώνος προειδοποιεί ότι θα γίνει ψεκασμός των φοινίκων στη Νέα Μάκρη (και όχι έγχυση των φαρμάκων στον κορμό, όπως κανονικά θα έπρεπε) τις εντελώς ακατάλληλες ώρες 8 π.μ. – 11.30 π.μ. Και αυτό ενώ οι ίδιες οι οδηγίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρουν ρητώς ότι η εφαρμογή των φαρμάκων δεν πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει μεγάλη κινητικότητα των μελισσών (σημειώνεται ότι οι μέλισσες ξεκινούν τις πτήσεις τους με το πρώτο χάραμα και σταματούν τουλάχιστον μία ώρα μετά τη δύση). Οι παρατυπίες όμως δεν σταματούν εδώ: ο φοίνικας που αναμένεται να ψεκαστεί… υπό το άπλετο φως του ηλίου είναι γεμάτος καρπούς, γεγονός που σημαίνει ότι δεν κόπηκαν ποτέ οι ταξιανθίες του, όπως επιβαλλόταν. (Φωτογραφία: Μελισσοκομικός Σύλλογος Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας», Σπύρος Χάσκος).
Διπλή χημική επίθεση: Και σαν να μην έφθανε το «χημικό» μέτωπο των ψεκασμών στα φοινικοειδή, πιθανότατα εφέτος η «επίθεση» στις μέλισσες να είναι διττή, αναφέρει η ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ) και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας κυρία Σοφία Γούναρη: «Εκτός από το θέμα των ψεκασμών για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού των φοινικοειδών υπάρχει και εκείνο που αφορά τους εφετινούς ψεκασμούς για τα κουνούπια-ξενιστές του ιού του Δυτικού Νείλου». Η κυρία Γούναρη επισημαίνει ότι «υπάρχουν φόβοι ότι και αυτοί οι ψεκασμοί δεν έγιναν με τον σωστό τρόπο, ενώ παράλληλα δεν γνωρίζουμε καν τι φάρμακα χρησιμοποιήθηκαν, αφού δεν υπήρξε καμία ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας που ήταν υπεύθυνο για το θέμα».
Η ειδικός σημειώνει ότι, αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που να δίνουν μια σαφή εικόνα για τις απώλειες μελισσιών, εκτιμάται ότι μέχρι στιγμής έχουν χαθεί τουλάχιστον 5.000 μελίσσια στην Αττική. «Και δεν είναι μόνο οι απώλειες. Ακόμη και τα μελίσσια που επέζησαν είναι άκρως αδύναμα».
Και βέβαια με αυτούς τους ψεκασμούς που, όπως όλα δείχνουν, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων γίνονται με λανθασμένες μεθόδους, πιθανότατα τίθεται ένα γενικότερο ζήτημα δημόσιας υγείας. «Οι ψεκασμοί είναι επιβαρυντικοί όχι μόνο για τις μέλισσες αλλά και για άλλα έντομα και φυτά-μη στόχους. Και βέβαια κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει την επίδραση στην υγεία των ανθρώπων».
Κινδυνεύουν και τα λαχανικά;  Το γεγονός ότι οι ψεκασμοί των φοινίκων μπορεί να … ψεκάσουν με προβλήματα υγείας τον άνθρωπο τονίζει από την πλευρά του και ο κ. Χαριζάνης. «Με τον ψεκασμό τα φάρμακα μπορούν να μεταφερθούν και σε άλλες καλλιέργειες, όπως σε λαχανικά που καταναλώνονται από τον πληθυσμό. Παράλληλα μπορούν να φθάσουν ακόμη και μέσα στις οικίες όταν οι ψεκασμοί γίνονται σε κατοικημένες περιοχές. Με δεδομένο ότι έχει φανεί από πλήθος στοιχείων πως τα γεωργικά αυτά φάρμακα είναι νευροτοξικά για πολλούς οργανισμούς, τίθεται ζήτημα και για πιθανές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου».
Ολα αυτά έχουν οδηγήσει τους εκπροσώπους του Μελισσοκομικού Συλλόγου Ανατολικής Αττικής να πάρουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Ααναμένεται να καταθέσουν μηνυτήρια αναφορά ζητώντας εισαγγελική έρευνα τόσο για τις απώλειες των μελισσών όσο και για τους τρόπους ψεκασμού των φοινικοειδών και τη διακίνηση μη εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων από ιδιώτες γεωτεχνικούς.
Σημειώνεται ότι στις 22 Οκτωβρίου ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ανατολικής Αττικής «Ο Κηφήνας» σε συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας διοργανώνουν ημερίδα στη Νέα Μάκρη (ώρα 10 π.μ., στην αίθουσα του Δημοτικού Κινηματογράφου «Αλίκη» στο Πολιτιστικό και Αθλητικό Πάρκο Νέας Μάκρης, λεωφόρος Μαραθώνος 196) σχετικά με το ζήτημα του αφανισμού των μελισσιών στην Αττική, όπου θα τεθούν επί τάπητος όλα τα υπάρχοντα ανησυχητικά δεδομένα.
Δεδομένα που πρέπει να «κεντρίσουν» το ενδιαφέρον όχι μόνο των ειδικών και των αρμόδιων φορέων αλλά του καθενός από εμάς. Διότι οι μέλισσες αποτελούν πραγματικές «εργάτριες» που συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην παγκόσμια (κλονισμένη) οικονομία. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι μέλισσες μαζί με τις πεταλούδες, τα σκαθάρια και τα πουλιά προσφέρουν ετησίως στην οικονομία εργασία που αποτιμάται σε 153 δισ. ευρώ – ποσό που αντιστοιχεί στο 9,5% της συνολικής αξίας της εργασίας για την παραγωγή ανθρώπινης τροφής. Είναι λοιπόν μάλλον καταστροφικό να χάνουμε αυτό το… εργατικό δυναμικό που με τους σκληρούς όρους της εποχής μας συμφέρει και με το παραπάνω: δουλεύει αμισθί για όλους μας ζητώντας μόνο να μην το δηλητηριάζουμε…
Ενα από τα «νεκροταφεία» μελισσών της Αττικής. Σε αυτή τη φωτογραφία που ελήφθη στις 16 Αυγούστου 2011 φαίνονται καθαρά χιλιάδες μέλισσες πεθαμένες έξω από την κυψέλη τους. (Φωτογραφία: Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Πασχάλης Χαριζάνης)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ «ΦΡΕΝΟ» ΣΤΑ ΝΕΟΝΙΚΟΤΙΝΟΕΙΔΗ; Τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα αποτελούν μια κατηγορία διασυστηματικών εντομοκτόνων (κυκλοφορούν δηλαδή σε όλα τα μέρη του φυτού) τα οποία έχουν δράση παρόμοια με το φυσικό εντομοκτόνο νικοτίνη που δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι ουσίες της συγκεκριμένης κατηγορίας είναι οι acetamiprid, clothianidin, dinotefuran, fipronil, imidacloprid, nitenpyram, thiacloprid και thiamethoxam.
Τα γεωργικά φάρμακα της κατηγορίας χρησιμοποιούνται ευρέως τις τελευταίες περίπου δύο δεκαετίες σε διαφορετικές χώρες – στην Ελλάδα από το 1997. Τα ολοένα αυξανόμενα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την (αν)ασφάλειά τους για τις μέλισσες οδήγησαν την ΕΕ με Οδηγία που εξεδόθη στις 12.3.2010 (2010.21.ΕΕ) να ζητήσει από τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν νομοθετικά μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται ως επικάλυμμα σπόρων. Η διατροφική αξία του βασιλικού πολτού
Παρ’ ότι στην Οδηγία αναφερόταν ότι τα μέτρα έπρεπε να έχουν ληφθεί ως τις 31 Οκτωβρίου 2010, το ελληνικό υπουργείο δεν έλαβε κάποιο μέτρο ως εκείνη την ημερομηνία. Εφαρμόζοντας – έστω και αργοπορημένα – τη σχετική Οδηγία, η χώρα μας αρχίζει τώρα να λαμβάνει μέτρα για τα νεονικοτινοειδή τροποποιώντας τις εγκρίσεις κυκλοφορίας ορισμένων νεονικοτινοειδών φυτοπροστατευτικών φαρμάκων που εφαρμόζονται με ψεκασμό φυλλώματος, ενώ εκκρεμούν οι τροποποιήσεις που αφορούν τις εγκρίσεις φαρμάκων που επενδύουν τους σπόρους.
Εκπονείται εξάλλου ένα σχέδιο δράσης που θα αφορά ένα πρόγραμμα συνεχούς ελέγχου της θνησιμότητας των μελισσών στον αγρό από επικαλυπτικά σπόρων, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για την επαναξιολόγηση των σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται ως επενδυτικά σπόρων. Τη δημιουργία του σχεδίου που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2012 έχει αναλάβει το Τμήμα Φυτοπροστασίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το οποίο συνεργάζεται με τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, προκειμένου να σωθούν τα (εναπομείναντα) μελίσσια.
Οπως αναφέρει η ερευνήτρια του ΕΘΙΑΓΕ και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας κυρία Σοφία Γούναρη, «στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ως επιστημονική εταιρεία ότι οι μέλισσες πρέπει να αποτελέσουν δείκτες που θα μαρτυρούν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τα γεωργικά φάρμακα. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αλλάξει η νομοθεσία έγκρισης των γεωργικών φαρμάκων, αφού οι εταιρείες σήμερα, προκειμένου να υποβάλουν φάκελο για έγκριση, διεξάγουν τεστ που δεν επαρκούν.
Τα τεστ αυτά αφορούν θανατηφόρες δόσεις των φαρμάκων και δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις μικρότερες, υποθανατηφόρες δόσεις που δεν σκοτώνουν τα μελίσσια αλλά προκαλούν πλήθος προβλημάτων, όπως προβλήματα μάθησης και μνήμης, υποθερμίας και κακής διατροφής των αναπτυσσόμενων μελισσών, αλλά και αποδυνάμωση του αμυντικού συστήματος των μελισσών».
ΤΙ ΑΠΑΝΤΑ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ «Το Βήμα» ήλθε σε επαφή με το αρμόδιο Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προκειμένου να λάβει απαντήσεις σχετικά με τους ψεκασμούς των φοινίκων και τους θανάτους των μελισσών στην Αττική. Σύμφωνα με τους αρμοδίους, οι αποφάσεις για εφαρμογή κατ’ εξαίρεση ορισμένων γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες ελήφθησαν ύστερα από εξέταση των υπαρχόντων δεδομένων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ανάλυση των επιστημονικών στοιχείων και σε συνεργασία με έγκριτα ελληνικά πανεπιστημιακά εργαστήρια. Στην απάντηση του υπουργείου επισημαίνεται ότι η χώρα μας, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε υποχρέωση να λάβει έκτακτα μέτρα για την πρόληψη του σκαθαριού Rynchophorus ferrugineus το οποίο θεωρείται ο σημαντικότερος εχθρός των φοινικοειδών και «έπληξε» την Ελλάδα για πρώτη φορά το 2005.
Οσον αφορά τις καταγγελίες για μη τήρηση των οδηγιών ψεκασμού των γεωργικών φαρμάκων στους φοίνικες, το υπουργείο απαντά ότι «δόθηκε άμεσα η εντολή στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής να διενεργήσει έλεγχο για το αν έγινε μη ορθή ή παράνομη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε φοινικοειδή. Η διαδικασία είναι σε εξέλιξη και, εφόσον διαπιστωθούν παραβάσεις, θα επιβληθούν οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κυρώσεις».Monsanto και Bayer, δολοφονούν τις μέλισσες!
Σε εξέλιξη φαίνεται ότι βρίσκεται και η διαδικασία ελέγχου σχετικά με την επίδραση που μπορεί να είχαν στις μέλισσες οι ψεκασμοί που έγιναν εφέτος στην Ανατολική Αττική για τα κουνούπια. Το υπουργείο αναφέρει μεν ότι «σε ανάλογες εφαρμογές που γίνονται στη Βόρεια Ελλάδα τόσο για τα κουνούπια όσο και στα φοινικοειδή τα τελευταία δύο χρόνια δεν μας έχει κοινοποιηθεί αρνητική επίδραση σε μελίσσια». Προσθέτει πάντως ότι για την περίπτωση της Αττικής αναμένονται αποτελέσματα εργαστηριακών αναλύσεων που θα δείξουν το αίτιο θανάτου των μελισσών. «Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου και συνεκτιμώντας τυχόν νέα διαθέσιμα στοιχία θα προχωρήσουμε στις δέουσες ενέργειες» σημειώνεται στην απάντηση της αρμόδιας Διεύθυνσης.
Σε εξέλιξη και πάλι βρίσκεται και ο έλεγχος των καταγγελιών για τυχόν παράνομη χρήση ή μη ορθή χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε φοινικοειδή, όπως ζήτησε το υπουργείο από την αρμόδια Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής. Οι Θάνατοι των Μελισσών και το Τέλος της Ζωής στον Πλανήτη
Τέλος, οι υπεύθυνοι της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής υπογραμμίζουν ότι, σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχουν γίνει ως σήμερα, πρόβλημα παρουσιάζουν τα μελίσσια σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Αττικής, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η αρμόδια υπηρεσία έχει ενημερώσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης του οικοσυστήματος από τη χρήση των εντομοκτόνων στα φοινικοειδή.
Πάντως εμείς θα σημειώσουμε ότι, ενώ όλες αυτές οι διαδικασίες βρίσκονται τώρα … σε εξέλιξη, η κατάληξη για χιλιάδες μελίσσια της Αττικής είναι ήδη η χειρότερη.
Πηγή.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου