Η χορήγηση της ρωσικής υπηκοότητας στον Ζεράρ Ντεπαρντιέ, μεταξύ άλλων, προκάλεσε και ποικίλα σχόλια φορολογικού χαρακτήρα. Θα πρέπει λοιπόν, αυτή η ιστορία, η οποία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, να εξεταστεί υπό το πρίσμα των βασικών όρων που ισχύουν στα φορολογικά συστήματα της Γαλλίας, της Ρωσίας και άλλων χωρών.

Μέχρι πρότινος, ο Ντεπαρντιέ ήταν υπήκοος και φορολογούμενος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ιδιοκτήτης ακριβού ακινήτου στο Παρίσι και αποδέκτης διαφόρων εισοδημάτων τόσο στη Γαλλία, όσο και αλλού. Όπως εκτιμά ο ίδιος, έχει καταβάλλει στον προϋπολογισμό της Γαλλίας περίπου 150 εκατ. ευρώ (199 εκατ. δολάρια) σε φόρους, χωρίς να έχει κάνει ποτέ χρήση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

Όταν το 2012 ήρθαν στην εξουσία οι σοσιαλιστές με επικεφαλής τον Φρανσουά Ολάντ, είδαν ότι στην περίπτωση του Ντεπαρντιέ και των προσώπων της ίδιας εισοδηματικής κατηγορίας (συνολικά 1.500 άτομα σε όλη τη Γαλλία) η φορολογία δεν ήταν αρκετά επιβαρυντική. Αποφάσισαν, λοιπόν, να επιβάλλουν έναν προσωρινό φορολογικό συντελεστή 75% για το σύνολο των εισοδημάτων που ξεπερνούν το 1 εκατ. ευρώ (1,3 εκατ. δολ.) ετησίως.

Αφορολόγητα εισοδήματα
Ο πρώτος που αντέδρασε στο νέο μέτρο ήταν ο ιδιοκτήτης της αυτοκρατορίας Louis Vuitton Moet Hennessy, Μπερνάρ Αρνό, ο οποίος μετοίκησε αθόρυβα στο Βέλγιο και κατέθεσε αίτηση να του χορηγηθεί η βελγική υπηκοότητα.

Μετά από αυτόν, μετέβη στο εξωτερικό βάζοντας ταυτόχρονα πωλητήριο στο σπίτι του στο Παρίσι, κι ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ, ο οποίος όμως δεν περιορίστηκε στις συγκεκριμένες ενέργειες, αλλά αποποιήθηκε και τη γαλλική υπηκοότητα αποκτώντας αντ’ αυτής τη ρωσική.

Σημαίνει μήπως αυτό, ότι ο Ντεπαρντιέ θα καταβάλλει πλέον φόρους στη Ρωσία; Μάλλον όχι. Προκειμένου να πληρώνει κανείς φόρο εισοδήματος στη Ρωσία με συντελεστή 13%, πρέπει όχι μόνο να διαθέτει ρωσικό διαβατήριο, αλλά και να διαμένει στη Ρωσία τουλάχιστον 183 ημέρες στη διάρκεια του έτους. Σε αντίθεση περίπτωση το εισόδημα από ρωσικές πηγές φορολογείται με συντελεστή 30%. Ενώ τα εισοδήματα που δεν προέρχονται από τη Ρωσία, όπως στην περίπτωση του Ντεπαρντιέ, δεν υπόκεινται σε φορολόγηση.

Διαμονή και φόροι στο Βέλγιο
Ο Ντεπαρντιέ δεν έχει εκφράσει προς το παρόν την πρόθεση να ζήσει στη Ρωσία. Αντίθετα, πραγματοποιεί όλες εκείνες τις ενέργειες που θα του εξασφαλίσουν την ιδιότητα του φορολογούμενου στο Βέλγιο, ενώ λαμβάνει και τα απαραίτητα μέτρα για να εξαλείψει κάθε αιτία για φορολόγησή του στη Γαλλία.

Αυτός είναι και ο λόγος που αγόρασε σπίτι στο Βέλγιο, έθεσε προς πώληση το σπίτι στο Παρίσι, αποποιήθηκε τη γαλλική υπηκοότητα, και τέλος, απέκτησε τη ρωσική υπηκοότητα, παρ’ όλο που θα μπορούσε με την ίδια ευκολία να αποκτήσει τη βελγική υπηκοότητα.

Κατ’ αυτό τον τρόπο, από το 2013 η Γαλλία θα μπορεί να φορολογεί μόνο τα εισοδήματα του Ντεπαρντιέ που προέρχονται από τη Γαλλία. Τα έσοδα από off shore εταιρίες, από άλλες χώρες, όπως πιθανότατα και εκείνα από πνευματικά δικαιώματα, θα φορολογούνται στο Βέλγιο ή στις χώρες από τις οποίες προέρχονται, και πάντως όχι από τη σοσιαλιστική κυβέρνηση του Ολάντ.

Φορολογικός ανταγωνισμός 
Το σημαντικότερο μάθημα της ιστορίας με τον Ντεπαρντιέ είναι ότι ο ανταγωνισμός των φορολογικών συστημάτων ανάμεσα στα «δημοκρατικά» κράτη είναι σημαντικότατος. Ανάλογες, αν και μικρότερου εύρους διαδικασίες, συμβαίνουν σήμερα για παράδειγμα και στην Καλιφόρνια, όπου οι ευκατάστατοι πολίτες ύστερα από τη νέα αύξηση της φορολόγησης εισοδήματος μετακινούνται σταδιακά σε πολιτείες, όπως η Νεβάδα και η Φλόριντα.

Υπό την έννοια αυτή, η Ρωσία δεν πρέπει μόνο να διατηρήσει το προφανές πλεονέκτημα που διαθέτει το φορολογικό της σύστημα, το οποίο προβλέπει συντελεστή φόρου εισοδήματος 13%, αλλά και να παρακολουθεί στενά τους αληθινούς ανταγωνιστές της στον τομέα της φορολόγησης. Ενώ η Γαλλία βρίσκεται σε  ανταγωνισμό για τον φορολογούμενο, με το Βέλγιο, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, ο πραγματικός ανταγωνιστής για τη Ρωσία- σε εταιρικό κι όχι σε προσωπικό επίπεδο- είναι ο ανατολικός γείτονάς της, το Καζακστάν. Η χώρα αυτή έχει καταλάβει τη 17η θέση παγκοσμίως στην κατάταξη «Φορολογία» της Παγκόσμιας Τράπεζας, τη στιγμή που η Ρωσία, παρά το άλμα ανόδου 40 θέσεων που πραγματοποίησε, παραμένει στην 64η θέση. Στον συγκεκριμένο ανταγωνισμό ο ρωσικός συντελεστής φορολόγησης εισοδήματος του 13% έχει μικρότερη σημασία από ό,τι για παράδειγμα το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο των υποχρεωτικών καταβολών για την κοινωνική ασφάλιση οι οποίες επιβάλλονται όχι από τη φορολογική, αλλά από άλλη νομοθεσία.

Ο Κιρίλ Νικίτιν είναι ειδικός σε θέματα φορολογίας, συνεργάτης της συμβουλευτικής και λογιστικής εταιρίαςPwC, και αρθρογράφος της Izvestia.