ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΒΛΑΠΤΕΙ

Του ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ* 

Η ιστορική Αριστερά, με τις κομμουνιστικές καταβολές, δεν έχει κυβερνήσει ποτέ, ούτε στηνΕλλάδα ούτε στην Ευρώπη, μετά τον Πόλεμο. Από τα κάποτε ρωμαλέα κομμουνιστικά ευρωπαϊκά κόμματα, το μεν Ιταλικό ΚΚ αυτοδιαλύθηκε το δε ΚΚ Γαλλίας συρρικνώθηκε, απόμειναν μόνο μερικά αναιμικά, άπνοα υπολείμματα του ένδοξου παρελθόντος. Ούτε ο δρόμος της ανανέωσης (ευρωκομμουνισμός) ούτε η εμμονή στη (λενινιστική) παράδοση διέσωσαν την πραγματική δυνατότητα της Ιστορικής Αριστεράς να είναι δύναμη ανατροπής. Από τη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι η ανατροπή δεν ήταν στην ημερησία διάταξη, οι φορείς της ανατροπής ήταν λίγο-πολύ προβλέψιμο ότι θα ασφυκτιούσαν, άσχετα από τις επιλογές τους.

Προπολεμικά η κατάληψη της Εξουσίας με (ένοπλη ή όχι) Επανάσταση ήταν, ακόμα, έστω θεωρητικά, στην ημερησία διάταξη. Μεταπολεμικά, ο καπιταλισμός εδραιώθηκε τόσο και οι νοοτροπίες άλλαξαν έτσι, ώστε οι εκλογές να είναι ο μόνος αποδεκτός δρόμος προς την εξουσία. Ο καπιταλισμός στην δυτική Ευρώπη, στη Δύση γενικότερα, με διαρκείς μεταλλάξεις (συχνά απότομες) αναπτύχθηκε ραγδαία και διατήρησε, στο έδαφός του, την ειρήνη επί εξήντα πέντε χρόνια, το μεγαλύτερο ειρηνικό χρονικό διάστημα των τελευταίων τριών αιώνων.

Με απλά λόγια χρειάζεται να δούμε ότι η θεωρία του «αδύναμου κρίκου» δεν αφορά μόνο στη χώρα που είναι η πιο ευάλωτη μέσα σε ένα πλαίσιο. Αδύναμος κρίκος (πρέπει να) είναι η ίδια η περίοδος. Και μόνο όταν οι συνθήκες καθιστούν «αδύναμο κρίκο», στο σύνολό του, το κυρίαρχο σύστημα (τώρα, του καπιταλισμού) μόνο τότε το σύστημα μπορεί, ίσως, να σπάσει στο πιο αδύναμο σημείο του. Η πράξη επιβεβαιώνει ότι οι Μεγάλες Επαναστάσεις (Ρωσία, Κίνα, Γιουγκοσλαυία) πέτυχαν σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης και αδυναμίας του κυρίαρχου (καπιταλιστικού) συστήματος. Με τη διευκρίνιση ότι οι Επαναστάσεις επικράτησαν όταν πια το κυρίαρχο σύστημα είχε εξαντλήσει τις άμεσες δυνατότητές του, όταν ή κόπωσή του ήταν έκδηλη. Το κύμα απελευθέρωσης στις αποικίες επιβεβαιώνει, και αυτό, την ίδια παρατήρηση: οι αποικιοκρατικές χώρες είχαν παντελώς εξαντληθεί (Αγγλία-Γαλλία) και παραχώρησαν θέλοντας και μη την κυριαρχία τους στο νέο αφεντικό, τις ΗΠΑ. Τελικά οι αποικίες, κράτη αδύναμα, διαμοιράστηκαν σε ζώνες επιρροής των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.

 Η αποτίναξη της αποικιοκρατίας δεν οδήγησε στην απελευθέρωση γενικώς, αλλά στην αλλαγή επικυρίαρχου, όπως επέβαλλε ο συσχετισμός δυνάμεων. Αντίθετα, η προσδοκία εξάπλωσης της Επανάστασης, ένα Επαναστατικό ντόμινο, έχει διαψευστεί επανειλημμένα, ήδη από την εποχή του Λένιν. Η Επανάσταση, ως τώρα, παραμένει μεμονωμένο γεγονός. Όσο ενοχλητικό και αν είναι, όσο και αν προσδοκούμε την ιστορική έκπληξη, η Ιστορία έχει κάτι να μας πει, ιδίως σε μια χώρα, όπως η δική μας, που επιχείρησε, εναντίον της Γιάλτας, την ιστορική έκπληξη, με τα γνωστά αποτελέσματα. 

 ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ: Η ερώτηση με ποια κριτήρια, από την οπτική του σοσιαλισμού, της πάλης των τάξεων, του μαρξισμού κλπ, ο Στάλιν αποτρέπει τον Μάο να κάνει επανάσταση και να πάρει την εξουσία στην Κίνα, δεν συμφωνεί με την επανάσταση στην Ελλάδα και υπογράφει τη Γιάλτα, δεν έχει απαντηθεί. Αντιθέτως είναι εύκολα ερμηνεύσιμη αν απαλειφθούν και τα πλέον ευφάνταστα σοσιαλιστικά κριτήρια/δικαιολογίες και υιοθετηθούν γεωπολιτικοί υπολογισμοί-ακριβέστατοι, όπως αποδείχθηκε. Το ερώτημα τι σημαίνει (δηλαδή τι κάνει ο) Σοσιαλισμός παραμένει προς εξέταση, ισάξια με την ερώτηση τι σημαίνει (δηλαδή τι έχει ήδη κάνει η) Δημοκρατία, από την Αθηναϊκή ως την Γαλλική ή την Αμερικανική-να μην ξεχνάμε ούτε του Μήλιους ούτε τους Ινδιάνους. Ο Παράδεισος παραμένει αποκλειστική υπόθεση του υπερπέραν.

Όλα βέβαια τα παραπάνω ταιριάζουν γάντι με τα σημερινά που ζούμε, εδώ στην Ελλάδα. Ανήκει στη λεπταισθησία της κρίσης του καθενός να βρει τις εύκολες αντιστοιχίες και να βγάλει τα συμπεράσματά του. Συνδυάζοντας, πάντως, την πολιτική/εκλογική ανυπαρξία των «ακραιφνών» ή των «γραφειοκρατών» με την αδυναμία εκτόξευσης του «ρεφορμιστικού» ΣΥΡΙΖΑ σε συνθήκες, υποτίθεται, ευνοϊκές γι’ αυτόν. Λύσεις «προφανείς», ή «αυτονόητες», δεν φαίνονται ούτε υιοθετούνται από τον κόσμο. Και ο δρόμος οδηγεί μόνο σε εκλογές.