Μύθοι που μας αποκοιμίζουν

Του Γιώργου Κωστούλα Σήμερα: Πέντε μύθοι για την Ελληνική γλώσσα. Πέντε "εθνικά" αναμασήματα φυλετικής υπεροψίας και εθνοπρεπούς ιδεοληψίας περί ελληνικής υπεροχής, μοναδικότητας κλπ. Που όμως δεν μας χρειάζονται για να αγαπήσουμε τη γλώσσα μας γι΄ αυτό που όντως είναι, να τη σεβόμαστε και να την υπηρετούμε χωρίς αυτοβαυκαλιστικά συμπλέγματα. Οι πέντε μύθοι-προϊόντα εθνικιστικής ονείρωξης σε επικεφαλίδες: Ότι η ελληνική γλώσσα είναι η πλουσιότερη από όλες τις γλώσσες, ότι αυτή είναι η μόνη συμβατή με τους Η/Υ, ότι για μια ψήφο δεν καθιερώθηκε το 1776 ως η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ, ότι (λόγω της σπουδαιότητάς της) η Apple διαθέτει πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων Ελληνικών, το καλούμενο Hellenic Quest, ότι τα αρχαία Ελληνικά έχουν, αφενός ψυχοθεραπευτική δράση και αφετέρου αναπτύσσουν τις ηγετικές ικανότητες των στελεχών επιχειρήσεων. Για μια δεκαετία τώρα, σε διάφορες παραλλαγές, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από το ελληνικό (και όχι μόνο) διαδίκτυο -το φάντασμα ενός κειμένου που, κατά περίπτωση, εμπεριέχει όλους ή κάποιους από τους παραπάνω μύθους, καθώς και δυο τρεις ακόμη, με τους οποίους θα ασχοληθούμε στο επόμενο. Ο φιλόλογος Νίκος Σαραντάκος, ο οποίος έχει ασχοληθεί συστηματικά, ξετινάζοντάς το λέξη - λέξη, έχει βαφτίσει το εν λόγω κείμενο, "λερναίο κείμενο", για την ευκολία με την οποία κάθε τόσο ξεπηδά από εδώ κι από κει. Αντιγράφω από σχετική συμπυκνωμένη κατακλείδα του: "Kανένα πρόγραμμα δεν υπάρχει με το όνομα Hellenic Quest, και καμιά σχέση δεν έχει η εταιρεία Apple ή το CNN με την εκμάθηση των Ελληνικών, κανείς Άγγλος επιχειρηματίας δεν προτρέπει τα στελέχη τής εταιρείας του να μάθουν αρχαία Ελληνικά, η καταγραμμένη αρχαία Ελληνική γλώσσα δεν έχει ενενήντα εκατομμύρια λεκτικούς τύπους αλλά σκάρτο ενάμισι εκατομμύριο, δεν έχει 6 εκατομμύρια λέξεις αλλά κάπου 150.000. Η Ελληνική γλώσσα δεν έχει πρωτογένεια και δεν είναι νοηματική ούτε μοναδική, ούτε έχει κάτι το ιδιαίτερο που την κάνει κατάλληλη για γλώσσα των υπολογιστών νέας γενεάς..." Αναλυτικά τώρα: Πρώτος μύθος, ότι υπάρχει κάποιο πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων Ελληνικών ονόματι Hellenic Quest που το παρήγαγε η Apple και το διαφημίζει το CNN. Η είδηση σε αναπαραγωγή βρίσκεται παντού εκτός από εκεί που θα έπρεπε: στις ιστοσελίδες της Apple. Αν δώσετε σε μια μηχανή αναζήτησης τις λέξεις "Hellenic Quest" θα δείτε ότι όλες ανεξαιρέτως οι αναφορές στο ανύπαρκτο αυτό πρόγραμμα προέρχονται από αναδημοσιεύσεις του αρχικού ψευδούς κειμένου ή κάποιας παραλλαγής του. Καμία μη ελληνική αναφορά δεν υπάρχει, και το κυριότερο καμία αναφορά της Apple, για τον απλούστατο λόγο ότι η Apple δεν έχει και ποτέ δεν είχε πρόγραμμα Hellenic Quest. Ο επόμενος μύθος υποστηρίζει ότι το ενδιαφέρον για την Ελληνική γλώσσα προέκυψε από τη... διαπίστωση των επιστημόνων πληροφορικής και υπολογιστών ότι οι H/Y προχωρημένης τεχνολογίας δέχονται ως "νοηματική" γλώσσα μόνον την Ελληνική, όταν όλες οι άλλες είναι "σημειολογικές" και ότι οι υπολογιστές του μέλλοντος θα επικοινωνούν μόνο στα αρχαία Ελληνικά. Και ακόμα, ότι ο Μπιλ Γκέιτς, δήθεν, δήλωσε ότι η μελλοντική γλώσσα των εξελιγμένων υπολογιστών θα είναι η αρχαία Ελληνική, διότι μόνο αυτή έχει την ποικιλία των δομών που είναι αναγκαία για την τροφοδότηση της σκέψης των υπολογιστών. Απλοϊκή επιστράτευση της επιστημονικοφάνειας και γλωσσολογικής δήθεν ορολογίας, προφανώς για ευκολότερη παραπλάνηση ακόμα και πρώην υπουργού Παιδείας και λοιπών εθνικώς αφελών της φυλετικής μεγαλομανίας, που δεν θα ήθελαν και πολύ σπρώξιμο για να χάψουν τη... νοηματική μπαρούφα. (Για την υποτιθέμενη αυτή μοναδικότητα της Ελληνικής γλώσσας, βλ. sarantakos.com: "Νοηματική γλώσσα, πρωτογένεια και άλλες λερναίες μπαρούφες"). Ο τρίτος μύθος θέλει τη γλώσσα μας να είναι η πλουσιότερη του κόσμου με 6 εκατομμύρια λέξεις και 78 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους, ενώ η Αγγλική, για παράδειγμα, έχει μόνο 490.000 λέξεις. Ο μύθος αναδημοσιεύτηκε σε πληθώρα εντύπων, από το ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ, από δικτυακές πύλες, μέχρι το περιοδικό που εκδίδει η πρεσβεία μας την Ουάσιγκτον. Ενώ ο ίδιος πρώην υπουργός Παιδείας επανέλαβε σε δημόσια ομιλία του αυτολεξεί τα μυθεύματα του κειμένου- απάτη. Ο Ν. Σαραντάκος εξηγεί: "... Πόσες είναι οι λέξεις/λήμματα της αρχαίας Ελληνικής; Αν πάρουμε υπόψη ότι το λεξικό Liddell-Scott περιλαμβάνει στην τελευταία του ηλεκτρονική έκδοση 136.292 λήμματα, θα καταλήξουμε σε περίπου 150.000 λέξεις, πολύ λιγότερες από τις λέξεις της Αγγλικής, και κατά πάσα πιθανότητα και από τις λέξεις της νέας Ελληνικής. Πάντως καμιά σχέση με τα 6 ή με τα 78 εκατομμύρια". Ατόφιο ψέμα είναι και ο, ούτως ή άλλως, εξαιρετικά γενικόλογος μύθος ότι (ανώνυμοι) Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη τους να μάθουν (αρχαία) Ελληνικά, διότι η Ελληνική "ενισχύει τη λογική και τονώνει τις ηγετικές ικανότητες". Σε κάποιες παραλλαγές του μύθου εμφανίζονται και (εξίσου ανώνυμοι) Ιάπωνες επιχειρηματίες, ενώ σε άλλη παραλλαγή ο ίδιος ο Μπιλ Γκέιτς έχει τάχα δώσει εντολή στους επιτελείς της Μικροσόφτ να αρχίσουν να μαθαίνουν αρχαία Ελληνικά. Ο πέμπτος μύθος μάς πληροφορεί, ότι τάχα για μία ψήφο η Ελληνική γλώσσα δεν έγινε η επίσημη γλώσσα των νεαρών Ηνωμένων Πολιτειών τo 1776. Στην πραγματικότητα, καμιά ψηφοφορία δεν έγινε για να καθιερωθούν τα Ελληνικά ως επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ. Ειδικότερα: καμιά ψηφοφορία δεν έγινε ποτέ για την ανάδειξη κάποιας γλώσσας ως επίσημης των ΗΠΑ. Σε άλλες παραλλαγές του, ο μύθος θέλει τα Γαλλικά, ή τα Εβραϊκά ή τα Γερμανικά να χάνουν την ψηφοφορία για μία ψήφο. Και στην περίπτωση των Γερμανικών υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας: πράγματι, το 1795 έγινε ψηφοφορία, όχι όμως για να καθιερωθούν ως επίσημη γλώσσα τα Γερμανικά, αλλά για να μεταφράζονται και στα γερμανικά οι νομοθετικές διατάξεις... Για να μην πολυλογούμε: Οι γλώσσες δε συμμετέχουν σε καλλιστεία και διαγωνισμούς. Δεν έχουν ανάγκη από ανακηρύξεις σε ομορφότερες, πλουσιότερες, εξυπνότερες κλπ. Τίποτα δεν τις κάνει πιο σημαντικές ή ασήμαντες από τα κείμενα, τις ιδέες, τα αισθήματα που, κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί σ΄ αυτές. "Η Ελληνική γλώσσα είναι πράγματι μια πολύ όμορφη και πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα με μακρότατη ιστορία και η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσαμε να της κάνουμε θα ήταν να τη χρησιμοποιούμε με σεβασμό, καλαισθησία, ακρίβεια και φαντασία, χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας, εκζήτηση ή διάθεση να ξεχωρίσουμε από την πλέμπα". Η τεχνολογία -ειδικά του διαδικτύου- είναι καλός αγωγός κάθε μορφής επιδημικής διακίνησης- μεταφοράς φημών, όπως οι παραπάνω. Είναι όμως και ένα καλό εργαλείο για την εξόντώσή τους. Ας το κάνουμε. Αναφορές: Εκτός από την επιχειρηματολογία του Ν. Σαραντάκου, ο οποίος εξαντλητικά ασχολήθηκε με το θέμα στις ιστοσελίδες του (sarantakos.wordpress.com και sarantakos.com) και το βιβλίο του "Γλώσσα μετ΄ εμποδίων", στο άρθρο επίσης περιέχονται ταυτόσημες απόψεις και των Π. Μπουκάλα, Π. Μανδραβέλη, Χ. Τσούκα, Λ. Γιάνναρου . Σάββατο, 8 Δεκεμβρίου 2012 Μύθοι που αποκοιμίζουν (ΙΙ) "Η Ελληνική γλώσσα είναι πράγματι μια πολύ όμορφη και πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα με μακρότατη ιστορία και η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσαμε να της κάνουμε θα ήταν να τη χρησιμοποιούμε με σεβασμό, καλαισθησία, ακρίβεια και φαντασία, χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας, εκζήτηση ή διάθεση να ξεχωρίσουμε από την πλέμπα". Πηγή:www.capital.gr Του Γιώργου Κωστούλα Στο προηγούμενο (28/11/12 ) ομότιτλο κείμενο αποπειράθηκα να συνεισφέρω στη διάλυση ορισμένων αστικών μύθων γύρω από την ελληνική γλώσσα, όπως: Ότι είναι η πλουσιότερη από όλες τις γλώσσες, ότι αυτή είναι η μόνη συμβατή με τους Η/Υ, ότι για μια ψήφο δεν καθιερώθηκε το 1776 ως η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ, ότι (λόγω της σπουδαιότητάς της) η Apple διαθέτει πρόγραμμα εκμάθησης αρχαίων ελληνικών, το καλούμενο Hellenic Quest, ότι τα αρχαία ελληνικά έχουν, αφενός ψυχοθεραπευτική δράση και αφετέρου αναπτύσσουν τις ηγετικές ικανότητες των στελεχών επιχειρήσεων.Μύθοι που όμως δεν μας χρειάζονται για να αγαπήσουμε τη γλώσσα μας γι΄ αυτό που όντως είναι, να τη σεβόμαστε και να την υπηρετούμε χωρίς αυτοβαυκαλιστικά συμπλέγματα. Ακούω αυτούς τους μύθους, χρόνια τώρα, να επανέρχονται σε συζητήσεις και δεν μου αρέσει καθόλου να επαναλαμβάνεται ένα ψέμα και εμείς να νιώθουμε περήφανοι γι΄ αυτό. Η τεχνολογία -ειδικά του διαδικτύου- είναι καλός αγωγός κάθε μορφής επιδημικής διακίνησης-μεταφοράς φημών, όπως οι παραπάνω. Είναι όμως και ένα καλό εργαλείο για την εξόντωση τους. Και αυτό το τελευταίο προσπάθησα να κάνω με το κείμενό μου. Το κείμενο είχε αμφιλεγόμενη υποδοχή με υπερτερούντες τους αρνητικούς σχολιαστές. Για αυτούς τους τελευταίους επανέρχομαι σήμερα. Αφενός για να τους ζητήσω συγγνώμη που άθελά μου προκάλεσα το θυμικό τους, θίγοντας τον εθνικό ψυχισμό τους και αφετέρου για να σχολιάσω και εγώ τα άδικα, όπως πιστεύω, σχόλια τους. Συγχρόνως να υπερασπιστώ και λίγο τον εαυτό μου, αν μη τι άλλο, ως προς τις προθέσεις μου. Τα σχόλια κινούνταν όλα σχεδόν υπό την επήρεια του "εγωιστικού γονιδίου" που περιπλανώμενο, επιδημικά και μολυσματικά, εντοπίζεται και επιβεβαιώνεται σε όλους μας, τους Έλληνες εννοώ, διαχρονικά, κυρίως διεγείροντας τις "υπερευαίσθητες" κεραίες μας, εκείνες δηλαδή που παγίως ηδονίζονται να συλλαμβάνουν τα χειρότερα, να διαγιγνώσκουν απειλές, να εντοπίζουν εθνικές μειοδοσίες, να παραδίδονται στη γλύκα της συνωμοσιολογίας... Και κάτι άλλο συμβαίνει. Ηπιότερο, που και αυτό δεν αφορά μόνο τους σχολιαστές αλλά όλους μας, άλλους λιγότερο άλλους περισσότερο, ιδιαίτερα κάτω από τις σημερινές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες: "Όταν δεν μπορεί να είσαι περήφανος για τη χώρα σου όπως τη βιώνεις στην καθημερινή σου εμπειρία, τότε εύκολα κατασκευάζεις ΄καταφύγια΄ και επινοείς μύθους. Εδώ όμως είναι το πρόβλημα. Στο μέτρο που η ιστορία εκλαμβάνεται ως ψυχολογικό καταπραϋντικό ως παρηγορητική παραμυθία για να αντιμετωπιστεί η δυσανεξία του παρόντος, τότε υποχωρεί η έλλογη διαύγαση εις όφελος της ιδεολογικής, συναισθηματικής κατασκευής. Το άτομο εξιδανικεύει το παρελθόν και νοσταλγεί τη δόξα των προγόνων". Με άλλα λόγια: Η ύπαρξη εχθρών είναι πάντα χρήσιμη, απαραίτητη όταν δε θέλουμε ή δεν αντέχουμε να μπούμε σε διαδικασίες αυτογνωσίας. Ανέφερα λοιπόν στο προηγούμενο κείμενο ότι: "Οι γλώσσες δε συμμετέχουν σε καλλιστεία και διαγωνισμούς. Δεν έχουν ανάγκη από ανακηρύξεις σε ομορφότερες, πλουσιότερες, εξυπνότερες κλπ. Τίποτα δεν τις κάνει πιο σημαντικές ή ασήμαντες από τα κείμενα, τις ιδέες, τα αισθήματα που, κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί σ΄ αυτές". Και ακόμα ότι η "Η ελληνική γλώσσα είναι πράγματι μια πολύ όμορφη και πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα με μακρότατη ιστορία και η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσαμε να της κάνουμε θα ήταν να τη χρησιμοποιούμε με σεβασμό, καλαισθησία, ακρίβεια και φαντασία, χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας, εκζήτηση ή διάθεση να ξεχωρίσουμε από την πλέμπα". Ρωτώ λοιπόν τους αντιφρονούντες σχολιαστές: Έχει να φοβηθεί τίποτα η ελληνική γλώσσα, στην οποία έχουν γραφτεί τόσα και τόσα αριστουργήματα, από την διάλυση μύθων τέτοιου επιπέδου; Μειώνεται κατά τίποτα μια γλώσσα σαν την ελληνική, επειδή δεν είναι αλήθεια ότι αυτή είναι η μόνη συμβατή με τους Η/Υ, ή επειδή δεν ισχύει ότι για μια ψήφο δεν καθιερώθηκε το 1776 ως η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ; Τα έχουν πει άλλοι καλυτέρα από μένα: "Η προγονοπληξία είναι νόσος". Ανακαλώ, εν προκειμένω, μια πολύ καλή συμβουλή: "Ό,τι κληρονόμησες από τους προγόνους σου, κέρδισέ το ώστε να γίνει δικό σου". Πώς να το κάνουμε; Η "υπέροχη εκδοχή του Έλληνα" ως υλικό για κομπασμό των επιγόνων είναι τόσο αποκρουστική. Όλοι μέσα μας, κατά βάθος το έχουμε παραδεχτεί. Γιατί, λοιπόν, μας ενοχλεί όταν μας το λένε οι άλλοι; "Να έχεις προδώσει την κληρονομιά σου σε κάθε παραμικρή πτυχή της, να έχεις εξευτελίσει στο έπακρο την ευγένεια της καταγωγής σου. Και να θέλεις να καλύψεις τον εκβαρβαρισμό σου με συναισθηματική φθήνια καυχήσεων για προγονικό πλούτο που πραγματικά αγνοείς..." Ακόμη, ασπάζομαι ως καίρια αυτοπροσδιοριστική συνταγή την παρακάτω θέση: "Ο Έλληνας είναι υπέροχος όταν παύει να χρησιμοποιεί το δεκανίκι του ένδοξου παρελθόντος και πορεύεται αυτόνομος. Oταν δεν αντλεί ούτε δικαίωση, ούτε αξία από την προσκόλλησή του σε κάποιο συλλογικό μεγαλείο. Ο υπέροχος Έλληνας δεν σε κάνει ποτέ να συνδέεις την υπεροχή με την καταγωγή σου". Κλείνοντας, ας μου επιτραπεί, κάτι προσωπικό: Τίποτα δε σε κάνει να αγαπάς και να θαυμάζεις την ελληνική γλώσσα περισσότερο από τη δούλεψή της. Μόνο μέσα από αδιάκοπα γράψε- σβήσε αναδεικνύονται οι αρετές, οι δυνατότητες, οι αντοχές, ο πλούτος της. Είναι μαγευτικό να διαπιστώνει κανείς σωρευτικά, πώς η κακή πρώτη γραφή μιας φράσης, μέσα από αλλεπάλληλες αναζητήσεις λέξεων και συντακτικών δομών καταφέρνει να μεταμορφώνεται βήμα βήμα από κακή σε καλούτσικη, και από εκεί σε καλή, σε αρκετά καλή, σε πολύ καλή έως εκείνο το ευκταίο συμπαγές άριστο μείγμα μορφής και περιεχομένου. Πως γίνεται αυτό; Μα ακριβώς μέσα από τον εκφραστικό πλούτο, τους τόνους και τα ημιτόνια, τις ποσοτικές και ποιοτικές εντάσεις και αποχρώσεις που προσδίδουν στη φράση οι λέξεις και ο τρόπος που αυτές συμπλέκονται και χρησιμοποιούνται. "Μπορώ και περισσότερα, μπορώ και καλύτερα", είναι σα να σου φωνάζει συνεχώς, αδαπάνητα γενναιόδωρη και προτρεπτική, η ελληνική γλώσσα. Και μονίμως να δικαιώνεται, πάντα να επιβεβαιώνεται. Στο χωνευτήρι της γραφής, η αναμέτρηση μαζί της ποτέ δεν έβλαψε κανέναν δουλευτή της. Εγώ αξιώθηκα, λίγα χρόνια τώρα που ασχολούμαι με την "συγγραφή", να το νιώθω αυτό καθημερινά. Να νιώθω δηλαδή την αξία, την ομορφιά, τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας στην πράξη. Περίπου σαν αυτονόητο. Και γι΄ αυτό πήρα το θάρρος να γράψω το προηγούμενο κείμενο. Πρέπει να αγαπάς κάτι πολύ, για να θέλεις να το απαλλάξεις από ωραιοποιήσεις που δεν τις χρειάζεται. * O κ. Κωστούλας είναι τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα. Το τελευταίο του βιβλίο του με τίτλο: "ΔΙΑΒΑ-ΖΩΝΤΑΣ με το μολύβι στο χέρι", κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ. gcostoulas@gmail.com Πηγή:www.capital.gr * O κ. Κωστούλας είναι τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα. Το τελευταίο του βιβλίο του με τίτλο: "ΔΙΑΒΑ-ΖΩΝΤΑΣ με το μολύβι στο χέρι", κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ.