«Αμερικάνικος» ή «Ευρωπαϊκός» καπιταλισμός; Ιδού η «απορία»…
Γράφει o Χρήστος Σκυλλάκος
Αφού το κογκρέσο, το πεντάγωνο, ο στρατός, η CIA, η NSA και λοιποί συνεχίζουν σε όλον τον κόσμο την ειρηνευτική τους διαδικασία και την προώθηση του πολιτισμού και της δημοκρατίας και το ΝΑΤΟ είναι ήδη στο Αιγαίο πνίγοντας με την «βούλα» εθνικές ανεξαρτησίες και πρόσφυγες, ο γνωστός και οσκαρικός ντοκιμαντερίστας Michael Moore κρατάει μια απόσταση και αποποιείται αυτή την πλευρά του αμερικανισμού και με χιούμορ, ειλικρινή για τον ίδιο διάθεση και πολιτική στόχευση προσπαθεί να βρει μια λύση στο όλο πρόβλημα που ζει η χώρα του: Τις εξωφρενικές συνέπειες της καπιταλιστικής της εξουσίας.
Παίρνει λοιπόν μια αμερικάνικη σημαία ανά χείρας, μπαρκάρει σε ένα πλοίο, και αποφασίζει να κάνει κι αυτός την δική του «επέμβαση». Όχι στη Μέση Ανατολή, ή στην Λατινική Αμερική, ούτε στην «δυτική» Ουκρανία. Μα στις «ευημερούσες» χώρες της Ευρώπης. Δεν έρχεται να ελέγξει φυσικούς πόρους ή για να ανατρέψει κυβερνήσεις. Όχι. Έχει φιλικές διαθέσεις γιατί είναι αλήθεια ότι ο κύριος Moore σίγουρα δεν είναι απολογητής του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Μισεί ειλικρινά την έλλειψη δημοκρατίας στην χώρα του, την εργασιακή ανασφάλεια, το ρατσιστικό δηλητήριο που ρέει σε όλη την διάρθρωση της κοινωνίας, το γερακίσιο ιμπεριαλιστικό της πρόσωπο, το αίμα που χύνει σε όλο τον πλανήτη. Μισεί την πολιτική κατάσταση της χώρας του και θέλει να την αλλάξει. Ως πολίτης αυτής της χώρας, συνεχίζει και την αγαπά, θέλει το καλό της και καλά κάνει. Έτσι σκέφτεται πως αν φέρει τα καλά της Ευρώπης στην Αμερική, αυτό είναι μια κάποια λύση. Ό,τι λείπει από τις ΗΠΑ πιστεύει ότι θα το βρει στο κοινωνικό «παράδεισο» της Ευρώπης. Με αυτό τον τρόπο πιστεύει πως η χώρα του θα επανέλθει στις ράγες μιας ανθρώπινης κοινωνίας.
Πού έχει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα; Το καλύτερο σωφρονιστικό; Το καλύτερο εργασιακό ή ασφαλιστικό; Είναι η Γαλλία; Η Ιταλία; Η Νορβηγία; Είναι η… Ελλάδα; Ευφυής η ιδέα δεν μπορώ να πω. Αλλά στο δια ταύτα όταν μιλάμε για πολιτικό σινεμά απαιτούμε και οξυδέρκεια στα συμπεράσματα και πρώτα από όλα μια γραφή που να καταλήγει σε κάποιο πολιτικό βάθος. Και το βάθος είναι απλό. Δεν υπάρχει δημοκρατία, δεν υπάρχει ασφάλεια, δεν υπάρχει ελευθερία πουθενά στην Ευρώπη. Η Ευρώπη είναι ένα φρούριο όπου οι λαοί πεινάνε και οι τράπεζες μασάνε.
Η ταινία έχει εμφανείς τους στόχους τις από την αρχή της. Δεν κρύβεται. Ξεφτιλίζει τον αμερικάνικο καπιταλισμό ενώ εκθειάζει τον ευρωπαϊκό. Και όταν εκθειάζεις το σύστημα που εκμεταλλεύεται, δολοφονεί, αποβλακώνει, με τον έναν ή άλλο τρόπο δεν γίνεται παρά να προσβάλλεσαι. Και τί δεν θα μπορούσαμε να αναφέρουμε για να στοιχειοθετήσουμε αυτή μας την θέση. Μια κουβέντα με τον γείτονά μας, ένα βλέμμα στο οποιοδήποτε βιβλίο, στην οποιοδήποτε σκέψη, ταινία, ιστορικό γεγονός, καθημερινό γεγονός, ένα βλέμμα, με λίγα λόγια, στον περίγυρο και θα μας επιβάλλει την αλήθεια του.
Η Ευρώπη δεν είναι κανένας παράδεισος. Από τον ΕΝΦΙΑ στην φασιστική Ουκρανία, φθίνει κάθε εκθειασμός μιας Ευρώπης, κινηματογραφικά, θελκτικής. Δεν μπορείς να κάνεις πολιτική ταινία, αποτυπώνοντας την Ευρώπη σαν ένα εξωτικό μέρος γεμάτο χαρούμενους ανθρώπους και κατοχυρωμένα κοινωνικά δικαιώματα. Γιατί δεν είναι. Τελεία και παύλα. Αποτελεί ηθικό «φάουλ» και πολιτική επίθεση. Αδυνατώ να πιστέψω πως κάτι τέτοιο ξεφεύγει από την οπτική του Michael Moore. Γιατί ξέρει πολύ καλά να βλέπει. Από την άλλη μπορεί να θεωρεί πως η ταινία αφορά μοναχά τις ΗΠΑ. Δηλαδή να αναρωτιέται πως θα μπορούσε να είναι η χώρα του αν διαχειριζόταν καλύτερα το σύστημα. Αλλά αυτό δυστυχώς και πάλι είναι εμπόριο ελπίδας και παρηγοριάς στους συμπολίτες του. Τέτοιου τύπου επιχείρηση λειτουργεί εκατονταετίες και στην Αμερική και στην Ευρώπη με τις εκλογές και με την επίφαση δημοκρατίας. Πέραν τούτου δεν ζούμε τριακόσια χρόνια πριν. Η φιλοσοφία, η πολιτική σκέψη, τα ίδια τα γεγονότα επιβεβαιώνουν το ιστορικό τέλος του εκμεταλλευτικού συστήματος που για να επιβιώσει πίνει όλο και περισσότερο αίμα. Αν το φρενάρεις και πάρεις φόρα και το αποκεφαλίσεις, θα βρεις λύση. Αν το καλμάρεις απλά θα σου ορμήσει καθώς κοιμάσαι.
Στο μόνο επίπεδο που μπορούμε να πούμε ότι το ντοκιμαντέρ λειτουργεί με μια σχετικά σωστή αναλογία αλήθειας και πολιτικού στόχου είναι το εξής: Οι ΗΠΑ αποτελούν τον χειρότερο εφιάλτη όπως έχει πει ο δολοφονημένος Malcolm X. Δεν υπάρχει μήτε ένα δικαίωμα κατοχυρωμένο. Ή θα πεθάνεις από την πείνα, ή θα σκοτωθείς γιατί θα σταλείς στο κάθε Ιράκ, είτε γιατί θα καείς ζωντανός στο σπίτι σου επειδή ξέχασες να πληρώσεις την Πυροσβεστική ή το νοσοκομείο, είτε θα σε πυροβολήσει κανένας τροχονόμος επιτόπου γιατί είσαι μαύρος και έτρεχες με 10 μίλια παραπάνω. Πεθαίνεις για να βλέπεις μια και καλή και μόνιμα το Αμερικάνικο Όνειρο σε επανάληψη.
Ναι, τόσο χονδροειδή και τερατώδη παραδείγματα δεν έχουμε – ακόμη – στην Ευρώπη. Ίσως γιατί κρατήσαμε πιο ισχυρά ζωντανή την ταξική μας ιστορία και για να είμαι ακριβοδίκαιος αυτή την θέση την θέτει και ο Michael Moore στο έργο του αλλά η ζημιά από το σύνολο του φιλμ δυστυχώς έχει γίνει. Οι ΗΠΑ αν και είχαν τις ίδιες αγωνιστικές παραδόσεις, φρεναρίστηκαν πολύ πιο πολύπλοκα και επιτυχημένα μέσα στα χρόνια. Οι κυβερνήσεις και οι παρακυβερνήσεις έδωσαν μεγάλο βάρος στην εξαφάνιση του εσωτερικού εχθρού γιατί γνώριζαν πως αυτός αποτελεί τροχοπέδη για την παγκόσμια ιμπεριαλιστική τους κυριαρχία. Κάνανε επιστήμη όσο κανείς τον φόβο, τον εθνικισμό, τις τακτικές υποδούλωσης και καταστολής. Κάνανε επιστήμη να εξαναγκάζουν τον λαό να στηρίζει το σύστημα. Στην Ευρώπη το ίδιο συμβαίνει αλλά με ρυθμούς πιο αργούς. Είναι η ιστορική παράδοση πιο ισχυρή. Δυο παγκόσμιοι πόλεμοι, οι μεγαλύτερες επαναστάσεις της ιστορίας και οι σπουδαιότερες ταξικές μάχες, απελευθερωτικοί και αντιδικτατορικοί αγώνες, οικονομικές μάχες για όρους εργασίας με νεκρούς και εκτελεσμένους.Το αίμα τους στοιχειώνει ακόμη τα χώματα από την Γουδαλαχάρα και την Γκουέρνικα, στους βορειοιρλανδικούς δρόμους και τα εργοστάσια της Αγγλίας, στα οδοφράγματα του Παρισιού από το 1789 ως το 2005, στην Αθήνα του 44 και του 73 και τον Γράμμο του 49, στο παρτιζάνικο Βελιγράδι και την απελευθέρωση του, στο Λένινγκραντ του 1917 και το Βερολίνο του 1945. Δεν μπορούμε να τα καταμετρήσουμε όλα. Πάντως είναι αίμα που έπεσε για να μην το πιούνε οι καπιταλιστές. Και άφησε στίγματα ανεξίτηλα στις επόμενες γενιές. Είναι μια παράδοση που δένει, εν μέρει, μέσα στα χρόνια τα χέρια των αφεντάδων.
Αν όμως μείνει παράδοση και δεν γίνει μόνιμη του παρόντος ιστορία… ε, τότε αυτά θα λυθούν πλήρως. Αυτό ήδη το βλέπουμε τα τελευταία χρόνια σε όλη του την τραγικότητα. Όμως ο Michael Moore δεν το βλέπει. Ετσι, εξάγοντας και μοντάροντας εξαιρέσεις, προσπαθεί να καταργήσει τον κανόνα. Ο καπιταλισμός μπορεί να παρομοιαστεί με τον ίδιο έμπορα που αλλάζει σε κάθε χώρα απλά την βιτρίνα. Αν ήταν να παίξουμε «βρείτε τις διαφορές» στην καπιταλιστική Ευρώπη με τις καπιταλιστικές ΗΠΑ, δεν θα βρίσκαμε παρά μικρές λεπτομέρειες στο πίσω πλάνο ή καλύτερα πιο σοφά κρυμμένες. Για να είμαστε ξανά ακριβοδίκαιοι η Ευρώπη δεν είναι ο εξόφθαλμος εφιάλτης όπως οι ΗΠΑ αλλά δεν αργεί και πολύ για να γίνει. Η τραγικότητα της ελληνικής κατάστασης είναι σάλπισμα προς όλες τις χώρες, η ιστορία των ΗΠΑ το μέλλον που θα έρθει αν δεν το εμποδίσουμε. Ίσως αυτό είναι και κάτι που άθελά του προσφέρει το ντοκιμαντέρ. Την επίγνωση του μέλλοντος.
Κόκκινο λευκό και μπλε τα χρώματα τις Αστερόεσσας μα και τα χρώματα της Γαλλίας. Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη. Ένα σύνθημα που έχει χάσει όπως κάθε σύνθημα την ουσία του και παραμένει μια δικαιολογία για να νιώθουμε παρηγοριά ή ευγνωμοσύνη ακόμη και μπρος στην άθλια και ζοφερή μας κατάσταση. Είτε στην Γαλλία, είτε στις ΗΠΑ, είτε παντού. Ε αυτή την αλήθεια είναι ανεπίτρεπτο να την αποκρύπτεις σε ένα πολιτικό ντοκιμαντέρ και να βρίσκεις αφελείς λύσεις – παυσίπονο. Η λογική του Michael Moore που όσο καλοπροαίρετη και αν φαίνεται και όσο γέλιο και αν προκαλεί ή αποτροπιασμό είναι μια λογική υποταγμένη. Είναι μια προσπάθεια το νέο Αμερικάνικο Όνειρο να αναδυθεί μέσα από την εύρεση ενός υποτιθέμενου Ευρωπαϊκού. Και στις δυο περιπτώσεις μάλλον θα ξυπνήσουμε λόγω του εφιάλτη.
____________________________________________________________
Aπό:
http://www.toperiodiko.gr/michael-moore-invade-next/#.VubfElSLT3A
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου