20/11/1989: Το πρώτο δελτίο ειδήσεων του Μέγκα Τσάννελ.
Εκφωνεί η Λιάνα Κανέλλη – Σχολιάζει ο Γιάννης Πρετεντέρης
Βαρδινογιάννηδες -Το Mega και το Star
Στις 5 Νοεμβρίου 1989 διεξάγονται οι δεύτερες από τις τρεις συνολικά εκλογές εκείνης της «βρόμικης» (κατά τους πασόκους) περιόδου. Η Νέα Δημοκρατία, υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, σκαρφαλώνει στο εντυπωσιακό 46,19% αλλά, χάρη στον εκλογικό νόμο Κουτσόγιωργα, δεν καταφέρνει να βγάλει απόλυτη πλειοψηφία, μένοντας στις 148 έδρες. Έτσι, λοιπόν, προέκυψε κυβέρνηση συνεργασίας και των τριών κομμάτων που μπήκαν στην βουλή, με πρωθυπουργό τον πρώην διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφώντα Ζολώτα.
Σ’ εκείνες τις εκλογές, η Νέα Δημοκρατία αύξησε το ποσοστό της (σε σχέση με τις εκλογές τού Ιουνίου, της ίδιας χρονιάς) κατά 1,94% και τις έδρες της κατά τρεις. Δυστυχώς για τον Μητσοτάκη, και το σφυροκοπούμενο ΠαΣοΚ αύξησε και το ποσοστό του κατά 1,52% και τις έδρες του κατά τρεις (τέσσερις, αν υπολογίσουμε και την μονοεδρική τής Λευκάδας, όπου ο Απόστολος Λάζαρης είχε κατεβεί ως ανεξάρτητος, υποστηριζόμενος από ΠαΣοΚ και Συνασπισμό). Το κόμμα που βγήκε χαμένο ήταν ο -ενιαίος τότε- Συνασπισμός της Αριστεράς, ο οποίος έχασε 2,15 ποσοστιαίες μονάδες και το ένα τέταρτο (7 στους 28) των βουλευτών του.
Ήταν σαφές ότι ο Μητσοτάκης δεν θα επέτρεπε στην κυβέρνηση Ζολώτα να μακροημερεύσει. Με βασικό όπλο την προπαγάνδα περί ακυβερνησίας, θα έκανε ό,τι μπορούσε για να ξαναστείλει τον λαό στις κάλπες. Πρώτα, όμως, θα έπρεπε να τρομοκρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερο αυτόν τον λαό, ώστε να του υφαρπάξει την ψήφο. Κι επειδή δεν υπάρχει ισχυρότερο όπλο για την τρομοκράτηση του λαού από την τηλεόραση, μόλις δεκαπέντε μέρες μετά τις εκλογές θα έβγαινε στον αέρα το πρώτο ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι της χώρας. Το Μέγκα Τσάννελ.
Το Μέγκα ανήκει στην εταιρεία Τηλέτυπος Α.Ε., η οποία ιδρύθηκε στις 10 Μαΐου 1989 από τέσσερις μεγαλοεκδότες: Μπόμπολας, Λαμπράκης, Τεγόπουλος και Αλαφούζος. Κοντά τους κι ένας πέμπτος, ένας μεγαλοεπιχειρηματίας, ο οποίος ήθελε να γίνει κι αυτός εκδότης: ο Βαρδής Βαρδινογιάννης. Λες και η «ιερή πεντάδα» γνώριζε ότι πολύ σύντομα το κράτος θα επέτρεπε την λειτουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών.
Πράγματι, η κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη πρόλαβε, στους περίπου πέντε μήνες που έζησε, να δώσει στις 29 Σεπτεμβρίου 1989 στην Τηλέτυπος Α.Ε. μια (προσέξτε!)προσωρινή άδεια δοκιμής τοπικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού. Πρόλαβε, επίσης, έναν μήνα πριν τις εκλογές τού Νοεμβρίου, να ψηφίσει τον νόμο 1866/1989 «Ίδρυση εθνικού συμβουλίου ραδιοτηλεοράσεως και παροχή αδειών για την ίδρυση και λειτουργία τηλεοπτικών σταθμών». Όπως ισχυρίζεται το ίδιο το Μέγκα στον ιστοτόπο του, η λειτουργία του βασίστηκε και διέπεται από τις διατάξεις αυτού του νόμου. Μόνο που δεν μας εξηγεί το πώς και με βάση ποιες διατάξεις, στις 20 Νοεμβρίου 1989 το κανάλι άρχισε να εκπέμπει κανονικό πρόγραμμα πανελλαδικά, παρ’ ότι διέθετε μια απλή άδεια δοκιμήςκαι, μάλιστα, σε τοπικόεπίπεδο. Άλλωστε, το άρθρο 5 του εν λόγω νόμου αναφέρει ρητά ότι «είναι δυνατή η χορήγηση σε ανώνυμες εταιρείες ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών τοπικής εμβέλειας« (σ.σ.:η υπογράμμιση δική μου).
Το κανάλι εξακολουθεί να εκπέμπει χωρίς άδεια επί τέσσερα χρόνια, ώσπου στις 10 Σεπτεμβρίου 1993 (εντελώς συμπτωματικά, έναν μήνα πριν τις εκλογές που έρριξαν τον Μητσοτάκη από την εξουσία), η κυβέρνηση μετατρέπει την προσωρινή άδεια δοκιμής σεάδεια ιδρυσης και λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού, διαρκείας επτά ετών. Η επταετής άδεια αυτή έληξε το 2000, χωρίς να ανανεωθεί. Στον ιστοτόπο του, το Μέγκα ισχυρίζεται ότι η άδεια «διατηρείται νομοθετικά σε ισχύ μέχρι και σήμερα»αλλά αυτό το «νομοθετικά» είναι εσφαλμένο: δεν υπάρχει νόμος που να επεκτείνει την ισχύ εκείνης της άδειας. Συνεπώς, εδώ και 15 χρόνια, το Μέγκα εκπέμπει παράνομα. Δηλαδή, το Μέγκα εκπέμπει παράνομα στα 19 από τα 26 συνολικά χρόνια της ύπαρξής του.
Πάντως, είτε με άδεια είτε χωρίς, το κανάλι ξεπλήρωσε την υποχρέωση με το παραπάνω. Δεν στήριξε μόνο τον Μητσοτάκη για να εκλεγεί το 1990. Στήριξε και την κυβέρνησή του. Κι όταν ο Ανδρέας επανήλθε το 1993 στην εξουσία, δεν δυσκολεύτηκε να στηρίξει κι εκείνον. Όπως στήριξε και τον διάδοχό του, τον Κώστα Σημίτη με τους εκσυγχρονιστές του. Αργότερα, με την ίδια ευκολία, στήριξε και τον Καραμανλή τζούνιορ, πείθοντάς μας ότι ήταν «ο καταλληλότερος». Όπως «καταλληλότερος» -για το κανάλι- έγινε κατόπιν και ο Γιώργος Παπανδρέου. Και ο Παπαδήμος. Και ο Σαμαράς. Και όποιος, εν πάση περιπτώσει, βρισκόταν κάθε φορά στο τιμόνι τής εξουσίας. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλοιώς: οι «καλές δουλειές» για τους μετόχους του καναλιού, από την εκάστοτε εξουσία προέρχονται.
Μέσα στα 26 χρόνια της λειτουργίας τού καναλιού, οι σχέσεις των μετόχων του δεν ήσαν πάντοτε ρόδινες. Ισχυροί καπιταλιστές όλοι τους, δεν δίσταζαν να συγκρουστούν μεταξύ τους όταν έπρεπε να προασπίσουν ο καθένας τα δικά του συμφέροντα. Σήμερα, η Πήγασος ΑΕ (Μπόμπολας) κατέχει το 32,73% των μετοχών, η ΔΟΛ ΑΕ (πρώην λαμπράκης, νυν Ψυχάρης) το 22,11%, η Benbay (Ρέστης) το 3,19%, η τράπεζα BNP Paribas το 4,88%, οι κληρονόμοι του Τεγόπουλου το 2,67% και μια σειρά εξωχώριων (οφσόρ) εταιρειών με περίεργα ονόματα (Moongold, Goodglass, Wako κλπ), όλες συμφερόντων Βαρδινογιάννη, κατέχουν μετοχές σε ποσοστά μέχρι 3,32% η καθεμιά.
Το πιο ενδιαφέρον -ίσως- στοιχείο με το Μέγκα είναι ότι, παρά το γεγονός πως τα αφεντικά του ξέρουν από επιχειρήσεις, είναι εξαιρετικά ζημιογόνο. Σύμφωνα με τιςοικονομικές καταστάσεις του, το κανάλι (για την ακρίβεια, η Τηλέτυπος ΑΕ) παρουσιάζει μαύρα χάλια: ζημίες επί ζημιών (2013: 20+ εκατ. ευρώ, 2014: 12+ εκατ. ευρώ), πολύ υψηλό δανεισμό (μόνο το ομολογιακό δάνειο της 18/12/13 ανέρχεται σε 98 εκατ. ευρώ), απαράδεκτη σχέση συσσωρευμένων ζημιών προς ίδια κεφάλαια (57%) κλπ. Και όμως, αντί τα «μεγάλα αφεντικά» να κοιτάνε πως να απαγκιστρωθούν απ’ αυτό, σφάζονται μεταξύ τους για το ποιος θα κάνει κουμάντο. Κι επειδή στον καπιταλισμό κανένας λεφτάς δεν θέλγεται από μια «μαύρη τρύπα» όπου πετάει τον παρά του, είναι προφανές ότι υπάρχει κάποιο αντάλλαγμα για όσα «μαύρα χάλια» προαναφέραμε.
Ο Βαρδινογιάννης δεν θα μπορούσε να περιοριστεί στο Μέγκα. Έχοντας μάθει να είναι πάντοτε το απόλυτο αφεντικό, δεν ήταν εύκολο να συνυπάρξει με μεγαλοκαρχαρίες τής εμβέλειας ενός Μπόμπολα ή ενός Λαμπράκη. Έτσι, το 1993, ο Θόδωρος Βαρδινογιάννης στήνει την Νέα Τηλεόραση Α.Ε. και συνεργάζεται με τον «τηλεορασάνθρωπο» Νίκο Μαστοράκη για να φτιάξουν μαζί το Σταρ Τσάννελ. Ο Μαστοράκης φτιάχνει ένα «λάιτ» κανάλι, τύπου ΗΠΑ, κυρίως με εισαγόμενα προγράμματα και με στόχο το νεώτερης ηλικίας κοινό. Μάλιστα δε, το Σταρ εκπέμπει με τρισδιάστατη εικόνα (όσες εκπομπές, βέβαια, είναι γυρισμένες μ’ αυτή την τεχνική), κάτι που κανένα άλλο κανάλι δεν έχει κάνει μέχρι σήμερα.
Το Σταρ αποτελεί κλασσικό παράδειγμα εφαρμογής τής παροιμίας που λέει: φτιάξε ένα κανάλι κι άσ’ το κι αν πεινάσεις, πιάσ’ το. Στην συνέχεια θα δούμε πώς οι Βαρδινογιάννηδες εκμεταλλεύτηκαν το δεύτερο κανάλι τους όταν παρουσιάστηκε ανάγκη. Φυσικά, όσα είπαμε πιο πάνω για την νομιμότητα (ή, μάλλον, για την έλλειψη νομιμότητας) στην λειτουργία τού Μέγκα, ισχύουν και για το Σταρ. Όπως, άλλωστε, ισχύουν για όλα τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια. Το σκηνικό θυμίζει διελκυνστίδα: η μεν εξουσία λέει στα κανάλια «μη με ενοχλείτε γιατί θα σας κλείσω και βοηθήστε με για να σας βοηθήσω» τα δε κανάλια παραγγέλνουν στην εξουσία «μη μας ενοχλείς γιατί θα σε θάψουμε και κάνε μας τα χατήρια για να σε στηρίξουμε». Πρόκειται για ισορροπία τύπου «φοβάται ο Γιάννης το θεριό…» και «τό ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο…», η οποία αφήνει και τις δυο πλευρές ικανοποιημένες.
Στο καινούργιο κανάλι, το βαρδινογιανναίηκο ποτέ δεν επέτρεψε να φύγει ο έλεγχος από τα χέρια του. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΣΡ, σήμερα μέτοχοι του Σταρ είναι κάποιες εξωχώριες (οφσόρ) εταιρείες με περίεργα ονόματα (Thelon Trading Ltd, Dasen Holdings Ltd, Moorefields SA, Blue Dime Holding SA, Hogrid Holdings Ltd), καθεμιά από τις οποίες ανήκει σε κάποιο μέλος τής μεγάλης οικογένειας. Έτσι, όταν παρουσιάστηκε ανάγκη, η οικογένεια δεν δυσκολεύτηκε να το χρησιμοποιήσει. Το πώς, θα το δούμε.
Πράγματι, η κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη πρόλαβε, στους περίπου πέντε μήνες που έζησε, να δώσει στις 29 Σεπτεμβρίου 1989 στην Τηλέτυπος Α.Ε. μια (προσέξτε!)προσωρινή άδεια δοκιμής τοπικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού. Πρόλαβε, επίσης, έναν μήνα πριν τις εκλογές τού Νοεμβρίου, να ψηφίσει τον νόμο 1866/1989 «Ίδρυση εθνικού συμβουλίου ραδιοτηλεοράσεως και παροχή αδειών για την ίδρυση και λειτουργία τηλεοπτικών σταθμών». Όπως ισχυρίζεται το ίδιο το Μέγκα στον ιστοτόπο του, η λειτουργία του βασίστηκε και διέπεται από τις διατάξεις αυτού του νόμου. Μόνο που δεν μας εξηγεί το πώς και με βάση ποιες διατάξεις, στις 20 Νοεμβρίου 1989 το κανάλι άρχισε να εκπέμπει κανονικό πρόγραμμα πανελλαδικά, παρ’ ότι διέθετε μια απλή άδεια δοκιμήςκαι, μάλιστα, σε τοπικόεπίπεδο. Άλλωστε, το άρθρο 5 του εν λόγω νόμου αναφέρει ρητά ότι «είναι δυνατή η χορήγηση σε ανώνυμες εταιρείες ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών τοπικής εμβέλειας« (σ.σ.:η υπογράμμιση δική μου).
Το κανάλι εξακολουθεί να εκπέμπει χωρίς άδεια επί τέσσερα χρόνια, ώσπου στις 10 Σεπτεμβρίου 1993 (εντελώς συμπτωματικά, έναν μήνα πριν τις εκλογές που έρριξαν τον Μητσοτάκη από την εξουσία), η κυβέρνηση μετατρέπει την προσωρινή άδεια δοκιμής σεάδεια ιδρυσης και λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού, διαρκείας επτά ετών. Η επταετής άδεια αυτή έληξε το 2000, χωρίς να ανανεωθεί. Στον ιστοτόπο του, το Μέγκα ισχυρίζεται ότι η άδεια «διατηρείται νομοθετικά σε ισχύ μέχρι και σήμερα»αλλά αυτό το «νομοθετικά» είναι εσφαλμένο: δεν υπάρχει νόμος που να επεκτείνει την ισχύ εκείνης της άδειας. Συνεπώς, εδώ και 15 χρόνια, το Μέγκα εκπέμπει παράνομα. Δηλαδή, το Μέγκα εκπέμπει παράνομα στα 19 από τα 26 συνολικά χρόνια της ύπαρξής του.
Πάντως, είτε με άδεια είτε χωρίς, το κανάλι ξεπλήρωσε την υποχρέωση με το παραπάνω. Δεν στήριξε μόνο τον Μητσοτάκη για να εκλεγεί το 1990. Στήριξε και την κυβέρνησή του. Κι όταν ο Ανδρέας επανήλθε το 1993 στην εξουσία, δεν δυσκολεύτηκε να στηρίξει κι εκείνον. Όπως στήριξε και τον διάδοχό του, τον Κώστα Σημίτη με τους εκσυγχρονιστές του. Αργότερα, με την ίδια ευκολία, στήριξε και τον Καραμανλή τζούνιορ, πείθοντάς μας ότι ήταν «ο καταλληλότερος». Όπως «καταλληλότερος» -για το κανάλι- έγινε κατόπιν και ο Γιώργος Παπανδρέου. Και ο Παπαδήμος. Και ο Σαμαράς. Και όποιος, εν πάση περιπτώσει, βρισκόταν κάθε φορά στο τιμόνι τής εξουσίας. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλοιώς: οι «καλές δουλειές» για τους μετόχους του καναλιού, από την εκάστοτε εξουσία προέρχονται.
Μέσα στα 26 χρόνια της λειτουργίας τού καναλιού, οι σχέσεις των μετόχων του δεν ήσαν πάντοτε ρόδινες. Ισχυροί καπιταλιστές όλοι τους, δεν δίσταζαν να συγκρουστούν μεταξύ τους όταν έπρεπε να προασπίσουν ο καθένας τα δικά του συμφέροντα. Σήμερα, η Πήγασος ΑΕ (Μπόμπολας) κατέχει το 32,73% των μετοχών, η ΔΟΛ ΑΕ (πρώην λαμπράκης, νυν Ψυχάρης) το 22,11%, η Benbay (Ρέστης) το 3,19%, η τράπεζα BNP Paribas το 4,88%, οι κληρονόμοι του Τεγόπουλου το 2,67% και μια σειρά εξωχώριων (οφσόρ) εταιρειών με περίεργα ονόματα (Moongold, Goodglass, Wako κλπ), όλες συμφερόντων Βαρδινογιάννη, κατέχουν μετοχές σε ποσοστά μέχρι 3,32% η καθεμιά.
Το πιο ενδιαφέρον -ίσως- στοιχείο με το Μέγκα είναι ότι, παρά το γεγονός πως τα αφεντικά του ξέρουν από επιχειρήσεις, είναι εξαιρετικά ζημιογόνο. Σύμφωνα με τιςοικονομικές καταστάσεις του, το κανάλι (για την ακρίβεια, η Τηλέτυπος ΑΕ) παρουσιάζει μαύρα χάλια: ζημίες επί ζημιών (2013: 20+ εκατ. ευρώ, 2014: 12+ εκατ. ευρώ), πολύ υψηλό δανεισμό (μόνο το ομολογιακό δάνειο της 18/12/13 ανέρχεται σε 98 εκατ. ευρώ), απαράδεκτη σχέση συσσωρευμένων ζημιών προς ίδια κεφάλαια (57%) κλπ. Και όμως, αντί τα «μεγάλα αφεντικά» να κοιτάνε πως να απαγκιστρωθούν απ’ αυτό, σφάζονται μεταξύ τους για το ποιος θα κάνει κουμάντο. Κι επειδή στον καπιταλισμό κανένας λεφτάς δεν θέλγεται από μια «μαύρη τρύπα» όπου πετάει τον παρά του, είναι προφανές ότι υπάρχει κάποιο αντάλλαγμα για όσα «μαύρα χάλια» προαναφέραμε.
 |
| Βαρδής Βαρδινογιάννης, Σταύρος Ψυχάρης, Γιώργος Μπόμπολας: η ισχυρή τριανδρία τού Μέγκα σήμερα. |
Το Σταρ αποτελεί κλασσικό παράδειγμα εφαρμογής τής παροιμίας που λέει: φτιάξε ένα κανάλι κι άσ’ το κι αν πεινάσεις, πιάσ’ το. Στην συνέχεια θα δούμε πώς οι Βαρδινογιάννηδες εκμεταλλεύτηκαν το δεύτερο κανάλι τους όταν παρουσιάστηκε ανάγκη. Φυσικά, όσα είπαμε πιο πάνω για την νομιμότητα (ή, μάλλον, για την έλλειψη νομιμότητας) στην λειτουργία τού Μέγκα, ισχύουν και για το Σταρ. Όπως, άλλωστε, ισχύουν για όλα τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια. Το σκηνικό θυμίζει διελκυνστίδα: η μεν εξουσία λέει στα κανάλια «μη με ενοχλείτε γιατί θα σας κλείσω και βοηθήστε με για να σας βοηθήσω» τα δε κανάλια παραγγέλνουν στην εξουσία «μη μας ενοχλείς γιατί θα σε θάψουμε και κάνε μας τα χατήρια για να σε στηρίξουμε». Πρόκειται για ισορροπία τύπου «φοβάται ο Γιάννης το θεριό…» και «τό ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο…», η οποία αφήνει και τις δυο πλευρές ικανοποιημένες.
Στο καινούργιο κανάλι, το βαρδινογιανναίηκο ποτέ δεν επέτρεψε να φύγει ο έλεγχος από τα χέρια του. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΣΡ, σήμερα μέτοχοι του Σταρ είναι κάποιες εξωχώριες (οφσόρ) εταιρείες με περίεργα ονόματα (Thelon Trading Ltd, Dasen Holdings Ltd, Moorefields SA, Blue Dime Holding SA, Hogrid Holdings Ltd), καθεμιά από τις οποίες ανήκει σε κάποιο μέλος τής μεγάλης οικογένειας. Έτσι, όταν παρουσιάστηκε ανάγκη, η οικογένεια δεν δυσκολεύτηκε να το χρησιμοποιήσει. Το πώς, θα το δούμε.
____________________________________________________
Βαρδινογιάννηδες -14- Τα πρόστιμα της Μότορ Όιλ
____________________________________________________
Επειδή, ως αναγνώστες, έχετε την ατυχία ο συντάκτης αυτού του ιστολογίου να είναι οικονομολόγος (τρομάρα του!), θα μου επιτρέψετε να αρχίσω το σημερινό σημείωμα με έναν μάλλον κουραστικό αλλά άκρως απαραίτητο πρόλογο.
Το 1994, ψηφίστηκε στην βουλή ο περίφημος νόμος 2238/1994, γνωστότερος σε φοροτεχνικούς και λογιστές ως Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ). Ο ΚΦΕ, λοιπόν, είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα διάταξη, σύμφωνα με την οποία «οι δαπάνες της περίπτωσης αυτής δεν αναγνωρίζονται όταν καταβάλλονται ή οφείλονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα με κατοικία, έδρα ή εγκατάσταση σε μη συνεργάσιμα κράτη ή σε κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, των οποίων η δραστηριότητα στην συγκεκριμένη συναλλαγή εξαντλήθηκε στην τιμολόγησή της και η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών διενεργήθηκε από τρίτο πρόσωπο» (ν.2238/1994, άρθρο 31, παράγραφος 1, περίπτωση γ, εδάφιο τελευταίο).
Κινέζικα; Ας τα μεταφράσουμε. Ας πούμε ότι έχω εργοστάσιο συσκευασίας χουρμάδων. Παραγγέλνω χουρμάδες από μια εταιρεία που εδρεύει στην Νήσο Τζέρσεϋ (παραδείγματος χάριν, λέμε!). Επειδή η Νήσος Τζέρσεϋ δεν βγάζει χουρμάδες, η εταιρεία μεταβιβάζει την παραγγελία μου στην Τυνησία. Ο τυνήσιος πωλητής φορτώνει το εμπόρευμα για Ελλάδα αλλά το τιμολόγιο μου το κόβει η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ. Πρόκειται για κλασσικό παράδειγμα τριγωνικής συναλλαγής.
Ενετελώς συμπτωματικά, βέβαια, η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ είναι κι αυτή δική μου (κλασσικό παράδειγμα εξωχώριας [οφσόρ] εταιρείας) και το τιμολόγιο που μου κόβει είναι τόσο φουσκωμένο ώστε το εργοστάσιό μου στην Ελλάδα να δείξει στα βιβλία του ζημιές ή, έστω, μερικές πενταροδεκάρες ως κέρδη. Έτσι πετυχαίνω δυο πράγματα. Πρώτον, βγάζω νόμιμα τα κέρδη μου σε έναν φορολογικό παράδεισο, γλιτώνοντας την φορολογία στην Ελλάδα. Δεύτερον, έχω σοβαρές ελπίδες να πετύχω στην Ελλάδα κάποιες κρατικές επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις ή φοροαπαλλαγές, ώστε να μη κλείσω το ζημιάρικο εργοστάσιο και πετάξω τους εργάτες στην ανεργία.
Ε, λοιπόν, αυτές τις τριγωνικές συναλλαγές, όπου η μια κορυφή τού τριγώνου είναι οφσόρ σε «κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς» είχε βάλει στο μάτι ο νομοθέτης, ορίζοντας ότι δαπάνες που πληρώνονται σε τέτοιες εταιρείες δεν αναγνωρίζονται στην Ελλάδα, άρα δεν μειώνουν τα φορολογητέα κέρδη. Υποθέτω ότι έγινα αρκούντως σαφής, οπότε ας τελειώνουμε μ’ αυτόν τον κουραστικό πρόλογο κι ας πάμε παρακάτω.
Το 2013, οι αρμόδιες φορολογικές αρχές πραγματοποίησαν έλεγχο στην Μότορ Όιλ, για τις χρήσεις 2010 και 2011. Με βάση την διάταξη που αναλύσαμε παραπάνω, άρχισαν να κόβουν, να κόβουν, να κόβουν… πιάστηκε το χέρι τους να κόβουν δαπάνες από τριγωνικές συναλλαγές με εξωχώριες εταιρείες φορολογικών παραδείσων. Ώσπου στο τέλος αυτού του κόψε-κόψε, έρραψαν και το κοστούμι: διαφορές φορολογητέων κερδών συν προσαυξήσεις και πρόστιμα, το όλον οχτακόσια. Εκατομμύρια. Ευρώ. Με προσφορά συμβιβασμό στο 60% του ποσού, όπερ σημαίνει τετρακόσια ογδόντα εκατομμύρια ευρώ παγκουέ.
Ο Βαρδής έβγαλε αφρούς. Ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια που η εφορία τολμούσε να του βάλει πρόστιμο. Είχε προηγηθεί άλλη μια διακοσάρα (εκατομμύρια ευρώ, πάντοτε) επειδή το 2010 είχε αγοράσει κάμποσους τόννους πετρελαίου από κυπριακή εταιρεία, δίχως να αποδώσει «τους αναλογούντες φόρους στο ελληνικό δημόσιο». Δυο φορές έλεγχος και δυο φορές πρόστιμα στον Βαρδή; Μα τι ήθελαν, επί τέλους; Να βάλει λουκέτο;
Φυσικά, εκείνοι που δέχτηκαν το πρώτο κύμα της βαρδινογιάννειας οργής ήταν ο ίδιος ο Σαμαράς και ο Γιάννης Στουρνάρας, τότε υπουργός οικονομικών. Η απειλή του Βαρδή ήταν σαφής: ή παίρνετε πίσω τα πρόστιμα ή μέχρι τον Σεπτέμβρη σας ρίχνω. Φυσικά, κανείς δεν ξέρει αν αυτή η φράση ξεστομίστηκε ακριβώς ή περίπου έτσι αλλά οι εξελίξεις δείχνουν ότι αυτό ήταν το νόημά της.
Από την άλλη κιόλας μέρα, ο Βαρδινογιάννης άρχισε να κάνει σαφές ότι αυτό που είπε, το εννοούσε. Ο τύπος γέμισε με δημοσιεύματα, τα οποία είχαν ως κοινό θέμα τους ότι «το Σταρ αλλάζει». Κάποια απ’ αυτά τα δημοσιεύματα, μάλιστα, σημείωναν ότι ο Βαρδινογιάννης θα κάνει το Σταρ αντιμνημονιακό κανάλι, μπαίνοντας απέναντι στα άλλα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια που ήσαν μνημονιακά (Μέγκα, Σκάι, Αντέννα). Το ανάλαφρο δελτίο ειδήσεων του καναλιού (ο θεός να το κάνει δελτίο ειδήσεων, δηλαδή), αναβαθμίστηκε με την πρόσληψη «έγκριτων» και «σοβαρών» δημοσιογράφων, όπως η Μάρα Ζαχαρέα, ο Νίκος Χατζηνικολάου κλπ. Φυσικά, όλες αυτές οι κινήσεις είχαν κάλυψη από όλα τα μέσα ενημέρωσης (πλην, βεβαίως, των τριών καναλιών που αναφέραμε) αλλά και από το διαδίκτυο. Τίτλοι όπως «Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κάνει “δώρο” στον Τσίπρα το Star, που θα διευθύνει ο Χατζηνικολάου» και «Star Channel: Καληνύχτα Lifestyle, καλημέρα αντιμνημόνιο» είναι ενδεικτικοί. Κι όλα αυτά συνοδεύτηκαν από την παραίτηση Βαρδινογιάννη από το διοικητικό συμβούλιο του Μέγκα, κάτι που ερμηνεύτηκε ως απόδειξη της διάθεσης των Βαρδινογιάννηδων να πάνε κόντρα στην φιλοκυβερνητική στάση τού «μεγάλου καναλιού».
Φαίνεται ότι ο Σαμαράς και η κουστωδία του ανησύχησαν. Με την κατακόρυφη πτώση που κατέγραφε στις δημοσκοπήσεις, το μόνο που δεν ήθελε με τίποτε η κυβέρνηση ήταν ένα τηλεοπτικό κανάλι που θα αβαντάριζε την αντιπολίτευση. Κάτι έπρεπε να γίνει και, μάλιστα, πολύ γρήγορα….
Στο μεταξύ, η Μότορ Όιλ προλαβαίνει την τελευταία στιγμή να κάνει προσφυγή στηνΕπιτροπή Διοικητικής Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών (ΕΔΕΦΔ). Η επιτροπή αυτή είχε συσταθεί στις 31/5/2012 και εξέταζε τις φορολογικές διαφορές που ήσαν μεγαλύτερες από 50.000 ευρώ. Μάλιστα δε, αυτή η επιτροπή ήταν η μόνη αρμόδια για διαφορές που ξεπερνούσαν τις 300.000 ευρώ.
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι η ΕΔΕΦΔ ήταν φτιαγμένη στα μέτρα των μεγάλων. Αν εγώ αμφισβητήσω μια χρέωση της εφορίας 500 ευρώ και κάνω προσφυγή, πρέπει να πληρώσω μπροστά τα μισά για να συζητηθεί και, αν δικαιωθώ, θα τα πάρω πίσω. Οι προσφυγές στην ΕΔΕΦΔ συζητιούνταν δίχως να απαιτείται μπροστάντζα. Επίσης, για όσο καιρό εκκρεμούσε μια προσφυγή στην ΕΔΕΦΔ, οι αρχές δεν είχαν δικαίωμα να κάνουν καινούργιο έλεγχο.
Με αυτά τα δεδομένα, η ΕΔΕΦΔ αναδείχτηκε σε μεγάλη «πλάτη» των ισχυρών και οι διαγραφές φόρων στις οποίες προέβαινε ήσαν τόσο εξώφθαλμα προκλητικές ώστε η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την καταργήσει από 31/7/2013 (δηλαδή, μόλις 14 μήνες από την σύστασή της!), επιτρέποντάς της ωστόσο να ασχοληθεί μέχρι τέλους της χρονιάς με όσες προσφυγές είχαν ήδη κατατεθεί μέχρι εκείνη την ημέρα. Η Μότορ Όιλ καταθέτει την προσφυγή της ακριβώς στην εκπνοή: στις 31 Ιουλίου 2013.
Η ΕΔΕΦΔ παρέλαβε την προσφυγή και την έβαλε στην άκρη. Κανείς δεν επρόκειτο να πιάσει αναμμένα κάρβουνα με τα χέρια του. Το πρόβλημα έπρεπε να βρει πολιτική λύση…
Το 1994, ψηφίστηκε στην βουλή ο περίφημος νόμος 2238/1994, γνωστότερος σε φοροτεχνικούς και λογιστές ως Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ). Ο ΚΦΕ, λοιπόν, είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα διάταξη, σύμφωνα με την οποία «οι δαπάνες της περίπτωσης αυτής δεν αναγνωρίζονται όταν καταβάλλονται ή οφείλονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα με κατοικία, έδρα ή εγκατάσταση σε μη συνεργάσιμα κράτη ή σε κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, των οποίων η δραστηριότητα στην συγκεκριμένη συναλλαγή εξαντλήθηκε στην τιμολόγησή της και η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών διενεργήθηκε από τρίτο πρόσωπο» (ν.2238/1994, άρθρο 31, παράγραφος 1, περίπτωση γ, εδάφιο τελευταίο).
Κινέζικα; Ας τα μεταφράσουμε. Ας πούμε ότι έχω εργοστάσιο συσκευασίας χουρμάδων. Παραγγέλνω χουρμάδες από μια εταιρεία που εδρεύει στην Νήσο Τζέρσεϋ (παραδείγματος χάριν, λέμε!). Επειδή η Νήσος Τζέρσεϋ δεν βγάζει χουρμάδες, η εταιρεία μεταβιβάζει την παραγγελία μου στην Τυνησία. Ο τυνήσιος πωλητής φορτώνει το εμπόρευμα για Ελλάδα αλλά το τιμολόγιο μου το κόβει η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ. Πρόκειται για κλασσικό παράδειγμα τριγωνικής συναλλαγής.
Ενετελώς συμπτωματικά, βέβαια, η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ είναι κι αυτή δική μου (κλασσικό παράδειγμα εξωχώριας [οφσόρ] εταιρείας) και το τιμολόγιο που μου κόβει είναι τόσο φουσκωμένο ώστε το εργοστάσιό μου στην Ελλάδα να δείξει στα βιβλία του ζημιές ή, έστω, μερικές πενταροδεκάρες ως κέρδη. Έτσι πετυχαίνω δυο πράγματα. Πρώτον, βγάζω νόμιμα τα κέρδη μου σε έναν φορολογικό παράδεισο, γλιτώνοντας την φορολογία στην Ελλάδα. Δεύτερον, έχω σοβαρές ελπίδες να πετύχω στην Ελλάδα κάποιες κρατικές επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις ή φοροαπαλλαγές, ώστε να μη κλείσω το ζημιάρικο εργοστάσιο και πετάξω τους εργάτες στην ανεργία.
Ε, λοιπόν, αυτές τις τριγωνικές συναλλαγές, όπου η μια κορυφή τού τριγώνου είναι οφσόρ σε «κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς» είχε βάλει στο μάτι ο νομοθέτης, ορίζοντας ότι δαπάνες που πληρώνονται σε τέτοιες εταιρείες δεν αναγνωρίζονται στην Ελλάδα, άρα δεν μειώνουν τα φορολογητέα κέρδη. Υποθέτω ότι έγινα αρκούντως σαφής, οπότε ας τελειώνουμε μ’ αυτόν τον κουραστικό πρόλογο κι ας πάμε παρακάτω.
 |
| Φωτογραφία από την εποχή που Γιώργος Παπανδρέου και Βαρδής Βαρδινογιάννης ανακαλύπτουν ότι ο Γιάννης Β. Βαρδινογιάννης (Τζίγγερ) ήταν συμμαθητής τού υπουργού οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου. |
Ο Βαρδής έβγαλε αφρούς. Ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια που η εφορία τολμούσε να του βάλει πρόστιμο. Είχε προηγηθεί άλλη μια διακοσάρα (εκατομμύρια ευρώ, πάντοτε) επειδή το 2010 είχε αγοράσει κάμποσους τόννους πετρελαίου από κυπριακή εταιρεία, δίχως να αποδώσει «τους αναλογούντες φόρους στο ελληνικό δημόσιο». Δυο φορές έλεγχος και δυο φορές πρόστιμα στον Βαρδή; Μα τι ήθελαν, επί τέλους; Να βάλει λουκέτο;
Φυσικά, εκείνοι που δέχτηκαν το πρώτο κύμα της βαρδινογιάννειας οργής ήταν ο ίδιος ο Σαμαράς και ο Γιάννης Στουρνάρας, τότε υπουργός οικονομικών. Η απειλή του Βαρδή ήταν σαφής: ή παίρνετε πίσω τα πρόστιμα ή μέχρι τον Σεπτέμβρη σας ρίχνω. Φυσικά, κανείς δεν ξέρει αν αυτή η φράση ξεστομίστηκε ακριβώς ή περίπου έτσι αλλά οι εξελίξεις δείχνουν ότι αυτό ήταν το νόημά της.
Από την άλλη κιόλας μέρα, ο Βαρδινογιάννης άρχισε να κάνει σαφές ότι αυτό που είπε, το εννοούσε. Ο τύπος γέμισε με δημοσιεύματα, τα οποία είχαν ως κοινό θέμα τους ότι «το Σταρ αλλάζει». Κάποια απ’ αυτά τα δημοσιεύματα, μάλιστα, σημείωναν ότι ο Βαρδινογιάννης θα κάνει το Σταρ αντιμνημονιακό κανάλι, μπαίνοντας απέναντι στα άλλα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια που ήσαν μνημονιακά (Μέγκα, Σκάι, Αντέννα). Το ανάλαφρο δελτίο ειδήσεων του καναλιού (ο θεός να το κάνει δελτίο ειδήσεων, δηλαδή), αναβαθμίστηκε με την πρόσληψη «έγκριτων» και «σοβαρών» δημοσιογράφων, όπως η Μάρα Ζαχαρέα, ο Νίκος Χατζηνικολάου κλπ. Φυσικά, όλες αυτές οι κινήσεις είχαν κάλυψη από όλα τα μέσα ενημέρωσης (πλην, βεβαίως, των τριών καναλιών που αναφέραμε) αλλά και από το διαδίκτυο. Τίτλοι όπως «Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κάνει “δώρο” στον Τσίπρα το Star, που θα διευθύνει ο Χατζηνικολάου» και «Star Channel: Καληνύχτα Lifestyle, καλημέρα αντιμνημόνιο» είναι ενδεικτικοί. Κι όλα αυτά συνοδεύτηκαν από την παραίτηση Βαρδινογιάννη από το διοικητικό συμβούλιο του Μέγκα, κάτι που ερμηνεύτηκε ως απόδειξη της διάθεσης των Βαρδινογιάννηδων να πάνε κόντρα στην φιλοκυβερνητική στάση τού «μεγάλου καναλιού».
Φαίνεται ότι ο Σαμαράς και η κουστωδία του ανησύχησαν. Με την κατακόρυφη πτώση που κατέγραφε στις δημοσκοπήσεις, το μόνο που δεν ήθελε με τίποτε η κυβέρνηση ήταν ένα τηλεοπτικό κανάλι που θα αβαντάριζε την αντιπολίτευση. Κάτι έπρεπε να γίνει και, μάλιστα, πολύ γρήγορα….
 |
| 27/5/2011: «Πατριωτικό» προσκλητήριο Βαρδή από το δελτίο ειδήσεων του Μέγκα. |
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι η ΕΔΕΦΔ ήταν φτιαγμένη στα μέτρα των μεγάλων. Αν εγώ αμφισβητήσω μια χρέωση της εφορίας 500 ευρώ και κάνω προσφυγή, πρέπει να πληρώσω μπροστά τα μισά για να συζητηθεί και, αν δικαιωθώ, θα τα πάρω πίσω. Οι προσφυγές στην ΕΔΕΦΔ συζητιούνταν δίχως να απαιτείται μπροστάντζα. Επίσης, για όσο καιρό εκκρεμούσε μια προσφυγή στην ΕΔΕΦΔ, οι αρχές δεν είχαν δικαίωμα να κάνουν καινούργιο έλεγχο.
Με αυτά τα δεδομένα, η ΕΔΕΦΔ αναδείχτηκε σε μεγάλη «πλάτη» των ισχυρών και οι διαγραφές φόρων στις οποίες προέβαινε ήσαν τόσο εξώφθαλμα προκλητικές ώστε η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την καταργήσει από 31/7/2013 (δηλαδή, μόλις 14 μήνες από την σύστασή της!), επιτρέποντάς της ωστόσο να ασχοληθεί μέχρι τέλους της χρονιάς με όσες προσφυγές είχαν ήδη κατατεθεί μέχρι εκείνη την ημέρα. Η Μότορ Όιλ καταθέτει την προσφυγή της ακριβώς στην εκπνοή: στις 31 Ιουλίου 2013.
Η ΕΔΕΦΔ παρέλαβε την προσφυγή και την έβαλε στην άκρη. Κανείς δεν επρόκειτο να πιάσει αναμμένα κάρβουνα με τα χέρια του. Το πρόβλημα έπρεπε να βρει πολιτική λύση…
____
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου