Του Δρ. Μάκη Τσαπόγα*
Το ποντίκι ως πειραματόζωο έχει σημαντικές γενετικές ομοιότητες με τον άνθρωπο. Αφαιρώντας ένα γονίδιο που σχετίζεται με μία ασθένεια, μπορούμε να μελετήσουμε τα αποτελέσματα απ’ ευθείας στον οργανισμό. Επίσης δημιουργούμε μικρές αλλαγές στα γονίδια κάνοντας «μικρολαπαροτομίες» του κυτταρικού πυρήνα, παρόμοιες με τις μεταλλαγές σε ασθενείς. Δημιουργούμε έτσι «ζώα πρότυπα» χρήσιμα για την δοκιμή προληπτικών και θεραπευτικών σχημάτων.
Η Μοριακή Βιολογία αλλάζει ραγδαία τον χάρτη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Αναγνωρίζονται γονίδια που είναι υπεύθυνα για το σύνδρομο του μακρού Q-T, της αρρυθμιογόνου δυσπλασίας της δεξιάς κοιλίας, ειδικότερα της νόσου της Νάξου και για μυοκαρδιοπάθειες. Ορισμένες από αυτές θα προλαμβάνονται ή θα αντιμετωπίζονται έγκαιρα κατά την ενδομήτριο ζωή. Εάν δεν πραγματοποιηθεί στο στάδιο αυτό, τότε συχνά η αγωγή εφαρμόζεται πριν να εμφανισθεί η νόσος.
Αγγειογένεση: Είναι μια νεώτερη εξέλιξη που έχει σχέση με την δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων με σύγχρονες γονιδιακές τεχνικές. Μπορεί να εφαρμοσθεί σε προχωρημένη ανεγχείρητη ισχαιμική νόσο ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ένα βιολογικό παρακαμπτήριο. Σε περιορισμένο αριθμό ασθενών, παρατηρήθηκε βελτίωση των συμπτωμάτων της στηθάγχης, όπως και της ισχαιμίας των κάτω άκρων. Αυξήθηκε ο δείκτης σφυρού/βραχίονα, διαπιστώθηκε απαλλαγή από πόνους και επούλωση ελκών. Επίσης, επιβραδύνθηκε η επαναστένωση και επιταχύνθηκε η ανάπτυξη νέου ενδοθηλίου. Αντίθετη ακριβώς τακτική ακολουθείται για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Για να αναχαιτίσουμε τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων σε κακοήθεις νεοπλασίες, ανακόπτουμε την ανάπτυξη νέων αγγείων. Αυτή είναι η αντιαγγειογενετική θεραπεία.
Η τεχνική της αγγειογενέσεως συνίσταται στην απ’ ευθείας ένεση στο μυοκάρδιο, του αυξητικού παράγοντα των ινοβλαστών. Μπορεί να χορηγηθεί και δια μέσου της πρωτεΐνης του ή και με μεταφορά του ανάλογου γονιδίου. Προτιμάται η χορήγηση του γονιδίου, γιατί με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται συνεχής παραγωγή του αυξητικού παράγοντα. Η αγγειογενετική θεραπεία για να είναι αποτελεσματική χρειάζεται να δοθεί στην σωστή φάση της νόσου, με την ανάλογη δοσολογία και με την κατάλληλη οδό. Εάν γίνει στην περίοδο που η αθηρωματική πλάκα αναπτύσσει νεόπλαστα αγγεία, τότε μπορεί να προκληθεί αιμορραγία. Επίσης, εάν δεν τηρηθούν οι απαραίτητοι κανόνες, η ανεξέλεγκτη αγγειογένεση μπορεί να δημιουργήσει καρκινοματώδεις όγκους.
Η έρευνα επεκτείνεται και στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με την παραγωγή
τριών τύπων νευρικών κυττάρων, των αστροκυττάρων, των
ολιγοδενδροκυττάρων και των ώριμων νευρώνων. Επιτυχής εφαρμογή τους θα
σημαίνει θεραπευτική αντιμετώπιση τραυμάτων και κακώσεων του νευρικού
συστήματος και των νόσων Parkinson, Σκλήρυνση κατά πλάκας και Alzheimer.
Για τη μορφή αυτής της άνοιας, η μη εξάσκηση της μνήμης θεωρείται ένας
από τους παράγοντες που συμβάλλει στην εμφάνισή
της. Ερευνητική εργασία γίνεται και για την γονιδιακή αντιμετώπιση του
καρκίνου, της λευχαιμίας, της ανοσοανεπάρκειας, οστεοααρθρίτιδας,
οστεο-πορώσεως και κιρρώσεως του ήπατος.
Μεταμοσχεύσεις: Στον τομέα αυτόν, η πρόοδος είναι μεγάλη. Όσον αφορά μόνον την καρδιά, παγκόσμια έχουν γίνει μέχρι σήμερα περισσότερες από 60.000 μεταμοσχεύσεις, ορθοτοπικές ή ετεροτοπικές. Στο τελικό στάδιο της κιρρώσεως του ήπατος και την αντιμετώπιση της κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας, μεταμό-σχευση λοβού ή διαχωρισμένων τμημάτων ήπατος, μπορεί να σώσει τη ζωή του ασθενούς. Εναλλακτική λύση είναι το τεχνητό ήπαρ για την διατήρηση στη ζωή, μέχρις ότου βρεθεί ο κατάλληλος δότης.
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται σήμερα παγκόσμια στον τομέα των μεταμοσχεύσεων, είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγα διαθέσιμα όργανα δοτών, για τις ανάγκες του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, εάν τα μοσχεύματα δεν έχουν ιστοσυμβατότητα με τον δέκτη, απορρίπτονται. Με την πρόοδο στην Μοριακή Βιολογία, υπάρχει η προοπτική ότι θα μπορούν να παραχθούν διάφορα όργανα και με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίζεται και η ιστοσυμβατότητα. Εντατική εργασία γίνεται για την παραγωγή γονιδιακών ισοδυνάμων, ιστών και οργάνων. Η βάση της τεχνικής είναι η αντικατάσταση του γενετικού υλικού του ωαρίου του δότη με τον πυρήνα σωματικού κυττάρου του δέκτη. Εν τω μεταξύ, βιοτεχνικά όργανα, όπως της καρδιάς, του παγκρέατος, του ήπατος και των νεφρών, καλύπτουν για ένα χρονικό διάστημα, ένα μέρος των αναγκών. Παρ’ όλα αυτά, ο μεγαλύτερος αριθμός των ασθενών χάνει την ζωή του ή επιζεί σε αναπηρική κατάσταση, εν αναμονή του δότη. Οι δωρητές οργάνων χαρίζουν κυριολεκτικά ζωή στους συνανθρώπους τους και ατυχώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη μοσχευμάτων παγκόσμια, και ακόμη περισσότερο στη χώρα μας. Τελευταία όμως, υπάρχει βελτίωση στον αριθμό των δοτών.
Δυσλιπιδαιμίες: Στις καταστάσεις αυτές στόχος της γονιδιακής θεραπείας είναι η μείωση των αθηρογόνων και αύξηση των αντιαθηρογόνων παραγόντων. Στην οικογενή Υπερχοληστερολαιμία, που είναι μονογονιδιακή πάθηση, επιδιώκεται η αντιμετώπισή της με την εισαγωγή ανάλογου υγιούς γονιδίου. Σε άλλες συχνότερες μορφές δυσλιπιδαιμίας που είναι όμως πολυγονιδιακές, εισάγονται γονίδια για την ανάπτυξη αντιοξειδωτικών παραγόντων και νιτρικού οξειδίου.
Υπέρταση: Έχουν βρεθεί 9 σχετιζόμενα γονίδια και έχουν εφαρμοσθεί δύο τεχνικές: Στην πρώτη μεταφέρεται το γονίδιο της Καλλιστατίνης που είναι αναστολέας της ιστικής καλλικρεΐνης. Στην δεύτερη προγραμματίζεται εισαγωγή γονιδίων που παράγουν ανταγωνιστές της αγγειοτενσίνης τύπου 2 ή β-αναστολέων.
Αρτηριακή Θρόμβωση: Για την αντιμετώπισή της εισάγονται γονίδια με την τοπική ή συστεμική οδό, για την παραγωγή ιρουδίνης και ιστικού ενεργοποιητή του πλασμινογόνου.
Επαναστένωση μετά από αγγειοπλαστική: Στις καταστάσεις αυτές χορηγούνται αυξητικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην μετανάστευση και πολλαπλασιασμό λείων μυϊκών κυττάρων.
Φαρμακογενετική: Μελετά την δράση των φαρμάκων σε σχέση με το γενετικό υπόστρωμα. Με την χαρτογραφία του γονιδιώματος, θα είναι εφικτή η παραγωγή νέας γενεάς φαρμάκων. Θα υπάρχει εξατομίκευση αφού ο κάθε άνθρωπος είναι μία μοναδική οντότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, εφ’ όσον όπως είναι γνωστό, φάρμακα όπως τα Αντιβιοτικά χάνουν την δραστικότητά τους. Το ίδιο συμβαίνει και με το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας. Επιλέγουμε αυτόν τον όρο αντί του «AIDS» από σεβασμό προς την Ελληνική γλώσσα. Ο ιός του έχει την ικανότητα συνεχώς να μεταλλάσσεται.
Με την γενετική ανάλυση, ο εντοπισμός ασθενών που θα εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, θα είναι δυνατός εκ των προτέρων. Ο Πυθαγόρας τελείως εμπειρικά, συνιστούσε αποφυγή καταναλώσεως κουκιών επειδή τα θεωρούσε επικίνδυνα. Με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνετο η παρατηρούμενη θανατηφόρα αιμολυτική αναιμία. Αυτή μπορεί να συμβεί σε άτομα που παρουσιάζουν έλλειψη του ενζύμου 6 Π.Δέλτα. Με την γενετική ανάλυση μπορούμε επίσης να αναγνωρίσουμε τα φάρμακα που δεν θα είναι αποτελεσματικά ή αντίθετα που θα δώσουν ικανοποιητικό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Οι γενετικοί μηχανισμοί που μεταβάλλουν τη δράση των φαρμάκων ενεργούν με δύο τρόπους: Επιδρούν στον μεταβολισμό ή στην ευαισθησία των ενζύμων και των υποδοχέων δια μέσου των οποίων δρουν τα φάρμακα. Άλλη οδός είναι η τροποποίηση του ρυθμού του μεταβολισμού του φαρμάκου. Ανάλογα με τα επίπεδά του στο πλάσμα του αίματος, ο μεταβολισμός ρυθμίζεται βραδύτερα ή ταχύτερα. Όταν ο ασθενής έχει πολύ βραδύ μεταβολισμό του φαρμάκου και μεγάλη ευαισθησία στους υποδοχείς στους οποίους θα δράσει, η θεραπευτική αποτελεσματικότητα θα είναι τότε πολύ μεγάλη.
Γήρανση: Υπάρχει μεταβολή της λειτουργικότητας περίπου στο 1% των γονιδίων. Το ερώτημα είναι εάν τα γονίδια αυτά επιδρούν άμεσα στην εμφάνιση του γήρατος, εάν δηλαδή πρόκειται για μία γενικά προγραμματισμένη διαδικασία και κατ’ επέκταση υπάρχει ένα βιολογικό ρολόι ηλικίας.
Έχει παρατηρηθεί ότι σε κάθε κυτταρική διαίρεση ελαττώνεται το μήκος ορισμένων γονιδιωμάτων που βρίσκονται στις άκρες των χρωμοσωμάτων, τα καλούμενα Τελομερή. Όταν ένα ορισμένο ένζυμο ενεργοποιείται, το μήκος των τελομερών παραμένει σταθερό. Αυτό, διαπιστώθηκε ότι καθυστερεί σημαντικά την εμφάνιση του γήρατος.
Το περιβάλλον επηρρεάζει την πορεία της γηράνσεως. Παράδειγμα είναι η επιτάχυνση που επέρχεται όταν το άτομο εκτίθεται σε οξειδωτικούς παράγοντες όπως από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Το Οξείδιο του Αζώτου απελευθερώνει ελεύθερες ρίζες που προκαλούν βλάβες στο γονιδίωμα.
Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι έκθεση του ατόμου σε υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών παραγόντων επιταχύνει τη γήρανσή του. Αντίθετα, η κατ’ επανάληψη έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις οδηγεί στη διατήρηση της κυτταρικής ομοιοστασίας και παράταση της ζωής.
Απομόνωση του επιβιωτικού γονιδίου της απολιποπρωτεΐνης Ζήτα (J), διεθνώς γνωστό ως γονίδιο Τζέι, έδειξε ότι σχετίζεται με την ικανότητα των κυττάρων να ανταποκρίνονται σε διάφορους τοξικούς παράγοντες. Στον περίπλοκο μηχανισμό της γηράνσεως, η προσαρμοστικότητα είναι σημαντικός παράγοντας για την εύρυθμη κυτταρική λειτουργία.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ας εξετάσουμε τώρα τον κόσμο όπως είναι σήμερα και πως θα διαμορφωθεί 20 χρόνια αργότερα, εάν δεν ληφθούν τα ανάλογα μέτρα. Ο πληθυσμός της γης υπολογίζεται σήμερα σε 6,7 δισεκατομμύρια. Η πρόβλεψη είναι ότι μετά 20 χρόνια θα φθάσει σε 7,7 δισεκατομμύρια. Η άνοδος αυτή θα συμβεί κατά 90% στις τεχνολογικά αναπτυσσόμενες χώρες και θα έχει σαν συνέπεια μεγαλύτερη κοινωνική αστάθεια.
Η αστικοποίηση που είναι ήδη παγκόσμια στο 50%, θα ανέλθει στο 80% στις αναπτυγμένες χώρες. Θα δημιουργηθεί επομένως δημογραφική έκρηξη, με αποτέλεσμα την μετακίνηση πληθυσμών, αύξηση της ανεργίας, της εγκληματικότητας και επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρυπάνσεως. Η γήρανση του πληθυσμού σε ευρεία κλίμακα, θα αυξήσει τις ανάγκες για την αντιμετώπιση των χρονίων νοσημάτων και γενικά της κοινωνικής περιθάλψεως.
Όσον αφορά το περιβάλλον, προβλέπεται ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα επιδεινωθεί και θα επέλθει παγκόσμια χειροτέρευση του κλίματος. Θα επακολουθήσουν επίσης καταστροφές των καλλιεργειών, των αρδεύσιμων εκτάσεων και εξαφάνιση ιστορικών βιολογικών ειδών. Το Άζωτο υπό την μορφή διοξειδίου του αζώτου θα αυξηθεί κυρίως λόγω των καυσαερίων από τα αυτοκίνητα. Η μετατροπή του σε νιτρικά οξέα δημιουργεί την γνωστή όξινη βροχή. Θα συνεχισθεί βαθμιαία απώλεια και τελικά σοβαρή έλλειψη υδάτινων πόρων από λίμνες, ποτάμια και λιμνοθάλασσες. Τα τελευταία μόνον 40 χρόνια υπάρχει μείωση όλων αυτών κατά 40% και γενική υποβάθμιση του φυσικού πλούτου κατά 30%.
Άμεσα επείγοντα μέτρα θα πρέπει να ληφθούν παγκόσμια, με ταυτόχρονη σωστή χρήση των φυσικών πόρων. Πρέπει να περιορισθεί η υπερβολική χρήση των οικοσυστημάτων και η επιπρόσθετη παραγωγή και συγκέντρωση παραπροϊόντων του πετρελαίου, του άνθρακα και των ορυκτών. Νέες πηγές ενέργειας, όπως τα παράγωγα του υδρογόνου θα δώσουν μερική τουλάχιστον λύση.
Βιοηθική: Θα επικεντρωθούμε στο πολύ ευαίσθητο και σημαντικό αυτό θέμα. Εκείνο που προκαλεί έντονες αντιδράσεις στον Τόπο μας και παγκόσμια, είναι η αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου. Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν η ολότης των πολιτών και των επιστημόνων είναι σαφώς τοποθετημένοι εναντίον της Κλωνοποιήσεως του ανθρώπου. Στο μικρό ποσοστό όσων την ασπάζονται, πρέπει να δοθούν οι ακόλουθες απαντήσεις: Δεν θα υπάρξει ουσιαστικό επιστημονικό, ούτε θεραπευτικό όφελος από την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου. Τα ποσοστά επιτυχίας θα είναι άλλωστε απαγορευτικά για να θεωρηθεί καλή η τεχνική αυτή. Πρέπει να τονισθεί παράλληλα ότι η τεχνητή γονιμοποίηση ήδη επιλύνει ασφαλώς πολλά από τα προβλήματα στο ζωτικό αυτό θέμα.
Εάν η κλωνοποίηση του ανθρώπου επιτευχθεί, ο κλώνος θα είναι ουσιαστικά ο ετεροχρονικός δίδυμος του πατέρα ή της μητέρας και όχι το παιδί τους, με την έννοια που γνωρίζουμε από πλευράς ψυχικής, κοινωνικής και νομικής διαστάσεως. Η γυναίκα που θα δωρίσει το ωάριό της, όπως και η ανάδοχος μητέρα, δεν θα έχουν γενετική σχέση με τον κλώνο. Δεν θα είναι ούτε καν αντίγραφο του δότη του γενετικού υλικού, αφού θα διαμορφωθεί σε διαφορετικό περιβάλλον και άλλη εποχή.
Μοριακή Βιολογία/Κοινωνία: Με την εφαρμογή της, θα χρειασθεί μεγαλύτερη κατοχύρωση του πολίτη και τήρηση ορισμένων αρχών. Η βασική έρευνα χρειάζεται να γίνεται κατά προτίμηση σε αναγνωρισμένα Ερευνητικά Κέντρα και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα. Η χρηματοδότησή τους να προέρχεται κυρίως από την Πολιτεία και άλλα Κοινωφελή Ιδρύματα. Μονοπώληση των ανακαλύψεων του ανθρώπινου γονιδίου δεν είναι επιτρεπτή.
Μοναδικός σκοπός της έρευνας πρέπει να είναι η αντιμετώπιση ασθενειών και όχι η χρησιμοποίησή της για την λεγόμενη «ευγονική». Ο γονιδιακός χάρτης δεν πρέπει να έχει επιζήμιες εφαρμογές δηλαδή να χρησιμοποιείται για επαγγελματικό ή κοινωνικό αποκλεισμό του ατόμου. Παράλληλα υπάρχει το πρόβλημα των επιπτώσεων που μπορεί να δημιουργηθούν ψυχολογικά στο άτομο, εάν και όταν ενημερωθεί εκ των προτέρων τι του επιφυλάσσει το μέλλον.
Η αντιμετώπιση των ασθενειών θα έχει μοριακή βάση και θα σχεδιάζονται ακριβείς εξατομικευμένες θεραπείες. Στο αρχικό στάδιο της εφαρμογής των ανακαλύψεων αυτών το κόστος της θεραπείας θα είναι υπέρογκο.
Καθήκοντα του Ιατρού: Προβλέπεται ότι θα διευρυνθούν όσον αφορά την ευθύνη του απέναντι στον ασθενή, την Οικογένειά του, αλλά και την Κοινωνία. Ο κύκλος σπουδών των Ιατρών και των άλλων επαγγελμάτων υγείας θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται συχνότερα ανάλογα με τις εξελίξεις.
Για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των μελών των Ομάδων Υγείας απέναντι στον ασθενή ως άτομο, έχουμε προτείνει με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, να συμπεριληφθούν στην Ιατρική Εκπαίδευση και κοινωνικές επιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Ανθρωπολογία. Αυτό έχει ήδη υιοθετηθεί σε ορισμένες Ιατρικές Σχολές του εξωτερικού, με αρχικά ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Λόγω των κατακλυσμιαίων αλλαγών στην γνώση, η Συνεχιζόμενη διά βίου εκπαίδευση αποκτά εξέχουσα θέση. Σωστή ενημέρωση, συναίνεση και τήρηση του απορρήτου πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά.
Οι κανόνες που αφορούν την τήρηση των πρωτοκόλλων για κλινικές μελέτες, να εφαρμόζονται με απόλυτη ακρίβεια. Υπάρχει ανάγκη για ίδρυση περισσότερων Κέντρων Γενετικής Συμβουλευτικής και ειδικών εργαστηρίων. Χρειάζεται επίσης ενδυνάμωση των Συμβουλίων Βιοηθικής, Ερευνητικών Ινστιτούτων και Επιστημονικών Εταιρειών.
Κατοχύρωση πολιτών: Η σημαντικότερη δικλείδα ασφαλείας, είναι ο σωστά ενημερωμένος και ενεργός πολίτης. Αυτό επιτυγχάνεται με την διάδοση της βιολογικής παιδείας. Ίδρυση συλλόγων που θα αποσκοπούν στην ενημέρωση του Κοινού για τις νέες έρευνες και τις μελλοντικές εφαρμογές τους. Ιδιαίτερα πρέπει να αναφέρονται οι πιθανές βλαπτικές επιπτώσεις που θα έχουν αυτές στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Η καταστροφή του περιβάλλοντος, η παγκόσμια αστάθεια και η αστικοποίηση, δεν θα επιλυθούν βέβαια με την Μοριακή Βιολογία. Αυτή καθ’ εαυτή η Βιοϊατρική έρευνα με τις εφαρμογές της, αντιμετωπίζει επίσης δυσκολίες και διλήμματα. Κάθε επιστημονική απάντηση γεννά καινούργια ερωτήματα. Οι εξελίξεις λοιπόν αυτές οδηγούν στο κέρας της Αμαλθείας ή ανοίγουν τους ασκούς του Αιόλου; Αυτό εξαρτάται και πάλι από όλους.
Υπάρχει ευφορία όσον αφορά την γονιδιακή θεραπεία, χρειάζεται όμως αρκετή αυτοσυγκράτηση. Απαιτούνται πολλά στάδια από το πρώτο πειραματικό επίπεδο, μέχρις ότου επικυρωθεί μία τεχνική ότι είναι ασφαλής για να εφαρμοσθεί στους ασθενείς.
Η τεχνολογία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες για να εδραιωθεί όσον αφορά την αντιμετώπιση των ασθενειών. Το οδοιπορικό της Μοριακής Βιολογίας είναι ανηφορικό. Χρειάζεται σκληρή δουλειά, πολλή γνώση και υπομονή, συνυφασμένη με ηθική δεοντολογία.
Στόχοι της πρέπει να συνεχίζουν να είναι οι ακόλουθοι:
Η γενετική αδικία να εξουδετερώνεται βαθμιαία από την πρόοδο της γενετικής θεραπείας.
Εξασφάλιση και αναβάθμιση της ποιότητας και διάρκειας της ζωής. Ειδικώτερα επιδιώκεται η ανεύρεση της μοριακής βάσεως των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού, των ασθενειών, του γήρατος και η κατανόηση του φαινομένου της ζωής.
Εφαρμογή των βιοϊατρικών επιτευγμάτων, ώστε οι άνθρωποι να γεννιούνται, να ζουν και να γερνούν σε καλή υγεία.
Θεμελιώδης στόχος είναι η διαρκής μετεξέλιξη του ΖΗΝ σε ΕΥ ΖΗΝ.
Με θετικό εποικοδομητικό πνεύμα θα αντιμετωπίσουμε τα θέματα της Υγείας και την Οικονομική Κρίση που είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα. Τελικά και πάλι θα υπερνικήσουμε τις δυσκολίες.
2.δ΄ ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ
Λειτουργική Γενωμική: Είναι
ο ερευνητικός τομέας που συγκεντρώνει πληροφορίες σχετιζόμενες με την
οργάνωση και λειτουργία του γονιδιώματος. Επιδιώκεται η απομόνωση και ο
χαρακτηρισμός των γονιδίων που έχουν σχέση με ασθένειες. Ο
γενετικός έλεγχος είναι εφικτός όταν οι μεταλλάξεις του υπεύθυνου
γονιδίου είναι γνωστές. Αυτό θα έχει ιδιαίτερη σημασία σε περιπτώσεις
που η κλινική διάγνωση είναι δύσκολη λόγω ποικιλλομορφίας της κλινικής
εικόνας.Το ποντίκι ως πειραματόζωο έχει σημαντικές γενετικές ομοιότητες με τον άνθρωπο. Αφαιρώντας ένα γονίδιο που σχετίζεται με μία ασθένεια, μπορούμε να μελετήσουμε τα αποτελέσματα απ’ ευθείας στον οργανισμό. Επίσης δημιουργούμε μικρές αλλαγές στα γονίδια κάνοντας «μικρολαπαροτομίες» του κυτταρικού πυρήνα, παρόμοιες με τις μεταλλαγές σε ασθενείς. Δημιουργούμε έτσι «ζώα πρότυπα» χρήσιμα για την δοκιμή προληπτικών και θεραπευτικών σχημάτων.
Η Μοριακή Βιολογία αλλάζει ραγδαία τον χάρτη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Αναγνωρίζονται γονίδια που είναι υπεύθυνα για το σύνδρομο του μακρού Q-T, της αρρυθμιογόνου δυσπλασίας της δεξιάς κοιλίας, ειδικότερα της νόσου της Νάξου και για μυοκαρδιοπάθειες. Ορισμένες από αυτές θα προλαμβάνονται ή θα αντιμετωπίζονται έγκαιρα κατά την ενδομήτριο ζωή. Εάν δεν πραγματοποιηθεί στο στάδιο αυτό, τότε συχνά η αγωγή εφαρμόζεται πριν να εμφανισθεί η νόσος.
Αγγειογένεση: Είναι μια νεώτερη εξέλιξη που έχει σχέση με την δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων με σύγχρονες γονιδιακές τεχνικές. Μπορεί να εφαρμοσθεί σε προχωρημένη ανεγχείρητη ισχαιμική νόσο ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ένα βιολογικό παρακαμπτήριο. Σε περιορισμένο αριθμό ασθενών, παρατηρήθηκε βελτίωση των συμπτωμάτων της στηθάγχης, όπως και της ισχαιμίας των κάτω άκρων. Αυξήθηκε ο δείκτης σφυρού/βραχίονα, διαπιστώθηκε απαλλαγή από πόνους και επούλωση ελκών. Επίσης, επιβραδύνθηκε η επαναστένωση και επιταχύνθηκε η ανάπτυξη νέου ενδοθηλίου. Αντίθετη ακριβώς τακτική ακολουθείται για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Για να αναχαιτίσουμε τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων σε κακοήθεις νεοπλασίες, ανακόπτουμε την ανάπτυξη νέων αγγείων. Αυτή είναι η αντιαγγειογενετική θεραπεία.
Η τεχνική της αγγειογενέσεως συνίσταται στην απ’ ευθείας ένεση στο μυοκάρδιο, του αυξητικού παράγοντα των ινοβλαστών. Μπορεί να χορηγηθεί και δια μέσου της πρωτεΐνης του ή και με μεταφορά του ανάλογου γονιδίου. Προτιμάται η χορήγηση του γονιδίου, γιατί με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται συνεχής παραγωγή του αυξητικού παράγοντα. Η αγγειογενετική θεραπεία για να είναι αποτελεσματική χρειάζεται να δοθεί στην σωστή φάση της νόσου, με την ανάλογη δοσολογία και με την κατάλληλη οδό. Εάν γίνει στην περίοδο που η αθηρωματική πλάκα αναπτύσσει νεόπλαστα αγγεία, τότε μπορεί να προκληθεί αιμορραγία. Επίσης, εάν δεν τηρηθούν οι απαραίτητοι κανόνες, η ανεξέλεγκτη αγγειογένεση μπορεί να δημιουργήσει καρκινοματώδεις όγκους.
www.olympia.gr
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΝΕΤΙΚΗ
Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Δεκεμβρίου 26, 2013
Εξελίξεις και Προβληματισμοί
2.β΄ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Η έρευνα επεκτείνεται και στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με την παραγωγή
τριών τύπων νευρικών κυττάρων, των αστροκυττάρων, των
ολιγοδενδροκυττάρων και των ώριμων νευρώνων. Επιτυχής εφαρμογή τους θα
σημαίνει θεραπευτική αντιμετώπιση τραυμάτων και κακώσεων του νευρικού
συστήματος και των νόσων Parkinson, Σκλήρυνση κατά πλάκας και Alzheimer.
Για τη μορφή αυτής της άνοιας, η μη εξάσκηση της μνήμης θεωρείται ένας
από τους παράγοντες που συμβάλλει στην εμφάνισή
της. Ερευνητική εργασία γίνεται και για την γονιδιακή αντιμετώπιση του
καρκίνου, της λευχαιμίας, της ανοσοανεπάρκειας, οστεοααρθρίτιδας,
οστεο-πορώσεως και κιρρώσεως του ήπατος.Μεταμοσχεύσεις: Στον τομέα αυτόν, η πρόοδος είναι μεγάλη. Όσον αφορά μόνον την καρδιά, παγκόσμια έχουν γίνει μέχρι σήμερα περισσότερες από 60.000 μεταμοσχεύσεις, ορθοτοπικές ή ετεροτοπικές. Στο τελικό στάδιο της κιρρώσεως του ήπατος και την αντιμετώπιση της κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας, μεταμό-σχευση λοβού ή διαχωρισμένων τμημάτων ήπατος, μπορεί να σώσει τη ζωή του ασθενούς. Εναλλακτική λύση είναι το τεχνητό ήπαρ για την διατήρηση στη ζωή, μέχρις ότου βρεθεί ο κατάλληλος δότης.
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται σήμερα παγκόσμια στον τομέα των μεταμοσχεύσεων, είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγα διαθέσιμα όργανα δοτών, για τις ανάγκες του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, εάν τα μοσχεύματα δεν έχουν ιστοσυμβατότητα με τον δέκτη, απορρίπτονται. Με την πρόοδο στην Μοριακή Βιολογία, υπάρχει η προοπτική ότι θα μπορούν να παραχθούν διάφορα όργανα και με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίζεται και η ιστοσυμβατότητα. Εντατική εργασία γίνεται για την παραγωγή γονιδιακών ισοδυνάμων, ιστών και οργάνων. Η βάση της τεχνικής είναι η αντικατάσταση του γενετικού υλικού του ωαρίου του δότη με τον πυρήνα σωματικού κυττάρου του δέκτη. Εν τω μεταξύ, βιοτεχνικά όργανα, όπως της καρδιάς, του παγκρέατος, του ήπατος και των νεφρών, καλύπτουν για ένα χρονικό διάστημα, ένα μέρος των αναγκών. Παρ’ όλα αυτά, ο μεγαλύτερος αριθμός των ασθενών χάνει την ζωή του ή επιζεί σε αναπηρική κατάσταση, εν αναμονή του δότη. Οι δωρητές οργάνων χαρίζουν κυριολεκτικά ζωή στους συνανθρώπους τους και ατυχώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη μοσχευμάτων παγκόσμια, και ακόμη περισσότερο στη χώρα μας. Τελευταία όμως, υπάρχει βελτίωση στον αριθμό των δοτών.
Δυσλιπιδαιμίες: Στις καταστάσεις αυτές στόχος της γονιδιακής θεραπείας είναι η μείωση των αθηρογόνων και αύξηση των αντιαθηρογόνων παραγόντων. Στην οικογενή Υπερχοληστερολαιμία, που είναι μονογονιδιακή πάθηση, επιδιώκεται η αντιμετώπισή της με την εισαγωγή ανάλογου υγιούς γονιδίου. Σε άλλες συχνότερες μορφές δυσλιπιδαιμίας που είναι όμως πολυγονιδιακές, εισάγονται γονίδια για την ανάπτυξη αντιοξειδωτικών παραγόντων και νιτρικού οξειδίου.
Υπέρταση: Έχουν βρεθεί 9 σχετιζόμενα γονίδια και έχουν εφαρμοσθεί δύο τεχνικές: Στην πρώτη μεταφέρεται το γονίδιο της Καλλιστατίνης που είναι αναστολέας της ιστικής καλλικρεΐνης. Στην δεύτερη προγραμματίζεται εισαγωγή γονιδίων που παράγουν ανταγωνιστές της αγγειοτενσίνης τύπου 2 ή β-αναστολέων.
Αρτηριακή Θρόμβωση: Για την αντιμετώπισή της εισάγονται γονίδια με την τοπική ή συστεμική οδό, για την παραγωγή ιρουδίνης και ιστικού ενεργοποιητή του πλασμινογόνου.
Επαναστένωση μετά από αγγειοπλαστική: Στις καταστάσεις αυτές χορηγούνται αυξητικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην μετανάστευση και πολλαπλασιασμό λείων μυϊκών κυττάρων.
Φαρμακογενετική: Μελετά την δράση των φαρμάκων σε σχέση με το γενετικό υπόστρωμα. Με την χαρτογραφία του γονιδιώματος, θα είναι εφικτή η παραγωγή νέας γενεάς φαρμάκων. Θα υπάρχει εξατομίκευση αφού ο κάθε άνθρωπος είναι μία μοναδική οντότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, εφ’ όσον όπως είναι γνωστό, φάρμακα όπως τα Αντιβιοτικά χάνουν την δραστικότητά τους. Το ίδιο συμβαίνει και με το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας. Επιλέγουμε αυτόν τον όρο αντί του «AIDS» από σεβασμό προς την Ελληνική γλώσσα. Ο ιός του έχει την ικανότητα συνεχώς να μεταλλάσσεται.
Με την γενετική ανάλυση, ο εντοπισμός ασθενών που θα εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, θα είναι δυνατός εκ των προτέρων. Ο Πυθαγόρας τελείως εμπειρικά, συνιστούσε αποφυγή καταναλώσεως κουκιών επειδή τα θεωρούσε επικίνδυνα. Με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνετο η παρατηρούμενη θανατηφόρα αιμολυτική αναιμία. Αυτή μπορεί να συμβεί σε άτομα που παρουσιάζουν έλλειψη του ενζύμου 6 Π.Δέλτα. Με την γενετική ανάλυση μπορούμε επίσης να αναγνωρίσουμε τα φάρμακα που δεν θα είναι αποτελεσματικά ή αντίθετα που θα δώσουν ικανοποιητικό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Οι γενετικοί μηχανισμοί που μεταβάλλουν τη δράση των φαρμάκων ενεργούν με δύο τρόπους: Επιδρούν στον μεταβολισμό ή στην ευαισθησία των ενζύμων και των υποδοχέων δια μέσου των οποίων δρουν τα φάρμακα. Άλλη οδός είναι η τροποποίηση του ρυθμού του μεταβολισμού του φαρμάκου. Ανάλογα με τα επίπεδά του στο πλάσμα του αίματος, ο μεταβολισμός ρυθμίζεται βραδύτερα ή ταχύτερα. Όταν ο ασθενής έχει πολύ βραδύ μεταβολισμό του φαρμάκου και μεγάλη ευαισθησία στους υποδοχείς στους οποίους θα δράσει, η θεραπευτική αποτελεσματικότητα θα είναι τότε πολύ μεγάλη.
Γήρανση: Υπάρχει μεταβολή της λειτουργικότητας περίπου στο 1% των γονιδίων. Το ερώτημα είναι εάν τα γονίδια αυτά επιδρούν άμεσα στην εμφάνιση του γήρατος, εάν δηλαδή πρόκειται για μία γενικά προγραμματισμένη διαδικασία και κατ’ επέκταση υπάρχει ένα βιολογικό ρολόι ηλικίας.
Έχει παρατηρηθεί ότι σε κάθε κυτταρική διαίρεση ελαττώνεται το μήκος ορισμένων γονιδιωμάτων που βρίσκονται στις άκρες των χρωμοσωμάτων, τα καλούμενα Τελομερή. Όταν ένα ορισμένο ένζυμο ενεργοποιείται, το μήκος των τελομερών παραμένει σταθερό. Αυτό, διαπιστώθηκε ότι καθυστερεί σημαντικά την εμφάνιση του γήρατος.
Το περιβάλλον επηρρεάζει την πορεία της γηράνσεως. Παράδειγμα είναι η επιτάχυνση που επέρχεται όταν το άτομο εκτίθεται σε οξειδωτικούς παράγοντες όπως από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Το Οξείδιο του Αζώτου απελευθερώνει ελεύθερες ρίζες που προκαλούν βλάβες στο γονιδίωμα.
Εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι έκθεση του ατόμου σε υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών παραγόντων επιταχύνει τη γήρανσή του. Αντίθετα, η κατ’ επανάληψη έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις οδηγεί στη διατήρηση της κυτταρικής ομοιοστασίας και παράταση της ζωής.
Απομόνωση του επιβιωτικού γονιδίου της απολιποπρωτεΐνης Ζήτα (J), διεθνώς γνωστό ως γονίδιο Τζέι, έδειξε ότι σχετίζεται με την ικανότητα των κυττάρων να ανταποκρίνονται σε διάφορους τοξικούς παράγοντες. Στον περίπλοκο μηχανισμό της γηράνσεως, η προσαρμοστικότητα είναι σημαντικός παράγοντας για την εύρυθμη κυτταρική λειτουργία.
Του Δρ. Μάκη Τσαπόγα
M.D., PH.D.
M.CH., F.A.C.S., D.Sc., D.M.
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΑΝ/ΜΙΩΝ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ & ΛΟΝΔΙΝΟΥ
ΑΝΤ. ΜΕΛΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Π.Ο.Υ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΝΕΤΙΚΗ
Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Ιανουαρίου 5, 2014
Εξελίξεις και Προβληματισμοί
2.γ΄ ΝΕΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ – ΝΕΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Οι νεώτερες εξελίξεις της Βιοϊατρικής θα έχουν σαν αποτέλεσμα την
περαιτέρω παράταση της ζωής. Είναι όμως η μακροζωΐα η μόνη ή ακόμη η
κύρια επιδίωξη του ανθρώπου; Η ποιότητα της ζωής είναι τουλάχιστον
εξίσου σημαντική. Αυτό όμως εξαρτάται μέχρις ένα σημείο από εμάς σαν
άτομα και σαν κοινωνικό σύνολο.Ας εξετάσουμε τώρα τον κόσμο όπως είναι σήμερα και πως θα διαμορφωθεί 20 χρόνια αργότερα, εάν δεν ληφθούν τα ανάλογα μέτρα. Ο πληθυσμός της γης υπολογίζεται σήμερα σε 6,7 δισεκατομμύρια. Η πρόβλεψη είναι ότι μετά 20 χρόνια θα φθάσει σε 7,7 δισεκατομμύρια. Η άνοδος αυτή θα συμβεί κατά 90% στις τεχνολογικά αναπτυσσόμενες χώρες και θα έχει σαν συνέπεια μεγαλύτερη κοινωνική αστάθεια.
Η αστικοποίηση που είναι ήδη παγκόσμια στο 50%, θα ανέλθει στο 80% στις αναπτυγμένες χώρες. Θα δημιουργηθεί επομένως δημογραφική έκρηξη, με αποτέλεσμα την μετακίνηση πληθυσμών, αύξηση της ανεργίας, της εγκληματικότητας και επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρυπάνσεως. Η γήρανση του πληθυσμού σε ευρεία κλίμακα, θα αυξήσει τις ανάγκες για την αντιμετώπιση των χρονίων νοσημάτων και γενικά της κοινωνικής περιθάλψεως.
Όσον αφορά το περιβάλλον, προβλέπεται ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα επιδεινωθεί και θα επέλθει παγκόσμια χειροτέρευση του κλίματος. Θα επακολουθήσουν επίσης καταστροφές των καλλιεργειών, των αρδεύσιμων εκτάσεων και εξαφάνιση ιστορικών βιολογικών ειδών. Το Άζωτο υπό την μορφή διοξειδίου του αζώτου θα αυξηθεί κυρίως λόγω των καυσαερίων από τα αυτοκίνητα. Η μετατροπή του σε νιτρικά οξέα δημιουργεί την γνωστή όξινη βροχή. Θα συνεχισθεί βαθμιαία απώλεια και τελικά σοβαρή έλλειψη υδάτινων πόρων από λίμνες, ποτάμια και λιμνοθάλασσες. Τα τελευταία μόνον 40 χρόνια υπάρχει μείωση όλων αυτών κατά 40% και γενική υποβάθμιση του φυσικού πλούτου κατά 30%.
Άμεσα επείγοντα μέτρα θα πρέπει να ληφθούν παγκόσμια, με ταυτόχρονη σωστή χρήση των φυσικών πόρων. Πρέπει να περιορισθεί η υπερβολική χρήση των οικοσυστημάτων και η επιπρόσθετη παραγωγή και συγκέντρωση παραπροϊόντων του πετρελαίου, του άνθρακα και των ορυκτών. Νέες πηγές ενέργειας, όπως τα παράγωγα του υδρογόνου θα δώσουν μερική τουλάχιστον λύση.
Βιοηθική: Θα επικεντρωθούμε στο πολύ ευαίσθητο και σημαντικό αυτό θέμα. Εκείνο που προκαλεί έντονες αντιδράσεις στον Τόπο μας και παγκόσμια, είναι η αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου. Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν η ολότης των πολιτών και των επιστημόνων είναι σαφώς τοποθετημένοι εναντίον της Κλωνοποιήσεως του ανθρώπου. Στο μικρό ποσοστό όσων την ασπάζονται, πρέπει να δοθούν οι ακόλουθες απαντήσεις: Δεν θα υπάρξει ουσιαστικό επιστημονικό, ούτε θεραπευτικό όφελος από την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου. Τα ποσοστά επιτυχίας θα είναι άλλωστε απαγορευτικά για να θεωρηθεί καλή η τεχνική αυτή. Πρέπει να τονισθεί παράλληλα ότι η τεχνητή γονιμοποίηση ήδη επιλύνει ασφαλώς πολλά από τα προβλήματα στο ζωτικό αυτό θέμα.
Εάν η κλωνοποίηση του ανθρώπου επιτευχθεί, ο κλώνος θα είναι ουσιαστικά ο ετεροχρονικός δίδυμος του πατέρα ή της μητέρας και όχι το παιδί τους, με την έννοια που γνωρίζουμε από πλευράς ψυχικής, κοινωνικής και νομικής διαστάσεως. Η γυναίκα που θα δωρίσει το ωάριό της, όπως και η ανάδοχος μητέρα, δεν θα έχουν γενετική σχέση με τον κλώνο. Δεν θα είναι ούτε καν αντίγραφο του δότη του γενετικού υλικού, αφού θα διαμορφωθεί σε διαφορετικό περιβάλλον και άλλη εποχή.
Μοριακή Βιολογία/Κοινωνία: Με την εφαρμογή της, θα χρειασθεί μεγαλύτερη κατοχύρωση του πολίτη και τήρηση ορισμένων αρχών. Η βασική έρευνα χρειάζεται να γίνεται κατά προτίμηση σε αναγνωρισμένα Ερευνητικά Κέντρα και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα. Η χρηματοδότησή τους να προέρχεται κυρίως από την Πολιτεία και άλλα Κοινωφελή Ιδρύματα. Μονοπώληση των ανακαλύψεων του ανθρώπινου γονιδίου δεν είναι επιτρεπτή.
Μοναδικός σκοπός της έρευνας πρέπει να είναι η αντιμετώπιση ασθενειών και όχι η χρησιμοποίησή της για την λεγόμενη «ευγονική». Ο γονιδιακός χάρτης δεν πρέπει να έχει επιζήμιες εφαρμογές δηλαδή να χρησιμοποιείται για επαγγελματικό ή κοινωνικό αποκλεισμό του ατόμου. Παράλληλα υπάρχει το πρόβλημα των επιπτώσεων που μπορεί να δημιουργηθούν ψυχολογικά στο άτομο, εάν και όταν ενημερωθεί εκ των προτέρων τι του επιφυλάσσει το μέλλον.
Η αντιμετώπιση των ασθενειών θα έχει μοριακή βάση και θα σχεδιάζονται ακριβείς εξατομικευμένες θεραπείες. Στο αρχικό στάδιο της εφαρμογής των ανακαλύψεων αυτών το κόστος της θεραπείας θα είναι υπέρογκο.
Καθήκοντα του Ιατρού: Προβλέπεται ότι θα διευρυνθούν όσον αφορά την ευθύνη του απέναντι στον ασθενή, την Οικογένειά του, αλλά και την Κοινωνία. Ο κύκλος σπουδών των Ιατρών και των άλλων επαγγελμάτων υγείας θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται συχνότερα ανάλογα με τις εξελίξεις.
Για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των μελών των Ομάδων Υγείας απέναντι στον ασθενή ως άτομο, έχουμε προτείνει με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, να συμπεριληφθούν στην Ιατρική Εκπαίδευση και κοινωνικές επιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Ανθρωπολογία. Αυτό έχει ήδη υιοθετηθεί σε ορισμένες Ιατρικές Σχολές του εξωτερικού, με αρχικά ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Λόγω των κατακλυσμιαίων αλλαγών στην γνώση, η Συνεχιζόμενη διά βίου εκπαίδευση αποκτά εξέχουσα θέση. Σωστή ενημέρωση, συναίνεση και τήρηση του απορρήτου πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά.
Οι κανόνες που αφορούν την τήρηση των πρωτοκόλλων για κλινικές μελέτες, να εφαρμόζονται με απόλυτη ακρίβεια. Υπάρχει ανάγκη για ίδρυση περισσότερων Κέντρων Γενετικής Συμβουλευτικής και ειδικών εργαστηρίων. Χρειάζεται επίσης ενδυνάμωση των Συμβουλίων Βιοηθικής, Ερευνητικών Ινστιτούτων και Επιστημονικών Εταιρειών.
Κατοχύρωση πολιτών: Η σημαντικότερη δικλείδα ασφαλείας, είναι ο σωστά ενημερωμένος και ενεργός πολίτης. Αυτό επιτυγχάνεται με την διάδοση της βιολογικής παιδείας. Ίδρυση συλλόγων που θα αποσκοπούν στην ενημέρωση του Κοινού για τις νέες έρευνες και τις μελλοντικές εφαρμογές τους. Ιδιαίτερα πρέπει να αναφέρονται οι πιθανές βλαπτικές επιπτώσεις που θα έχουν αυτές στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Η καταστροφή του περιβάλλοντος, η παγκόσμια αστάθεια και η αστικοποίηση, δεν θα επιλυθούν βέβαια με την Μοριακή Βιολογία. Αυτή καθ’ εαυτή η Βιοϊατρική έρευνα με τις εφαρμογές της, αντιμετωπίζει επίσης δυσκολίες και διλήμματα. Κάθε επιστημονική απάντηση γεννά καινούργια ερωτήματα. Οι εξελίξεις λοιπόν αυτές οδηγούν στο κέρας της Αμαλθείας ή ανοίγουν τους ασκούς του Αιόλου; Αυτό εξαρτάται και πάλι από όλους.
Υπάρχει ευφορία όσον αφορά την γονιδιακή θεραπεία, χρειάζεται όμως αρκετή αυτοσυγκράτηση. Απαιτούνται πολλά στάδια από το πρώτο πειραματικό επίπεδο, μέχρις ότου επικυρωθεί μία τεχνική ότι είναι ασφαλής για να εφαρμοσθεί στους ασθενείς.
Η τεχνολογία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες για να εδραιωθεί όσον αφορά την αντιμετώπιση των ασθενειών. Το οδοιπορικό της Μοριακής Βιολογίας είναι ανηφορικό. Χρειάζεται σκληρή δουλειά, πολλή γνώση και υπομονή, συνυφασμένη με ηθική δεοντολογία.
Στόχοι της πρέπει να συνεχίζουν να είναι οι ακόλουθοι:
Η γενετική αδικία να εξουδετερώνεται βαθμιαία από την πρόοδο της γενετικής θεραπείας.
Εξασφάλιση και αναβάθμιση της ποιότητας και διάρκειας της ζωής. Ειδικώτερα επιδιώκεται η ανεύρεση της μοριακής βάσεως των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού, των ασθενειών, του γήρατος και η κατανόηση του φαινομένου της ζωής.
Εφαρμογή των βιοϊατρικών επιτευγμάτων, ώστε οι άνθρωποι να γεννιούνται, να ζουν και να γερνούν σε καλή υγεία.
Θεμελιώδης στόχος είναι η διαρκής μετεξέλιξη του ΖΗΝ σε ΕΥ ΖΗΝ.
Με θετικό εποικοδομητικό πνεύμα θα αντιμετωπίσουμε τα θέματα της Υγείας και την Οικονομική Κρίση που είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα. Τελικά και πάλι θα υπερνικήσουμε τις δυσκολίες.
Του Δρ. Μάκη Τσαπόγα, M.D., PH.D.
M.CH., F.A.C.S., D.Sc., D.M.
ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΑΝ/ΜΙΩΝ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ & ΛΟΝΔΙΝΟΥ
ΑΝΤ. ΜΕΛΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Π.Ο.Υ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου