Τὸ σωτήριο ἑλληνικὸ μπόλι!

MYNDE,J. – Constantinople

Ἡ λαίδη Montagu ἦταν σύζυγος τοῦ Ἄγγλου Edwart Wortley Montagu, ποὺ διατέλεσε πρεσβευτὴς στὴν Κωνσταντινούπολη τὰ ἕτη 1716-1717. Ἡ λαίδη ἦταν διανοούμενη, μὲ κλασσικὴ μόρφωση, παρατηρητικότητα, πνευματικὴ ἀνησυχία καὶ γνώση τῶν διεθνῶν πραγμάτων τῆς ἐποχῆς της.
Ἀλληλογραφοῦσε μὲ διάφορες ἀριστοκράτισσες τοῦ Λονδίνου μεταδίδοντας ἐντυπώσεις ἀπὸ τὶς περιοδεῖες της καὶ πληροφορίες γιὰ τὸν δημόσιο καὶ ἰδιωτικὸ βίο τῶν Ὀθωμανῶν, γιὰ τοὺς πολέμους, γιὰ τὴν πολιτικὴ τοῦ σεραγιοῦ καὶ κάπου κάπου σημείωνε καὶ μερικὲς παρατηρήσεις γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ τῆς Πόλης.

Τὰ κείμενα τῶν ἐπιστολῶν τῆς λαίδης Montagu δημοσιεύθηκαν στὴν Ἀγγλία τὸ 1763, ἕνα χρόνο μετὰ τὸν θάνατό της, καὶ θεωρήθηκαν φιλολογικὸ γεγονός. Τὴν ἐγκωμιάζει ὁ Γίββων, ἐνθουσιάζονται ὁ Καρλάϋλ καὶ ὁ Βολταῖρος.
Στὰ γραπτά της διαβάζουμε γιὰ τὴν πολύνεκρη γιὰ τοὺς Ἕλληνες τουρκικὴ ἐκστρατεία στὴν Πελοπόννησο τὸ 1715 καὶ γιὰ τοὺς χιλιάδες Ἕλληνες καὶ Ἑλληνίδες ποὺ αἰχμαλωτίσθηκαν καὶ πουλήθηκαν σκλάβοι στὴν Πόλη.
Ὅπως ὅλοι οἱ Εὐρωπαῖοι ποὺ ταξίδευαν στὴν Ἀνατολή, ἡ λαίδη συγκεντρώνει μετάλλια καὶ ἄλλες ἀρχαιότητες. Στὴν Πόλη ἄνθιζε ἐκείνη τὴν ἐποχὴ τὸ ἐμπόριο ἀρχαιοτήτων καὶ λειτουργοῦσαν ἀμέτρητα «ἀρχαιοπωλεῖα» ποὺ ἰκανοποιοῦσαν τὶς ἐπιθυμίες τῶν ξένων συλλεκτῶν.
«Ἀλλὰ εἶναι ὅλοι ἀμαθέστατοι» γράφει ἡ λαίδη Montagu. «Κάποιος μοῦ ἔδειξε ἓνα ἀνάγλυφο μὲ τὴν Παλλάδα ποὺ κρατοῦσε τὴ Νίκη στὸ χέρι της καὶ μὲ βεβαίωνε πὼς ἦταν ἡ Παναγία μὲ τὸ Σταυρό».
***

Σὲ ἄλλο σημεῖο ἡ λαίδη ἀναφέρει ὅτι ἡ εὐλογιά (βλογιά), ποὺ γιὰ τὴν Εὐρώπη ἀποτελοῦσε φοβερὴ μάστιγα, εἶναι ὁλότελα ἀκίνδυνη στὴν Κωνσταντινούπολη. Οἱ Ἕλληνες τῆς Πόλης ἀντιμετώπιζαν τὴν εὐλογιὰ μὲ συστηματικοὺς ἐτήσιους ἐμβολιασμοὺς ποὺ γίνονταν μὲ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία. Χάρη στὴν Ἀγγλίδα περιηγήτρια ἡ Δύση θὰ γνωρίσῃ γιὰ πρώτη φορὰ τὴ σωτήρια αὐτὴ προληπτικὴ μέθοδο προστασίας ἀπὸ τὴν εὐλογιά, τὸ μπόλι.
«Ὁ ἐμβολιασμός», ἔγραφε ἡ λαίδη Montagu (1 Ἀπριλίου 1717) γίνεται ἀπὸ γριὲς κάθε Σεπτέμβριο, ὅταν κατασιγάζῃ ἡ ζέστη. Σχηματίζονται ὁμάδες ἀπὸ 15 ὣς 20 ἂτομα, συγκεντρώνονται σ΄ ἕνα σπίτι καὶ καλοῦν τὴ γριὰ ποὺ σπεύδει μ΄ἕνα καρυδότσουφλο γεμάτο πῦο ἀπὸ φλύκταινες εὐλογιᾶς ἤπιας μορφῆς. Ἀφοῦ ρωτήσει καθένα “ποιά φλέβα θὰ σοῦ ἀνοίξω”, παίρνει μιὰ μικρὴ βελόνα, χαράζει τὸ δέρμα καὶ ἀποθέτει στὴν ἀμυχὴ ὅσο πῦο ἔχει προσκολληθῇ στὴ μύτη τῆς βελόνας. Ὕστερα δένει τῆν πληγή, ἀφοῦ τὴ σκεπάσῃ μὲ μιὰ κούπα καρυδότσουφλο. Μ΄αὐτὸ τὸν τρόπο προκαλεῖ τέσσερες ἢ πέντε ἀμυχές.
»Οἱ Ἕλληνες ἀπὸ δεισιδαιμονία, κάνουν σταυρωτὰ τὸ μπόλι: μία ἀμυχὴ στὸ μέτωπο, ἀπὸ μία στὰ μπράτσα καὶ μία στὸ στῆθος. Αὐτὸ ὅμως δὲν πρέπει νὰ γίνεται γιατὶ οἱ ἀμυχὲς ἀφήνουν οὐλές. Ὅσοι Ἕλληνες δὲν εἶναι δεισιδαίμονες προτιμοῦν, γιὰ νὰ μὴ φαίνωνται τὰ σημάδια, νὰ γίνεται τὸ μπόλι στὰ σημεῖα τοῦ σώματος ποὺ δὲν μένουν ποτὲ γυμνά, λ.χ. στὰ πόδια.
»Τὰ παιδιὰ καὶ οἱ νέοι δὲν νοιώθουν καμμιὰ ἐνόχληση στὶς πρῶτες ὀχτὼ μέρες. Ὓστερα παρατηρεῖται πυρετὸς ποὺ κρατάει δυὸ ἢ τρεῖς μέρες. Σπάνια ἐμφανίζονται στὸ πρόσωπο φλύκταινες καὶ ἂν φανοῦν δὲν ἀφήνουν καθόλου οὐλές. Μέσα σὲ ὀχτὼ μέρες οἱ μπολιασμένοι γίνονται ἐντελῶς καλά.
»Χιλιάδες ἄνθρωποι μπολιάζονται κάθε χρόνο καὶ κανένας θάνατος δὲν ἔχει σημειωθῇ. Εἶμαι μάλιστα τόσο σίγουρη γιὰ τὴν ἐπιτυχία, ποὺ θὰ μπολιάσω καὶ τὸν γιό μου. Καὶ ἐπειδὴ ἀγαπάω τὴν πατρίδα μου θὰ φροντίσω νὰ εἰσαχθῇ αὐτὴ ἡ ἐπέμβαση καὶ στὴν Ἀγγλία»…
* I am patriot enough to take pains to bring this useful invention into fashion in England, and I should not fail to write to some of our doctors very particularly about it, if I knew any one of them that I thought had virtue enough to destroy such a considerable branch of their revenue for the good of mankind. But that distemper is too beneficial to them not to expose to all their resentment the hardy wight that should undertake to put an end to it. Perhaps, if I live to return, I may, however, have courage to war with them. Upon this occasion admire the heroism in the heart of your friend.* Lady Montagu

Lady Mary Wortley Montagu with her son,Edward Wortley Montagu

Πραγματικὰ ἡ λαίδη Montagu, μπόλιασε τὸ γιό της καὶ ὅταν γύρισε στὸ Λονδίνο καὶ τὴ θυγατέρα της. Τὸ παράδειγμά της ἀκολούθησε ὁ γιατρὸς τοῦ βασιλικοῦ Κολλεγίου Keith καὶ ἡ πριγκίπισσα τῆς Οὐαλίας Καρολίνα. Μπόλιασαν καὶ οἱ δύο τὰ παιδιά τους μὲ ἐπιτυχία. Ὁ Γεώργιος ὁ Α’ ἔδωσε ἐντολὴ νὰ ἐφαρμοσθῇ ἡ μέθοδος σὲ ἕξη θανατοποινίτες. Ἀπόλυτη ἐπιτυχία. Στοὺς μελλοθανάτους χαρίστηκε ἡ ποινὴ καὶ ὁ ἐμβολιασμὸς ἄρχισε νὰ διαδίδεται ὄχι μόνο στὴν Ἀγγλία ἀλλὰ καὶ στὶς χῶρες τῆς ἠπειρωτικῆς Εὐρώπης.
Μᾶς ὀφείλετε ἀγαπητοί μου Εὐρωπαῖοι· πάντα θὰ μᾶς ὀφείλετε. Μᾶς ὀφείλετε ζωή, γνώσεις, ἔργα. Καὶ δὲν τὸ ἀντέχετε αὐτό…
Οἱ ἰατροὶ Ἰάκωβος Πυλαρινὸς καὶ Ἐμμανουὴλ Τιμόνης ἦταν οἱ πρῶτοι ἐπιστήμονες ποὺ παρατήρησαν τὴν πρακτικὴ μὲ τὸ μπόλι, ποὺ ἀσκοῦσαν οἱ Θεσσαλοί.
Περισσότερα γιὰ τοὺς ἰατροὺς –>www.hellasontheweb.or
ΠΗΓΗ:anihneftes.blogspot.gr
Βιβλιογραφία
«Lady Mary Wortley Montague, Her Life and Letters (1689-1762)», Author Lewis Melville,
Project Gutenberg EBook –> infomotions.com
«ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1700-1800», τομ. Β’, Κυριάκου Σιμόπουλου
Περισσότερες πληροφορίες γιὰ τὴ λαίδη Montague –>http://www.luminarium.org/
Εἰκόνες
MYNDE,J. – Constantinople, Published in London 1755 –> http://www.swaen.com
Ἡ λαίδη Montague καὶ ὁ ὑιός της –> www.npg.org.uk