Η Κύπρος από το 1192 μέχρι το 1878 (iii)

Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Μαΐου 31, 2013

Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη

Προλεγόμενα
Ήδη το 1191 ο Λεονάρδος πουλάει το νησί στους Τεμπλάριους για 100.000 δηνάρια, μετά όμως την επανάσταση των κατοίκων πουλιέται στη συνέχεια στον Γκυ ντε Λουζινιάν, ο οποίος εγκαθιστά το φεουδαρχικό σύστημα, όπου μοιράζει την Κύπρο σε φέουδα τα οποία παραχωρεί σε ευρωπαίους ευγενείς, ..με υψηλές καταβολές φόρων των εντοπίων.., που οδηγούν στην εξέγερση των χωρικών, μετά έρχονται οι Ενετοί και τελικά κυριεύεται από τους Οθωμανούς, όπου αποκεφαλίζονται κάτοικοι, σφαγιάζονται γυναικόπαιδα, βιάζονται γυναίκες, πωλούνται νεανίδες, δημεύονται περιουσίες. Μια κριτική ανάλυση του εκτεταμένου πλιάτσικου, της ανελευθερίας και αναξιοπιστίας απέναντι στον ωμό κατακτητή, που αναστατώνει τις ψυχές, που περιγράφει ο απόδημος Συνέλληνάς μας.

ΡΙΧΑΡΔΟΣ Ο ΛΕΟΝΤΟΚΑΡΔΟΣ ΚΑΙ ΝΑΪΤΕΣ ( 1191 1192 μ.Χ.)
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, βασιλιάς της Αγγλίας παίρνει μέρος στη Γ΄ Σταυροφορία. Το 1191 ένα από τα πλοία του με την αρραβωνιαστικιά του Βερεγγάρια της Ναβάρας, την αδελφή του και άλλους επίσημους, ναυαγεί κοντά στη Λεμεσό. Ο Ισαάκιος Κομνηνός, βυζαντινός διοικητής της Κύπρου, που είχε αυτοανακηρυχθεί αυτοκράτορας του Νησιού, αρνείται να βοηθήσει τους ναυαγούς.
Η προσβλητική συμπεριφορά του Ισαάκιου εξοργίζει το Ριχάρδο και του δίνει το πρόσχημα να καταλάβει το Νησί στα 1191. Στη Λεμεσό παντρεύεται τη Βερεγγάρια και τη στέφει βασίλισσα της Αγγλίας.
Λίγο αργότερα πουλάει την Κύπρο στους Ναϊτες Τεμπλάριους για 100.000 δηνάρια. Αυτοί όμως, μετά την επανάσταση των κατοίκων εναντίον τους, πουλούν περαιτέρω την Κύπρο τον επόμενο χρόνο στο Φράγκο Γκυ ντε Λουζινιάν, έκπτωτο βασιλιάς των Ιεροσολύμων. Έτσι, αρχίζει μια νέα περίοδος για την Κύπρο, η Φραγκοκρατία.

Περιοχή Ακάμας. Η βορειοδυτική χερσόνησο της Κύπρου, ο Ακάμας, 48 χλμ. Στα βόρεια της Πάφου. Είναι μια άγρια, ακατοίκητη περιοχή με ρομαντικά, παρθένα τοπία, άθικτα από τον άνθρωπο, που τα οφείλουμε στις δραστηριότητες των Κυπρίων περιβαλλοντολόγων.
Παρουσιάζει αξιόλογη ποικιλία ειδών στη βλάστηση, την άγρια ζωή, τη γεωλογία κι΄ έχει όμορφες τοποθεσίες και ακρογιαλιές, το όνομά της Ακάμα το οφείλει στο γιο του Θησέα που ήρθε στην Κύπρο μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την Ακαμαντίδα. Η φωτογραφία είναι από την πλευρά, που μας οδηγούν στα λουτρά της Αφροδίτης. Αριστερά στο βάθος, πίσω από τα βουνά βρίσκεται η περιοχή Μόρφου, που βρίσκεται από το 1974 κάτω από ξένα κατοχικά στρατεύματα. Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη
} ]
ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ 1192 – 1489
Ο Γάλλος ευγενής Γκυ ντε Λουζινιάν εγκαθιστά στην Κύπρο το φεουδαρχικό σύστημα. Μοιράζει την Κύπρο σε φέουδα τα οποία παραχωρεί σε Ευρωπαίους ευγενείς. Οι ντόπιοι κάτοικοι γίνονται δουλοπάροικοι. Επίσημη εκκλησία αναγνωρίζεται η Καθολική, η οποία με την σύμπραξη της πολιτικής εξουσίας, διώκει και καταπιέζει την ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου. Παρόλες τις πιέσεις όμως, λαός και εκκλησία μένουν προσκολλημένοι στην Ορθοδοξία. Οι Λουζινθάνοι το 1233 νικούν τα στρατεύματα του αυτοκράτορα Φρίντριχ του Β΄ και σταθεροποιούν με αυτόν τον τρόπο την κυριαρχία τους.
Το 1372-74 πόλεμος της Γένουας εναντίον της Κύπρου. Η Φαμαγκούστα κρατιέται για τα επόμενα 90 χρόνια, ως την ξανά κυρίευση διαμέσου του Jacques του Γ΄, κυριευμένη από τη Γένουα. Η Αμμόχωστος γίνεται μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Εγγύς Ανατολής. Η Λευκωσία είναι πρωτεύουσα του Νησιού και έδρα των Φράγκων βασιλιάδων.
Το 1426 εισχωρούν οι Μαμελούκοι στη μάχη στα Χιροκίτια . Ο βασιλιάς Γιάνους μεταφέρεται ως όμηρος στην Αίγυπτο και δίνει στους Μαμελούκους τον όρκο του τιμαριώτη. Υψηλές καταβολές φόρων οδηγούν στην εξέγερση των χωρικών της Τρόδου. Η δυναστεία των Λουζιανών τελειώνει όταν η τελευταία βασίλισσα, η Αικατερίνη Κορνάρο, χήρα του τελευταίου Λουζιανού παραχωρεί την Κύπρο στην Ενετική Δημοκρατία το 1489.
Η ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ( 1489-1571)
Η Κύπρος γίνεται επαρχία της Βενετίας για έναν περίπου αιώνα. Το 1492 Ανακάλυψη της Αμερικής. Η μεταγωγή των εμπορικών δρόμων προς τη Δύση μειώνει το εμπόριο προς την Ανατολή. Με αυτήν την αλλαγή των εμπορικών δρόμων έχει προμηνύσει την παρακμή της Βενετίας. 1494 – περίπου. 1520 Μαρτυρίες από την δεύτερη εποχή άνθισης βυζαντινής τέχνης που συναντούμε με τις τοιχογραφίες, φρέσκες, του Φιλίππου Γκουλ στα Πλατανίστατα και Λουβάρας (1494-95), Από το 1502 στην Παναγία Ποδίτου στο Γαλατά.
Το 1517 Μετά την κατάληψη της Αιγύπτου από τους Τούρκους, είναι τριγυρισμένη η Κύπρος από τουρκικά καταληφθέντα εδάφη, και δικαιοδόχος των Μαμελούκων, υποχρέωση καταβολής φόρου. Από το 1544 η αυξανόμενη οθωμανική απειλή αναγκάζει τους Βενετούς να βελτιώσουν περαιτέρω την οχύρωση του Νησιού. Στη Λευκωσία, οι Βενετοί κατεδαφίζουν τα τείχη των Λουζινιανών και περιορίζουν έτσι την έκταση της πόλης για να μείνει πιο αποτελεσματική η άμυνα. Η είσοδος στην πόλη γίνεται από τρεις πύλες: την πύλη της Κερύνειας, την πύλη της Πάφου και την πύλη της Αμμοχώστου.
1570 Οι μωαμεθανοί κάτω από τον Μουσταφά Πασά αποβιβάζονται στην Κύπρο και καταλαμβάνουν την Λευκωσία. Αφετηρία της πολιορκίας της Φαμαγκούστας, που μετά από έναν χρόνο παραδίδεται.

Περιοχή Ακάμας. Οι ρομαντικές τοποθεσίες της περιοχής συνδέονται με τη θεά του έρωτα και τον αγαπημένο της Αδωνη. Για να προσεγγίσουμε τον Ακάμα εκτός από τα λουτρά της Αφροδίτης της φωτογραφίας, που πήρε το όνομά της από μια μικρή λίμνη σε μια φυσική σπηλιά που σκεπάζεται από μια πανάρχαια συκιά, όπου κατά το θρύλο, συνήθιζε να λούζεται η Αφροδίτη.
Τα Μονοπάτια της Φύσης που ξεκινούν από εδώ περνούν μέσα από τοπία που η ομορφιά τους δεν έχει αλλοιωθεί από ανθρώπινη επέμβαση. Υπάρχουν επίσης άλλες δύο διαφορετικές κατευθύνσεις, από τον Αγιο Γεώργιο Πέγειας, διαμέσου του δυτικού παραθαλάσσιου χωματένιου δρόμου, και από το Νέο Χωριό και τις Σμιγιές. Φωτο:Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ (1571 – 1878)
Οι νέες οχυρώσεις των Βενετσιάνων δεν μπόρεσαν να προστατεύσουν την Κύπρο από τους Οθωμανούς. Το 1570 τουρκικές δυνάμεις επιτίθενται εναντίον της Κύπρου, καταλαμβάνουν τη Λευκωσία για την οποία γνώριζε ότι περιείχε τους μεγαλύτερους θησαυρούς της Κύπρου και θα μπορούσε να ικανοποιήσει περισσότερο τους λεηλατούντας γενιτσάρους του και σφάζουν 20.000 από τους κατοίκους.
Ο προβλεπτής Δάνδολος συνελήφθη από τους Τούρκους και ο Μουσταφά πασάς διέταξε να τον αποκεφαλίσουν και έστειλε μάλιστα την κεφαλή του στον αρχηγό της ενετικής φρουράς της Κερύνειας , ο οποίος καταβληθείς από πανικό παρέδωσε αμαχητί τα φρούρια που ήτανε κάτω από τις διαταγές του. Με τον ίδιο άγριο τρόπο θανατώθηκαν οι περισσότεροι αρχηγοί των Ενετών και οι απομείναντες στη Λευκωσία Φράγκοι ιππότες, άρχισε δε αμέσως η τραγική σφαγή, η οποία διάρκεσε πολλές ημέρες.
Οι τραγικές σκηνές οι οποίες είχανε διαδραματιστεί κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης επαναλήφτηκαν ακόμα μια φορά.
Οι εκκλησίες εμιάνθησαν, τα άγια εικονίσματα εξυβρίσθησαν παντοιοτρόπως και τα γυναικόπαιδα, τα οποία είχαν καταφύγει εντός των εκκλησιών, σφαγιάσθηκαν σχεδόν όλα. Οι συνήθεις σκηνές του βιασμού των γυναικών και της πωλήσεως των νέων και των νεανίδων στο παζάρι της Λευκωσίας επαναλήφθηκαν, ενώ ο Μουσταφάς πασάς μετέβαλλε τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, όπου και οργάνωσε μεγάλη γιορτή την 15η Σεπτεμβρίου για να ευχαριστήσει τον Αλλάχ για την νίκη του.

Ελκόμενος επί Σταυρού. Τοιχογραφία τέλη του 15ου αιώνα από τον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής, Στο κέντρο της κωμόπολης Γεροσκήπου η αρχαία ιεροκηπία και κοντά στην Πλατεία βρίσκεται ένα πολύ σπουδαίο μεσαιωνικό μνημείο, η πεντάτρουλη βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και είναι η παλαιότερη από τις σωζόμενες πολύτρουλες εκκλησίες της Κύπρου.
Πολιορκούν για έναν ολόκληρο χρόνο την Αμμόχωστο. Υστερα από τη γενναία αντίσταση των υπερασπιστών η Αμμόχωστος παραδίνεται το 1571 στον Τούρκο πασά Λαλά Μουσταφά ο οποίος, ενώ είχε υποσχεθεί ελεύθερη έξοδο στους πολεμιστές να αποχωρήσουν με τα πλοία τους από την Κύπρο τελικά τους κατεπρόδωσε, διατάζει τον άγριο βασανισμό και τη θανάτωση του φρούραρχου Μάρκου Αντώνιου Βραγαδίνου, τον αποκεφαλισμό τον Έκτορα Μπαλλιόνε και τον σφαγιασμό των υπολοίπων.
Την 17. Αυγούστου είχε πλέον εκλείψει και η τελευταία αντίσταση των χριστιανών στην Κύπρο. Με την τουρκική κατάκτηση οι Λατίνοι κληρικοί εκδιώκονται ή εξισλαμίζονται. Έρχεται παροδική απαγόρευση της καθολικής πίστης και μετατροπή των καθολικών εκκλησιών σε τζαμιά. Τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα των Λατίνων δολοφονούνται ή σκλαβώνονται και οι περιουσίες τους εκχωρούνται στους Τούρκους και παράλληλα με την παροχή κτημάτων και εποίκηση τούρκων με σκοπό να εκτουρκίζουν το νησί. Ξαναγεννιέται μια μεγάλη δυσπιστία, αναξιοπιστία, καχυποψία και τρομακτική άρνηση απέναντι στο ωμό κατακτητή.
Η ορθόδοξη εκκλησία όμως αποκαθίσταται και ο αρχιεπίσκοπος ως Εθνάρχης αναγνωρίζεται από την Υψηλή Πύλη ως αντιπρόσωπος των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων, αναγνωρίζεται όμως και ως αντιπαροχή για τις φορολογικές επιβαρύνσεις του ελληνικού πληθυσμού. Στην πλευρά του Εθνάρχη στέκεται ο Δραγομάνος, η εγκόσμια κορυφή της ελληνικής millet, Έλληνας διοικητικός υπάλληλος στις τουρκικές υπηρεσίες, Είναι ένας θεσμός που εισάγεται και αποτελεί το σύνδεσμο των Ελλήνων κατοίκων με την τουρκική διοίκηση. Σημαντικά καθήκοντα του δραγομάνου είναι η καταγραφή της περιουσίας των Ελλήνων, κατανομή των φόρων και η είσπραξή τους.
Ο πιο σημαντικός από τους δραγομάνους της Κύπρου ήταν ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος. Είχε μεγάλη οικονομική ευρωστία και πολιτική δύναμη και βοήθησε πολύ και με διαφόρους τρόπους τους υπόδουλους Έλληνες. Στο τέλος όμως αποκεφαλίστηκε στην Κωνσταντινούπολη, πέφτοντας θύμα των μηχανορραφιών των αντιπάλων του. Οι Κύπριοι πέρασαν πάρα πολλές δοκιμασίες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Οχτώ μόλις χρόνια μετά την κατάκτηση της νήσου, το 1578, εξερράγη η πρώτη κατά των Τούρκων επανάσταση, την οποίαν το 1607 διαδέχθηκε άλλη και αργότερο πάλι άλλες, κατέληξαν όμως στο ίδιο αποτέλεσμα. Το 1821 όταν άρχισε ο ελληνικός απελευθερωτικός πόλεμος στην Ελλάδα, για να εμποδίσουν την επαναστατική εξέγερση στην Κύπρο, και για εκφοβισμό η Υψηλή Πύλη αντιδρά με μαζικές εκτελέσεις, απαγχονίζονται στην Λευκωσία ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, εις τον οποίον ο Τούρκος διοικητής είχε υποσχεθεί ότι δεν θα αποκεφαλιστεί, άλλοι τρεις μητροπολίτες και εκτελούνται εκατοντάδες πολίτες (9 Ιουλίου 1821) και εξ αυτών 486 των μεγαλύτερων σε επιρροή Ελλήνων, κληρικών, πρόκριτων, τον οποίον τον κατάλογο είχε αποστείλει ο διοικητής στην Κωνσταντινούπολη. Αρχίζουν οι σφαγές σε βάρος των Ελλήνων και η δήμευση των ελληνικών περιουσιών. Ο καθοδηγητικός ρόλος του δραγομένου τελειώνει.

Ο Νιπτήρας, Τοιχογραφία, τέλη του 15ου αιώνα, από τον ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής Γεροσκήπου, με πέντε χιλιάδες κατοίκους και τρια χλμ. Από την Πάφο
Το 1833 τρεις εξεγέρσεις καταπολεμούνται από τους Τούρκους. Το 1839 ο σουλτάνος Απντούλ Μεγίφ χορηγεί πολιτικά δικαιώματα (Khatt-i-sherif) , αλλά λόγω μιας ελλιπούς λειτουργικής διοίκησης παραμένουν οι μεταρρυθμίσεις χωρίς περαιτέρω επίδραση. Το 1856 περαιτέρω προσπάθεια μεταρρυθμίσεων (Khatt-i-Humayun), που φέρουν λίγο δικαιότερη διοίκηση.
Η σφαγή αυτή είχε ως αποτέλεσμα να μεταβληθεί ριζικά το καθεστώς, της, έστω και σχετικής, ανεξαρτησίας. Η κινητή και ακίνητος περιουσία των σφαγιασθέντων, τα άγια σκεύη μητροπόλεων, των μονών και πολλών εκκλησιών κατασχέθηκαν και πωλήθηκαν σε δημοπρασίες
Κατά τη διάρκεια αυτής της αναφερόμενης περιόδου πολλοί χριστιανικοί ναοί μετατράπηκαν σε τζαμιά, όπως η Αγία Σοφία στη Λευκωσία και ο Αγιος Νικόλαος στην Αμμόχωστο. Χτίστηκαν δημόσια λουτρά (χαμάμ) και χάνια, ενώ αξίζει να αναφερθεί, ότι μέσα σε τριακόσια χρόνια Τουρκοκρατίας μόνο ένας χαλικόστρωτος δρόμος έγινε που συνέδεε τη Λάρνακα με τη Λευκωσία.
Η σειρά περί Κύπρου συνεχίζεται … Η βιβλιογραφία θα γνωστοποιηθεί στο τέλος της σειράς
Η σειρά της αρθρογραφίας μου για την Κύπρο έλαβε χώρα μετά από μια περιήγησή μου στην Κυπριακή Δημορατία.
Ευπρόσδεκτος σε κάθε Αντίλογο . Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης.k-nalbantis
Πηγή: www.kn-megalexandros.gr και μετά: www.asxetos.gr, ελληνοκυπριακό Φόρουμ, Αντίβαρο και πολλές ιστοελίδες.