Στις
15 Απριλίου, ο τούρκος πιανίστας Φαζίλ Σάι καταδικάστηκε σε φυλάκιση
δέκα μηνών με αναστολή για βλασφημία. Κρίθηκε ένοχος για «προσβολή των
θρησκευτικών αξιών μιας μερίδας του πληθυσμού» επειδή έγραψε κάποια
μηνύματα στο Twitter που κορόιδευαν το Ισλάμ. Η ποινή επιδοκιμάστηκε από
τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, σύμφωνα με τον οποίο
«όποιος προσβάλλει τις πεποιθήσεις του άλλου πρέπει να τιμωρείται». Στις
26 Απριλίου, η ποινή ακυρώθηκε από δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης
λόγω διαδικαστικών ανωμαλιών. Ο Φαζίλ Σάι θα ξαναδικαστεί.
Την ίδια ημέρα, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατακεραύνωνε τη χρήση αλκοόλ, λέγοντας ότι η κατανάλωσή του οδηγεί στη βία, σε εγκλήματα, αυτοκτονίες, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα, καθώς και τροχαία δυστυχήματα. Η εκστρατεία της κυβέρνησής του για καλύτερη δημόσια υγεία απέκτησε επιθετικό χαρακτήρα: ο Ερντογάν δήλωσε ότι το καθήκον του ως οικογενειάρχη, πρωθυπουργού και ανθρώπου είναι να σώσει τους πολίτες από τον εθισμό τους στο αλκοόλ.Τέτοιες πρακτικές, γράφει ο τούρκος συγγραφέας και φιλόσοφος Ατίλα Οζέρ στην εφημερίδα Λιμπερασιόν, είναι αδιανόητες σε ένα κράτος δικαίου. Τι ακριβώς σηματοδοτούν; Ο δυτικός Τύπος χαρακτηρίζει το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ) «ισλαμοσυντηρητικό» και θεωρεί ότι οι πρόσφατες «παρεκκλίσεις» του εντάσσονται σε μια «ριζοσπαστικοποίηση» αυτού του συντηρητισμού. Όλες αυτές οι παρεκκλίσεις, όμως, έχουν μια συνοχή, τόσο πρακτική όσο και ιδεολογική. Όπως συνέβαινε πάντα στην Τουρκία, που έγινε δημοκρατία ακολουθώντας ένα δρόμο φωτισμένου δεσποτισμού, η παντοδύναμη κυβέρνηση επιβάλλει, διατάζει και καταχράται. Πέρα από τον αυταρχισμό, όμως, το ΑΚΡ έχει εξαπολύσει μια ολομέτωπη εκστρατεία εναντίον του κράτους δικαίου. Ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης. Φυλακίζει διαφωνούντες, συγγραφείς και δημοσιογράφους. Παραβιάζει τους θεμελιώδεις κανόνες της δικαιοσύνης.Παράλληλα, αρχίζει να διαφαίνεται μια νέα «νομιμότητα», που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ισλαμοπατερναλιστική». Η νομιμότητα αυτή παρατηρείται σε τρία διαφορετικά επίπεδα.
Το πρώτο είναι η σχέση κράτους-κοινωνίας, όπου ο πολίτης αντιμετωπίζεται ως βρέφος. Με όπλο την ηθικολογία, η κυβέρνηση δείχνει ποιος δρόμος είναι σωστός και ποιος λάθος. Το δεύτερο επίπεδο είναι η «προστασία» του πολίτη από τους βλάσφημους (όπως στην περίπτωση του Φαζίλ Σάι), του αναγνώστη από τις επικίνδυνες λέξεις, της κοινωνίας από την τρομοκρατία. Το τρίτο επίπεδο είναι η εκ νέου οθωμανοποίηση της εθνικής μυθολογίας, που συνοδεύεται από την αποκατάσταση του δεσποτισμού των σουλτάνων: μια εξωτερική πολιτική «ανάκτησης» του οθωμανικού χώρου, επιθέσεις του Ερντογάν εναντίον της τηλεοπτικής σειράς «Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής» με το επιχείρημα ότι κηλιδώνει τη μνήμη του Σουλεϊμάν, νέα οθωμανικά ήθη για το προσωπικό της Turkish Airlines κ.λπ.
Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν επιτρέπει να μιλήσει κανείς για φασισμό. Η επίθεση όμως εναντίον του κράτους δικαίου και η ανάδυση αυτής της ισλαμοπατερναλιστικής τάξης αποτελούν στοιχεία μιας δικτατορίας.
Η Τουρκία παραμένει μια δημοκρατία που χαρακτηρίζεται από τον πολυκομματισμό και τη διεξαγωγή εκλογών. Παρατηρείται όμως μια αλλαγή καθεστώτος, γράφει ο Ατίλα Οζέρ. Στη σκιά των πολιτικών θεσμών διαφαίνεται ένας νέος μηχανισμός ελέγχου, από τον οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς. Πρόκειται για την αστυνομία, στην οποία έχει διεισδύσει η ισχυρή αδελφότητα του Φετουλάχ Γκιουλέν. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει τις αυθαίρετες συλλήψεις και την παρενόχληση μιας κατηγορίας του πληθυσμού και κατηγορεί την κυβέρνηση για ολοκληρωτισμό.
Μια τέτοια κατηγορία είναι μάλλον υπερβολική, επισημαίνει ο τούρκος φιλόσοφος.
Αν όμως ίδιον ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος είναι η στήριξη στην αστυνομία για να επιβάλει στην κοινωνία μια ιδεολογία., ίσως η κυβέρνηση αυτή, από «παρέκκλιση» σε «παρέκκλιση», να υιοθετήσει μια νέα μορφή –περισσότερο ή λιγότερο ήπια– πράσινου ολοκληρωτισμού.
ΚΕΡΔΟΣ
Την ίδια ημέρα, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατακεραύνωνε τη χρήση αλκοόλ, λέγοντας ότι η κατανάλωσή του οδηγεί στη βία, σε εγκλήματα, αυτοκτονίες, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα, καθώς και τροχαία δυστυχήματα. Η εκστρατεία της κυβέρνησής του για καλύτερη δημόσια υγεία απέκτησε επιθετικό χαρακτήρα: ο Ερντογάν δήλωσε ότι το καθήκον του ως οικογενειάρχη, πρωθυπουργού και ανθρώπου είναι να σώσει τους πολίτες από τον εθισμό τους στο αλκοόλ.Τέτοιες πρακτικές, γράφει ο τούρκος συγγραφέας και φιλόσοφος Ατίλα Οζέρ στην εφημερίδα Λιμπερασιόν, είναι αδιανόητες σε ένα κράτος δικαίου. Τι ακριβώς σηματοδοτούν; Ο δυτικός Τύπος χαρακτηρίζει το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ) «ισλαμοσυντηρητικό» και θεωρεί ότι οι πρόσφατες «παρεκκλίσεις» του εντάσσονται σε μια «ριζοσπαστικοποίηση» αυτού του συντηρητισμού. Όλες αυτές οι παρεκκλίσεις, όμως, έχουν μια συνοχή, τόσο πρακτική όσο και ιδεολογική. Όπως συνέβαινε πάντα στην Τουρκία, που έγινε δημοκρατία ακολουθώντας ένα δρόμο φωτισμένου δεσποτισμού, η παντοδύναμη κυβέρνηση επιβάλλει, διατάζει και καταχράται. Πέρα από τον αυταρχισμό, όμως, το ΑΚΡ έχει εξαπολύσει μια ολομέτωπη εκστρατεία εναντίον του κράτους δικαίου. Ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης. Φυλακίζει διαφωνούντες, συγγραφείς και δημοσιογράφους. Παραβιάζει τους θεμελιώδεις κανόνες της δικαιοσύνης.Παράλληλα, αρχίζει να διαφαίνεται μια νέα «νομιμότητα», που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ισλαμοπατερναλιστική». Η νομιμότητα αυτή παρατηρείται σε τρία διαφορετικά επίπεδα.
Το πρώτο είναι η σχέση κράτους-κοινωνίας, όπου ο πολίτης αντιμετωπίζεται ως βρέφος. Με όπλο την ηθικολογία, η κυβέρνηση δείχνει ποιος δρόμος είναι σωστός και ποιος λάθος. Το δεύτερο επίπεδο είναι η «προστασία» του πολίτη από τους βλάσφημους (όπως στην περίπτωση του Φαζίλ Σάι), του αναγνώστη από τις επικίνδυνες λέξεις, της κοινωνίας από την τρομοκρατία. Το τρίτο επίπεδο είναι η εκ νέου οθωμανοποίηση της εθνικής μυθολογίας, που συνοδεύεται από την αποκατάσταση του δεσποτισμού των σουλτάνων: μια εξωτερική πολιτική «ανάκτησης» του οθωμανικού χώρου, επιθέσεις του Ερντογάν εναντίον της τηλεοπτικής σειράς «Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής» με το επιχείρημα ότι κηλιδώνει τη μνήμη του Σουλεϊμάν, νέα οθωμανικά ήθη για το προσωπικό της Turkish Airlines κ.λπ.
Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν επιτρέπει να μιλήσει κανείς για φασισμό. Η επίθεση όμως εναντίον του κράτους δικαίου και η ανάδυση αυτής της ισλαμοπατερναλιστικής τάξης αποτελούν στοιχεία μιας δικτατορίας.
Η Τουρκία παραμένει μια δημοκρατία που χαρακτηρίζεται από τον πολυκομματισμό και τη διεξαγωγή εκλογών. Παρατηρείται όμως μια αλλαγή καθεστώτος, γράφει ο Ατίλα Οζέρ. Στη σκιά των πολιτικών θεσμών διαφαίνεται ένας νέος μηχανισμός ελέγχου, από τον οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς. Πρόκειται για την αστυνομία, στην οποία έχει διεισδύσει η ισχυρή αδελφότητα του Φετουλάχ Γκιουλέν. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει τις αυθαίρετες συλλήψεις και την παρενόχληση μιας κατηγορίας του πληθυσμού και κατηγορεί την κυβέρνηση για ολοκληρωτισμό.
Μια τέτοια κατηγορία είναι μάλλον υπερβολική, επισημαίνει ο τούρκος φιλόσοφος.
Αν όμως ίδιον ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος είναι η στήριξη στην αστυνομία για να επιβάλει στην κοινωνία μια ιδεολογία., ίσως η κυβέρνηση αυτή, από «παρέκκλιση» σε «παρέκκλιση», να υιοθετήσει μια νέα μορφή –περισσότερο ή λιγότερο ήπια– πράσινου ολοκληρωτισμού.
ΚΕΡΔΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου