Ο Γεώργιος Ψυχουντάκης (3 Νοεμβρίου 1920 – 29 Ιανουαρίου 2006) ήταν Έλληνας μαχητής της αντίστασης στην Κρήτη κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν βοσκός, ήρωας πολέμου και συγγραφέας.
Φωτογραφία από: agonaskritis
Υπηρέτησε ως αγγελιοφόρος πίσω από τις γερμανικές γραμμές για την Αντίσταση στην Κρήτη και αργότερα, κατά την περίοδο 1941 – 1945, για την S.O.E.. Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια φυλακίστηκε κατά λάθος ως λιποτάκτης. Εκεί έγραψε τα απομνημονεύματά του, τα οποία γνώρισαν παγκόσμια επιτυχία. Αργότερα μετέφρασε κείμενα των αρχαίων ελληνικών στην κρητική διάλεκτο.
Ο Γεώργιος Ψυχουντάκης γεννήθηκε στην Ασή Γωνιά, ένα χωριό μερικών εκατοντάδων κατοίκων στη δυτική Κρήτη. Το χωριό δεν εξυπηρετείτο από δρόμους μέχρι τη δεκαετία του 1950. Ήταν ο Πρώτος γιος του Νικολάου και της Αγγελικής, που είχαν μια από τις φτωχότερες οικογένειες στο χωριό. Ζούσαν σε μια μονόχωρη κατοικία με χωμάτινο δάπεδο.
Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού, έγινε βοσκός, φυλάσσοντας τα λίγα αιγοπρόβατα της οικογένειάς του. Γνώρισε με λεπτομέρεια την γεωμορφολογία της δυτικής Κρήτης.
Στο πόλεμο που ακολούθησε, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τα σπήλαια για να ζουν και να αποθηκεύουν όπλα. Ακολουθούσαν κατσικόδρομους για να μεταφέρουν μηνύματα, αγαθά και ανθρώπους. Η Κρήτη είχε παράδοση αντίστασης σε εισβολείς. Το νησί απελευθερώθηκε από τους Τούρκους μόλις το 1898. Οι πολυάριθμες εξεγέρσεις κατά τη διάρκεια της μακράς κατοχής, μαζί με το ορεινό ανάγλυφο του εδάφους, συνέβαλαν στο να διατηρήσουν οι κάτοικοι του νησιού την ανεξαρτησία στο χαρακτήρα τους και προθυμία να φέρουν και να χρησιμοποιούν όπλα.
Υπηρεσία κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής
Όταν οι Ναζί εισέβαλαν στην Κρήτη στις 20 Μαΐου 1941, ο Ψυχουντάκης πήγε αμέσως στην κοντινότερη πόλη που ήταν η Επισκοπή Ρεθύμνης, περίπου 15 χλμ. μακριά. Έλαβε μέρος σε μια φτωχικά οπλισμένη αντίσταση η οποία σύντομα ακολουθήθηκε από την ήττα των συμμάχων. Οι Κρητικοί έκρυψαν πολλές εκατοντάδες ανθρώπους των βρετανικών δυνάμεων οι οποίοι έμειναν στο νησί, και η αντίσταση οργανώνσε την μετακίνησή τους προς τα νότια παράλια. Από εκεί οι Βρετανοί απεστάλησαν στην Αίγυπτο. Ο Ψυχουντάκης βοήθησε οδηγώντας ομάδες από χωριό σε χωριό.
Μέχρι το φθινόπωρο του 1941, η S.O.E. είχε αρχίσει να οργανώσει με τoυς Βρετανούς αξιωματικούς στο νησί, μεταξύ των οποίων ήταν ο Πάτρικ Λη Φέρμορ. Έφτασε λαθραία από τη θάλασσα τον Ιούλιο του 1942. Ο Ψυχουντάκης ενήργησε ως μαντατοφόρος του Λη Φέρμορ, μεταφέροντας μηνύματα μεταξύ των ομάδων αντίστασης και οδηγώντας ομάδες στρατιωτικών που δεν γνώριζαν την περιοχή.
Οι Κρήτες αγγελιοφόροι κατάφεραν απίστευτους άθλους και προσέφεραν απαραίτητες υπηρεσίες στις Βρετανικές επιχειρήσεις στην Μεσόγειο. Το 490 π.Χ. ο Φειδιππίδης έτρεξε 42 χλμ. από τη μάχη του Μαραθώνα για να ανακοινώσει τη νίκη κατά των Περσών, και πέθανε λίγο μετά την παράδοση του μηνύματός του. Ο Ψυχουντάκης έτρεξε από το Καστέλι Κισσάμου, στην βορειοδυτική ακτή της Κρήτης μέχρι την Παλαιόχωρα, στη νοτιοδυτική ακτή, σε μια νύχτα. Η απόσταση κατά μήκος του σημερινού κεντρικού δρόμου 70 χιλιόμετρα. Μέσα από ένα τραχύ τοπίο με βαθιές χαράδρες, όπου έπρεπε να τρέξει για να αποφύγει τους Γερμανούς, η απόσταση που διένυσε μπορεί να ήταν και δύο φορές μεγαλύτερη.
Οι μαχητές της αντίστασης αντιμετώπισαν τα καυτά Κρητικά καλοκαίρια και τους πολύ κρύους χειμώνες, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές. Τα τρόφιμα συχνά δεν ήταν αρκετά και οι αγωνιστές υπέφεραν κρυμμένοι στο κρύο, σε σπηλιές που έσταζαν και με βαθύ χιόνι απ’ έξω. Οι μαχητές του νησιού ποτέ δεν λιποψύχισαν, ήλπιζαν ότι η Κρήτη θα αποτελούσε την αφετηρία για την εισβολή στην Νότια Ευρώπη.Το νησί απελευθερώθηκε το 1945. Οι Βρετανοί προσφέρθηκαν να πληρώσουν τον Ψυχουντάκη για τις υπηρεσίες του αλλά αυτός αρνήθηκε. Είπε ότι εργάστηκε για τη χώρα του και όχι για τα χρήματα.
Μετά τον πόλεμο
Μετά την απελευθέρωση, ο Ψυχουντάκης συνελήφθη ως λιποτάκτης και φυλακίστηκε για 16 μήνες παρά το γεγονός ότι είχε τιμηθεί με το μετάλλιο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (British Empire Medal Β.Ε.Μ.) για την άξια προσφορά του και £ 200 ως βραβείο για τις υπηρεσίες του κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στην φυλακή έγραψε τις αναμνήσεις του από τις υπηρεσίες του στην SOE και το αντιστασιακό κίνημα της Κρήτης. Ο πρώην ανώτερός του, Πάτρικ Λη Φέρμορ, αργότερα Sir Patrick, ανακάλυψε κατά λάθος τα παθήματά του και κατάφερε να εξασφαλίσει την απελευθέρωσή του λύνοντας την παρεξήγηση.
Όταν διάβασε τις χειρόγραφες σημειώσεις, ο Λη Φέρμορ τις μετέφρασε στα Αγγλικά και βοήθησε να δημοσιευθούν με τον τίτλο The Cretan Runner (Ο Κρητικός Μαντατοφόρος). Από τότε το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε πολλές Ευρωπαϊκές γλώσσες. Μετά την απελευθέρωσή του από την φυλακή, υποχρέωσαν τον Ψυχουντάκη να πολεμήσει στον εμφύλιο πόλεμο. Στη συνέχεια εργάστηκε στην καύση κάρβουνου, για να συντηρήσει την οικογένειά του, μέχρι να εκδοθεί το βιβλίο του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε το βιβλίο Αετοφωλιές της Κρήτης, στο οποίο πραγματεύεται την ζωή και τα έθιμα των ανθρώπων στα ορεινά χωριά στην περιοχή της Ασή Γωνιάς.
Το βιβλίο μεταφράστηκε στα Αγγλικά από τον Δρ Barrie Machin, κοινωνικό ανθρωπολόγο, ο οποίος εργάστηκε με τον Γιώργο Ψυχουντάκη το 1967 και το 1968 σε μια ανθρωπολογική μελέτη της Ασή Γωνιάς. Ο Barrie επέστρεψε πολλές φορές στην Κρήτη για να εργαστεί με τον Γιώργο. Έγιναν πολύ στενοί φίλοι.
Ο Γιώργος ήταν από τη φύση του ανθρωπολόγος καθώς και ταλαντούχος συγγραφέας με εκπληκτική μνήμη. Ήταν πολύ φτωχός. Δεν είχε χρήματα για να αγοράσει μολύβι και χαρτί. Το 1968 ο Barrie του άφησε έναν τεράστιο σωρό από καρτέλες διαστάσεων 10 επί 12.5 εκατοστά και στυλό και έτσι θα μπορούσε πλέον να γράψει. Ξεκίνησε την Ιλιάδα την ίδια χρονιά.
Ο Ψυχουντάκης συνέβαλε σημαντικά στον πολιτισμό της Κρήτης. Έμαθε από την προφορική ποιητική παράδοση της Κρήτης και με την γραφή του συνέβαλε και ο ίδιος σε αυτήν. Με την προτροπή και στήριξη του κουμπάρου του Μανούσου Κ. Μανουσάκη μετέφρασε τα έργα του Ομήρου, Ιλιάδα (560 σελίδες) και Οδύσσεια (474 σελίδες), από τα αρχαία ελληνικά στην Κρητική διάλεκτο και γι’ αυτό του το έργο τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Με δεδομένο ότι είχε παρακολουθήσει μόλις δύο ή τρία χρόνια στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, το επίτευγμά του ήταν αξιοσημείωτο
Από το 1974 μέχρι τη συνταξιοδότησή του, ο Ψυχουντάκης, μαζί με ένα άλλο μαχητή της ελληνικής αντίστασης, Μανώλη Πατεράκη, ήταν επιστάτες στο Γερμανικό Νεκροταφείο στο Λόφο 107 πάνω από το Μάλεμε. Ο Γιώργος Ψυχουντάκης έθαψε τον Bruno Brauer, όταν τον εφεραν στην Κρητη, οπου και ενταφιάστει αργότερα, στη δεκαετία του 1970.
Συγγραφικό έργο
Ο Κρητικός Μαντατοφόρος, εκδόσεις ΕΠΙΛΟΓΕΣ, 1986
Αετοφωλιές στην Κρήτη: Λαογραφία της Ασή-Γωνιάς. Δημοτική Πολιτιστική Επιχείρηση Χανίων. Χανιά 1999
Ομήρου Οδύσσεια, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2003
Ομήρου Ιλιάδα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2003. ISBN 978-960-7309-92-1
Έργα και Ημέραι του Ησίοδου, μετάφραση Γεωργίου Ψυχουντάκη
Όντεν ήμουν μαθητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου