Δρ Λάμπρος Γ. Καούλλας
ΟΤούρκος Πρόεδρος Tayyip Erdoğan φαίνεται να νιώθει σίγουρος πως προωθώντας έναν δυναμικό Νεο-Οθωμανισμό έχει υπερβεί ήδη τον στενό εθνοκρατικό Τουρκισμό, δηλαδή τον νεωτερικό εθνικισμό του Mustafa Kemal Atatürk. Αυτοί στη Δύση που γελούσαν πριν από λίγα χρόνια με τη χρήση του όρου, τώρα τον αποκαλούν Σουλτάνο και ο ίδιος έβαλε πλώρη και για Χαλίφης. Η διπλωματική και οικονομική διείσδυση, η πληροφοριακή επιρροή, η χρήση παραστρατιωτικών και η στρατιωτική κατοχή και παρουσία της Τουρκίας σε πολλές χώρες που βρίσκονται στα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική στέλνει το μήνυμα πως αυτή αναγεννήθηκε.
Όμως ο Erdoğan δεν παίζει πλέον μόνο το χαρτί του οθωμανικού Ισλάμ. Η συμμαχία του με την πιο αποκρυφιστική φράξια του Κεμαλισμού, τους υπερεθνικιστές, του δίνει και το χαρτί του Παντουρκισμού, του Τουρανισμού και του Παντουρανισμού.
Πλέον, η ανοιχτή συμμαχία του AKP με το MHP του Devlet Bahçeli και των Γκρίζων Λύκων εφαρμόζει προγράμματα επέκτασης της τουρκικής επιρροής και δύναμης στις χώρες που απαρτίζουν την θεωρούμενη μεγάλη οικογένεια των ευρασιατικών εθνών του μυθικού «Turan». Επεκτείνεται δηλαδή η Τουρκία με το Ισλάμ νότια και νοτιοανατολικά, με το Τουράν ανατολικά και βόρεια και με τα δύο μαζί δυτικά και έξω στη «Γαλάζια Θάλασσα», όπως ονόμασε τα ελληνικά ύδατα.
Ενεργοποίηση τουρκογενών πληθυσμών
Απόδειξη του πώς χρησιμοποίησε η τουρκοϊσλαμική γεωπολιτική μηχανική, παραστρατιωτικά και προπαγανδιστικά, τους φιλικούς προς αυτήν πληθυσμούς είναι τα τελευταία χρόνια τα γεγονότα σε Ιράκ, Συρία και Λιβύη.
Οι μάχες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που οδήγησαν στην ήττα του αρμενικού «Αμυντικού Στρατού του Αρτσάχ» και των εθελοντών του στις 9 Νοεμβρίου 2020 και την απόσπαση εδαφών από το Αζερμπαϊτζάν, ήταν μια ακόμη πρόβα αυτής της ισλαμοτουρκικής συμμαχίας.
Πιο πολυεπίπεδη χρήση έγινε με επίκεντρο τη Συρία. Εκεί χρησιμοποιήθηκε και ο τουρκικός εθνικισμός, όπως στην περίπτωση των Τουρκομάνων, αλλά και ο νεο-οθωμανικός ισλαμισμός, όπως στην περίπτωση της ISIS. Άλλωστε, μέσα στον χρηματοδοτούμενο από την Τουρκία «Free Syrian Army (FSA)» συνυπήρχαν και Τουρκομάνοι εθνικιστές και Σύροι αντιφρονούντες και Άραβες ισλαμιστές.
Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι τότε, ο Erdoğan, δεν είχε καν συμμαχήσει ακόμη με τους υπερεθνικιστές του Bahçeli. Ήταν η περίοδος του περίφημου πρωτοσέλιδου του «Πολίτη» της 2ας Νοεμβρίου 2015 με τίτλο «Σάρωσε το AKP, ελπίζει η Κύπρος – Αυτοδύναμη κυβέρνηση χωρίς εθνικιστικά βαρίδια στην Τουρκία». Παρά ταύτα, τα «εθνικιστικά βαρίδια» απέβησαν χρήσιμα για τον Erdoğan στη Συρία, αφού στήριζαν τους Τουρκομάνους με κάθε τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο δολοφόνος του Ρώσου πιλότου του καταρριφθέντος Sukhoi, που ήταν Τούρκος πολίτης, στέλεχος των Γκρίζων Λύκων και γιος Τούρκου δημάρχου του MHP (RT, 27/11/2015).
Επίσης, στην Ευρώπη, τα «εθνικιστικά βαρίδια» αποτελούν μια επιπλέον απειλή, πέραν της ισλαμικής τρομοκρατίας από αραβικής καταγωγής άτομα. Οι Γκρίζοι Λύκοι διοργανώνουν πλέον μαζικές διαδηλώσεις σε Γερμανία, Γαλλία και Αυστρία και έχουν οργανωμένη παρουσία. Γι’ αυτό, όταν μάζα Τούρκων και Αζέρων γύριζαν νύχτα στις γειτονιές της Λυών για να βρουν Αρμένιους, και όταν βανδάλισαν μνημείο της Γενοκτονίας, οι γαλλικές Αρχές τούς απαγόρευσαν.
«Η Τουρκία δεν είναι μια χώρα που μπορείς να τραβάς και να την σπρώχνεις πέρα-δώθε, ούτε μια χώρα που μπορείς να σέρνεις πολίτες της στο έδαφος», είπε ο Erdoğan τον Μάρτιο του 2017 σε ομιλία του, κατηγορώντας την Ευρώπη για χρήση «ναζιστικών μεθόδων» (Reuters, 22/03/2017). Αυτή ήταν η αντίδρασή του όταν οι ολλανδικές και γερμανικές Αρχές ασφαλείας αρνήθηκαν τη διεξαγωγή προεκλογικών ομιλιών (για το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017) από Τούρκους αξιωματούχους σε τουρκικές κοινότητες μεταναστών στο έδαφός τους. «Εάν η Ευρώπη συνεχίσει έτσι, κανένας Ευρωπαίος σε κανένα μέρος του κόσμου δεν μπορεί να περπατήσει με ασφάλεια στους δρόμους», πρόσθεσε. Τι εννοούσε;
Τουράν: Αποκρυφισμός, αφήγημα & πολιτική
Ο Atatürk και οι Νεότουρκοι, αξιωματικοί εμπνευσμένοι από τους κοσμικούς ευρωπαϊκούς εθνικισμούς του Διαφωτισμού στις γερμανικές στρατιωτικές σχολές όπου φοιτούσαν, μετά την ανατροπή της οθωμανικής εξουσίας, προσπάθησαν να ενώσουν την Τουρκία στη βάση της εθνικής ταυτότητας. Προς τούτο χρησιμοποίησαν τον θρύλο της ένδοξης στρατιωτικής καταγωγής από την Κεντρική Ασία επενδύοντας στην καλλιέργεια ενός ιστορικού αφηγήματος και προώθησή τους στους θεσμούς και στην κοινωνία.
Ο Kemal έκτισε πάνω σε υπάρχουσες μυθολογίες παρουσιάζοντας τους «Τούρκους» ως μια ισχυρή στρατιωτική φυλή, μοναδική στο είδος της, με απώτατη καταγωγή στην Κεντρική Ασία. Στην ιστορική πορεία τους έφθασαν στη Μικρά Ασία περίπου τον 11ον αιώνα. Στο νέο τους σπίτι, ο εξισλαμισμός τους ήταν τρόπο τινά φυσιολογικός, αφού οι προ-ισλαμικοί, σαμανιστές προγονοί τους λάτρευαν τον Τενγγρί. Ως ο θεός του ουρανού, ήταν ένα πνεύμα που μοιραζόταν ήδη πολλές ομοιότητες με τον Αλλάχ και έτσι η αλλαξοπιστία ήταν εύκολη.
Οι επίγονοί του σοσιαλ-κεμαλιστές δεν τονίζουν τόσο αυτό το αφήγημα. Τα διάφορα κατά καιρούς κόμματα των υπερεθνικιστών ή «ιδεαλιστών» («Ülkücülük») από την άλλη το αναπτύσσουν και το εκσυγχρονίζουν. Ο Burak Kadercan του Κολεγίου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ στο «War on the Rocks» (16/11/2018) το περιγράφει ως εξής:
«Κατά την άποψή τους, οι Τούρκοι υπήρξαν ένδοξοι στο μακρινό παρελθόν και το μοναδικό μονοπάτι προς την εθνική σωτηρία και αναγέννηση είναι η πλήρης αποδοχή του τουρκισμού και της πρωτοκαθεδρίας του τουρκικού κράτους. Δίνεται βαθιά έμφαση στους μύθους της Κεντρικής Ασίας και το σύμβολο του κινήματος ορίστηκε ο “Γκρίζος Λύκος”. Στην υπερεθνικιστική μυθολογία, οι Τούρκοι του απώτατου παρελθόντος είχαν απελευθερωθεί από την αυτο-παγίδευσή τους με τη βοήθεια ενός θηλυκού γκρίζου λύκου, της Asena, που οδήγησε τους Τούρκους στη σωτηρία και στη δόξα. Οι σύγχρονοι Γκρίζοι Λύκοι, μέσα σε αυτό το αφήγημα, έχουν ως στόχο να οδηγήσουν το τουρκικό έθνος πίσω στην οδό της απελευθέρωσης και της δόξας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι υπερεθνικιστές εγκωμιάζουν τον Atatürk ως ένα “başbuğ” (αρχηγό των Τούρκων) που έσωσε το τουρκικό έθνος από τη διάλυση και την αποικιοκρατία στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παραδόξως, οι υπερεθνικιστές δεν το βρίσκουν πολύ δύσκολο να ενσωματώσουν το Ισλάμ και την οθωμανική παράδοση στην ιδεολογία τους. Το Ισλάμ δεν ήταν μεγάλη πρόκληση, καθώς το MHP ήταν ένα κεντροδεξιό κόμμα και φιλοξενούσε πολλούς συντηρητικούς. Η οθωμανική παράδοση, από την άλλη, ενσωματώθηκε εύκολα με μια έμφαση στην τουρκοσύνη των Οθωμανών Σουλτάνων και του στρατού, καθώς και στη στρατιωτική καταγωγή της Αυτοκρατορίας».
Το έμβλημα και η ιδεολογία της υπερεθνικιστικής αντιπολίτευσης της Meral Akşener (με απώτατη καταγωγή από Βαλκάνιους Τούρκους της Ξάνθης που έφυγαν το 1923) είναι εμπνευσμένα από την ογουζική τουρκική φυλή των Kayı του Τουρκμενιστάν, προγόνων και του Οσμάν Γαζή τού Α’. Σε συνέντευξή της στις 23 Απριλίου 2020, η κεμαλίστρια Akşener τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της θανατικής ποινής και εφαρμογής της για εγκλήματα τρομοκρατίας και βίας κατά των γυναικών. Πάντως, όπως αναφέρει το «Al-Monitor» (19/08/2020), ο Bahçeli κάλεσε την κεντροδεξιά «λύκαινα» του İYİ Parti «να επιστρέψει σπίτι», δηλαδή στο MHP απ’ όπου πολιτεύτηκε, και να ενταχθεί στην οθωμανο-τουρανική συμμαχία, πράγμα που ο Erdoğan φαίνεται να το είδε με καλό μάτι.
Αυτήν τη στιγμή, ο υπερεθνικισμός και η νέα του ισλαμο-τουρανική ταυτότητα αποτελούν πολιτική μόδα ανάμεσα στην πολυπληθή τουρκική νεολαία, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση των προσπαθειών λύσης του Κουρδικού, και το έδειξαν τα εκλογικά ποσοστά των MHP και İYİ το 2015. Αυτό ίσως να εξηγεί και γιατί ο πάλαι ποτέ «ισλαμοδημοκράτης εκσυγχρονιστής» Erdoğan αυτοβούλως φορτώθηκε τα «εθνικιστικά βαρίδια» με μια μακιαβελικής μαεστρίας μεταστροφή το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου.
«Στρατός του Τουράν»
Σε άρθρο του στο «MEMRI» (10/11/2020), με τίτλο «Η Δευτέρα Παρουσία του “Μεγάλου Τουράν”», ο Alberto M. Fernandez αναφέρει πως ο Erdoğan βαδίζει στ’ αχνάρια του Enver Paşa (1881-1922), ενός εκ των πρωτεργατών των Γενοκτονιών, που προσπάθησε μια παρόμοια σύνθεση. Παρ’ όλα τα εγκλήματά του, αναφέρει ο Fernandez, ο Erdoğan ακόμη δεν άγγιξε την άβυσσο που έφτασε ο Pasha.
Ο Fernandez αναφέρει πως η εξουδετέρωση της Αρμενίας και του Αρτσάχ από Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν θα δημιουργήσει έναν «χερσαίο διάδρομο που θα ενώσει την Τουρκία με την Κασπία Θάλασσα και τα τουρκικά κεντροασιατικά κράτη και, βεβαίως, και τους τουρκικούς πληθυσμούς που σήμερα εξουσιάζονται από Ρωσία, Κίνα και Ιράν».
Παράλληλα, με τη διοχέτευση των μεγαλοϊδεατικών χαρτών αυτού του επεκτατικού οράματος, τον Οκτώβριο του 2020, μετά την έναρξη του πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, παρατηρήθηκε μια σειρά από δημοσιεύματα στον φιλοερντογανικό Τύπο που καλούσαν για τη δημιουργία «ενός τύπου τουρκικού ΝΑΤΟ» μέσα από έναν αντιδυτικό «Στρατό του Τουράν» (MEMRI, 09/11/2020).
Άρθρο του Καθηγητή Οικονομικών Kürşad Zorlu του Πανεπιστημίου Hacı Bayram Veli της Άγκυρας στην εφημερίδα «Türkiye» (27/10/2020), υπό τον τίτλο «Τα τουρκικά κράτη πρέπει να ενωθούν: Ο Στρατός του Τουράν είναι η ελπίδα», αναφέρει: «Η επιτυχία στο Καραμπάχ έφερε και πάλι στην ατζέντα έναν από τους μεγαλύτερους φόβους της Δύσης: Τον Στρατό του Τουράν. Το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο έγινε ισχυρότερο με τη στρατιωτική εκπαίδευση, τις κοινές ασκήσεις και τα εξοπλισμένα drones που παρείχε η Τουρκία, έσπασε τη ράχη της Αρμενίας. Αυτή η εικόνα επιτυχίας που εμφανίστηκε έφερε και πάλι στη ζωή τους πόθους σχετικά με έναν Στρατό του Τουράν, ο οποίος θα είναι η κοινή στρατιωτική δύναμη των τουρκικών κρατών. Ο Τουρανικός Στρατός, ο οποίος θα είναι μια μοναδική επιλογή για διακοπή των σχεδίων στην περιοχή, θα καταστεί ένας ηγετικός παράγοντας σε κάθε ζήτημα». Αναφέρει επίσης πως «θα γίνει παγκόσμια δύναμη – είναι νωρίς, αλλά οπωσδήποτε μια μέρα».
Άλλο άρθρο του Ahmet Gürsoy στην «Yeni Çağ» (28/19/2929) αναφέρει πως η «τουρκική ένωση» γεωγραφικά μπορεί, όπως στις αυτοκρατορικές εποχές, να μην είναι δυνατή, «αλλά, κοινωνικά, δημιουργώντας μια νομική ταυτότητα μπορούμε να ενώσουμε ολόκληρη την τουρκική ένωση κάτω από ένα λάβαρο, ακριβώς όπως οι πολυεθνικές εταιρείες αντιπροσωπεύονται από την ίδια σημαία σε κάθε γωνιά του κόσμου. Ο πιο εντυπωσιακός και πιθανός τρόπος να το κάνουμε αυτό είναι ο Στρατός του Τουράν».
Λέει πως, πριν να δημιουργηθεί ένας τέτοιος στρατός, πρέπει να ενισχυθούν οι εμπορικές και πολιτισμικές σχέσεις και οργανισμοί. Η εμπορική και πολιτισμική επιρροή της Τουρκίας προς την Κεντρική Ασία δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά ξεκίνησε αμέσως μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Το 2009 δημιουργήθηκε το «Council for Cooperation of Turkic-speaking States» ή «Turkic Council» στο αζερικό εξκλάβιο του Ναχιτζεβάν και σήμερα συμπεριλαμβάνει την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, την Κιργισία και το Ουζμπεκιστάν, ενώ συμμετέχει και η Ουγγαρία ως παρατηρητής.
Ο Vladimir Odintsov στο «New Eastern Outlook» (06/11/2020) παρέχει μια ρωσική ανάγνωση των δημοσιευμάτων, όπου δεν την εκπλήσσουν αυτές οι ιδέες. Αναφέρει ότι η Άγκυρα χρησιμοποίησε τις «ανώτατες πνευματικές δυνάμεις» γι’ αυτόν τον σκοπό από τις αρχές του 1990, όταν οργανώθηκε ένα «ιερό τελετουργικό» με ρίζες στους τουρκικούς θρύλους. Εκεί, μαζί με τους ηγέτες των νέων τουρκόφωνων κρατών που δημιουργήθηκαν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, κτύπησαν συμβολικά ένα αμόνι, παραπέμποντας στην σφυρηλάτηση «του όπλου της ενότητας των τουρκικών κρατών».
Θεωρεί πως παρά τα όσα κοινά, τα κεντροασιατικά κράτη δεν θα είναι τόσο πρόθυμα να διασυνδέσουν τη μοίρα τους μόνο με την Τουρκία, καθώς υπάρχει και ο παράγοντας Ρωσία. Καταλήγοντας, ανέφερε, όπως και οι άλλοι αναλυτές πιο πάνω, πως η επίκληση του «Μεγάλου Τουράν» ίσως να χαντακώσει τον Νεο-Οθωμανισμό, καθώς είναι συστατικό μέρος της ιδεολογίας των Νεοτούρκων που οδήγησαν τον Οθωμανισμό στην κατάρρευση.
Αλλόκοτο πικ-νικ στο Βαρώσι
Μια τιτάνια μορφή των υπερεθνικιστών «ιδεαλιστών» ήταν και ο Τουρκοκύπριος Συνταγματάρχης Alparslan Türkeş, που στήριξε και την τουρκοκυπριακή ΤΜΤ. Ο Rauf Denktaş, «πατέρας» της παράνομης «ΤΔΒΚ» και τροπαιοφόρος της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, λατρεύεται από τους υπερεθνικιστές και είχε άψογη συνεργασία με τους Γκρίζους Λύκους, όπως φάνηκε και στις δολοφονίες Ισαάκ-Σολωμού το 1996. Η επιβολή του Ersin Tatar στην ηγεσία των κατεχομένων και η κάθοδος Erdoğan-Bahçeli για τους εορτασμούς της ανακήρυξης του ψευδοκράτους είναι χαρακτηριστικά της επίδρασης της ισλαμοτουρανικής σύνθεσης και στο Κυπριακό.
Ιδιαίτερα μετά την αποκάλυψη του Φρίξου Δαλίτη στον «Φιλελεύθερο» (14/11/2020) πως στην περιοχή όπου θα λάβει χώραν το εορταστικό πικ-νικ υπάρχει ομαδικός τάφος 11 Κυπρίων Ελλήνων που εκτελέστηκαν το 1974 από τους Τούρκους εισβολείς, μεταξύ αυτών και 6 παιδιά, η όλη φιέστα δείχνει να μετατρέπεται σε ένα αλλόκοτο εθνικιστικό τελετουργικό υπέρ της απαράδεκτης λύσης των «δύο κρατών».
Πάντως, ο Ελλαδίτης πρώην ΥΠΕΞ, Νίκος Κοτζιάς, εκτιμά πως η επιρροή των υπερεθνικιστών στον Erdoğan ίσως να είναι και ένας από τους λόγους που κατέρρευσαν οι συνομιλίες για το Κυπριακό στο Crans Montana το 2017, όπως ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Αντρέα Κημήτρη (ΡΙΚ1, 29/10/2020). Στις 21 Οκτωβρίου, ο υπουργός της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε μάλιστα πως στην Αθήνα και στη Λευκωσία υπάρχει «μέτωπο στήριξης του τουρκικού εθνικισμού και υπονόμευσης της θέσης της Κύπρου» και πως «αρθρογράφοι της διαπλοκής και αριστερών εφημερίδων» συμμετέχουν στο «ξέπλυμα με τόση ευκολία» της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Υπό το φως των πιο πάνω, ας αναρωτηθούν κάποιοι, όπως ο Δώρος Πολυκάρπου της ΚΙΣΑ και ομοϊδεάτες του, εάν «ξεπλένουν» τον τουρκικό θρησκευτικό εθνικισμό όταν δηλώνουν δημόσια (αναρτήσεις @PolykarpouD στο Twitter 11 & 12/11/2020) και υπό μορφήν τελεσιγράφου στην ελληνοκυπριακή κοινωνία πως, αν δεν δεχθεί απαράδεκτα ομοσπονδιακά σχέδια, τότε «οι Τουρκοκύπριοι θα πρέπει να αναγνωριστούν ως ανεξάρτητη οντότητα», ανοίγοντας ουσιαστικά την συζήτηση για τα «δύο κράτη» του Tatar στις ελεύθερες περιοχές.
*Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου
|
|
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου