Π.Καρύκα : Το σχέδιο «Πυρ». (Εμφύλιος 1949)

του Παντελή Καρύκα
Συγγραφέα – hellasforce.com

Παράλληλα με το σχέδιο «Πυρσός», το σχέδιο της τελικής επίθεσης στονΓράμμο και το Βίτσι, αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος σε συνεργασία με τον στρατηγό Βεντήρη, κατάρτισαν ένα σχέδιο για την παραπλάνηση του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ).

Ο ΔΣΕ δεν έπρεπε να καταλάβει από πού θα δεχόταν τα κτυπήματα, παρά την τελευταία στιγμή. Στόχος της όλης επιχείρησης παραπλάνησης του ΔΣΕ ήταν : «Να δημιουργήσει στον εχθρό την εντύπωση ψευδών δεδομένων επί της καταστάσεώς μας, των προθέσεών μας και των ικανοτήτων μας», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο στρατηγός Βεντήρης.
Το όλο σχέδιο για την παραπλάνηση του ΔΣΕ βασίστηκε στις πληροφορίες που είχαν συγκεντρωθεί και αξιοποιήθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αποφασίστηκε λοιπόν να εφαρμοστεί ξανά ένα παλαιό, δοκιμασμένο και εναντίον των Ιταλών το 1940 τέχνασμα. Να καταρτιστεί από την αρχή έναν νέο, διαφορετικό του Πυρσού σχέδιο επίθεσης, με την κωδική ονομασία «Πυρ», το οποίο και θα διοχετευόταν προς τον ΔΣΕ, με διάφορους τρόπους, ώστε η ηγεσία του τελευταίου να πεισθεί περί της γνησιότητάς του.

Το σχέδιο «Πυρ» συντάχθηκε μυστικά και μόνο πολύ περιορισμένος αριθμός αξιωματικών γνώριζε την ύπαρξη και τη σκοπιμότητά του. Ακόμα και οι διοικητές των σωμάτων και των μεραρχιών εξεπλάγησαν δραματικά, όταν στις 15 Ιουλίου 1949, έλαβαν στα χέρια τους το σχέδιο «Πυρ», το οποίο, όπως έλεγε η διαταγή, «κοινοποιείται συνημμένως, ακυρούμενου του σχεδίου επιχειρήσεων Πυρσός, κατόπιν νεωτέρων δεδομένων, εφόσον επί του παρόντος δεν υπάρχουν οι δυνατότητες για την ανάληψη των επιχειρήσεων, όπως είχε προβλεφτεί», υπογραφή Παπάγος.

Το σχέδιο «Πυρ» ανέφερε ότι πρόθεση του Στρατού ήταν «η ανάληψη επίθεσης προς εκκαθάριση του Γράμμου, συντριβή των αμυνόμενων τούτου δυνάμεων μετά συγχρόνου παρενοχλήσεως των επί Βίτσι ανταρτικών δυνάμεων». Το σχέδιο είχε δηλαδή σαν στόχο να ανακοινώσει, ουσιαστικά και επίσημα στον Ζαχαριάδη ότι επίκειται επίθεση κατά του Γράμμου, εν ευθέτω χρόνω, όμως και όχι άμεσα.

Για να μην υπάρξει παρεξήγηση επ’ αυτού ο Παπάγος ξεκαθάριζε τις αποστολές όλων των μεγάλων μονάδων. Ειδικά για το Α’ Σώμα Στρατού (ΣΣ) του στρατηγού Τσακαλώτου, το οποίο και ανέλαβε την παραπλανητική επίθεση κατά του Γράμμου, ανέφερε : «Το Α’ ΣΣ οφείλει να παρασκευάσει και εξασφαλίσει την εδραίωση των δυνάμεων ασφαλείας στη ζώνη του όπως έχει ήδη διαταχθεί, ώστε όταν αποχωρήσει από αυτή να παραδώσει την συνέχιση του έργου του στο Στρατηγείο Κεντρικής Ελλάδας». Δηλαδή βάση του σχεδίου «Πυρ» ο Τσακαλώτος θα παρέμενε με το Α’ ΣΣ στην κεντρική Ελλάδα, ολοκληρώνοντας την εκκαθάριση της περιοχής.

Όταν όλα ήταν έτοιμα και το παραπλανητικό σχέδιο είχε διαβιβαστεί στις διοικήσεις των σωμάτων και των μεραρχιών το Α2 του Στρατηγείου Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας (ΣΗΔΜ) φρόντισε να φτάσει και στον ΔΣΕ. Οι τρόποι ήταν πολλοί και συνέτειναν να εδραιώσουν τη βεβαιότητα του ΔΣΕ για την αλήθεια των πληροφοριών που ελάμβανε από διάφορες πηγές.

Έτσι ένα αντίγραφο, όχι πλήρες, του σχεδίου «Πυρ» «χάθηκε» στη ζώνη του Α’ ΣΣ, το οποίο και διενήργησε έρευνα για την απώλεια, σήματα ανταλλάχθηκαν, χωρίς, αλλά και με έναν ήδη «σπασμένο» από τον ΔΣΕ κώδικα, που αναφέρονταν στις προετοιμασίες του σχεδίου. Αξιωματικοί του Α2 του ΣΗΔΜ ενήργησαν ως πράκτορες, «προσφέροντας» το σχέδιο στον ΔΣΕ, ενώ άλλοι φρόντιζαν να διαδίδουν συνεχώς, δευτερεύουσες, ψευδείς πληροφορίες, σχετικές με το σχέδιο «Πυρ». Κατορθώθηκε μάλιστα το μέχρι τότε αδύνατο, δηλαδή να διοχετευτούν οι πληροφορίες αυτές κατευθείαν στο γενικό αρχηγείο του ΔΣΕ.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά διατάχτηκαν και εκτελέστηκαν παραπλανητικές κινήσεις και συγκεντρώσεις μονάδων, σύμφωνα με το σχέδιο «Πυρ», εκτελέστηκε σειρά παραπλανητικών μετακινήσεων και μεταφορών με άδεια να πηγαίνουν την ημέρα, γεμάτα στρατεύματα το πρωί στον Γράμμο και να επιστρέφουν πάλι, το βράδυ, με σβησμένα φώτα, πίσω. Επίσης όλα τα τμήματα διατάχθηκαν να παραλλάξουν τις θέσεις του. Ειδικά οι σταθμοί διοίκησης των σχηματισμών θαρρείς εξαφανίστηκαν από προσώπου γης. Την ίδια ώρα υψηλόβαθμοι αξιωματικοί και επιτελείς εκτελούσαν φανερά επισκέψεις και επιθεωρήσεις στον Γράμμο. Ακόμα και η Αεροπορία συμμετείχε στο «παιχνίδι» αυτό της γάτας με το ποντίκι, εντείνοντας τη δράση της υπεράνω του Γράμμου και εκτελώντας συνεχείς προσβολές.

Το αυτό έπραξε και το Πυροβολικό, εκτελώντας συνεχείς κανονισμούς βολής κατά των θέσεων του ΔΣΕ στον Γράμμο, σε έναν Γράμμο που οι περίπολοι του Πεζικού κάθε βράδυ όργωναν κυριολεκτικά .

Όταν όλα αυτά τα μέρα είχαν ληφθεί άρχισε η τελική φάση του σχεδίου παραπλάνησης. Με ευθύνη των επιτελείων των μεγάλων μονάδων, αξιωματικοί και οπλίτες των μεραρχιών έλαβαν γνώση της «απόρρητης» πληροφορίας πως ερχόταν στο μέτωπο ο στρατηγός Τσακαλώτος για να αναλάβει την επίθεση κατά του Γράμμου.

Η μεγαλύτερη όμως παραπλανητική κίνηση εκτελέστηκε σε πραγματικά γιγαντιαία κλίμακα και αφορούσε την πραγματική μεταφορά δύο ολόκληρων μεραρχιών, της ΙΧ και της XV από τη Θεσσαλία, προς τον βόρειο Γράμμο. Όταν δε οι μεραρχίες αυτές έφτασαν στις νέες τους θέσεις ανέλαβαν την εκτέλεση πληθώρας εγχειρημάτων – περίπολοι, υφαρπαγές φυλακίων, κανονικές προσβολές στόχων – ώστε να καταστήσουν την παρουσία τους εμφανή.

Η επιχείρηση παραπλάνησης πέτυχε, πέραν πάσης προσδοκίας, απόλυτα. Ήταν η πρώτη φορά που ο Στρατός κέρδισε τον μυστικό πόλεμο της πληροφορίας, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό. Όταν μάλιστα από το βράδυ της 2ας Αυγούστου 1949 ο Τσακαλώτος άρχισε την επίθεση με την Ι Μεραρχία στον Γράμμο, η ηγεσία του ΔΣΕ, ήταν σίγουρη για την επιτυχία της, θεωρώντας ότι θα μπορούσε να αποκρούσει μια επίθεση για την οποία γνώριζε, για την οποία είχε ενημερώσει τα στελέχη της και είχε φανατίσει τους μαχητές της.