Ο
Τζον Ρωλς ήταν ο διανοητής που πιστώνεται με την αναγέννηση της
Πολιτικής Φιλοσοφίας και μάλιστα ανεπικούρητος σε μια εποχή που το
κυρίαρχο ρεύμα της διανόησης την είχε επισήμως κηρύξει νεκρή.Το 1971 δημοσίευσε το βιβλίο A Theory of Justice στο οποίο διατυπώνει μια θεωρία διανεμητικής ή κοινωνικής δικαιοσύνης . Μετά το 1971 πολλές από τις ιδέες περί δικαιοσύνης που διατυπωθήκαν από τον Ρωλς έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αναδιαμόρφωση του πεδίου για το δημόσιο πολιτικό-φιλοσοφικό διάλογο.
Το ζητούμενο ήταν να διατυπωθεί μια σειρά κριτηρίων μη ωφελιμιστικού χαρακτήρα για την δικαιοσύνη στο πλαίσιο της κοινωνίας. Ενδιαφερόταν να δείξει πώς θα πρέπει οι πόροι και τα αγαθά να μοιράζονται ακριβοδίκαια στους ανθρώπους. Μ’ αυτό το πρόβλημα και τη λύση του καταπιάστηκαν οι πολιτικοί φιλόσοφοι από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο Ρωλς άσκησε κριτική στην ωφελιμιστική εκδοχή για την δικαιοσύνη που συνοψίζεται στη φράση ότι δικαιοσύνη είναι «η μέγιστη ευτυχία του μέγιστου αριθμού ανθρώπων». Θεωρούσε ότι η ωφελιμιστική ιδέα περί δικαιοσύνης μπορεί στην πράξη να επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα για τα συμφέροντα ατόμων και κοινωνικών μειονοτήτων σε περίπτωση που υποταχθούν στις επιταγές του γενικότερου καλού.
Ο Ρωλς διαμορφώνει μια καθαρά υποθετική «Αρχική Θέση» των ανθρώπων, με την ίδια λογική με την οποία διετύπωσαν οι Τόμας Χόμπς, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ και Τζον Λόκ την «Φυσική Κατάσταση» των ανθρώπων για να μιλήσουν για το «Κοινωνικό Συμβόλαιο».
Στην «αρχική κατάσταση» οι άνθρωποι είναι κρυμμένοι πίσω από ένα «Πέπλο Άγνοιας». Έτσι, οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τίποτα για την κοινωνία στην οποία θα γίνουν μέλη. Δεν ξέρουν σε ποια θέση της κοινωνίας θα βρεθούν. Ούτε γνωρίζουν τι ταλέντα και τι ικανότητες θα διαθέτουν. Γίνεται, όμως, αποδεκτό ότι γνωρίζουν πως υπάρχουν ορισμένα «πρωταρχικά αγαθά»: δικαιώματα, ελευθερίες, ευκαιρίες, εισόδημα και ευημερία, σεβασμός. Αυτά τα πρωταρχικά αγαθά τους είναι χρήσιμα και οι άνθρωποι θα επιθυμούν να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά. Θέτει το ερώτημα: «ποιες ηθικές αρχές θα συμφωνήσουν να ισχύσουν άνθρωποι θα έχουν άγνοια αν θα τοποθετηθούν σε πλεονεκτικές ή μειονεκτικές θέσεις στην κοινωνία;»
Έτσι, απαντά στο ερώτημα διατυπώνοντας τρεις βασικές αρχές. Πρώτον, κάθε έχει ίσο δικαίωμα ακόμα και στην εκτεταμένη ελευθερία αρκεί να μην περιορίζει την ελευθερία των άλλων («αρχή της ελευθερίας»). Δεύτερον, οι κοινωνικές και οι οικονομικές ανισότητες θα πρέπει να διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποβαίνουν όσο είναι δυνατό περισσότερο προς όφελος των ανθρώπων που είναι σε μειονεκτική θέση και είναι οι λιγότερο προνομιούχοι («αρχή της διαφοράς»). Τρίτον, οι θέσεις και τα αξιώματα πρέπει να είναι ανοιχτές προς όλους και καθένας πρέπει να διαθέτει ακριβοδίκαια ισότητα ευκαιριών («αρχή των ίσων ευκαιριών»).
Μεγάλη συζήτηση έγινε με αφορμή την «αρχή της διαφοράς». Ο Ρωλς υποθέτει ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κατάσταση του «πέπλου άγνοιας» για τις προοπτικές τους θα επιλέξουν να ζήσουν σε μια δίκαια κοινωνία στην οποία ακόμη και αυτοί που βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις και στις χειρότερες συνθήκες θα διαθέτουν πόρους που θα τους επαρκούν ώστε να μπορούν να ζήσουν και να απολαύσουν μια αξιοπρεπή ζωή. Η ιδέα της ακριβοδίκαιης δικαιοσύνης υιοθετήθηκε από τους προοδευτικούς φιλελεύθερους και τους σοσιαλδημοκράτες καθώς δικαιολογούσε την κρατική παρέμβαση ως ένα βαθμό για την εξασφάλιση μέσω της φορολογίας και του προνοιακού μηχανισμού μιας σημαντικής αναδιανομής ώστε να βοηθούνται οι λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Αυτή η θέση δέχτηκε κριτική από άλλους φιλελεύθερους που προέκριναν την εξασφάλιση της αρχής της ελευθερίας και δευτερευόντως την αρχή της διαφοράς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• A Theory of Justice. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press, 1971
• Political Liberalism. The John Dewey Essays in Philosophy, 4. New York: Columbia University Press, 1993.
• The Law of Peoples: with “The Idea of Public Reason Revisited.” Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1999.
• Collected Papers. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1999. Lectures on the History of Moral Philosophy. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2000.
• Justice as Fairness: A Restatement. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 2001.
• Lectures on the History of Political Philosophy. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2007.
Πηγή: http://politicalperson.wordpress.com/2013/12/10/john-rawls-1921-2002-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου