Ο άνθρωπος που αρνήθηκε να τραγουδήσει για τον Στάλιν

10 Ιανουαρίου 2014 Γιαν Σένκμαν

Ο Ιβάν Κοζλόβσκι (1900-1993), σολίστας του Μπολσόι, θρυλικός τενόρος της όπερας, τραγούδησε τις άριες που αντιστοιχούσαν σε ήρωες μυθιστορημάτων, όπως ο Λένσκι στον «Γεβγκένι Ονέγκιν», ο Γιουροντίβι στον «Μπορίς Γκοντουνόφ», ο Μπερεντέι στη «Χιονάτη». Συνολικά, τουλάχιστον 50 κλασσικά κομμάτια.

Πηγή: Νατάλια Μιχάιλενκο

Η δημοτικότητα του Κοζλόβσκι τη δεκαετία του 1940 ήταν το ίδιο μεγάλη, ίσως και μεγαλύτερη από αυτή των σημερινών αστέρων της ποπ και της ροκ. Τις θαυμάστριες του Κοζλόβσκι τις αποκαλούσαν «Κοζλοβίστκι». Όπως και τις θαυμάστριες του Λέμεσεφ, ενός άλλου διάσημου τενόρου της εποχής, «Λεμεσίστκι». Επρόκειτο κατά κύριο λόγο για κοπέλες από φτωχές οικογένειες που ζούσαν στα κτίρια μαζικής διαβίωσης «κομμουνάλκι» («κοινόβια). Όταν άκουγαν λοιπόν τον τραγουδιστή της όπερας, για τις κοπέλες αυτό αντιπροσώπευε ό,τι πιο υπέροχο μπορεί να υπάρξει στη ζωή. Για να κυριολεκτήσουμε, ήταν ένας έρωτας που θα κράταγε όλη τους τη ζωή.

Οι φανατικές θαυμάστριες περίμεναν τους τραγουδιστές στο δρόμο, δίπλα από το σπίτι τους, πολιορκούσαν τα καμαρίνια. Δεν έχαναν ούτε μια συναυλία, ούτε μια παράσταση. Κάποιες από αυτές, ορισμένες φορές ξεκαθάριζαν τους λογαριασμούς μεταξύ τους και δεν δίσταζαν ... να πιαστούν ακόμη και στα χέρια! Υπήρξαν περιστατικά που θαυμάστριες αυτοκτονούσαν από την αγάπη τους στον αστέρα, η οποία έμενε χωρίς ανταπόκριση. Τα πάντα έμοιαζαν με τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο της σόου-μπίζνες. Σήμερα που πλέον οι τραγουδιστές δεν βρίσκονται στον κόσμο τούτο, οι «Κοζλοβίστκι» και «Λεμεσίστκι» που ζουν ακόμη συναντώνται στο νεκροταφείο Νοβοντέβιτσι, στους τάφους των ειδώλων τους.

Εκπληκτικά ντεσιμπέλ

Βλαντίνιρ Λένσκι. Οπερα του Τσαϊκόφσκι "Ευγένιος Ονιέγκιν"

Κάποιος είχε υπολογίσει ότι η φωνή του Κοζλόβσκι έφτανε τα 150 ντεσιμπέλ! Ταυτόχρονα δε, ηχούσε εκπληκτικά τρυφερή, μαλακή και όμορφη. Όταν ο Κοζλόβσκι τραγουδούσε, ακουγόταν καθαρά η κάθε λέξη. Η άρθρωση τους στην εκτέλεση των τραγουδιών ήταν εξαιρετικά καθαρή, όπως των παλιών ηθοποιών των αυτοκρατορικών θεάτρων. Η σχολή που είχε δημιουργηθεί τότε, δεν υπάρχει πλέον στην όπερα. Οι σημερινοί τραγουδιστές έχουν δυνατές φωνές, αλλά συχνά τραγουδούν σαν μπουκωμένοι. Ενώ ο Κοζλόβσκι, αισθανόταν όχι απλά τραγουδιστής, αλλά και δραματικός καλλιτέχνης.
Το κάθε κομμάτι του το ερμήνευε όπως παίζουν οι ηθοποιοί το ρόλο τους στο θέατρο. Όταν θεωρούσε ότι για εκφραστικούς λόγους έπρεπε να τραβήξει μια νότα περισσότερο από ότι είναι γραμμένο στην παρτιτούρα, το έκανε. Και οι μουσικοί ήταν υποχρεωμένοι να προσαρμόζονται στον τρόπο που ερμήνευε. Μια φορά στο «Φάουστ», χόρεψε ακόμη και μπαλέτο.
Τραγούδι του Αρλεκίνου
Ήταν πολύ κλειστός άνθρωπος, αλλά και πολύ αξιοπρεπής. Είχε πληγωθεί ωστόσο από το κοινό και από την εξουσία. Κάποτε σπούδαζε σε θεολογική σχολή και του άρεσαν πολύ τα θρησκευτικά τραγούδια, τα χριστουγεννιάτικα ουκρανικά κάλαντα, αλλά δεν τον άφηναν να τα τραγουδήσει. Όταν λοιπόν έγραψε τελικά ένα δίσκο με κάλαντα, κατέστρεψαν τα αντίτυπα. Το προσωπικό της ουκρανικής KGB τον χλεύαζε, ενώ σύμφωνα με φήμες, έφτασαν στο σημείο να σπάσουν δίσκους του με τις μπότες τους.

Η συνάντηση με τον Στάλιν

Διαβάστε επίσης: Ρωσικό θέατρο

Αυτά όμως συνέβησαν αργότερα, τη δεκαετία του ΄60. Επί Στάλιν, ήταν ο τραγουδιστής «της αυλής». Κάποια νύχτα τον κάλεσαν σε μια δεξίωση στο Κρεμλίνο. Ο Στάλιν θέλησε να ακούσει το λυρικό παραδοσιακό της Γεωργίας «Σουλικό». Ο Κοζλόβσκι ανέφερε ότι δεν μπορεί να τραγουδήσει επειδή πονά ο λαιμός του και φοβάται μην κλείσει η φωνή του. «Καλώς –απάντησε με καλοσύνη ο Στάλιν- ας προφυλάξει τη φωνή του ο σύντροφος Κοζλόβσκι και ας ακούσει πως τραγουδάμε εγώ με τον Μπέρια. Έλα δω Λαβρέντι, να τραγουδήσουμε». Ο Στάλιν και ο Μπέρια στάθηκαν ο ένας δίπλα στον άλλο και τραγούδησαν για τον Κοζλόβσκι το «Σουλικό», και μάλιστα πολύ καλά.
Ο αριστοκρατικός του τύπος και το υψηλό καλλιτεχνικό του επίπεδο ήταν αισθητά σε όλα. Βλέποντας τον Κοζλόβσκι οι σοβιετικοί πολίτες έμαθαν να φορούν φράκο. Όπως και κάθε αστέρας, φρόντιζε για την υγεία και την καλή φυσική του κατάσταση, παίζοντας συνεχώς τένις και βόλεϊ. Μέχρι τα 75 του έκανε κρίκους της ενόργανης γυμναστικής. Κάθε βράδυ πήγαινε στο ωδείο, και κάποια στιγμή σε μια από τις θέσεις των επισήμων τοποθετήθηκε η επιγραφή, «Εδώ άκουγε μουσική ο μεγάλος ρώσος τραγουδιστής Ιβάν Σεμιόνοβιτς Κοζλόβσκι». Παρόλα αυτά, υπέστη απογοητεύσεις. Υπήρξε αστέρι και αισθανόταν αστέρι. Το δυσάρεστο όμως ήταν πως του υπαγόρευαν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται να κάνει. Άραγε όμως, μπορεί να υπάρξει στη ζωή ενός αστέρα η λέξη «απαγορεύεται»;...