Στο περίφημο κλασικό έργο του Ουγκώ, ο Γιάννης Αγιάννης είχε καταδικαστεί στα κάτεργα επειδή είχε κλέψει ένα καρβέλι ψωμί για την αδερφή του. Στην Ελλάδα του 2013, ένας άνεργος πατέρας καταδικάστηκε επειδή έκλεψε ένα κουτί μαρκαδόρους για το παιδί του.
Αν και δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι πια που δεν έχουν ούτε να φάνε, δεν έχουμε φθάσει ακόμα στο επίπεδο γενικευμένης εξαθλίωσης της Γαλλίας του 19ου αιώνα όπως αυτή περιγράφεται στο πασίγνωστο μυθιστόρημα. Ο απλός λαός της εποχής, που βίωνε την πείνα και τη φτώχεια δεν είχε ποτέ του το προνόμιο της μόρφωσης. Αυτό κατακτήθηκε μαζί με τα υπόλοιπα δικαιώματά του με πολύ αίμα και αγώνα, σε διάστημα πολλών δεκαετιών.
Είναι οδυνηρά ξεκάθαρο σήμερα ότι η πορεία που ακολουθούμε είναι ακριβώς η αντίστροφη. Την ίδια στιγμή που κατρακυλάμε προς τη βία και το φασισμό, σχολεία και πανεπιστήμια κλείνουν, ενώ όσα παιδιά πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους αντιμετωπίζουν το τείχος της ανεργίας που ξεπερνά το 55% στους νέους. Δικαιώματα που κατακτήθηκαν με τεράστιες θυσίες κατά τους δύο τελευταίους αιώνες εξανεμίζονται μέσα σε λίγα χρόνια προς χάριν της «ανταγωνιστικότητας», της «παραγωγικότητας» και της ελεύθερης αγοράς.
Για ποια «ανταγωνιστικότητα» μιλάνε, όταν πολλοί γονείς δεν έχουν πια χρήματα για να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο της υποτιθέμενης «δωρεάν» παιδείας; Όταν αναγκάζονται να κλέψουν σχολικά είδη για το Δημοτικό;
Νομίζω ότι όλοι μας γνωρίζουμε τι συμβαίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες όπου το σχολείο αποτελεί πολυτέλεια. Το φάντασμα της παράνομης παιδικής εργασίας και εκμετάλλευσης σε λίγα χρόνια δε θα είναι κάτι που αφορά μόνο τους φτωχούς μετανάστες. Δε θα είναι κάτι που βλέπουμε σε ένα στενάχωρο ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση ή κάτι βγαλμένο από ένα μυθιστόρημα που περιγράφει άλλες εποχές.
Όπως οι Άθλιοι. Ένα βιβλίο που το διαβάζαμε ανατριχιάζοντας για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν άλλοτε οι άνθρωποι. Βέβαιοι ότι αυτές οι εποχές είχαν απομακρυνθεί από την Ευρώπη για πάντα. Με την ελπίδα ότι μια μέρα θα ακολουθούσαν και όλες οι τριτοκοσμικές χώρες και θα ζούσαμε σε έναν πλανήτη χωρίς φτώχεια και εκμετάλλευση. Σε έναν κόσμο όπου οι Άθλιοι θα μας θύμιζαν μια μακρινή, δυσάρεστη ιστορική περίοδο, στοιχειωμένη από την αδικία.
Ωστόσο το φάντασμα της εξαθλίωσης σύντομα δε θα είναι πια φάντασμα. Δεν είναι πια φάντασμα, όσο κι αν θέλουμε να κρύβουμε το κεφάλι μας στην άμμο, όσοι από εμάς έχουμε ακόμα την πολυτέλεια να το κάνουμε.
Ο πατέρας που έκλεψε μαρκαδόρους για το παιδί του το έκανε επειδή πιθανόν να θεωρούσε ντροπή την αδυναμία του να του προσφέρει κάτι τόσο απλό και αυτονόητο. Όσο περισσότεροι, όμως, χάνουν τη δυνατότητα αυτή και αποκτούν πρόβλημα βιοπορισμού, τόσο αυτά που θεωρούσαμε ως τώρα αυτονόητα αρχίζουν να διαγράφονται ένα-ένα. Σβήνουν πρώτα τα περιττά: οι διακοπές, οι έξοδοι, το αυτοκίνητο, τα ψώνια, το Internet… στη συνέχεια θα σβήσουν και τα αναγκαία: μόρφωση, περίθαλψη, στέγαση και στο τέλος θα μείνει μόνο η επιβίωση. Όταν φτάσεις πια σε αυτό το σημείο, η αξιοπρέπεια έχει πεθάνει προ πολλού.
Για αυτό και τόσοι άνθρωποι μέχρι σήμερα έχουν προτιμήσει να αυτοκτονήσουν. Όχι επειδή ήταν καταθλιπτικοί, όπως υπαινίσσονται οι παπαγάλοι των ΜΜΕ, ή απλά αδύναμοι, αλλά επειδή είχαν μάθει αλλιώς. Είχαμε μάθει αλλιώς. Ο Γιάννης Αγιάννης δε θα έκλεβε ποτέ κονδυλοφόρο γιατί θα ήταν παράλογη πολυτέλεια. Ούτε κάποιος άνθρωπος στην Ελλάδα του 1840, για παράδειγμα, θα αυτοκτονούσε επειδή δεν είχε να φάει. Η φτώχεια, η αμορφωσιά και η πείνα ήταν κάτι το δεδομένο.
Προτού έρθει η απόλυτη εξαθλίωση σε πολλούς χάνεται και η ανθρωπιά. Βγαίνουν στην επιφάνεια τα κατώτερα ένστικτα. Ο ανθρωπάκος καλώς ή κακώς υπέπεσε σε σφάλμα, αλλά κάποιοι όχι μόνο του πήραν τα λεφτά (το τελευταίο του εικοσάρικο, αν αληθεύουν τα δημοσιεύματα), αλλά κάλεσαν και την αστυνομία. Που τον έσυρε στο δικαστήριο για ένα κουτί μαρκαδόρων των 12 Ευρώ. Και αναρωτιόμαστε μετά πως προέκυψε ο φασισμός στην Ελλάδα;
Δεν λέω ότι δεν πρέπει να τηρούνται οι νόμοι. Αλλά όχι έτσι, αυτό είναι ντροπή. Στη χώρα που έκαναν φτερά δισεκατομμύρια δεξιά κι αριστερά επί δεκαετίες και δεν τιμωρήθηκε κανείς είναι ντροπή να καταδικάζεται κάποιος για 12 Ευρώ. Σήμερα. Για ένα καρβέλι ψωμί αύριο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου