Ο έρωτας του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ για την Άννα-Τερέζα Τιμενιέτσκα

Της Τζοάνα Μούρχεντ*

Εκείνος ήταν ένας 53χρονος πρώην θεατρικός συγγραφέας. Εμφανίσιμος, χαρισματικός, συγκροτημένος. Εκείνη ήταν μια 50χρονη ακαδημαϊκός: Ελκυστική, έξυπνη, πολυταξιδεμένη. Ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλο – ή, ενδεχομένως να ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλο.

Εκείνη ήταν παντρεμένη, γεγονός που δυσκόλεψε λίγο τα πράγματα. Δεν αρκεί αυτό όμως για να δικαιολογήσει την εκπομπή που ανήγγειλε το BBC με αντικείμενο τις επιστολές που αντήλλαξε το ζευγάρι και τον ερωτικό τους δεσμό που, αν τελικά υπήρξε, ήταν μάλλον ένα από τα πιο φυσιολογικά πράγματα στον κόσμο.

Ο λόγος που το Panorama, το ερευνητικό σκέλος του BBC, διαφημίζει αυτή την εκπομπή είναι η ταυτότητα του άνδρα. Πρόκειται για τον άνθρωπο που έγινε αργότερα ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ και – ως καθολικός ιερέας – έδωσε όρκο αγαμίας. Προσοχή: Κανείς δεν υποστηρίζει ότι ο Ιωάννης Παύλος συνέχισε τον δεσμό του με τη φιλόσοφο Άννα-Τερέζα Τιμενιέτσκα και μετά τη χειροτονία του. Όλος αυτός ο θόρυβος λοιπόν έγινε επειδή δύο άνθρωποι που φαινόταν να ταιριάζουν μεταξύ τους ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλο – αν συνέβη κι αυτό.

Εκείνη ήταν παντρεμένη, κατά συνέπεια αυτή η σχέση πρέπει να ήταν δύσκολη γι’ αυτήν. Όμως άνθρωποι που ταιριάζουν ερωτεύονται ο ένας τον άλλο όλη την ώρα, είτε είναι παντρεμένοι με άλλους είτε όχι. Δεν υπάρχει τίποτα συνταρακτικό σ’ αυτό (εκτός από αυτά που αισθάνονται οι ίδιοι). Αυτό που έχει σημασία είναι τι κάνουν στη συνέχεια.

Γιατί λοιπόν μας έκανε τέτοια εντύπωση η απολύτως φυσιολογική αντίδραση του Ιωάννη Παύλου στη γνωριμία του με μια γυναίκα που προφανώς του ταίριαζε πολύ; Η απάντηση βρίσκεται, νομίζω, σε μια ατυχή παράδοση που χαρακτηρίζει την Καθολική Εκκλησία και χρονολογείται από τις πρώτες ημέρες μ.Χ.: Την αγαμία των ιερέων. Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι ο Χριστός ζήτησε κάτι τέτοιο από τους αποστόλους του. Στις πρώτες ημέρες του χριστιανισμού, όμως, οι πατέρες (που φυσικά ήταν όλοι άνδρες) αποφάσισαν ότι με δεδομένο πως το τέλος του κόσμου ήταν έτσι κι αλλιώς κοντά, οι άνδρες που διοικούσαν την εκκλησία θα ήταν καλύτερα να μην αποσπώνται από τις γυναίκες.

Η άρρωστη αυτή παράδοση γεννήθηκε λοιπόν από ανθρώπους που κατέστελλαν κάθε συναίσθημα και ορμή απέναντι στις γυναίκες, θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα γίνονταν «καλύτεροι» αντιπρόσωποι του Χριστού επί της γης. Όπως υποπτευόμαστε βέβαια σήμερα πολλοί από εμάς, συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η καθολική ιεροσύνη έγινε ένα γκέτο με υπέρμετρο ποσοστό κοινωνικά καθυστερημένων ανθρώπων. Πρόκειται επιπλέον για ένα χώρο όπου πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, παραβιάζουν τον όρκο τους: Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το ποσοστό των ιερέων που είναι, ή υπήρξαν, σεξουαλικά ενεργοί κυμαίνεται γύρω στο 50%.

Δεν έχει καμιά σημασία, λένε οι αδιάλλακτοι: Η αγαμία είναι ένα ιδεώδες, το οποίο δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να υπηρετούν όλοι οι ιερείς. Όμως γιατί είναι ιδεώδες; Αυτό που αποκαλύπτει η ιστορία του Αρχιεπισκόπου Κάρολ Βοϊτίλα και της καθηγήτριας Τιμενιέτσκα είναι το βάθος των συναισθημάτων του ανθρώπου που, αργότερα, θα γινόταν Ποντίφηκας. Ο άνθρωπος αυτός είχε δεχθεί μεγάλη συναισθηματική πίεση: Η μητέρα του πέθανε στη γέννα όταν εκείνος ήταν οκτώ ετών, ο πολυαγαπημένος του αδελφός πέθανε λίγα χρόνια αργότερα, ενώ το 1941 πέθανε κι ο πατέρας του. Λίγο μετά το γεγονός αυτό, στα 20 του χρόνια, ο Βοϊτίλα μπήκε σε ιερατική σχολή και ήρθε αντιμέτωπος με την απαίτηση της καθολικής εκκλησίας για αγαμία. Αναζητούσε μια νέα ζωή και μια νέα οικογένεια. Η εκκλησία τού πρόσφερε αυτό που ήθελε, αλλά με ένα υψηλό κόστος, όπως θα διαπίστωνε όταν θα συναντούσε, τριάντα χρόνια αργότερα, την Άννα-Τερέζα.

Θα υπάρξουν πολλοί σήμερα στην Καθολική Εκκλησία που θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τη ζημιά από την «αποκάλυψη» πως ο μεγάλος Πάπας, και τώρα άγιος, Ιωάννης Παύλος «σπιλώθηκε» επιτρέποντας στον εαυτό του να συρθεί σε μια σχέση, έστω και αγνή, με μια γυναίκα. Αυτό είναι θλιβερό. Και αποκαλύπτει περισσότερα για την καθυστέρηση της Καθολικής Εκκλησίας απ’ ό,τι για έναν Πάπα που αποδεικνύεται μετά θάνατον συγκινητικά, εντυπωσιακά, σχεδόν επώδυνα ανθρώπινος.

Πηγή: The Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ

• Η Τζοάνα Μούρχεντ είναι αρθρογράφος της Guardian. Κυρίως γράφει για θέματα σχέσεων γονιών- παιδιών και οικογενειακής ζωής. Ήταν μία από της εφόρους της έκθεσης, το 2010, για τη σουρεαλίστρια ζωγράφο Λεονόρα Κάρινγκτον.