Οταν τα παιχνίδια με την μπάλα κρύβουν μεγαλύτερη ένταση από τα «παιχνίδια» του πολέμου
του Γιάννη Γεωργάκη
Ο γερμανός «κάιζερ του ποδοσφαίρου» Φριτς Βάλτερ και ο ρώσος «συνταγματάρχης του μπάσκετ» Αλεξάντρ Γκομέλσκι καταθέτουν προσωπικές μαρτυρίες για την ανθρώπινη πλευρά του σοβιετικού ήρωα του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου
Τα γενέθλια δύο μεγάλων «στρατηγών» γιόρταζουν πάντα Γερμανοί και Ρώσοι: του Φριτς Βάλτερ και του Αλεξάντρ Γκομέλσκι αντιστοίχως,
οι οποίοι έζησαν από πρώτο χέρι τα δεινά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν
δοξάστηκαν όμως στα πεδία των μαχών. Κατέκτησαν τα παράσημά τους στους
αθλητικούς χώρους. Παγκόσμιος πρωταθλητής ποδοσφαίρου το 1954 ο Φριτς
Βάλτερ, βοήθησε την ηττημένη του πολέμου Γερμανία να σταθεί ψυχολογικά
στα πόδια της. Ηταν ο αρχηγός της Εθνικής Γερμανίας στον τελικό της
Βέρνης εναντίον της Ουγγαρίας (3-2).
Οι συμπατριώτες του δεν τον ξέχασαν. Γιόρτασαν τα 75 χρόνια από τη γέννησή του με τιμές ήρωα.«Μετά την ήττα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ποδοσφαιριστές ήμαστε οι πρώτοι που βοηθήσαμε τον λαό μας να σταθεί στα πόδια του» δήλωσε συγκινημένος ο Βάλτερ.
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι, τα 70 χρόνια από τη γέννηση του οποίου γιόρτασαν πέρυσι οι Ρώσοι, είναι η ζωντανή ιστορία του σοβιετικού μπάσκετ. Ως προπονητής κέρδισε τα πάντα. Παγκόσμια κύπελλα, ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, ολυμπιακά μετάλλια. Μεγαλωμένος στη φωτιά του πολέμου, κατέκτησε εν καιρό ειρήνης τα παράσημα του συνταγματάρχη.
* Ενας εχθρός θυμάται…
Απόστρατοι σήμερα οι δύο κορυφαίοι του παγκόσμιου αθλητισμού αισθάνθηκαν την ανάγκη να μιλήσουν για τον στρατάρχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς Ζούκοφ. Τον γνώρισαν σε δύσκολες στιγμές: ο Φριτς Βάλτερ ως εχθρός στη διάρκεια του πολέμου· ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι ως φίλος στα γήπεδα του μπάσκετ. Μισό αιώνα μετά τη λήξη του πολέμου ξεδιπλώνουν τις αναμνήσεις τους, όχι πλέον για τον στρατάρχη Ζούκοφ αλλά για τον άνθρωπο που σημάδεψε τη ζωή τους.
Ζηλεύετε που δεν παίζετε ποδόσφαιρο στη σημερινή εποχή, όπου τα χρήματα είναι πολύ περισσότερα και οι συνθήκες καλύτερες; ρωτήθηκε από δημοσιογράφους ο Φριτς Βάλτερ στην επέτειο των γενεθλίων του.
Η απάντηση αφοπλιστική: «Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να ξαναγίνω εικοσάχρονος. Δεν θα είχα όμως αντίρρηση να αφαιρέσω από την ηλικία μου καμιά δεκαριά χρόνια, όσα δηλαδή έχασα ως ποδοσφαιριστής στη διάρκεια του πολέμου».
Και τι κάνατε αυτή την περίοδο;
«Βρέθηκα όπως οι περισσότεροι της ηλικίας μου στο ανατολικό μέτωπο. Πιάστηκα μάλιστα αιχμάλωτος από τους Ρώσους, αλλά στάθηκα τυχερός. Στο στρατόπεδο όπου ήμουν κρατούμενος έτυχε να είναι φύλακας κάποιος Ούγγρος, ο οποίος με είχε δει να αγωνίζομαι πριν από τον πόλεμο με τα χρώματα της Γερμανίας εναντίον της Ουγγαρίας στη Βουδαπέστη. Ενημέρωσε αμέσως τους υπευθύνους του στρατοπέδου και αυτοί τους ανωτέρους τους. Οπως αποδείχθηκε, ο στρατάρχης Ζούκοφ ήταν φίλος του ποδοσφαίρου. Χωρίς να το περιμένω, με απελευθέρωσε νωρίτερα του αναμενόμενου. Αν δεν βρισκόταν στον δρόμο μου τη συγκεκριμένη στιγμή ο Ζούκοφ, ίσως να πήγαινα στη Σιβηρία και φυσικά ούτε λόγος δεν θα γινόταν για συνέχιση της ποδοσφαιρικής μου καριέρας».
* Ραντεβού με το πεπρωμένο
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι γνώρισε πολύ αργότερα και σε συνθήκες ειρήνης τον στρατάρχη Ζούκοφ. Για την ιστορία, τους έφερε κοντά η αγάπη για το μπάσκετ. Στα απομνημονεύματά του ο συνταγματάρχης του σοβιετικού μπάσκετ δεν ξέχασε τον στρατάρχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ως κατώτερος προς ανώτερο, στο μικρό αφιέρωμα που υπέγραψε ο ίδιος με τίτλο «Μονόλογοι της ζωής» η φιλία του με τον Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς καταλαμβάνει τη δική της ξεχωριστή θέση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συνάντησή τους στη Ρίγα, όπου ο Ζούκοφ ξεκουραζόταν και ο Γκομέλσκι εργαζόταν στην πρωταθλήτρια Ευρώπης τότε, τοπική ομάδα μπάσκετ του στρατού με την επωνυμία «ΣΚΑ Ρίγα».
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι μπορεί να μη θυμάται πόσες φορές έχει παντρευτεί στη ζωή του, αλλά τη συνάντησή του με τον Ζούκοφ δεν την ξεχνάει ποτέ. «Είχα την τιμή να γνωριστώ με τους παλαιότερους και τους νεότερους: τον Π. Μπάτοφ, τον Ι. Μπαχραμιάν, τον Α. Γκρέτσκο, τον Γκ.Ζούκοφ. Ολοι τους στρατιωτικοί, στρατάρχες και ήρωες του πολέμου, μεγάλα ονόματα. Είμαι όμως ιδιαίτερα υπερήφανος για τις συναντήσεις μου με τον Γκεόργκι Ζούκοφ. Ηταν την εποχή που βρισκόταν σε δυσμένεια. Ξεκουραζόταν σε σανατόριο κοντά στη Ρίγα. Δεν ήθελε να ξεχωρίζει από τους άλλους επισκέπτες. Ζούσε σε ένα συνηθισμένο δωμάτιο και έτρωγε στο ίδιο εστιατόριο με όλους. Ο διευθυντής του σανατορίου θεώρησε σωστό να με γνωρίσει μαζί του και με πήγε στην παραλία όπου ξεκουραζόταν ο Ζούκοφ. “Σας παρουσιάζω τον διάσημο προπονητή” του λέει. “Δεν χρειάζεται να μας συστήσεις. Τον ξέρω από παλιά. Για τις επιτυχίες του στο μπάσκετ τού έχω δωρίσει μάλιστα τρία όπλα”...».
Και συνεχίζει ο Γκομέλσκι: «Εκείνο το καλοκαίρι κάναμε συνέχεια παρέα. Τολμώ να ισχυρισθώ ότι γίναμε φίλοι. Η διάθεσή του δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Ο Νικίτα Χρουστσόφ πριν από λίγο καιρό τον είχε καθαιρέσει από τα καθήκοντά του. Θυμάμαι τον ειρωνικό τρόπο με τον οποίο μου περιέγραψε τα γεγονότα. Βρισκόταν στο Βελιγράδι προσκαλεσμένος του Γιόζεφ Μπρος Τίτο. Ο πρεσβευτής της Σοβιετικής Ενωσης και ο στρατιωτικός ακόλουθος συζητούσαν επί ώρες για το ποιος θα αναλάβει την ευθύνη να του ανακοινώσει τα μαντάτα από τη Μόσχα. Ο Ζούκοφ βγήκε στο μπαλκόνι, τους είδε,κατάλαβε τι συμβαίνει και τους ρώτησε: “Τι τρέχει;”. Ο πρέσβης τού διάβασε το τηλεγράφημα. “Ποιον έβαλαν στη θέση μου;”. “Τον Μαλινόφσκι”. “Πάλι καλά, γιατί νόμιζα ότι θα τοποθετούσαν τον Φούρτσεφ”…».
* Γεννημένος νικητής
«Ο Ζούκοφ παρακολουθούσε τους αγώνες μπάσκετ της ΣΚΑ, ήταν μάλιστα φανατικός οπαδός της ομάδας. Παίζαμε, θυμάμαι, έναν αγώνα με τη Ρουμανία. Πήγαμε στο γήπεδο με το αυτοκίνητό μου.Στο παιχνίδι παρευρίσκονταν εκπρόσωποι της κυβέρνησης της Λετονίας. Ο στρατάρχης φθάνει στον χώρο των επισήμων με τέσσερα αστέρια στο χιτώνιό του. Ολοι σηκώνονται και απλώνουν το χέρι να τον υποδεχθούν. Εμειναν όμως να τον κοιτάνε με το χέρι απλωμένο. Από περιέργεια τον ρώτησα γιατί δεν τους χαιρέτησε. “Τι να πω μαζί τους; Είναι όλοι τους πιτσιρικάδες”. Τελειώνει το παιχνίδι και τον έχω πάλι στο αυτοκίνητό μου. “Για πρώτη φορά τρέχω πάνω από το όριο έχοντας δίπλα μου ένα τόσο πολύτιμο φορτίο” του λέω. “Ηταν πολύτιμο προτού το ξετινάξουν” απαντάει. Ηταν ένας ριψοκίνδυνος άνθρωπος. Προσηλωμένος στο καθήκον του, δεν ήθελε να χάνει από πουθενά και από κανέναν. Το καταλάβαινες από τον τρόπο ζωής του ακόμη και στην εξοχή. Εις ανάμνησιν μου χάρισε ένα βιβλίο με την υπογραφή: “Στον στρατάρχη του μπάσκετ από τον στρατάρχη Ζούκοφ”…».
Παραμένει άγνωστο αν ο Φριτς Βάλτερ και ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι συζήτησαν ποτέ κατ’ ιδίαν για τον άνθρωπο Ζούκοφ. Σίγουρα θα είχαν πολλά να πουν και ακόμη περισσότερα να θυμηθούν για τις συνθήκες υπό τις οποίες οι ίδιοι κατέκτησαν τα αθλητικά τους παράσημα. Και ποιος ξέρει; Αν ο Γκεόργκι Ζούκοφ δεν αντιμετώπιζε με ανθρωπιά τον αιχμάλωτο Φριτς Βάλτερ, το 1954 η Γερμανία ίσως να μην ανέβαινε στο ψηλότερο σκαλοπάτι της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής κατάταξης.
Οι συμπατριώτες του δεν τον ξέχασαν. Γιόρτασαν τα 75 χρόνια από τη γέννησή του με τιμές ήρωα.«Μετά την ήττα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ποδοσφαιριστές ήμαστε οι πρώτοι που βοηθήσαμε τον λαό μας να σταθεί στα πόδια του» δήλωσε συγκινημένος ο Βάλτερ.
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι, τα 70 χρόνια από τη γέννηση του οποίου γιόρτασαν πέρυσι οι Ρώσοι, είναι η ζωντανή ιστορία του σοβιετικού μπάσκετ. Ως προπονητής κέρδισε τα πάντα. Παγκόσμια κύπελλα, ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, ολυμπιακά μετάλλια. Μεγαλωμένος στη φωτιά του πολέμου, κατέκτησε εν καιρό ειρήνης τα παράσημα του συνταγματάρχη.
* Ενας εχθρός θυμάται…
Απόστρατοι σήμερα οι δύο κορυφαίοι του παγκόσμιου αθλητισμού αισθάνθηκαν την ανάγκη να μιλήσουν για τον στρατάρχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς Ζούκοφ. Τον γνώρισαν σε δύσκολες στιγμές: ο Φριτς Βάλτερ ως εχθρός στη διάρκεια του πολέμου· ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι ως φίλος στα γήπεδα του μπάσκετ. Μισό αιώνα μετά τη λήξη του πολέμου ξεδιπλώνουν τις αναμνήσεις τους, όχι πλέον για τον στρατάρχη Ζούκοφ αλλά για τον άνθρωπο που σημάδεψε τη ζωή τους.
Ζηλεύετε που δεν παίζετε ποδόσφαιρο στη σημερινή εποχή, όπου τα χρήματα είναι πολύ περισσότερα και οι συνθήκες καλύτερες; ρωτήθηκε από δημοσιογράφους ο Φριτς Βάλτερ στην επέτειο των γενεθλίων του.
Η απάντηση αφοπλιστική: «Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να ξαναγίνω εικοσάχρονος. Δεν θα είχα όμως αντίρρηση να αφαιρέσω από την ηλικία μου καμιά δεκαριά χρόνια, όσα δηλαδή έχασα ως ποδοσφαιριστής στη διάρκεια του πολέμου».
Και τι κάνατε αυτή την περίοδο;
«Βρέθηκα όπως οι περισσότεροι της ηλικίας μου στο ανατολικό μέτωπο. Πιάστηκα μάλιστα αιχμάλωτος από τους Ρώσους, αλλά στάθηκα τυχερός. Στο στρατόπεδο όπου ήμουν κρατούμενος έτυχε να είναι φύλακας κάποιος Ούγγρος, ο οποίος με είχε δει να αγωνίζομαι πριν από τον πόλεμο με τα χρώματα της Γερμανίας εναντίον της Ουγγαρίας στη Βουδαπέστη. Ενημέρωσε αμέσως τους υπευθύνους του στρατοπέδου και αυτοί τους ανωτέρους τους. Οπως αποδείχθηκε, ο στρατάρχης Ζούκοφ ήταν φίλος του ποδοσφαίρου. Χωρίς να το περιμένω, με απελευθέρωσε νωρίτερα του αναμενόμενου. Αν δεν βρισκόταν στον δρόμο μου τη συγκεκριμένη στιγμή ο Ζούκοφ, ίσως να πήγαινα στη Σιβηρία και φυσικά ούτε λόγος δεν θα γινόταν για συνέχιση της ποδοσφαιρικής μου καριέρας».
* Ραντεβού με το πεπρωμένο
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι γνώρισε πολύ αργότερα και σε συνθήκες ειρήνης τον στρατάρχη Ζούκοφ. Για την ιστορία, τους έφερε κοντά η αγάπη για το μπάσκετ. Στα απομνημονεύματά του ο συνταγματάρχης του σοβιετικού μπάσκετ δεν ξέχασε τον στρατάρχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ως κατώτερος προς ανώτερο, στο μικρό αφιέρωμα που υπέγραψε ο ίδιος με τίτλο «Μονόλογοι της ζωής» η φιλία του με τον Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς καταλαμβάνει τη δική της ξεχωριστή θέση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συνάντησή τους στη Ρίγα, όπου ο Ζούκοφ ξεκουραζόταν και ο Γκομέλσκι εργαζόταν στην πρωταθλήτρια Ευρώπης τότε, τοπική ομάδα μπάσκετ του στρατού με την επωνυμία «ΣΚΑ Ρίγα».
Ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι μπορεί να μη θυμάται πόσες φορές έχει παντρευτεί στη ζωή του, αλλά τη συνάντησή του με τον Ζούκοφ δεν την ξεχνάει ποτέ. «Είχα την τιμή να γνωριστώ με τους παλαιότερους και τους νεότερους: τον Π. Μπάτοφ, τον Ι. Μπαχραμιάν, τον Α. Γκρέτσκο, τον Γκ.Ζούκοφ. Ολοι τους στρατιωτικοί, στρατάρχες και ήρωες του πολέμου, μεγάλα ονόματα. Είμαι όμως ιδιαίτερα υπερήφανος για τις συναντήσεις μου με τον Γκεόργκι Ζούκοφ. Ηταν την εποχή που βρισκόταν σε δυσμένεια. Ξεκουραζόταν σε σανατόριο κοντά στη Ρίγα. Δεν ήθελε να ξεχωρίζει από τους άλλους επισκέπτες. Ζούσε σε ένα συνηθισμένο δωμάτιο και έτρωγε στο ίδιο εστιατόριο με όλους. Ο διευθυντής του σανατορίου θεώρησε σωστό να με γνωρίσει μαζί του και με πήγε στην παραλία όπου ξεκουραζόταν ο Ζούκοφ. “Σας παρουσιάζω τον διάσημο προπονητή” του λέει. “Δεν χρειάζεται να μας συστήσεις. Τον ξέρω από παλιά. Για τις επιτυχίες του στο μπάσκετ τού έχω δωρίσει μάλιστα τρία όπλα”...».
Και συνεχίζει ο Γκομέλσκι: «Εκείνο το καλοκαίρι κάναμε συνέχεια παρέα. Τολμώ να ισχυρισθώ ότι γίναμε φίλοι. Η διάθεσή του δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Ο Νικίτα Χρουστσόφ πριν από λίγο καιρό τον είχε καθαιρέσει από τα καθήκοντά του. Θυμάμαι τον ειρωνικό τρόπο με τον οποίο μου περιέγραψε τα γεγονότα. Βρισκόταν στο Βελιγράδι προσκαλεσμένος του Γιόζεφ Μπρος Τίτο. Ο πρεσβευτής της Σοβιετικής Ενωσης και ο στρατιωτικός ακόλουθος συζητούσαν επί ώρες για το ποιος θα αναλάβει την ευθύνη να του ανακοινώσει τα μαντάτα από τη Μόσχα. Ο Ζούκοφ βγήκε στο μπαλκόνι, τους είδε,κατάλαβε τι συμβαίνει και τους ρώτησε: “Τι τρέχει;”. Ο πρέσβης τού διάβασε το τηλεγράφημα. “Ποιον έβαλαν στη θέση μου;”. “Τον Μαλινόφσκι”. “Πάλι καλά, γιατί νόμιζα ότι θα τοποθετούσαν τον Φούρτσεφ”…».
* Γεννημένος νικητής
«Ο Ζούκοφ παρακολουθούσε τους αγώνες μπάσκετ της ΣΚΑ, ήταν μάλιστα φανατικός οπαδός της ομάδας. Παίζαμε, θυμάμαι, έναν αγώνα με τη Ρουμανία. Πήγαμε στο γήπεδο με το αυτοκίνητό μου.Στο παιχνίδι παρευρίσκονταν εκπρόσωποι της κυβέρνησης της Λετονίας. Ο στρατάρχης φθάνει στον χώρο των επισήμων με τέσσερα αστέρια στο χιτώνιό του. Ολοι σηκώνονται και απλώνουν το χέρι να τον υποδεχθούν. Εμειναν όμως να τον κοιτάνε με το χέρι απλωμένο. Από περιέργεια τον ρώτησα γιατί δεν τους χαιρέτησε. “Τι να πω μαζί τους; Είναι όλοι τους πιτσιρικάδες”. Τελειώνει το παιχνίδι και τον έχω πάλι στο αυτοκίνητό μου. “Για πρώτη φορά τρέχω πάνω από το όριο έχοντας δίπλα μου ένα τόσο πολύτιμο φορτίο” του λέω. “Ηταν πολύτιμο προτού το ξετινάξουν” απαντάει. Ηταν ένας ριψοκίνδυνος άνθρωπος. Προσηλωμένος στο καθήκον του, δεν ήθελε να χάνει από πουθενά και από κανέναν. Το καταλάβαινες από τον τρόπο ζωής του ακόμη και στην εξοχή. Εις ανάμνησιν μου χάρισε ένα βιβλίο με την υπογραφή: “Στον στρατάρχη του μπάσκετ από τον στρατάρχη Ζούκοφ”…».
Παραμένει άγνωστο αν ο Φριτς Βάλτερ και ο Αλεξάντρ Γκομέλσκι συζήτησαν ποτέ κατ’ ιδίαν για τον άνθρωπο Ζούκοφ. Σίγουρα θα είχαν πολλά να πουν και ακόμη περισσότερα να θυμηθούν για τις συνθήκες υπό τις οποίες οι ίδιοι κατέκτησαν τα αθλητικά τους παράσημα. Και ποιος ξέρει; Αν ο Γκεόργκι Ζούκοφ δεν αντιμετώπιζε με ανθρωπιά τον αιχμάλωτο Φριτς Βάλτερ, το 1954 η Γερμανία ίσως να μην ανέβαινε στο ψηλότερο σκαλοπάτι της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής κατάταξης.
- Ο Φριτς Βάλτερ Στη διάρκεια του πολέμου υπηρέτησε στους αλεξιπτωτιστές. Εδρα του ήταν η Ουγγαρία. Στη συνέχεια πήγε στο Ανατολικό μέτωπο και συνελλήφθη από τους Σοβιετικούς. Πήγε στα Γκούλαγκ κι απελευθερώθηκε μετά τον πόλεμο με παρέμβαση του στρατάρχη Ζούκοφ.
Πηγή. http://www.tovima.gr/sports/article/?aid=110723
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου