Το αναμμένο καντήλι της Μικρασίας

Κωνσταντίνος Χολέβας-Πολιτικός Επιστήμων

            Ο πάντα δραστήριος Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών που ιδρύθηκε το 1928  διοργάνωσε στις 9 Ιανουαρίου μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με θέμα πώς βιώνουν οι νεώτερες γενιές Μικρασιατών το τραύμα του 1922. Ομιλήτρια ήταν η κ. Ελευθερία Λίμπυ Τατά -Αρσέλ, η οποία είναι Ελληνίδα καθηγήτρια σε Πανεπιστήμιο της Δανίας.  Ειδικεύεται στην μετατραυματική Ψυχολογία ατόμων και ομάδων που υπέστησαν βιασμό, βασανιστήρια, προσφυγιά, εθνική κάθαρση και άλλα παρεπόμενα των πολέμων. Με γλαφυρό τρόπο μας μίλησε για την εμπειρία της οικογενείας της. Η μητέρα της καταγόταν από το Τσανταρλή της Περγάμου και ο πατέρας της από την Πέτρα της Λέσβου. Και οι δύο παππούδες της σκοτώθηκαν από τους Τούρκους. Ο Μυτιληνιός παππούς διότι βοήθησε το 1912 το θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ να αποβιβάσει Έλληνες στρατιώτες στο νησί. Ο Μικρασιάτης κάηκε ζωντανός μαζί με τους άλλους άνδρες του χωριού το 1922.

            Η κ. Τατά -Αρσέλ μάς θύμισε ότι οι διωγμοί στο χωριό της Μικρασιάτισσας γιαγιάς της άρχισαν το 1914. Οι Τούρκοι έσφαξαν και εξεδίωξαν Έλληνες ως εκδίκηση για τη νίκη της Ελλάδος στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13. Φέτος που εορτάζουμε τα 100 χρόνια από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων  ας φέρουμε στο νου μας και εκείνους τους Έλληνες Μικρασιάτες που σκοτώθηκαν ή κυνηγήθηκαν ως αντίποινα για την τουρκική ήττα. Εξάλλου  αυτή η υπενθύμιση  της ομιλήτριας δίνει και μία απάντηση σε εκείνους τους αναθεωρητές ιστορικούς μας, οι οποίοι δικαιολογούν ότι οι τουρκικές βιαιότητες του 1922 ως αναμενόμενη απάντηση των Τούρκων στην παρουσία ελληνικού στρατού από το 1919 έως το 1922. Η αλήθεια είναι ότι η εθνοκάθαρση του Ελληνισμού στην Μικρά Ασία άρχισε ήδη από το 1914, πέντε χρόνια πριν αποβιβασθεί ο Ελληνικός Στρατός. Υπάρχει και σχετική Μαύρη Βίβλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

            Μιλώντας γεια τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και ειδικότερα για τη γιαγιά της επεσήμανε ότι η πίστη στον Θεό και η ύπαρξη πνευματικών ανατάσεων και ενδιαφερόντων βοηθούν περισσότερο τον άνθρωπο να επουλώσει τα οποιαδήποτε τραύματα. Περιγράφοντας την ένδεια των προσφύγων που μετακινούνται βιαίως μακριά από τα σπίτια τους τόνισε μία φράση, την οποία άκουσε και από Μικρασιάτες, αλλά και από θύματα του Βοσνιακού Πολέμου: « Όταν φτωχαίνεις αλλάζεις γούστα», δηλαδή προσαρμόζεις τις ανάγκες σου, γίνεσαι πιο λιτοδίαιτος και λιγότερο απαιτητικός. Χρήσιμη συμβουλή όχι μόνο για πολεμικές περιόδους, αλλά και για ειρηνικές δεδομένης της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε.

            Η κ. Τατά -Αρσέλ διεξήγαγε μία επιστημονική έρευνα μεταξύ νέων της τρίτης γενιάς που κατάγονται από Μικρασιάτες παππούδες και γιαγιάδες. Ρώτησε τί ξέρουν για τη σφαγή -που φυσικά δεν ήταν συνωστισμός- και για τις περιπέτειες των προγόνων τους και επίσης τους ρώτησε τι αισθάνονται για τους Τούρκους. Οι νέοι αυτοί άνθρωποι ηλικίας από 30 έως 50 ετών βλέπουν με επιφυλακτικότητα την Τουρκία, αλλά δεν έχουν μέσα τους μίσος και εκδικητικότητα. Πάντα υπάρχουν οι λιγότερο ενδιαφερόμενοι για τα ιστορικά, υπάρχει όμως συνήθως ένα παιδί σε κάθε οικογένεια που ψάχνει σε βάθος την Ιστορία. Αυτό οι επιστήμονες το ονομάζουν «το παιδί που κρατά αναμμένο το καντήλι».

            Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στην έρευνά της επί θυμάτων του γιουγκοσλαβικού δράματος και υπογράμμισε ότι το μίσος και η βία μεταξύ Σέρβων, Κροατών και Βοσνιομουσουλμάνων οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι επί Τίτο και κομμουνισμού δεν συζητήθηκαν καθόλου τα αιματηρά γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως η σφαγή Σέρβων από Κροάτες. Ηχηρό μάθημα σε όσους θέλουν να κουκουλώσουν τα τουρκικά εγκλήματα του 1922.

Κ.Χ. 10.1.2012