«Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι φίλος, σύντροφος και αδελφός», έτσι διατυπώθηκε κατά την σοβιετική εποχή η προπαγανδιστική ιδέα που περιγράφει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους στο επερχόμενο κομμουνιστικό μέλλον. Αν απομονώσουμε τα ιδεολογικά συμφραζόμενα, θα δούμε ότι οι έννοιες που την συγκροτούν εξακολουθούν να είναι επίκαιρες, παρότι τα νοήματά τους έχουν πια μετατοπιστεί.
«Φίλος» («ντρουγκ»). Είναι μια λέξη με αναμφισβήτητα θετική σημασία. «Κι ας σου λείπουν εκατό ρούβλια, κάλλιο να 'χεις εκατό φίλους», λέει η παραδοσιακή ρωσική παροιμία. Ωστόσο, κατ' ουσίαν, σημασία έχει, όχι το πλήθος, αλλά το ποιόν των φίλων. Ενας άντρας πρέπει να έχει τον κολλητό του, τον πιο πιστό φίλο, ο οποίος πάντα θα είναι έτοιμος να συνδράμει σε κάθε δύσκολη περίσταση.

Ο «ταβάρις»
Η λέξη «σύντροφος» («ταβάρις»), σημαίνει μια λιγότερο στενή φιλική σχέση, που δεν προϋποθέτει «ντε και καλά» την αμοιβαία αυταπάρνηση. Επίσης, η λέξη «σύντροφος» συνεχίζει να σχετίζεται συνειρμικά με την σοβιετική περίοδο και ιδεολογία, μες στην οποία ο όρος αυτός λειτουργούσε πολύ συχνά ως υποχρεωτική επίσημη μορφή προσφώνησης. Ακόμα και στο δρόμο, όταν απευθυνόταν ο ένας πολίτης στον άλλον για να ρωτήσει κάτι, πολλές φορές έλεγαν: «Ταβάρις, μήπως μπορείτε να μου πείτε ή να κάνετε…;» Αντίθετα, ένα πρόσωπο κοντινό, έναν πολύ γνωστό για πράδειγμα, θα τον αποκαλέσουν μάλλον «πριγιάτελ».
Ο πραγματικός φίλος

Αν δεν ξέρεις, την πάτησες με τις ρωσίδες
Την πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη υπέστη η λέξη «αδελφός» («μπρατ»). Αν κάποιος τη χρησιμοποιεί κατά την άμεση επικοινωνία, σημαίνει ότι προτρέπει, μ' αυτό τον τρόπο, τον συνομιλητή του να ανέβουν σε μια υψηλότερη βαθμίδα οικείου δεσμού, υψηλότερη της απλής φιλίας, της πραγματικής, βαθιάς φιλίας.
Ειδική σημασία απέκτησε κατά τη δεκαετία του 1990 ο συλλογικός όρος «μπρατβά». Ετσι αποκαλούνταν οι άντρες (κυρίως νεαρής ηλικίας) που συμμετείχαν σε συμμορίες (ένα από τα δημοφιλή τραγούδια εκείνης της εποχής είχε τον τίτλο «Αδέλφια, μην πυροβολείτε ο ένας τον άλλον»). Άλλη λέξη για τα μέλη αυτών των συμμοριών είναι η λέξη «πατσάν». Παλιότερα «πατσάν» ονόμαζαν απλώς τους εφήβους, ενώ κατά τη δεκαετία του 1990 αποκρυσταλλώθηκε ως ειδική κοινωνική ομάδα, με τη δική της αργκό, την ηθική της και κανόνες συμπεριφοράς. Εκείνους που τηρούν αυτούς τους «νόμους» με ευλάβεια, τους αποκαλούν «ακριβείς» («τσότκι πατσάν»). Πάντως, ο κλασικός τύπος του «πατσάν» του δρόμου, που είναι ντυμένος με αθλητική φόρμα και παπούτσια και κάθεται οκλαδόν, πίνει μπίρα και τρώει σπόρια, ανήκει επίσης στο παρελθόν.
«Το αγόρι μου» («μόι πάρεν»). Ετσι μπορεί να αποκαλεί μια κοπέλα τον φίλο της, με τον οποίο κρατά μόνιμη σχέση. Σήμερα πιά, μεταξύ των νεώτερων σε ηλικία, ακούγεται συχνά η αγγλόφωνη εκδοχή «μπόιφρεντ». Αντίθετα, ένας άντρας, ανοιχτός, με φιλικές διαθέσεις, με μεγάλη ψυχή θα χαρακτηριστεί «δικό μας αγόρι ως σανίδα» (σβόι β ντόσκου πάρεν») ή «πουκάμισο-αγόρι» («ρουμπάχα πάρεν»). Εάν μια νεαρή κοπέλα έχει σχέση με ευκατάστατο ώριμο άντρα … αποκομίζοντας και «υλικά οφέλη», ένας τέτοιος άντρας λέγεται ειρωνικά «μπαμπούλης» («πάπικ»). Ένας άντρας με αθλητική κράση είναι «κατσόκ» (από την έκφραση «φουσκώνω μύες»), ενώ ένας φιλάσθενος διανοούμενος, συγκεντρωμένος στο διάβασμα και την μελέτη, λέγεται «μποτάνικ» («βοτανολόγος»).
Οι «μουζικοί»

Το λεξιλόγιο του Ρώσου “μπεκρή”
Οι πιο διαδεδομένη λέξη θετικής αναφοράς σ' έναν άντρα είναι η «μουζίκ». Στην παλιά Ρωσία «μουζικοί» ήταν οι πληβείοι, όμως σήμερα αυτή η σημασία έχει χαθεί. Όταν μια γυναίκα λέει «πραγματικός μουζίκ», εννοεί ότι πρόκειται για έναν άντρα ανεξάρτητο κι αξιόπιστο, οικονομικά και σεξουαλικά. Ένας άντρας που ξεχωρίζει κυρίως λόγω της έντονης σεξουαλικής του ζωής, λέγεται, ανάλογα με την αξιολόγηση αυτής της δραστηριότητάς του. Είτε, με σεβασμό, «μάτσο», είτε, περιφρονητικά, «κομπέλ» («αρσενικός σκύλος»).
Ανάλογη εμβέλεια έχει ένα άλλο όνομα ζώου: «Καζιόλ» («τράγος»). Λέγεται ένας άντρας χαμηλής ευφυίας, ο βλάξ ή και ο εγωκεντρικός, που λόγω ακριβώς αυτών των ιδιοτήτων του μπορεί να κάνει ζημιά στους άλλους. Η λέξη «καζιόλ» θεωρείται βαριά προσβολή στον κόσμο του εγκλήματος. Αν κάποιος έχει αποκληθεί έτσι, είναι υποχρεωμένος να εκδικηθεί τον υβριστή. Σε αυτή την περίπτωση λένε «Θα μου δώσεις λόγο για το κοζιόλ». Δηλαδή, θα απολογηθείς γι’ αυτό που είπες. Επίσης, η λέξη «βορ» («κλέφτης») έχει θετική σημασία, μεταξύ βεβαίως των μικρών ή μεγάλων παραβατών του νόμου (τα στελέχη του οργανωμένου εγκλήματος ονομάζονται και «αβτοριτέτι» - κάτι σαν τα «σεβαστά» άτομα που έχουν εξουσία).
Κάποιες λέξης της αργκό που αναφέρονται σε φίλους, εκλείπουν με τον χρόνο (όπως, παραδείγματος χάρη, το «κεντ»), ενώ άλλες λέξεις αποδεικνύονται μακροβιότερες. Έτσι, η λέξη «τσουβάκ» που αναδύθηκε κατά τη δεκαετία του '50 (πρόκειται για αλλοίωση της λέξης «τσελοβέκ», δηλαδή «άνθρωπος»), επιβιώνει στο λεξιλόγιο της νέας γενιάς πάνω από μισό αιώνα.
Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας κάτω από το κείμενο ή στη σελίδα μας στο Facebook!