ΠΡΙΝ ΤΗ ΔΙΚΗ
Διαιτησία
Η πρωτοβουλία να πάει κανείς στο δικαστήριο δε θεωρούνταν πάντα ως η πρώτη επιλογή. Συνήθως εξετάζονταν οι ενέργειες που έπρεπε να γίνουν, όπως στο Δημοσθένη, Κατά Ευέργου και Μνησιβούλου Ψευδομαρτυριών Α’, 71, όπου ο ομιλητής, έχοντας περιγράψει τον τραυματισμό που η πρώην θεραπαινίδα του υπέστη καθώς και τις συμβουλές που του δόθηκαν, αναφέρεται επακριβώς σε συζητήσεις με φίλους σχετικά με το πώς θα έπρεπε να προχωρήσει.
Αυτή η περίοδος διαβουλεύσεων θα περιλάμβανε κυρίως μια εκτίμηση των πιθανοτήτων επιτυχίας της δίκης, άλλες εναλλακτικές λύσεις καθώς και την παροχή συμπαράστασης. Στην αρχαία Αθήνα η διαιτησία, δηλαδή η παραπομπή μιας διαφοράς σε τρίτους για διευθέτηση, μπορούσε να είναι ιδιωτική ή δημόσια. H δημόσια διαιτησία αποτελούσε μέρος του δικαστικού μηχανισμού της πόλεως και ως εκ τούτου ρυθμιζόταν από αυτή. Eπίσης, οι πόλεις-κράτη μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη διακρατική διαιτησία για την επίλυση των διαφορών τους.
Σε αντίθεση με τη δημόσια διαιτησία, η ιδιωτική υπήρχε πριν από το 403 π.Χ. (Ανδοκίδης, Περί των Μυστηρίων, 87). Στην Αθήνα προφανώς υπήρχε νόμος για την ιδιωτική διαιτησία , αλλά αμφισβητείται η γνησιότητά του. Η απόφαση να υποβληθεί μια διαφορά σε ιδιωτική διαιτησία μπορούσε να ληφθεί είτε προτού εισαχθεί η διαφορά στο δικαστήριο είτε σε οποιοδήποτε στάδιο της δικαστικής διαδικασίας πριν από την έκδοση της ετυμηγορίας.
Σε περιπτώσεις ιδιωτικής διαιτησίας και οι δύο πλευρές συμφωνούσαν να ορίσουν ένα διαιτητή για να επιλύσει τη διένεξή τους. Συνήθως συγγενείς (Δημοσθένης, Υπέρ Φορμίωνος, 15) ή φίλοι (Δημοσθένης, Προς Απατούριον, 14) ορίζονταν διαιτητές. Και οι δυο πλευρές συμφωνούσαν για τους όρους της διαιτησίας : εάν δηλαδή ο διαιτητής (-ές) έπρεπε να εκδώσει απόφαση σε περίπτωση που η διαπραγμάτευση αποτύγχανε, εάν θα έπρεπε να ακολουθήσει πιστά το νόμο ή να αναζητήσει εκείνο που είναι λογικό και πρακτικό, τι θα συνέβαινε εάν ο διαιτητής (-ές) δεν μπορούσε να συμφωνήσει με έναν από τους αντίδικους και τέλος ποιος θα εγγυόταν για τη συμμόρφωση και των δύο πλευρών στην απόφαση.