του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗΓιατί ανολοκλήρωτη η Επανάσταση;
Καθώς ετοίμαζα την ομιλία αυτή διαπίστωσα την εκπληκτική ομοιότητα της προσπάθειας που γίνεται σήμερα για την ανασυγκρότηση της χώρας εκ του μηδενός, με αφορμή μια τεραστίων διαστάσεων οικονομική και κοινωνική κρίση, με τις αντίστοιχες προσπάθειες που κατέβαλε το ελληνικό κράτος αμέσως μετά τον ατυχή και καταστρεπτικό πόλεμο του 1897.
Υπήρξαν περίοδοι καμπής στην ελληνική ιστορία μετά την απελευθέρωση.
Η αρχή της δεδηλωμένης, το 1875 υπήρξε μια στιγμή που καθόρισε το τέλος της κυριαρχίας των δυνάμεων που πραγματοποίησαν τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και την είσοδο σε μια εποχή που προσπαθούσε να συγκροτήσει το κράτος σε πιο θεσμική βάση.
Η δημιουργία των άλλων βαλκανικών κρατών στην περιοχή μετά το Συνέδριο του Βερολίνου, το 1878 είναι επίσης μια τέτοια στιγμή.
Είναι, όμως και ο καταστροφικός πόλεμος του 1897. Παρά την κρίση, η χώρα μπήκε σε μια εποχή μεταρρυθμίσεων με στόχο να ενισχύσει την παρουσία της στη γεωπολιτική πραγματικότητα της περιοχής. Η κοινωνία μετασχηματιζόταν αν και υπέφερε. Το αποτέλεσμα το εισέπραξε με τις νικηφόρες προσπάθειες που κατέβαλε τα επόμενα χρόνια που φάνηκε να ολοκληρώνονται με την ήττα του 1922. Όμως, παρά την ήττα, η Ελλάδα του 1922 δεν είχε καμιά σχέση με την Ελλάδα του 1897. Οι πληγές είναι ακόμα υπαρκτές. Όπως και το στοίχημα. Γι αυτό μιλάμε για την ανολοκλήρωτη επανάσταση, χωρίς να προτείνουμε μια νέα προσφυγή στη βία.
Η διπλωματία μπορεί να αποδώσει περισσότερα, φτάνει να μην οδηγηθούμε σε έναν νέο εθνικό διχασμό, πράγμα καθόλου απίθανο.
Η Ελλάδα, υπήρξε προϊόν μιας ερευνητικής περιέργειας αλλά και οικονομικών συναντήσεων όσο και πολιτικών αντιθέσεων. Από τα μέσα δε του 18ου αιώνα και μετά , και κρατικών αντιπαραθέσεων στο πλαίσιο του περίφημου Ανατολικού ζητήματος.
Ή, με άλλα λόγια υπήρξε προϊόν μιας συγκυρίας που γέννησε τον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο, χωρίς, ωστόσο να ανήκει σ αυτόν. Ίσως, εδώ να βρίσκεται η εξήγηση της συχνής αντιμετώπισής της από τους Δυτικοευρωπαίους ως μιας σπαζοκεφαλιάς και ασφαλώς των αντικρουόμενων σχολίων και παρατηρήσεων των Δυτικοευρωπαίων για τους Έλληνες.
Η Ελλάδα υπήρξε προϊόν και των σημαντικών μετασχηματισμών που γνωρίζει η Οθωμανική αυτοκρατορία κατά το 17ο και 18ο αιώνα. Και εδώ δεν υπονοείται μόνο η ανάπτυξη του εμπορίου και το άνοιγμα της οικονομίας της Ανατολικής Μεσογείου στη δύση. Εξίσου σημαντική υπήρξε η διαδικασία ανασύνταξης του οθωμανικού κράτους προκειμένου να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς και εξωτερικούς αντιπάλους του.
Η εν λόγω διαδικασία θα οδηγήσει σε μορφές διακυβέρνησης, οι οποίες επέτρεψαν στις ελληνόφωνες ορθόδοξες ελίτ που είχαν συγκροτηθεί γύρω από το Πατριαρχείο να συγκροτήσουν ένα επικοινωνιακό και πολιτικό δίκτυο πρωτοφανές για τα δεδομένα της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η ίδρυση, λοιπόν, του ελληνικού κράτους υπήρξε προϊόν τόσο διεθνών όσο και εγχώριων διεργασιών που αναδιέταξαν τη θέση των ορθόδοξων πληθυσμών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Οι εξελίξεις, όμως, του αγώνα, περιόρισαν, από κάθε άποψη, τις φιλοδοξίες και τελικά οδήγησαν στην καταστροφή, ενώ οι γεωγραφικές και στη συνέχεια οι κρατικές διαστάσεις της ελληνικής ελευθερίας περιορίστηκαν σε ένα μικρό κομμάτι του νότου της Βαλκανικής Χερσονήσου. Το λόγο, τώρα, είχαν όχι οι Φαναριώτες αλλά οι τοπικοί προύχοντες που διεκδίκησαν ο κάθε ένας για λογαριασμό της ομάδας στην οποία ανήκε την εξουσία, για να οδηγήσουν τελικά τον αγώνα στα πρόθυρα της ήττας. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου οδήγησε στη δημιουργία του ελληνικού κράτους και γνωρίζουμε όλοι από ποιους έγινε.
Από πολλές απόψεις το ελληνικό κράτος που γεννιέται το 1833 αποτελεί προέκταση της οθωμανικής πραγματικότητας, στην οποία κυριαρχούν οι προύχοντες. Κομβικό σημείο, όπως είπα και παραπάνω είναι η αρχή της δεδηλωμένης το 1875. Η οποία οδηγεί στη θεσμοποίηση της πολιτικής. Ο βασιλιάς παίρνει υπόψη τη δύναμη των κομμάτων για να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Το 1875, ή ίσως το 1862 με την πτώση του βασιλιά Όθωνα, αποτελεί και το σημείο κατάληξης, το τέλος του Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Οι πολιτικές πρακτικές αλλάζουν και η συνέχιση του πολέμου για την επέκταση του ελληνικού κράτους θα γίνεται στο εξής κατανοητή με διαφορετικό τρόπο, ο οποίος περιλάμβανε και την ανάγκη μεταρρύθμισης του τρόπου διακυβέρνησης των πληθυσμών.
Η εποχή των ηρώων του Πολέμου της Ανεξαρτησίας και της Μεγάλης Ιδέας έχει ανεπιστρεπτί περάσει. Βρισκόμαστε πια στην περίοδο οικοδόμησης του «Προτύπου Βασιλείου». Ενός δηλαδή βασιλείου στην Ανατολή, κατά το πρότυπο των δυτικών κρατών.
Φοβάμαι πως στην περίοδο αυτή βρισκόμαστε ακόμη. Απλώς, αντί για Βασίλειο μιλάμε για Δημοκρατία.
Οι προσδοκίες για την επάνοδο της Ελλάδας στον πολιτισμό ήταν μεγάλες. Παρά τις κρίσεις που πέρασε η χώρα θα συγκλίνει προοδευτικά προς τις δυτικοευρωπαϊκές πραγματικότητες.
Χαρακτηριστικό της πολιτικής κουλτούρας της άρχουσας τάξης της είναι το γεγονός ότι ουδέποτε έθεσε υπό αμφισβήτηση το δυτικό μοντέλο πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης, ανεξάρτητα από τις επιμέρους αναγνώσεις του.
Ενώ το 1897 η Ελλάδα μοιάζει να πιστοποιεί την αποτυχία του φιλελληνικού ονείρου, αλλά και του εκσυγχρονιστικού οράματος της τρικουπικής περιόδου μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, δεκαπέντε μόλις χρόνια αργότερα, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι τη δικαιώνουν τελικά, ο δε Α! Π.Π. την αποθεώνει. Το ελληνικό κράτος δείχνει να μετατρέπεται σε περιφερειακή δύναμη και οι φιλοδοξίες του ελληνικού αλυτρωτισμού να ικανοποιούνται.
Η επιτυχία, όμως, διήρκεσε λίγο. Και δεν ήταν μόνο η καταστροφή στον ελληνοτουρκικό πόλεμο που έκλεισε τη μακρόχρονη πολεμική περίοδο, αλλά και οι απαρχές ενός εμφυλίου πολέμου που έχει τις ρίζες του στον Εθνικό Διχασμό του 1915.
Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 υπήρξε ασφαλώς η ολοκλήρωση αυτής της αντιπαράθεσης που έχει τις ρίζες της στο 1914. Κατέληξε σε μια τραγωδία στην Κύπρο και στη χρεοκοπία των πολιτικών που είχαν ως πρόταγμα τον πολιτικό αποκλεισμό στο όνομα του εθνικού συμφέροντος.
Η περίοδος από το 1974 ως το 2000 περίπου οπότε άρχισε και πάλι να γίνεται αισθητή μια κρίση που αποκορυφώθηκε στις ημέρες μας, υπήρξε μια προσπάθεια προσαρμογής της Ελλάδας στα δυτικά πρότυπα. Δυστυχώς, δεν έγινε κατορθωτό στο μέτρο που θα μπορούσε.
Δεν είναι αυτονόητο πως τα «ευρωπαϊκά επιτεύγματα» της Ελλάδας θα διατηρηθούν. Γιατί αυτά ακριβώς τα επιτεύγματα προκάλεσαν εφησυχασμό σε μια εποχή που το διεθνές σύστημα απαιτούσε μεγάλο βαθμό προσαρμοστικότητας και ευελιξίας προκειμένου μια χώρα να διατηρεί τη θέση της στην ιεραρχία του.
Η συγκρότηση ενός σοβαρού ελληνικού κράτους είναι ακόμη ανολοκλήρωτη. Το δίλλημα είναι: δυτικοευρωπαϊκού τύπου κράτος ή «δημοκρατία των φίλων».
Φοβάμαι πως το δίλλημα δεν έχει απαντηθεί και δεν γίνεται προσπάθεια να απαντηθεί επί της ουσίας.
Τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής και η ανολοκλήρωτη λύση τους
Η δημιουργία του ελληνικού κράτους ήταν αποτέλεσμα της βούλησης των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής. Οι έλληνες αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία τους αλλά ασκώντας τα χαρακτηριστικά της φυλής με τη διχόνοιά τους έφθασαν πολλές φορές στα πρόθυρα της διάλυσης του αγώνα τους.
Από την αρχή της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, από το πρωτόκολλο του Λονδίνου, οι όποιες επεκτάσεις του γίνονταν με παραχωρήσεις, μετά από αγώνες βεβαίως, αλλά με παραχωρήσεις.
Η πρώτη συνοριακή γραμμή ένωνε τους ποταμούς Αχελώο και Σπερχειό, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830 και στη συνέχεια η Σύμβαση του Λονδίνου του 1832 την οποία αποδέχτηκε ο Σουλτάνος μετέθετε βοειότερα το σύνορο στον άξονα Αμβρακικός Παγασητικός.
Το 1864 παραχωρήθηκαν τα επτάνησα ως δώρο για την έλευση του Γεωργίου Α! και το 1881 η Θεσσαλία, παρά τον ατυχή για την Ελλάδα πόλεμο που προηγήθηκε με αφορμή την κρητική εξέγερση.
Οι Δυνάμεις έσωσαν την Ελλάδα και στον πόλεμο του 1897.
Στον 20ο αιώνα τα πράγματα γίνονταν πιο περίπλοκα.
Η Ελλάδα υπήρξε το μήλον της έριδος μεταξύ των δυνάμεων, κυρίως των αγγλογαλλικών από τη μια πλευρά και της Ρωσίας από την άλλη.
Η αρχική γεωπολιτική διακύβευση ήταν το άνοιγμα του εμπορίου και οι θαλάσσιες οδοί της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Ρωσία επεδίωκε ρόλο και παρουσία και η επιθυμία της αυτή περνούσε μέσα από τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την υποστήριξη της Ελλάδας.
Η υποστήριξη αυτή παρέχεται από την εποχή των ορλοφικών δια της επίκλησης του θρησκεύματος, βοήθεια στους χριστιανικούς λαούς της αυτοκρατορίας.
Αργότερα, όμως, όταν η Ρωσία διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους της μέσω της Ελλάδας, θα αλλάξει πολιτική και θα αναπτύξει τη θεωρία του πανσλαβισμού. Θα παρέχει στο εξής υποστήριξη στους σλαβικούς χριστιανικούς λαούς της Αυτοκρατορίας. Η ρωσική πολιτική θα αναπτύσσεται, πλέον με τη βοήθεια για τη δημιουργία του βουλγαρικού και σερβικού κράτους, κάτι που προκάλεσε μεγάλο πονοκέφαλο στην Αθήνα,
Η Ελλάδα, δεν ήταν, πλέον, το μόνο χριστιανικό κράτος στη νοτιοανατολική Ευρώπη που αναζητούσε την ανεξαρτησία του από τον τουρκικό ζυγό. Και όχι, μόνον αυτό, Η ρωσική πολιτική για δημιουργία του Βουλγαρικού κράτους προϋπέθετε, για να είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας, την έξοδο της Βουλγαρίας, στο Αιγαίο.
Το 1870 η ρωσική εκκλησία αποσχίζεται από το Πατριαρχείο και δημιουργείται η Βουλγαρική εξαρχία ενώ η Ρωσία, με τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877 δημιουργεί, στην αποκορύφωση του Ανατολικού ζητήματος, με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου τη Μεγάλη Βουλγαρία, με έξοδο στο Αιγαίο και με πολλά εδάφη που διεκδικούνταν από την Ελλάδα, εδάφη με ελληνικούς πληθυσμούς, αλλά ευτυχώς, η πολιτική αυτή ερχόταν σε αντίθεση με το σύνολο των δυτικών Μεγάλων δυνάμεων και αναιρέθηκε αμέσως, το 1878 με τη Συνθήκη του Βερολίνου που περιόριζε κατά πολύ τη Βουλγαρία.
Με την προσάρτηση δε, και της Ανατολικής Ρωμυλίας η παρουσία της Βουλγαρίας είναι μια διαρκής απειλή για την Ελλάδα. Η ισορροπία θα επέλθει μόνο με τους αιματηρούς βαλκανικούς πολέμους, αφού προηγήθηκε ο Μακεδονικός Αγώνας, ιδίως με τον δεύτερο Βαλκανικό, όταν η Βουλγαρία έχοντας υπερβολική εμπιστοσύνη στις στρατιωτικές δυνάμεις της πίστεψε πως θα μπορούσε να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα. Δεν πέτυχε και περιορίστηκε στα σημερινά της σύνορα.
Στους δύο Μεγάλους πολέμους, όμως, συντάχθηκε με τις δυνάμεις του άξονα και είχε παρουσία ως κατακτητής σε ελληνικά εδάφη. Ήταν ένας βάρβαρος κατακτητής, ο οποίος επεδίωξε οφέλη και κατά τον ελληνικό εμφύλιο.
Σήμερα, είμαστε εταίροι στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση και γίνεται μια αγωνιώδης προσπάθεια να κρυφτούν οι πληγές του παρελθόντος.
Προς το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, την περίοδο, δηλαδή, του Τρικούπη, θα εμφανιστούν οι ρίζες και των άλλων προβλημάτων της σημερινής εξωτερικής πολιτικής.
Οι Βούλγαροι διεκδικούν ισχυρή παρουσία στη Μακεδονία. Οι Ρουμάνοι εμφανίζονται και αυτοί και προσπαθούν να στήσουν ένα πλέγμα διεκδικήσεων στον Μακεδονικό χώρο με βάση τους βλάχικους πληθυσμούς ενώ και η Σερβία μετά την κατάληψη της Βοσνίας Ερζεγοβίνης από τους Αυστριακούς θα στραφεί προς το νότο για να ικανοποιήσει το όραμα της Μεγάλης Σερβίας και θα προστεθεί στους εμπλεκόμενους στο Μακεδονικό ζήτημα.
Λύσεις, μετά από αιματηρούς πολέμους θα δοθούν αλλά φοβάμαι πως οι πληγές παραμένουν ανοικτές. Το δείχνουν άλλωστε και τα εκκρεμή σήμερα ζητήματα.
Οι δρόμοι που είχε η Ελλάδα να επιλέξει μετά το Συνέδριο του Βερολίνου και τις νέες ρυθμίσεις που θα επιβάλει στα βαλκάνια ήταν δύο: Είτε συμπαράσταση με την Τουρκία προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο σλαβικός κίνδυνος και βεβαίως μέχρις ότου η χώρα ετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει το Μεγάλο Ασθενή είτε η σύμπλευση με τους σλάβους προκειμένου να αντιμετωπιστεί η Τουρκία.
Αναλόγως των συνθηκών η Ελλάδα κινήθηκε. Στο Μακεδονικό Αγώνα πολέμησε κατά των σλάβων, στους βαλκανικούς πολέμους συνεργάστηκε με τους σλάβους κατά της Τουρκίας και στον Πρώτο Μεγάλο Πόλεμο συντάχθηκε εν τέλει με την Entente.
Παρά τη συμμετοχή της στον Α! Π.Π. η Ελλάδα δεν έχει ημερομηνία που να τον γιορτάζει ίσως διότι ο πόλεμος αυτός αποτέλεσε συνέχεια των βαλκανικών πολέμων της χώρας. Τον συνέχισε δε μέχρι την ήττα του 1922.
Το τέλος του Α! Π.Π. με τη Συνθήκη των Σεβρών ικανοποιούσε το ελληνικό όνειρο της Μεγάλης ιδέας αλλά το σαράκι του διχασμού κατέστρεψε και την ιδέα και την ελληνική παρουσία διόμιση χιλιάδων χρόνων στη Μικρά Ασία.
Η ελληνική Μεγάλη Ιδέα δεν είχε να κάνει μόνο με την αίσθηση των ορίων του ελληνισμού αλλά και με μια προσπάθεια διαδοχής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την οποία, τουλάχιστον γεωγραφικά φαίνεται να διαδέχθηκε η οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η Τουρκία που προέκυψε το 1923 με ελάχιστους τούρκους και πολλές λαότητες που ζούν στην περιοχή από παλαιοτάτων χρόνων, διεκδίκησε αυτήν τη διαδοχή.
Προσπάθησε να δημιουργήσει την έννοια του τουρκισμού σε λαούς που δεν είχαν τουρκική συνείδηση και ως ένα βαθμό το κατάφερε.
Οι δυσκολίες για την Τουρκία αρχίζουν εκί που φαίνεται να πετυχαίνει το νέο της όραμα.
Ο νεοοθωμανισμός της και η προσπάθειες να επιβληθεί απελευθέρωσε δυνάμεις που μπορεί να αποτελέσουν τον εφιάλτη της.
Δεν εννοώ μόνο τους Κούρδους και τους Αλεβίτες.
Ανατολικό ζήτημα ονομάστηκε η προσπάθεια των Μεγάλων Δυνάμεων να διαμοιράσουν τα ιμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το νέο Ανατολικό ζήτημα είναι οι νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται εδώ και μερικά χρόνια στη Μέση Ανατολή της Τουρκίας περιλαμβανομένης.
Τι γίνεται τώρα;
Το νέο Ανατολικό ζήτημα
-Ποιοι είναι οι παίκτες; ΗΠα, Ρωσία, Κίνα, Ε.Ε. με προεξάρχουσα τη Γερμανία.
Οι ΓΕΡΜΑΝΟΙ
Οι γερμανοί είχαν τεράστια συμφέροντα στην οθωμανική αυτοκρατορία, οικονομικά και στρατιωτικά γι αυτό την ήθελαν ενωμένη. Πίστευαν πως έτσι θα ανταγωνίζονταν καλύτερα άγγλους, Γάλλους και Γερμανούς.
Θέλουν να εξασφαλίσουν, μεταξύ άλλων, τη σιδηροδρομική γραμμή Βερολίνο-Κωνσταντινούπολη-Βαγδάτη, και βεβαίως αντιδρούν Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι.
Ο γερμανός συνταγματάρχης Σάντερς ήταν αυτός που καθοδήγησε τις διώξεις κατά των χριστιανικών λαών της αυτοκρατορίας. Ήταν ο ίδιος που παρότρυνε τους τούρκους να μην εκτελέσουν τους Έλληνες και Αρμενίους αλλά να τους στείλουν στη γνωστή εξορία όπου πέθαιναν από τις κακουχίες.
Αργότερα, βεβαίως, δεν ήρκεσε η εξορία για την επιτυχία του στόχου τους και είχαμε τις γνωστές σε όλους, άμεσες, γενοκτονίες.
Οι Γερμανοί αφού βοήθησαν στην εξόντωση 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων και 350 χιλιάδων ελλήνων του Πόντου, οδήγησαν την ανθρωπότητα στον Α! Π.Π. με την Τουρκία στο πλευρό τους, η οποία Τουρκία, κατάφερε την κρίσιμη στιγμή μετά τον πόλεμο να συμμαχήσει με τη Σοβιετική Ρωσία και να νικήσει τα ελληνικά στρατεύματα στη Μικρά Ασία.
ΗΠΑ:
Αντιμετωπίζουν την πρόκληση της πρωτοκαθεδρίας.
Σε οικονομικό επίπεδο κίνδυνος ήταν το ευρώ.
Το υποβάθμισαν με την ελληνική κρίση.
Γιατί ήταν κίνδυνος;
Διότι χρησιμοποιείτο ως διεθνές νόμισμα.
Σε διατεταγμένη υπηρεσία πολιτικοί στην Ελλάδα.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο κύριος αντίπαλος η Κίνα όχι η Ρωσία.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν τη διαμόρφωση μιας γεωπολιτικής ισορροπίας στη Μέση Ανατολή και γενικότερα στη Μεσόγειο ευνοϊκή για τα συμφέροντά τους την οποία θα συνεχίσουν να διατηρούν οι πιστοί τους σύμμαχοι.
Πρωτίστως το Ισραήλ, δευτερευόντως η Ε.Ε. της οποίας το γενικότερο πολιτικό και οικονομικό μενταλιτέ ταιριάζει με των ΗΠΑ.
Μια ακόμη δύναμη που θα μπορούσε να είναι σημαντικός και αποφασιστικός σύμμαχος των ΗΠΑ είναι οι Κούρδοι.
Με την αραβική άνοιξη προσπαθούν να εντάξουν τις αραβικές χώρες οτυ Μαγκρέμπ και της Μέσης Ανατολής στη λογική της οικονομικής και πολιτικής παγκοσμιοποίησης. Χρησιμοποιούν γι αυτό το μαλακό ( soft) ισλαμ της Τουρκίας του Ερνοτγάν αλλά και των Αδελφών Μουσουλμάνων, αλλά το σχέδιο δεν τελεσφορεί.
Στην Αίγυπτο ο Μόρσι ξεφεύγει από τα αποδεκτά όρια και ανατρέπεται και ο Ερντογάν, με την οίηση της εξουσίας που απέκτησε έχει την εντύπωση πως μπορεί να ακολουθήσει ανεξάρτητη πολιτική. Έγινε ενοχλητικός, απέτυχε στην πολιτική του προς το Ισραήλ και τη Συρία, η συμμαχία του με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους δεν είναι, πλέον, επιθυμητή, το ζήτημα των Κούρδων δεν μπορεί να το χειριστεί αποτελεσματικά άρα πρέπει να περιοριστεί.
Η επίσκεψή του στο λευκό Οίκο έγινε με τα φώτα της δημοσιότητας να εστιάζουν επάνω του αλλά η έξοδός του από εκεί δεν πρέπει να ήταν και τόσο ευχάριστη ως προς τα αποτελέσματά της.
Οι κοσμικοί προσπάθησαν να κρατήσουν ενωμένη την Τουρκία στο όνομα της ιδεολογίας ενός τουρκισμού που επέβαλε ο Κεμάλ δια της βίας, αλλά στις ημέρες μας η βία δεν μπορεί να είναι καλός σύμβουλος.
Ο Ερντογάν για να επιβάλει το ισλαμικό του πρόγραμμα, έστω και το μαλακό, έπρεπε να διαλύσει τις δομές του κεμαλικού κράτους και να επιτρέψει κάποια στοιχειώδη δημοκρατία, εν ονόματι της οποίας θα δικαιολογούσε και τη δική του παρουσία.
Αυτό, όμως, ήταν και η αδυναμία του. Η δημοκρατία και η διάλυση των κεμαλικών δομών απελευθέρωσαν τις δυνάμεις που υπάρχουν στην Τουρκία οι οποίες αρχίζουν να συνειδητοποιούν πως ο τουρκισμός είναι μια ψευδής συνείδηση που τους έχει επιβληθεί. Αναζητούν, λοιπόν, την ταυτότητά τους.
ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΚΟ
Οι Κούρδοι δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν κράτος μετά τον Α! Π.Π. με τη συμφωνία Σάικς Πικό. Μετά τον πόλεμο του 1922, στον οποίο υποστήριξαν τον Κεμάλ, παρασύρθηκαν από τον Ατατούρκ και εγκλωβίστηκαν στον τουρκισμό χωρίς να πάρουν αυτά που ανέμεναν. Ήταν, όμως, και ένας λαός που δύσκολα μπορούσε να συνεννοηθεί μεταξύ του.
Η κουρδική συνείδηση δεν είναι απλώς υπαρκτή σήμερα αλλά και το όνειρο της δημιουργίας μιας ενιαίας κρατικής οντότητας αρκετά κοντά.
Τη δημιουργία της οντότητας αυτής βοηθούν και οι ΗΠΑ και το Ισραήλ και αυτός είναι ένας λόγος έντασης του Ερντογάν με τους συμμάχους του.
Το τι γίνεται με τους κούρδους στην Τουρκία, το Ιράκ και τώρα τη Συρία είναι γνωστό.
Έχουν αποκτήσει ένα προχωρημένο μόρφωμα κρατικής οντότητας στο Βόρειο Ιράκ, έχουν φέρει σε πολύ δύσκολη θέση την Τουρκία με τις επιχειρήσεις τους και έχουν διαμορφώσει υποτυπώδεις, ακόμη, θεσμικές διαδικασίες στη Νοτιοανατολική Τουρκία αλλά με θετική δυναμική και κρατούν αυτονομημένη από τις δυνάμεις του Άσσαντ και τις ισλαμικές τρομοκρατικές ομάδες μια περιοχή στη Συρία.
Δυστυχώς, η μόνη δυνατότητα που έχει ένα δυνάμει κουρδικό κράτος στην περιοχή για επικοινωνία με τον έξω κόσμο και κυρίως τη δύση είναι μέσω Τουρκίας.
Και οι καλοί σύμμαχοί, όπως έκαναν και με την Ελλάδα όταν διακυβεύονταν τα συμφέροντά τους θα φροντίσουν για την εξεύρεση ενός νέου δρόμου πέραν του τουρκικού. Η δυνατότητα εξόδου των κούρδων της Συρίας στη θάλασσα είναι μια καλή λύση που διευκολύνει και άλλα προβλήματα.
ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ
Στην περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ αλλά και στη Νοτιοοανατολική Μεσόγειο σε περιοχές που ανήκουν ή σε άλλες που διεκδικούνται από την Ελλάδα, ανακαλύφθηκαν σεβαστά κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου τα οποία θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης για πολλά χρόνια.
Πετρέλαια επίσης υπάρχουν στο Κιρκούκ, μια περιοχή που διεκδικείται από τους Κούρδους του Ιράκ.
Η προώθηση αυτών των ενεργειακών αποθεμάτων προς τη δύση είναι ένα ζητούμενο.
Ο ορθός λόγος οδηγεί στη σκέψη ότι η προώθηση αυτή θα πρέπει να γίνει με έναν αγωγό που θα ξεκινά από τι Ισραήλ, θα περνά από την Κύπρο και την Ελλάδα και θα καταλήγει σε κάποια δυτική χώρα.
Πρέπει να γίνουν ορισμένες διευθετήσεις προς την κατεύθυνση αυτή οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Η τελευταία επίσκεψη του έλληνα ΥΠΕξ στην Αίγυπτο έχει σημαντικό ενδιαφέρον.
Για την παρουσία και την πολιτική άλλων δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ρωσία, θα μιλήσουμε σε μια άλλη ευκαιρία.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ομιλία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στην Εύξεινο Λέσχη Φλώρινας και είναι προϊόν στοιχείων από διάφορα βιβλία και άρθρα αλλά επειδή ελήφθησαν εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο το οποίο διάβασα τελευταία «Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας» του κ. Κώστα Κωστή, πρέπει να γίνει συγκεκριμένη αναφορά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου