Ισιδώρα Ντάνκαν: Χορεύοντας με τους Ρώσους
1 Φεβρουαρίου 2014
Η διάσημη αμερικανίδα χορεύτρια είχε πολλές ρωσικές αναφορές. Οχι
μόνο τον ερωτικό της δεσμό με τον ποιητή Σεργκέι Γεσένιν, ούτε γιατί
χόρευε για τους επαναστατημένους Ρώσους ναύτες. Εμοιαζε λες και χόρευε
χωρίς περίσκεψη, με τόλμη και ορμή. Δηλαδή, με πολύ ρωσικό τρόπο.
Η αγάπη της προς την Αρχαία Ελλάδα έφτανε καμιά φορά στο παράλογο. Περπατούσε στους δρόμους με μιαν εσθήτα. Σήμερα, κανείς δεν θα' δινε σημασία, ίσως. Αλλά φανταστείτε την Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα. Κυρίες με τουπέ και κύριοι με ημίψηλα καπέλα, που υποκλίνονται ο ένας στον άλλον από απόσταση πενήντα μέτρων. Και ιδού εμφανίζεται εκείνη, αχτένιστη, γυμνοπόδαρη, με ενδυμασία αρχαίας χορεύτριας. Όταν έφτασε με μια τέτοια εμφάνιση στην Ελλάδα και περπάτησε στους δρόμους των Αθηνών, παραλίγο να την συλλάβει η αστυνομία.
Σαν αρχαία Ελληνίδα
Την καλούσαν όχι μόνο σε θέατρα, αλλά και σε κοσμικές συγκεντρώσεις.
Απέκτησε φήμη χάρη στο γεγονός ότι χόρευε γυμνή μπροστά στο κοινό. Αυτός ο
τρόπος συμβόλιζε για την ίδια την απελευθέρωση από τις συμβάσεις. Να αφήσεις
κάτω τον χιτώνα, να επιστρέψεις σε μια αρχαϊκή, φυσική συνθήκη... Όμως ήταν
ελάχιστοι εκείνοι που ήταν σε θέση να κατανοήσουν αυτή τη σύλληψη. Οι
περισσότεροι πίστευαν ότι βλέπουν απλώς ένα στριπτίζ. Είναι αξιοσημείωτο ότι η
διασημότερη διάδοχός της υπήρξε η θρυλική κατάσκοπος Μάτα Χάρι. Εκείνη έγινε
χορεύτρια υπό την επίδραση των χορευτικών παραστάσεων της Ισιδώρας. Χόρευε,
εννοείται, γυμνή. Την ώρα που δεν ασχολιόταν με την κατασκοπεία, μιμούνταν
χορούς της Μαλαισίας και της Ινδίας. Ωστόσο από μια τωρινή οπτική, επρόκειτο
για ένα καθαρό στριπτίζ.Δεν μπορούμε να πούμε ότι η Ισιδώρα είχε σκοπό να εντυπωσιάσει. Ήταν απλώς πολύ συναισθηματική. Το πνευματικό και το σωματικό στοιχείο ήταν αυστηρά διαιρεμένα στη συνείδηση των θεατών εκείνης της εποχής. Η τέχνη ήταν τέχνη, ο έρωτας ήταν έρωτας. Αλλά στο μυαλό της Ισιδώρας αυτή η διαχωριστική γραμμή δεν υπήρχε. Είναι ενδεικτική η ιστορία των σχέσεών της με τον Στανισλάβσκι. Μεγάλη θαυμάστρια των παραστάσεών του, πήγε μια μέρα, αφού είχε τελειώσει το έργο, στα καμαρίνια και δήλωσε ότι θέλει να χορέψει για τον Κονσταντίν Στανισλάβσκι γυμνή. Ο Στανισλάβσκι αντέδρασε ψυχρά. “Πρέπει να είναι πολύ ενδιαφέρον”, είπε εκείνος. “Θα το δω οπωσδήποτε”. Και συμπλήρωσε: “Μαζί με τη γυναίκα μου την Μαρία!”
Ο Στανισλάβσκι δεν ήταν άνθρωπος των άκρων, του γκρεμού, των απερίσκεπτων αποφάσεων, σαν την ίδια. Η πολιτισμική παράδοση που ο ίδιος έφερε, ήταν αρκετά ισορροπημένη, συγκρατημένη, ανιαρή. Τελικά το περιστατικό που θα μπορούσε να επιφέρει δραματικές διαπροσωπικές εξελίξεις, μια μανιώδη θύελλα συμβάντων, κατέληξε σε ένα ανέκδοτο.
Επανάσταση και Γεσένιν
Η πραγματική τραγωδία περίμενε την Ισιδώρα αργότερα, μετά την επανάσταση,
όταν εκείνη εγκαινίασε στη Μόσχα μια σχολή σύγχρονου χορού και ξεκίνησε να
δίνει παραστάσεις. Σε μία απ' αυτές έλαβε χώρα και η γνωριμία της με τον
Σεργκέι Γεσένιν. Η Ισιδώρα χόρευε την “Διεθνή”. Είναι δύσκολο να φανταστεί
κανείς την αντίδραση των εργατών. Πιθανόν, έμειναν αποσβολωμένοι. Αφού μια
ημίγυμνη, ώριμη γυναίκα χοροπηδούσε πάνω στη σκηνή κουνώντας ένα κόκκινο κασκόλ.
Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό; Όμως εκείνο το βράδυ ήταν παρών στην αίθουσα
ένα πρόσωπο που αντέδρασε με τον δέοντα τρόπο. Ο ποιητής Σεργκέι Γεσένιν
κατάλαβε αμέσως πως πρέπει κάπως να δράσει. Να κάνει κάτι ξεχωριστό,
εκφραστικό. Φώναξε απότομα λέγοντας: “Κάντε όλοι στην άκρη!”,και χόρεψε μπροστά
στην Ισιδώρα ένα άγριο, αδέξιο, αλλά παθιασμένο χορό. Και έπειτα έπεσε στα
γόνατά της. Η Ισιδώρα του χάιδεψε το κεφάλι και είπε: “Άγγελος”. Τον κοίταξε
στα μάτια και είπε: “Διάβολος!” Τέτοια ερωτική εξομολόγηση είχαν αυτοί οι δυο.
Σεργκέι Γεσένιν και Ισιδώρα Ντάνκαν, 1923. Φωτογραφία από την ελεύθερη πηγή.
Άγνωστο το πως επικοινωνούσαν. Αυτή ήξερε ελάχιστα ρωσικά. Τα αγγλικά του ήταν στο ίδιο επίπεδο. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτή δεν καταλάβαινε τα ποιήματά του. Όμως ο Γεσένιν, όπως και η ίδια η Ισιδώρα, δεν ξεχώριζε τη ζωή από την ποίηση. Η ποίηση ήταν η ζωή του, όπως και ο χορός που ήταν η ζωή γι' αυτήν. Μετά τον γάμο, αυτός υιοθέτησε διπλό επώνυμο – Ντάνκαν-Γεσένιν. Στο σπίτι την αποκαλούσε απλοϊκά Ντούνκα, ενώ εκείνη του απευθυνόταν ευγενικά, Σεργκέι Αλεξάντροβιτς. Όλα έβαιναν καλώς. Έδιναν ακόμη και παραστάσεις από κοινού. Εκείνη χόρευε, εκείνος διάβαζε ποίηση.
Έπειτα η Ισιδώρα τον πήγε στην Ευρώπη, στην Αμερική, στον Νέο Κόσμο. Κανείς δεν ήξερε εκεί τον Γεσένιν, και αυτός αισθανόταν άβολα. Άρχισε να πνίγει τη μελαγχολία του στο ποτό. Μοίραζε τα ρούχα της Ισιδώρας στους άπορους, δημιουργούσε σκάνδαλα σε εστιατόρια. Όταν ο Τύπος έγραψε ότι ήρθε η μεγάλη Ισιδώρα μαζί με τον νεαρό της σύζυγο, ο Γεσένιν εξοργίστηκε σε βαθμό που της εκσφενδόνισε μια μπότα. Η Ισιδώρα δεν μπόρεσε να ανεχτεί αυτή την απαράδεκτη πράξη και έφυγε για το Παρίσι. “Άντε, δρόμο, γριά!” είπε ο Γεσένιν. Σε μερικές βδομάδες της έστειλε τηλεγράφημα: “Αγαπάω άλλη, παντρεμένος, ευτυχισμένος”. Βέβαια, δεν ήταν ευτυχισμένος. Ήταν ένα ψέμα. Είχε προβλήματα στην προσωπική του ζωή. Ο Γεσένιν έπινε όλο και περισσότερο, μιλούσε με τον Μαύρο Άνθρωπο, τον διάολο που ζούσε μες στη φαντασία του, και σιγά-σιγά τρελαινόταν.
Λίγο καιρό μετά από τον χωρισμό τους, ο Γεσένιν αυτοκτόνησε. Ο βίος που διήγε δεν μπορούσε να έχει άλλη κατάληξη. Μόνο σε τραγωδία. Ήταν φανερό στους πάντες. Η Ισιδώρα έζησε άλλα δύο χρόνια. Χόρεψε τον τελευταίο της χορό στη Νίκαια. Επιβιβάστηκε σ' ένα αυτοκίνητο, έχοντας τυλίξει το περίφημο κόκκινο κασκόλ της γύρο από τον λαιμό. Εκείνο το κασκόλ με το οποίο χόρευε μπροστά στον Γεσένιν. Είπε στον κόσμο που την αποχαιρετούσε: “Αντίο, φίλοι μου, αναχωρώ προς τη δόξα!” Το αυτοκίνητο ξεκίνησε, το κασκόλ μπλέχτηκε στις ακτίνες του τροχού και την έπνιξε. Αν πιστέψουμε τη δήλωση της Ισιδώρας πως είχε αρχίσει να χορεύει ήδη στην κοιλιά της μητέρας της, αυτό σημαίνει ότι ολόκληρη η ζωή της ήταν ένας χορός. Από την αρχή ως το τέλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου