Μεταξύ φιλίας και εχθρότητας: Έλληνες και Κέλτες στην Αρχαιότητα
”Αν διαβάσετε σε βάθος τον βίο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θα διαπιστώσετε ότι εμφανίζεται κάποιος δρυΐδης, δηλαδή κάποιος κέλτης σοφός σε σημαντικές στιγμές. Εμφανίζεται και τη στιγμή του θανάτου του. Γι’ αυτό, νομίζω, μας είναι άγνωστος ο τόπος ταφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου”.
Της Στελίνας Μαργαριτίδου
Τα λόγια του σέρβου συγγραφέα, μεταφραστή και εκδότη Βλάντισλαβ Μπάγιατς, νικητή του βραβείου Balkanika 2008, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου του “Ο Μέγας Αλέξανδρος στη γη των Κελτών” στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι το έναυσμα για να ανακαλύψει κανείς τα ίχνη των Κελτών στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Μακεδονία. Σύμφωνα με την έρευνα του συγγραφέα, ο Μέγας Αλέξανδρος δεν κινήθηκε προς Βορρά, διότι “ενώ ήταν λαμπρός ηγέτης, φοβόταν τους Κέλτες που είχαν ίδια σχέδια με αυτόν: να κινηθούν προς την Περσία. Ως σώφρων πολιτικός, πήγε στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το Βελιγράδι και συμμάχησε με τους Κέλτες, προτείνοντάς τους να πάψουν να είναι νομάδες και να εγκατασταθούν εκεί νόμιμα”.
Φαίνεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος σεβόταν τους Κέλτες. Γιατί ο Αρριανός αλλά και ο Στράβωνας περιγράφουν αναλυτικά τη σκηνή με τον Μέγα Αλέξανδρο να δέχεται κέλτικη πρεσβεία στις όχθες του Δούναβη. Στην ερώτησή του τι φοβούνται περισσότερο οι Κέλτες, ακούει την απάντηση: “Μην τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι”. Και όπως σημειώνει στο βιβλίο του “Το τελευταίο Θαύμα” ο συγγραφέας Θεόφιλος Ελευθεριάδης, “εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι τα παραπάνω λόγια ήταν μέρος ενός όρκου των Κελτών: ‘Θα μείνουμε πιστοί, εκτός εάν ο ουρανός πέσει και μας πλακώσει ή η Γη ανοίξει και μας καταπιεί ή η θάλασσα σηκωθεί και μας σκεπάσει’”.
Ιστορικοί κάνουν την υπόθεση ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε έρθει σε συμφωνία με την κελτική πρεσβεία, ώστε οι Κέλτες να χτυπάνε τους επικίνδυνους για τη Μακεδονία Ιλλυριούς όσο αυτός θα ήταν απασχολημένος στην Ανατολή και ότι οι αρχαίοι συγγραφείς παρερμήνευσαν το νόημα των παραπάνω λόγων, μιας και δεν γνώριζαν τον γαλατικό τρόπο σκέψης και έκφρασης.
Φαίνεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος σεβόταν τους Κέλτες. Γιατί ο Αρριανός αλλά και ο Στράβωνας περιγράφουν αναλυτικά τη σκηνή με τον Μέγα Αλέξανδρο να δέχεται κέλτικη πρεσβεία στις όχθες του Δούναβη. Στην ερώτησή του τι φοβούνται περισσότερο οι Κέλτες, ακούει την απάντηση: “Μην τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι”. Και όπως σημειώνει στο βιβλίο του “Το τελευταίο Θαύμα” ο συγγραφέας Θεόφιλος Ελευθεριάδης, “εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι τα παραπάνω λόγια ήταν μέρος ενός όρκου των Κελτών: ‘Θα μείνουμε πιστοί, εκτός εάν ο ουρανός πέσει και μας πλακώσει ή η Γη ανοίξει και μας καταπιεί ή η θάλασσα σηκωθεί και μας σκεπάσει’”.
Ιστορικοί κάνουν την υπόθεση ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε έρθει σε συμφωνία με την κελτική πρεσβεία, ώστε οι Κέλτες να χτυπάνε τους επικίνδυνους για τη Μακεδονία Ιλλυριούς όσο αυτός θα ήταν απασχολημένος στην Ανατολή και ότι οι αρχαίοι συγγραφείς παρερμήνευσαν το νόημα των παραπάνω λόγων, μιας και δεν γνώριζαν τον γαλατικό τρόπο σκέψης και έκφρασης.
Κέλτες και Πυθέας
Την πρώτη φορά που αρχαίοι Έλληνες μίλησαν για τους “Κελτούς” ήταν τον 6ο αι.π.Χ. Από αυτή τη συνάντηση αναδεικνύεται η προσωπικότητα του Πυθέα, του πρώτου θαλασσοπόρου της ιστορίας, όπως αναφέρει στο βιβλίο του “Το συναρπαστικό ταξίδι του Πυθέα του Έλληνα”, με υπότιτλο “Ο άνθρωπος που ανακάλυψε τη Βρετανία”, ο άγγλος ιστορικός Μπάρι Κάνλιφ.
Ο συγγραφέας χαρτογραφεί το μυθικό ταξίδι του Πυθέα. Ξεκίνησε τον 4ο αιώνα από τη Μασσαλία για τον ευρωπαϊκό Βορρά. Τράβηξε προς τον Βορρά, για να βρει τόπους βαρβαρικούς, όπου οι άνθρωποι “δεν μιλούσαν ελληνικά αλλά συνεννοούνταν με θορύβους που έμοιαζαν με κραυγές ζώων”. Όπως αποδεικνύει η πιο πρόσφατη μελέτη ιστορικών και γεωγράφων, όπως ο Στράβωνας και ο Πολύβιος, υπήρξε πραγματικά ο πρώτος άνθρωπος τουτότε γνωστού κόσμου που έφθασε στη Βρετανία, στις χώρες των Κελτών και των Γαλατών, τρεις αιώνες πριν από τις λεγεώνες του ρωμαίου αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα. Τη σχέση πιστοποιεί μια χάλκινη πλάκα στο παλιό λιμάνι της Μασσαλίας, η οποία έχει χαραγμένες τις λέξεις: “Εδώ γύρω στο 600 π.Χ. έλληνες ναυτικοί αποβιβάστηκαν προερχόμενοι από τη Φώκαια, ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας. Ίδρυσαν τη Μασσαλία από την οποία μεταλαμπαδεύτηκε στη Δύση ο πολιτισμός”.
Την πρώτη φορά που αρχαίοι Έλληνες μίλησαν για τους “Κελτούς” ήταν τον 6ο αι.π.Χ. Από αυτή τη συνάντηση αναδεικνύεται η προσωπικότητα του Πυθέα, του πρώτου θαλασσοπόρου της ιστορίας, όπως αναφέρει στο βιβλίο του “Το συναρπαστικό ταξίδι του Πυθέα του Έλληνα”, με υπότιτλο “Ο άνθρωπος που ανακάλυψε τη Βρετανία”, ο άγγλος ιστορικός Μπάρι Κάνλιφ.
Ο συγγραφέας χαρτογραφεί το μυθικό ταξίδι του Πυθέα. Ξεκίνησε τον 4ο αιώνα από τη Μασσαλία για τον ευρωπαϊκό Βορρά. Τράβηξε προς τον Βορρά, για να βρει τόπους βαρβαρικούς, όπου οι άνθρωποι “δεν μιλούσαν ελληνικά αλλά συνεννοούνταν με θορύβους που έμοιαζαν με κραυγές ζώων”. Όπως αποδεικνύει η πιο πρόσφατη μελέτη ιστορικών και γεωγράφων, όπως ο Στράβωνας και ο Πολύβιος, υπήρξε πραγματικά ο πρώτος άνθρωπος τουτότε γνωστού κόσμου που έφθασε στη Βρετανία, στις χώρες των Κελτών και των Γαλατών, τρεις αιώνες πριν από τις λεγεώνες του ρωμαίου αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα. Τη σχέση πιστοποιεί μια χάλκινη πλάκα στο παλιό λιμάνι της Μασσαλίας, η οποία έχει χαραγμένες τις λέξεις: “Εδώ γύρω στο 600 π.Χ. έλληνες ναυτικοί αποβιβάστηκαν προερχόμενοι από τη Φώκαια, ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας. Ίδρυσαν τη Μασσαλία από την οποία μεταλαμπαδεύτηκε στη Δύση ο πολιτισμός”.
Η εισβολή των Γαλατών
Με τον Πύρρο στην Ιταλία και τον Πτολεμαίο Κεραυνό στον μακεδονικό θρόνο, η Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο των Κελτών, οι οποίοι ήταν στη βόρεια βαλκανική, στα εδάφη της σημερινής Κροατίας. Οι Γαλάτες (οι Κέλτες της Γαλατίας) χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και βάδιζαν εναντίον του ελληνικού χώρου. Ο Κερέθριος είχε αναλάβει την επίθεση εναντίον των Θρακών, ο Βρέννιος και ο Ακκινοχώριος εναντίον της Παιονίας και ο Βέλγιος επιτέθηκε στους Μακεδόνες και τους Ιλλυριούς για να αντιμετωπίσει τον Πτολεμαίο Κεραυνό. Ο Κεραυνός λέγεται ότι αρνήθηκε τη συνθηκολόγηση που του πρόσφεραν οι Κέλτες του Βελγίου λέγοντάς: “Η Μακεδονία θα ήταν χαμένη αν ο λαός που υπέταξε ολόκληρη την Ανατολή χρειαζόταν υποστήριξη από τους Δαρδάνους για να προστατεύσει τον τόπο του”. Απαιτούσαν ιδιαίτερη βαριά φορολογία στους Μακεδόνες, για να αφήσουν τον Πτολεμαίο να κυβερνά. Ο Πτολεμαίος απάντησε: “Η πρόταση αυτή δείχνει απλώς τον φόβο που έχουν για τα μακεδονικά όπλα. Ειρήνη θα κάνουμε μόνο εάν πετάξετε στη γη τα όπλα σας και μου παραδώσετε τους αρχηγούς σας ως ομήρους”.
Ο Κεραυνός έκανε το λάθος να μη βοηθήσει τις θρακικές φυλές, ελπίζοντας πως οι βάρβαροι εισβολείς θα τις αποδυνάμωναν, προς δικό του όφελος. Τελικά, οι Θρακιώτες αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν στις μάχες στο πλευρό των Γαλατών. Την άνοιξη του 279 π.Χ. ο αρχηγός τους Βέλγιος εισέβαλε στη Μακεδονία.
Ο Κεραυνός συγκέντρωσε τις δυνάμεις του και προέλασε βόρεια όπου έγινε μία από τις σφοδρότερες μάχες. Κάποια στιγμή τραυματίστηκε, ο ελέφαντάς του αφήνιασε και τον πέταξε κάτω. Οι Γαλάτες τον συνέλαβαν, τον αποκεφάλισαν και κάρφωσαν το κεφάλι του σε ένα παλούκι περιφέροντάς το στο πεδίο της μάχης. Ήταν η χαριστική βολή για τους Μακεδόνες, με αποτέλεσμα να σπάσουν οι γραμμές τους και οι στρατιώτες να υποχωρήσουν άτακτα.
Με τον Πύρρο στην Ιταλία και τον Πτολεμαίο Κεραυνό στον μακεδονικό θρόνο, η Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο των Κελτών, οι οποίοι ήταν στη βόρεια βαλκανική, στα εδάφη της σημερινής Κροατίας. Οι Γαλάτες (οι Κέλτες της Γαλατίας) χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και βάδιζαν εναντίον του ελληνικού χώρου. Ο Κερέθριος είχε αναλάβει την επίθεση εναντίον των Θρακών, ο Βρέννιος και ο Ακκινοχώριος εναντίον της Παιονίας και ο Βέλγιος επιτέθηκε στους Μακεδόνες και τους Ιλλυριούς για να αντιμετωπίσει τον Πτολεμαίο Κεραυνό. Ο Κεραυνός λέγεται ότι αρνήθηκε τη συνθηκολόγηση που του πρόσφεραν οι Κέλτες του Βελγίου λέγοντάς: “Η Μακεδονία θα ήταν χαμένη αν ο λαός που υπέταξε ολόκληρη την Ανατολή χρειαζόταν υποστήριξη από τους Δαρδάνους για να προστατεύσει τον τόπο του”. Απαιτούσαν ιδιαίτερη βαριά φορολογία στους Μακεδόνες, για να αφήσουν τον Πτολεμαίο να κυβερνά. Ο Πτολεμαίος απάντησε: “Η πρόταση αυτή δείχνει απλώς τον φόβο που έχουν για τα μακεδονικά όπλα. Ειρήνη θα κάνουμε μόνο εάν πετάξετε στη γη τα όπλα σας και μου παραδώσετε τους αρχηγούς σας ως ομήρους”.
Ο Κεραυνός έκανε το λάθος να μη βοηθήσει τις θρακικές φυλές, ελπίζοντας πως οι βάρβαροι εισβολείς θα τις αποδυνάμωναν, προς δικό του όφελος. Τελικά, οι Θρακιώτες αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν στις μάχες στο πλευρό των Γαλατών. Την άνοιξη του 279 π.Χ. ο αρχηγός τους Βέλγιος εισέβαλε στη Μακεδονία.
Ο Κεραυνός συγκέντρωσε τις δυνάμεις του και προέλασε βόρεια όπου έγινε μία από τις σφοδρότερες μάχες. Κάποια στιγμή τραυματίστηκε, ο ελέφαντάς του αφήνιασε και τον πέταξε κάτω. Οι Γαλάτες τον συνέλαβαν, τον αποκεφάλισαν και κάρφωσαν το κεφάλι του σε ένα παλούκι περιφέροντάς το στο πεδίο της μάχης. Ήταν η χαριστική βολή για τους Μακεδόνες, με αποτέλεσμα να σπάσουν οι γραμμές τους και οι στρατιώτες να υποχωρήσουν άτακτα.
Τα χειρότερα εγκλήματα
Το πέρασμα των Γαλατών από την Ελλάδα καταγράφηκε ως ένα από τα αιματηρότερα γεγονότα της αρχαιότητας. Η πολυάριθμη στρατιά μετά την εισβολή στη Μακεδονία προχώρησε στη Θεσσαλία λεηλατώντας και καταστρέφοντας. Προσπαθώντας να ανακόψουν την πορεία του ορμητικού αυτού ανθρώπινου χειμάρρου, οι ελεύθερες πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας (Αιτωλία, Βοιωτία, Λοκρίδα, Φωκίδα, Μέγαρα και Αθήνα) αναθέτουν την αρχηγία του ελληνικού στρατού στον Αθηναίο στρατηγό Κάλλιπο τον Μοιροκλέους. Οι Γαλάτες, έχοντας στόχο το Μαντείο των Δελφών και τους θησαυρούς του, επιτέθηκαν στους 30.000 Έλληνες που πήραν θέση στις Θερμοπύλες. Παρά την αριθμητική τους υπεροχή, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο αρχηγός τους όμως διέταξε την εισβολή 40.000 στρατιωτών στην αφύλακτη Αιτωλία, με αποτέλεσμα να γίνουν τα χειρότερα εγκλήματα που έχουν καταγραφεί στην αρχαιότητα. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, “έσφαξαν γέροντες και νήπια από τα οποία έπιναν το αίμα τους και έτρωγαν τις σάρκες τους. Ξευτέλισαν γυναίκες βιάζοντάς τες μέχρι θανάτου. Επιστρέφοντας και πάλι στις Θερμοπύλες, έφτασαν στα Κοκκάλια και βρέθηκαν αντιμέτωποι με 8.000 εξαγριωμένους Αιτωλείς που ζητούσαν εκδίκηση για όσα έγιναν. Λέγεται μάλιστα ότι ανάμεσα στους πολεμιστές ήταν και γυναίκες. Η μάχη συνεχίστηκε για τρεις μέρες. Και ο τόπος γέμισε σύμφωνα κόκαλα. Από τότε ονομάστηκε Κοκκάλια”. Οι Αιτωλοί, για να θυμούνται το σθένος με το οποίο πολέμησαν οι γυναίκες, ανήγειραν μνημείο γυναικείας μορφής, η οποία κάθεται πάνω σε γαλατικές ασπίδες
Το πέρασμα των Γαλατών από την Ελλάδα καταγράφηκε ως ένα από τα αιματηρότερα γεγονότα της αρχαιότητας. Η πολυάριθμη στρατιά μετά την εισβολή στη Μακεδονία προχώρησε στη Θεσσαλία λεηλατώντας και καταστρέφοντας. Προσπαθώντας να ανακόψουν την πορεία του ορμητικού αυτού ανθρώπινου χειμάρρου, οι ελεύθερες πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας (Αιτωλία, Βοιωτία, Λοκρίδα, Φωκίδα, Μέγαρα και Αθήνα) αναθέτουν την αρχηγία του ελληνικού στρατού στον Αθηναίο στρατηγό Κάλλιπο τον Μοιροκλέους. Οι Γαλάτες, έχοντας στόχο το Μαντείο των Δελφών και τους θησαυρούς του, επιτέθηκαν στους 30.000 Έλληνες που πήραν θέση στις Θερμοπύλες. Παρά την αριθμητική τους υπεροχή, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο αρχηγός τους όμως διέταξε την εισβολή 40.000 στρατιωτών στην αφύλακτη Αιτωλία, με αποτέλεσμα να γίνουν τα χειρότερα εγκλήματα που έχουν καταγραφεί στην αρχαιότητα. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, “έσφαξαν γέροντες και νήπια από τα οποία έπιναν το αίμα τους και έτρωγαν τις σάρκες τους. Ξευτέλισαν γυναίκες βιάζοντάς τες μέχρι θανάτου. Επιστρέφοντας και πάλι στις Θερμοπύλες, έφτασαν στα Κοκκάλια και βρέθηκαν αντιμέτωποι με 8.000 εξαγριωμένους Αιτωλείς που ζητούσαν εκδίκηση για όσα έγιναν. Λέγεται μάλιστα ότι ανάμεσα στους πολεμιστές ήταν και γυναίκες. Η μάχη συνεχίστηκε για τρεις μέρες. Και ο τόπος γέμισε σύμφωνα κόκαλα. Από τότε ονομάστηκε Κοκκάλια”. Οι Αιτωλοί, για να θυμούνται το σθένος με το οποίο πολέμησαν οι γυναίκες, ανήγειραν μνημείο γυναικείας μορφής, η οποία κάθεται πάνω σε γαλατικές ασπίδες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου