ΤΟ ΑΛΛΟ MUNDIAL

Γεώργιος Ε. Δουδούμης*

Το Mundial 2014 διανύουμε αυτές τις μέρες και τα περιεχόμενα των δελτίων ειδήσεων μπαίνουν σφήνες στους μεταδιδόμενους τηλεοπτικά σε όλον τον πλανήτη ποδοσφαιρικούς αγώνες. Ποίο είναι όμως το μη ποδοσφαιρικό Mundial 2014; Ο κόσμος μας δεν ήταν ποτέ άλλοτε σε θέση να αντικρίσει την αποτυχημένη πορεία του τόσο καθαρά όσο στις μέρες μας. Η αποτυχία είναι όντως παγκόσμια και από αυτή την άποψη ο όρος mundial μας εκφράζει, διότι πρόκειται περί παγκοσμιοποιημένης αποτυχίας, η οποία έχει ως βάση το ασύδοτο οικονομικό σύστημα, που έχει βάρβαρα επικρατήσει και διαχέεται σαν μολυσματική επιδημία από άκρο σε άκρο του πλανήτη μας.

Ποτέ άλλοτε ο μέσος κάτοικος του πλανήτη μας δεν είχε όπως σήμερα την τεχνολογική υποστήριξη, που του προσφέρει τη δυνατότητα να παρακολουθεί live σε οθόνες την αύξηση του πληθυσμού της γης, φυσικές καταστροφές,  ναυάγια καραβιών γεμάτων μετανάστες, εκρήξεις βομβών, ακόμη και αποκεφαλισμούς ανθρώπων. Τα αποκαλούμενα λόγω της οικονομικοτεχνολογικής τους υπεροχής ανεπτυγμένα κράτη είναι οι ένοχοι για τα σημερινά αδιέξοδα, στα οποία έχουν οδηγήσει δισεκατομμύρια κατοίκων του πλανήτη γη.

Τα διεθνή δίκτυα σε παγκόσμιο επίπεδο, που έχουν θεσμοθετηθεί από τους «πρωτεργάτες» της σημερινής έννομης αταξίας δημιουργήθηκαν από ανθρώπους που επιθυμούσαν να επιβληθούν σε άλλους ανθρώπους με σκοπό το οικονομικό όφελος και μάλιστα σε βαθμό ληστρικό. Μανδύες βρέθηκαν πολλοί, συνεπώς πολλά είναι και τα θεσμοθετημένα διεθνώς ουσιαστικά «κέντρα διαχείρισης» του πλανήτη. Στις μέρες μας  ξεχωρίζουν ιδιαίτερα η Ευρ. Ένωση, το ΔΝΤ, το G20, το G8, αλλά και πολλοί άλλοι «αθόρυβοι» διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί, που ελέγχουν τις πρώτες ύλες, ρυθμίζουν το παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων και υπηρεσιών, σχεδιάζουν τις μεταναστευτικές ροές, επεμβαίνουν καθοριστικά στη διατροφή του παγκόσμιου πληθυσμού και όχι σπάνια αποφασίζουν πως και που θα πεθάνουν κάποια εκατομμύρια κατοίκων προκειμένου κάπου αλλού να ζήσουν σε πιο ανεβασμένο επίπεδο ευημερίας κάποιες λιγοστές χιλιάδες άλλων κατοίκων, απασχολούμενοι στη βιομηχανία παραγωγής θανάτου. Το τελικό αποτέλεσμα αποδεικνύει  και την αποτυχία του καπιταλιστικού συστήματος ή σεμνότερα της «ελεύθερης οικονομίας»: όλο και ταχύτερα οι πολλοί φτωχοί αυξάνονται και γίνονται φτωχότεροι και οι λίγοι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι.

Το στημένο «σύστημα» της ανεπτυγμένης Δύσης δεν εξυπηρετεί τα δισεκατομμύρια κατοίκων του πλανήτη, αλλά εξυπηρετείται από αυτά. Δεν είναι τυχαίο ότι αυξάνονται οι ροές των πεινασμένων από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη, ούτε είναι τυχαίο ότι οι κάτοικοι των περιφερειών των μεγάλων ομόκεντρων κύκλων της Ευρώπης (Ρουμανία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) αναζητούν καλύτερη τύχη στο κέντρο των κύκλων με συνέπεια ο αριθμός των μεταναστών που έφθασαν στη Γερμανία το 2013 να αποτελεί, σύμφωνα με τα επίσημα γερμανικά στοιχεία, ρεκόρ εικοσαετίας. Ούτε είναι τυχαίο, ότι οι διενέξεις και συγκρούσεις που ταλαιπωρούν επί δεκαετίες τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία έχουν να κάνουν με τα οικονομικά συμφέροντα των ίδιων «οικονομικών διαχειριστών» των περιοχών αυτών. Αν δεν υπήρχαν αγωγοί φυσικού αερίου να διασχίζουν την Ουκρανία δεν θα υπήρχε η αιματηρή κρίση στη χώρα αυτή, αν δεν υπήρχε πετρέλαιο στο Ιράκ, το Ιράκ δεν θα ήταν σήμερα de facto καταργημένο ως ενιαία κρατική οντότητα και αν δεν υπήρχε η οικονομική απληστία αυτών που μπορούν να θεσμοθετούν στην Ευρώπη του 2014 με τους μη εκλεγμένους «ηγέτες» της, η ευρωπαϊκή κοινωνία θα ζούσε πολύ ευτυχέστερη, με τα μέλη της να μην αποτελούν πρωτίστως αριθμούς σε λίστες ανεργίας.

Η εικόνα του μη ποδοσφαιρικού Mundial 2014 δείχνει καθαρά την ταχύτητα με την οποία ο πλανήτης οδηγείται σε νέα μαζική καταστροφή εξ αιτίας των ασυγκράτητων αυτοκαταστροφικών ενεργειών, που συμβαίνουν ως συνέπειες μικρόψυχων σκεπτικών. Αν λάβουμε υπόψη τις προβλεπόμενες απώλειες που προβλέπεται να δημιουργήσει η κατάργηση της προνομιούχου θέσης του δολλαρίου στο παγκόσμιο νομισματικό σκηνικό σε συνδυασμό με τον διευρυνόμενο ζωτικό χώρο που έχει ανάγκη η Κίνα προκειμένου να αποφύγει επικίνδυνους αποσταθεροποιητικούς εσωτερικούς κλυδωνισμούς, αλλά και τις ευρύτερες ανατροπές στον οικονομικό στίβο που δημιουργούν οι παγκόσμιες δημογραφικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις δυνατότητες αναδυόμενων νέων οικονομικών παικτών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, δεν υπάρχουν περιθώρια για αμφιβολίες, ότι πολύ σύντομα οι ποικίλες διεκδικήσεις θα εκφραστούν όχι απλά επιθετικά, αλλά βίαια και αχαλίνωτα κυρίως εκεί που υπάρχει πλούτος ενεργειακών πρώτων υλών.

Το καμπανάκι έχει κτυπήσει ακόμη και για την μακιγιαρισμένη Ευρώπη. Ήδη με προγραμματισμένα δημοψηφίσματα απειλούνται οι εδαφικές ακεραιότητες της Ισπανίας και του Ην. Βασιλείου, δυο από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες. Τουλάχιστον σε ότι αφορά την Ισπανία οι βαθιές ρωγμές στην κρατική δομή οφείλονται στην οικονομική κρίση. Τριγμοί ακούγονται εκ νέου και στην Ιταλία δεδομένου ότι και εκεί η οικονομική κρίση προκαλεί αντιδράσεις στον πλούσιο Βορρά λόγω αυξημένου οικονομικού φορτίου, ενώ στη Γαλλία τα αποτελέσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών έδειξαν ότι οι Γάλλοι επιθυμούν η Γαλλία να ανήκει στους Γάλλους. Αβέβαιο είναι και το μέλλον της συνοχής της Ουκρανίας στην άλλη άκρη της Ευρώπης, λόγω επίσης οικονομικών παραγόντων που ανέδειξαν την έλλειψη ισχυρών εσωτερικών δεσμών στο πλαίσιο του ουκρανικού κράτους. Τα κοντινά ερείπια της τέως Γιουγκοσλαβίας δεν είναι προφανώς αρκετά για να δώσουν κάποιο δίδαγμα, ούτε και το υπόλοιπο βαλκανικό τοπίο που παραμένει μόνιμα θλιβερό.

Από την άλλη μεριά οργανώνονται, κυρίως σε οικονομική βάση, συσπειρώσεις και στρατηγικές συμμαχίες που όχι απλά ενισχύουν σημαντικούς διεθνείς παίκτες, αλλά συγκροτούν ουσιαστικά νέες μεγάλες οικονομικές και διπλωματικές δυνάμεις στην παγκόσμια σκακιέρα. Ξεχωρίζει η μεθοδευόμενη Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ευρ. Ένωσης, η οποία προβλέπεται να καλύψει το 50% της παγκόσμιας παραγωγής, το 30% του παγκόσμιου εμπορίου και το 20% των παγκόσμιων επενδύσεων. Αξιοσημείωτες είναι και οι λεπτές κινήσεις της Ρωσσίας, η οποία παράλληλα με την εδαφική της διεύρυνση με την Κριμαία μερίμνησε για την ίδρυση Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, με συμμετοχή της  Ρωσσίας, της Λευκορωσσίας και του Καζαχστάν, ενώ υπάρχουν στην αναμονή υποψήφια μέλη από τις τέως σοβιετικές δημοκρατίες. Η εν λόγω Ένωση πρόκειται να τεθεί σε ισχύ την 1^η Ιανουαρίου 2015 και πρόσθετα στα όποια συλλογικά πλεονεκτήματα θα προσφέρει αυτή, ουσιαστικά ως μια τελωνειακή ένωση, θα ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του ρωσσικού νομίσματος αποδυναμώνοντας το δολλάριο. Στον ίδιο βηματισμό φαίνεται να ακολουθεί και η Κίνα, την οποία επίσης έχει προσεγγίσει η Ρωσσία με προίκα το φυσικό αέριο. Η υπογραφείσα τον Μάιο 2014 συμφωνία παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσσία στην Κίνα για τα επόμενα 30 χρόνια, αξίας 400 δισ. $, χαρακτηρίστηκε συμφωνία του αιώνα και καθιστά ουσιαστικά στρατηγικούς εταίρους τις δύο χώρες. Υπογραμμίζεται, ότι σύμφωνα με στοιχεία της Enerdata η Κίνα κατανάλωσε το 2013 το 28% της ενέργειας που καταναλώθηκε από το σύνολο των χωρών G20, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το 2000 ήταν 14%. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τις ΗΠΑ ήταν 20% και 28% και για την Ευρ. Ένωση 15% και 21%. Η Κίνα είναι ήδη από το 2012 η πρώτη δύναμη στον κόσμο όσον αφορά το παγκόσμιο εμπόριο έχοντας εκτοπίσει τις ΗΠΑ που είχαν την πρώτη θέση σχεδόν από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και το νόμισμα της Κίνας βρίσκεται επίσης σε ανάλογη φάση αναβάθμισης με αντίστοιχη προοπτική ισχυρής αποδυνάμωσης του δολλαρίου. Πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι όταν το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα κινδυνεύει από οικονομίες του μεγέθους της Κύπρου και της Ελλάδος, λόγω ακριβώς των κατασκευαστικών του διασυνδέσεων, είναι κατανοητό ότι το σημερινό νομισματικό οικοδόμημα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ευάλωτο. Υπενθυμίζεται, ότι παρά την οικονομική ισχύ τους, οι πιο χρεωμένες χώρες του κόσμου είναι κατά σειρά οι ΗΠΑ (περίπου 16 τρισ. $), το Ην. Βασίλειο (περ. 9,3 τρισ. $), η Γερμανία (περ. 5,5 τρισ. $), η Γαλλία (περ. 5,3 τρισ. $) και η Ιαπωνία (περ. 2,8 τρισ. $).

Σε θέση μάχης, λοιπόν, οι αντίπαλοι ενισχύονται όπως μπορούν διότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, κυρίως για τις χώρες της Δύσης δεδομένου ότι από χρόνο σε χρόνο το κομμάτι της πίτας τους γίνεται όλο και πιο μικρό. Το ποδοσφαιρικό Mundial 2018 έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στη Ρωσσία. Όσοι ζουν τότε θα έχουν τη δυνατότητα να κρίνουν τα πεπραγμένα και να διαπιστώσουν με νέα ματιά, ότι μάλλον στραβά αρμενίζει ο κόσμος.

*Οικονομολόγος – Συγγραφέας 

gdoudoumis@yahoo.com