 |
Μέχρι το 1942 ο Χίτλερ φαινόταν να κυριαρχεί στην Ευρώπη. Ωστόσο, η οργανωμένη συμμαχική αντεπίθεση κατά του Aξονα, μετά το 1942, οδήγησε στη βαθμιαία υποχώρηση των ναζιστικών δυνάμεων σε όλα τα μέτωπα.
Η κατίσχυση των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ και οι επιτυχίες των δυτικών συμμάχων στο μέτωπο της Ιταλίας ώθησαν σε συνεννοήσεις και σε κινήσεις στρατιωτικού συντονισμού που ξεκίνησαν με την περίφημη συνάντηση της Τεχεράνης το Νοέμβριο του 1943.
Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από εκείνη τη συνάντηση στην οποία οι τρεις βασικοί σύμμαχοι, Ρούζβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν συζήτησαν για το νέο κόσμο που θα διαμορφωθεί μεταπολεμικά.
Οι διαβουλεύσεις των «τριών» στην Τεχεράνη και στη συνέχεια αυτές της Γιάλτα και του Πότσδαμ καρποφόρησαν. Από την πρώτη στιγμή και μετά τη διάσκεψη της Τεχεράνης υλοποιήθηκε ένα κοινό σχέδιο αντεπίθεσης που υλοποιήθηκε σε μία γιγαντιαία στρατιωτική επιχείρηση, την απόβαση στη Νορμανδία, που ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου του 1944 από τις γαλλικές ακτές με κατεύθυνση την ευρωπαϊκή ενδοχώρα.
Η ταυτόχρονη προέλαση του Κόκκινου Στρατού από τα ανατολικά κατέστησε ασφυκτική την πίεση προς τη Γερμανία, που συνέχιζε μόνη της πια στην Ευρώπη τον πολυμέτωπο αγώνα.
Η κήρυξη του πολέμου από τις χώρες του Άξονα δημιούργησε για τις συμμαχικές δυνάμεις ένα σύνολο από προβλήματα, που αφορούσαν όχι μόνο τη διεξαγωγή του πολέμου, αλλά και τον καθορισμό μιας κοινής πολιτικής κατά τη διάρκειά του και μετά απ’ αυτόν.
Για να λυθούν όλα αυτά τα προβλήματα οι ηγέτες των συμμαχικών χωρών αναγκάστηκαν να πραγματοποιήσουν μια σειρά από συναντήσεις, στις οποίες πήραν πολλές σημαντικές αποφάσεις.
Ορισμένες από τις συμφωνίες και τις αποφάσεις των Συμμάχων επέδρασαν στη διαμόρφωση της μεταπολεμικής διεθνούς πολιτικής, ή και επιδρούν ακόμα.
Η πρώτη Διάσκεψη της Αρκάντια έγινε πολύ νωρίς. Έγινε στην Αμερική μεταξύ του Τσόρτσιλ και του Ρούζβελτ από τις 22- 12- 1941 ως τις 14- 1 – 1942, δηλαδή λίγο μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Ήταν μια ευκαιρία που ζητούσε από καιρό ο έμπειρος Άγγλος πολιτικός για να δεσμεύσει τις ΗΠΑ με συμφωνίες.
Ο Ρούζβελτ με τη σειρά του δε δυσκολεύτηκε να συμφωνήσει στο σχέδιο που του παρουσίασε. Υπογράφτηκαν αρκετές οικονομικές συμφωνίες, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος φάνηκε επιφυλακτικός στην πρόταση του Τσόρτσιλ να γίνει η τελική επίθεση στην Ιταλία και στα Βαλκάνια, επειδή δεν ήθελε να δεσμευτεί με την αγγλική πολιτική στο τμήμα αυτό της υδρογείου. Δέχτηκε επίσης να στείλει συμβολικά δύο αμερικανικές μεραρχίες στη Βόρεια Ιρλανδία. Ο Στάλιν προσκλήθηκε στη συνάντηση αυτή, αλλά αρνήθηκε να συμμετάσχει.
Δύο χρόνια αργότερα έγινε η Διάσκεψη της Άνφα,κοντά στην Καζαμπλάνκα .Ήταν μετά την αμερικανική απόβαση στη βόρεια Αφρική. Και πάλι προσκλήθηκε ο Στάλιν, αλλά αρνήθηκε. Στη διάσκεψη αυτή ο Τσόρτσιλ και ο Ρούζβελτ αποφάσισαν την απόβαση στη Σικελία, έφεραν σε συνεννοήσεις τους Ντε Γκωλ και Ζιρό και αποφάσισαν ότι οι δυνάμεις του Άξονα θα μπορούσαν να παραδοθούν μόνον άνευ όρων. Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε από ορισμένους ιστορικούς ότι ήταν ατυχής γιατί εμπόδιζε κάθε δυνατότητα υποχώρησης της Γερμανίας.
Τέσσερις μήνες αργότερα έγινε η Διάσκεψη του Τριντέντ.Ήταν και πάλι μεταξύ των δύο πολιτικών, στην Ουάσιγκτον μεταξύ 11 και 25 Μαΐου 1943. Αιτία ήταν ο φόβος του Τσόρτσιλ ότι τα αμερικάνικα συμφέροντα στον Ειρηνικό θα τοποθετούσαν την Ευρώπη σε δεύτερη μοίρα.
Επίσης ήθελε να αποφύγει ή τουλάχιστο να καθυστερήσει την προτεραιότητα της απόβασης στη Γαλλία, γιατί τον ενδιέφεραν κυρίως τα Βαλκάνια. Πέτυχε στο πρώτο, αλλά απέτυχε στο δεύτερο. Η απόβαση στην Ευρώπη θα γινόταν στη Γαλλία. (Στο Κεμπέκ έγινε η συνάντηση μεταξύ των ίδιων, τον Αύγουστο του 1943, και επικύρωσε τις αποφάσεις της προηγούμενης διάσκεψης )
Τον Οκτώβριο του 1943 ήταν αυτή τη φορά σειρά της Ρωσίας να παίξει ρόλο. Στη Μόσχα έγινε η συναντηση και είχε σκοπό να προετοιμάσει τη συνάντηση των μεγάλων ηγετών η οποία θα γινόταν στην Τεχεράνη. Σ’ αυτήν πήραν μέρος οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ, της Αγγλίας και της Σοβιετικής Ένωσης.
Στην Τεχεράνη
Πριν από τη συνάντηση της Τεχεράνης είχε προηγηθεί η διάσκεψη του Καΐρου. Έγινε λίγες μέρες πριν μεταξύ Ρούζβελτ, Τσόρτσιλ και του ηγέτη της Κίνας Τσάνγκ-Κάι-Σεκ, και οι αποφάσεις που πάρθηκαν αφορούσαν τη συνέχιση του πολέμου κατά της Ιαπωνίας.
Από εκεί έφυγαν για την Τεχεράνη ο Τσόρτσιλ και ο Ρούζβελτ όπου συναντήθηκαν με τον Στάλιν.
Στην πραγματικότητα οι αντιπροσωπείες που πήραν μέρος ήταν πολυμελείς, τουλάχιστον από την πλευρά της Αγγλίας και των ΗΠΑ, ενώ η σοβιετική αντιπροσωπεία είχε 4 μέλη.
Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν πολύ πλατύτερα απ’ ό,τι στις προηγούμενες διασκέψεις και θίχτηκαν ζητήματα που αφορούσαν τις διακρατικές σχέσεις με την Πολωνία και τη Γιουγκοσλαβία. Συζητήθηκαν επίσης τα όρια μερικών κρατών μετά το τέλος του πολέμου.
Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 28 Νοεμβρίου 1943. Όλα ήταν μεσα στην καλή χαρά μεταξύ των τριών ηγετών.
Ώσπου συζητήθηκε το θέμα της Πολωνίας για το οποίο ο Άγγλος πρωθυπουργός εμφανιζόταν ανένδοτος. Αντίθετα με τον Ρούζβελτ ο οποίος έδειχνε ότι δεν θα είχε ιδιαίτερο πρόβλημα να προσεταιριστεί τις απόψεις του Στάλιν.
Ο Σοβιετικός ηγέτης απαιτούσε να κρατήσει τμήμα της Πολωνίας που είχε πάρει από την συμφωνία με τον Χίτλερ! Σύμφωνα με μία ιστορική εκδοχή ο Ρούσβελτ είχε κάνει και μυστική συμφωνία με τον Στάλιν την οποία δεν την ανακοίνωσε για να μην έχει πρόβλημα με τα εκατομμύρια των Πολωνοεβραίων που ζούσαν στις ΗΠΑ.
Το θέμα παραραπέμθηκε στην ευρωπαϊκή συμβουλευτική επιτροπή. Οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν να δώσουν και την ανεξαρτησία στο Ιράν, ενώ τα «έσπασαν» όταν ξεκίνησε η συζήτηση για την μεταπολεμική Γερμανία. Ο Ρούζβελτ πρότεινε να γίνει η Γερμανία τα…7 τμήματα και ο Τσόρσιλ που δεν ήθελε τον διαμελισμό της χώρας αυτής πρότεινε απλώς την αποστρατικοποίηση και την αποδυνάμωσή της με αποκοπή της Πρωσίας.
Ο Στάλιν πήρε τη θέση του Ρούζβελτ στη συνάντηση της Τεχεράνης.
Στο τέλος υπογράφτηκε διακήρυξη με τις υπογραφές των τριών ηγετών, όπου γινόταν λόγος για τους στενούς δεσμούς των συμμάχων και την προσπάθεια για την επίτευξη ειρήνης σε μόνιμη βάση μετά την τελική νίκη.
Μετά την Τεχεράνη ακολούθησαν δύο σημαντικές διασκέψεις:
Η πρώτη ήταν η Διάσκεψη της Γιάλτας. Έγινε μεταξύ Ρούζβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν, το Φεβρουάριο του 1945, και είχε σκοπό να ρυθμίσει τελικά τα θέματα της διεθνούς πολιτικής (το τέλος του ναζισμού ήταν φανερό ότι πλησίαζε).
Ο κεντρικός άξονας των αποφάσεων που πάρθηκαν είναι ότι οι 3 μεγάλες δυνάμεις είχαν το δικαίωμα να ρυθμίσουν από κοινού και ύστερα από συμφωνία τα ευρωπαϊκά θέματα.Επίσης καθόρισαν τις «ζώνες επιρροής» της καθεμιάς και τα σύνορα ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών (π.χ. Πολωνίας). Εδώ κρίθηκε και η τύχη της Ελλάδας.
Αργότερα, οι δυτικοί πολιτικοί επέκριναν την υποχωρητικότητα του Ρούζβελτ, με την έννοια ότι έδωσε στη Σοβιετική Ένωση πολλά δικαιώματα επέμβασης στην Ευρώπη.
Δύο μήνες αργότερα έγινε και η Διάσκεψη του Πότσδαμ. Έγινε μεταξύ του Στάλιν, του νέου προέδρου των ΗΠΑ Τρούμαν και του πρωθυπουργού της Αγγλίας. Αρχικά πρωθυπουργός ήταν ο Τσόρτσιλ, αλλά μετά την ήττα του στις εκλογές αντικαταστάθηκε από τον Κλέμενς Άτλι. Το θέμα της Διάσκεψης ήταν ο καθορισμός των προϋποθέσεων για την παγίωση της ειρήνης μετά τη συμμαχική νίκη (η νίκη είχε δημιουργήσει πολλά ερωτήματα γύρω από τη μελλοντική πολιτική, όπως π.χ. το ύψος των πολεμικών αποζημιώσεων, τον καθορισμό των νέων συνόρων κ.λπ.). Κατά τη διάρκεια αυτής της Διάσκεψης πάρθηκε από τους Αμερικανούς η απόφαση της χρησιμοποίησης της ατομικής βόμβας κατά της Ιαπωνίας
bogdanidis@patris.gr
ΠΗΓΕΣ:
-Ο πολέμος που ρήμαξε την Ευρώπη
-Taylor A.J.P., The origins of the Second World War
-Churchill W., The Second World War,
-Mazower M., Στην Ελλάδα του Χίτλερ, Η εμπειρία της Κατοχής,
-Το ΒΗΜΑ-Ιστορία
http://www.patris.gr/articles/22039?PHPSESSID=#.VOm87mOli1E
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου