ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΕΖΙΚΟΥ

ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (20ος-8ος π.Χ. αιώνας)

Κατά την αρχαιότητα το Πεζικό αποτελούσε τη βάση του Στρατού. Οπλισμένο με αμυντικά και επιθετικά όπλα, διεξήγαγε τον αγώνα με την κίνηση και την ισχυρή κρούση. Γι’ αυτό το λόγο διατηρούσε πολύ πυκνούς και μαζικούς σχηματισμούς ώστε να έχει ισχυρή δύναμη κρούσεως. Τον κύριο όγκο κρούσεως αποτελούσε το βαριά οπλισμένο Πεζικό, που τασσόταν συνήθως σε αρκετά βαθείς σχηματισμούς, σε δύο γραμμές. Το ελαφρύ Πεζικό τασσόταν, πριν από την εμπλοκή, στο μέτωπο ή στα πλευρά και όταν άρχιζε η μάχη επεδίωκε να επιφέρει όσο το δυνατό μεγαλύτερες απώλειες στον εχθρό και εξακολουθούσε σε όλη τη διάρκεια της μάχης να παρενοχλεί τον εχθρό, με τα μέσα του.

Οι ‘Ελληνες κατά των Τρωϊκό Πόλεμο έφεραν τον οπλισμό της εποχής εκείνης που περιλάμβανε, δόρυ, τόξο, ακόντιο, σφενδόνα και για την άμυνα ασπίδα, κράνος και περικνημίδες.

Οι αρχηγοί μάχονταν από χαμηλό δίτροχο άρμα που το έσυραν δύο άλογα.

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (8ος-4ος π.Χ. αιώνας)

Σπάρτη (8ος-4ος π.Χ. αιώνας)

Οι νέοι Σπαρτιάτες λάμβαναν δημόσια αγωγή από το 7ο έτος της ηλικίας τους και υπολογίζονταν σαν στρατεύσιμοι από το 20ο έτος.

Η ζωή κάθε νέου ήταν αφιερωμένη στη γυμναστική και στρατιωτική εξάσκηση με αποτέλεσμα η Σπάρτη να αποκτήσει ένα στρατό μοναδικό για τις στρατιωτικές του αρετές, τη σιδηρά πειθαρχία, την αντοχή και τη μαχητική ικανότητα.

Ο οπλισμός των αρχαίων Σπαρτιατών περιλάμβανε θώρακα, κράνος και ασπίδα (αμυντικός οπλισμός) ή μακρύ δόρυ και βραχύ ξίφος (επιθετικός οπλισμός).

Ο εφαρμοζόμενος σχηματισμός μάχης ήταν μία ενιαία παράταξη βάθους συνήθως οκτώ ανδρών.

Το Σπαρτιατικό στρατιωτικό δόγμα στηρίζονταν στην ατομική εκπαίδευση του οπλίτη, στη χρήση των όπλων και τους ελιγμούς στην απόλυτη πειθαρχία του και στην ατομική του ανδρεία.

Αρχαίοι πολεμιστές

Αθήνα (7ος-4ος αιώνας)

Στην αρχαία Αθήνα μετά το 18ο έτος ο νέος εκηρύσσετο έφηβος και έδινε τον όρκο του αστού. Στη συνέχεια έπαιρνε οπλισμό και τον έστελναν στα σύνορα της πόλεως, όπου εκπαιδευόταν στα του πολέμου.

Ο στρατός των Αθηνών ήταν εξοπλισμένος με κράνος, θώρακα, ασπίδα, δόρυ με σιδερένια ή χαλύβδινη αιχμή και ξίφος.

Την Αθηναϊκή παράταξη αποτελούσαν Λόχοι συμπαρατεταγμένοι που σχημάτιζαν μετωπική φάλαγγα αλλεπάλληλων ζυγών με διάστημα και βάθος από άνδρα σε άνδρα ενός βήματος. Ο Μιλτιάδης επινόησε το “Βήμα Εφόδου” που συνδυαζόταν με την “Πολεμική κραυγή”, δηλαδή οι Αθηναίοι εκτελούσαν επίθεση κραυγάζοντας πολεμικές ιαχές, όπως αλαλά, ελελεύ κ.λ.π.

Από την εποχή του Μιλτιάδη η Στρατηγική και η Τακτική έχουν και κατά γράμμα και κατ’ουσία Ελληνική καταγωγή και σημαίνουν την κυριαρχία του γρηγορούντος εφευρετικού Ελληνικού πνεύματος πάνω στην άψυχη μάζα.

Αρχαίοι πολεμιστές

Θήβα (379-362 π.Χ.)

Μετά την παρακμή των Αθηνών και της Σπάρτης, η Θήβα αναλαμβάνει την ηγεμονία των Ελληνικών πόλεων, χάρις στην στρατιωτική της ισχύ, δημιούργημα των περίφημων Στρατηγών Επαμεινώνδα και Πελοπίδα.

Στη μάχη των Λεύκτρων ο Επαμεινώνδας καινοτόμησε:

Εφαρμόζοντας νέα τακτική διάταξη, την περίφημη “Λοξή Φάλλαγγα”.
Συνέλαβε πρώτος στην Ιστορία τη σημασία της αρχής της οικονομίας των δυνάμεων και του τακτικού δόγματος της επί του πεδίου της μάχης κατανομής των αποστολών για επιτυχία του επιδιωκόμενου σκοπού.
Υπήρξε ο πρώτος που αντελήφθει την έννοια της εφεδρείας και τη χρησιμοποίησή της για εξασφάλιση της εκτελέσεως του σχεδίου ελιγμού.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (359-323 π.Χ.)

Οι Μακεδόνες μετά τη Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) ανέλαβαν την ηγεμονία των Ελληνικών Πόλεων.

Ο Φίλιππος ήταν ο πρώτος αναδιοργανωτής και θεμελιωτής του Μακεδονικού Στρατού. Ειδικώτερα:

Επέβαλε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.
Μόρφωσε τα στελέχη.
Θέσπισε σύστημα προαγωγών, στηριζόμενο στην προσωπική αξία και στην ευδόκιμη υπηρεσία των στελεχών.
Συγκρότησε την περίφημη Μακεδονική Φάλλαγγα.
Οργάνωσε Υπηρεσία Επιμελητείας και Μεταφορών.
Με αυτό τον τρόπο ο Φίλιππος υπήρξε ο πρόδρομος όλων των στρατιωτικών οργανωτών και έθεσε τις βάσεις, επί των οποίων δύναται να οργανωθεί ένας Εθνικός Στρατός.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Μακεδονικής Φάλλαγγας ήταν ο ατομικός οπλισμός και η διάταξη μάχης. Οι Φαλλαγγίτες ήταν βαρύτερα οπλισμένοι. Εφεραν κράνος, θώρακα βαρύτερο και ασπίδα που κάλυπτε τον μαχητή, ως αμυντικό οπλισμό.

Μακεδονική Φάλαγγα

Ο επιθετικός οπλισμός περιλάμβανε τη σάρισσα (δόρυ, μήκους 4,20-4,80 μ.) και το βραχύ Ελληνικό ξίφος. Οι Φαλλαγγίτες τάσσονταν επί 16 ζυγών, σε τρόπο, ώστε οι σάρισσες των πρώτων 5 ζυγών να υπερβαίνουν το μέτωπο της φάλλαγγος και σχημάτιζαν τείχος αδιαπέραστο.

Εκτός από τους Φαλλαγίτες, το Μακεδονικό Πεζικό περιλάμβανε και το σώμα των “υπασπιστών”, με κύριο έργο κατά τη μάχη την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων.

ΡΩΜΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (753 π.Χ. – 476 μ.Χ.)

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι, με την περίφημη “Στρατιωτική Οργάνωσή” τους και την εισαγωγή της γνωστής “Ρωμαϊκής Λεγεώνας”, δημιούργησαν νέα εποχή στην όλη εξέλιξη της Πολεμικής Τέχνης.

Στην Αρχαία Ρώμη η στρατιωτική θητεία ήταν υποχρεωτική και είχε διάρκεια από το 17ο έως το 50ο έτος. Μετά την ηλικία αυτή ο Ρωμαίος πολίτης γραφόταν σε Εκατονταρχία εφέδρων και εκεί παρέμενε μέχρι το 60ο έτος.

Η στρατιωτική αγωγή του νέου αστού ήταν αντικείμενο που απαιτούσε τις πλέον επίμονες φροντίδες. Τα αμυντικά όπλα του λεγεωναρίου, δηλαδή του πεζού στρατιώτη, ήταν: η περικεφαλαία, η ασπίδα, ο θώρακας και η κνημίδα του δεξιού ποδιού, γιά να το προφυλάσσει στον αγώνα με το ξίφος.

Επιθετικά ήταν: το δόρυ, ο υσσός (ακόντιο βραχύ μήκους 1,30 μ.), το ξίφος και ο πέλεκυς.

Η Ρωμαϊκή Τακτική, παραδεχόταν τρεις διάφορους σχηματισμούς:

Τη “Διάταξη Αγώνα”, ανοικτή ή ανεπτυγμένη, όπου οι στοίχοι και οι ζυγοί κατέχουν διάσταση 1,80 μ.
Τη “Διάταξη Ελιγμού”, παρελάσεως ή επιθεωρήσεως, όπου οι διαστάσεις είναι μειωμένες στο μισό.
Την “εν Μάζη διάταξη”, όπου οι διαστάσεις είναι μειωμένες στο τέταρτο.