Στις 7 Σεπτεμβρίου 2013 ο σκηνοθέτης του ανεξάρτητου κινηματογράφου, Ρομάν Λίμπεροφ, παρουσίασε στη Μόσχα τη νέα του ταινία ντοκιμαντέρ-ανιμέ «Ilfipetrov». Το «ΙλφΠετρόφ» είναι το πέμπτο κατά σειρά φιλμ από τον «λογοτεχνικό» κύκλο του Λίμπεροφ. Είναι αφιερωμένο στους σοβιετικούς συγγραφείς, Ιλιά Ιλφ και Γεβγκένι Πετρόφ, οι οποίοι έγραψαν μαζί δυο από τα πιο δημοφιλή μυθιστορήματα: Το «Δώδεκα καρέκλες» και το «Χρυσό μοσχάρι». Προηγουμένως, ο σκηνοθέτης είχε γυρίσει τις ταινίες «Ο Γιούρι Ολέσα με το παρατσούκλι συγγραφέας», «Συζήτηση με έναν άθεο» για τον Ιωσήφ Μπρόντσκι, τα «Μια ημέρα του Ζόρα Βλαντίμοφ» και «Γράφτηκε από τον Σεργκέι Ντοβλάτοφ».

Το «Ilflipetrov», όπως αναφέρει ο δημιουργός της, είναι 100% βασισμένη σε ντοκουμέντα, όπως βιβλία, επιστολές, σημειωματάρια, αναμνήσεις από μάρτυρες εκείνης της εποχής. Ταυτόχρονα όμως, η ταινία έχει ουσιαστικά γυριστεί με πολλά εφέ και κινούμενα σχέδια. Ο Ιλφ και ο Πετρόφ, όπως και οι προηγούμενες προσωπικότητες, για τις οποίες γύρισε κινηματογραφικά έργα, έγιναν για τον σκηνοθέτη κάτι σαν πρίσμα, μέσω του οποίου μπορεί κανείς να δει τον κόσμο.
Επίκαιροι όσο ποτέ
Ωστόσο, τα έργα των Ιλφ και Πετρόφ εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρα. Τα διηγήματά τους, εμποτισμένα με ειρωνεία και πνεύμα τυχοδιωκτισμού, δεν μπορούν να μην δημιουργούν συνειρμούς με τη σύγχρονη ρωσική πραγματικότητα. Και τα βιβλία τους, και οι ταινίες που γυρίστηκαν βασισμένες σε αυτά, δημιούργησαν μια σειρά από γνωστά φραστικά συνθήματα, όπως: «Το θέμα της βοήθειας προς αυτούς που πνίγονται, είναι θέμα των ίδιων εκείνων που πνίγονται», «Πόσο κάνει το όπιο του λαού;», «Φανείτε δυνατοί! Η Ρωσία δεν θα σας ξεχάσει! Οι ξένοι θα σας βοηθήσουν!».
undefined
Ο σκηνοθέτης Ρομάν Λίμπεροφ. Πηγή: Ντάρια Ντόνινα
Πρόκειται για τυποποιημένες φράσεις οι οποίες ζουν εδώ και πολύ καιρό την «προσωπική τους ζωή» και δυστυχώς λίγοι θυμούνται ποιος τις δημιούργησε. Ο σκηνοθέτης Ρομάν Λίμπεροφ είναι έτοιμος να πολεμήσει αυτή την αδικία. Όπως αναφέρει, «οι Ιλφ και Πετρόφ μετατράπηκαν οι ίδιοι σε φράσεις-σύμβολα. Και θέλω οι άνθρωποι να θυμηθούν ότι υπήρχε ο άνθρωπος Ιλιά Ιλφ που έζησε τη δική του ζωή, και υπήρχε ένας άνθρωπος που λεγόταν Γεβγκένι Κατάγεφ, ο οποίος έζησε τη δική του. Και υπάρχει κι ένας τρίτος άνθρωπος, ο οποίος λέγεται Ιλφ και Πετρόφ».
Δύο άνθρωποι, έγιναν ένας
Ο Ιλιά Ιλφ (το πραγματικό του όνομα ήταν Ιλιά Φάινζιλμπεργκ) και ο Γεβγκένι Πετρόφ (το πραγματικό του όνομα ήταν Γεβγκένι Κατάγεφ) γεννήθηκαν στην Οδησσό, αλλά γνωρίστηκαν στη Μόσχα το 1926 στα γραφεία της εφημερίδας Gudok. Το 1927 ο Ιλφ και ο Πετρόφ παίρνοντας έμπνευση από την υπόθεση που τους διηγήθηκε εν συντομία ο αδερφός του Πετρόφ, επίσης γνωστός σοβιετικός συγγραφέας, Βαλεντίν Κατάγεφ (και αυτός με τη σειρά του είχε εμπνευστεί από το διήγημα του Κόναν Ντόιλ «Έξι Ναπολέοντες»), ξεκινούν να γράφουν το πρώτο βιβλίο τους.
Read Russia!
Μάθετε περισσότερα για τη ρωσική λογοτεχνία!
Ένα χρόνο μετά, η σατιρική περιπέτεια «12 καρέκλες» τυπώνεται ήδη ανά τμήματα στο μηνιαίο περιοδικό «Τριάντα ημέρες». Η βασική υπόθεση του έργου είναι οι διασκεδαστικές περιπλανήσεις του Οστάπ Μπέντερ και του Κίσα Βορομπιάνινοφ, δυο επιπόλαιων καιροσκόπων και κυνηγών διαμαντιών, τα οποία έχει ράψει κάποια κυρία Πετουχόβα μέσα από το κάλυμμα καρεκλών που πουλήθηκαν σε δημοπρασία. Ύστερα από δυο χρόνια οι συγγραφείς ενώνουν και πάλι τις δυνάμεις τους για να γράψουν το «Χρυσό μοσχάρι», τη συνέχεια της ιστορίας «12 καρέκλες» που τόσο αγάπησαν οι σοβιετικοί αναγνώστες. Ο Λίμπεροφ θεωρεί ότι ο Οστάπ Μπέντερ είναι ένας διαχρονικός τύπος. Επειδή -όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης- «ηλίθιοι θα υπάρχουν πάντοτε, και καθάρματα τα οποία τους εκμεταλλεύονται, επίσης θα βρίσκονται πάντοτε».
Τα γυρίσματα της ταινίας «Ilfipetrov», όπως και όλων των προηγούμενων ταινιών του Λίμπεροφ, ήταν μια σχεδόν το ίδιο τυχοδιωκτική περιπέτεια με την αναζήτηση των διαμαντιών στο κάλυμμα των παλιών καρεκλών. Ήταν μια δαπανηρή υπόθεση, καθώς στο φιλμ χρησιμοποιήθηκαν πολλές τεχνικές, όπως σύνθετο μοντάζ, κολάζ, γραφικά υπολογιστών, τεχνικές κινουμένων σχεδίων που βασίστηκαν στις εικόνες του σοβιετικού ζωγράφου Αλεξάντρ Λαμπάς (1900-1983), ο οποίος κατά τη γνώμη του σκηνοθέτη αισθάνθηκε τόσο λεπτά τον ρομαντισμό της εποχής. Για τη μουσική επένδυση της ταινίας προσκλήθηκε το γνωστό τζαζ συγκρότημα από την Αγία Πετρούπολη «Horonko-Orkestr».
Επιπλέον, τα γυρίσματα της ταινίας δεν έγιναν μόνο στη Μόσχα, αλλά και στο Γιαροσλάβλ, στην Οδησσό, στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ένα ταξίδι που κράτησε τρεις εβδομάδες, με βάση το περιεχόμενο της συλλογής δοκιμίων «Μονώροφη Αμερική» που έγραψαν το 1935 ο Ιλφ και ο Πετρόφ ως ανταποκριτές στην κυριότερη κομμουνιστική εφημερίδα Πράβντα, ύστερα από ένα ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Γυρίσματα με “λαϊκή χρηματοδότηση”
Όπως λέγει ο σκηνοθέτης, ενώ οι προηγούμενες ταινίες χρηματοδοτούνταν εν μέρει από τον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό Kultura, το τελευταίο διάστημα έχει παραιτηθεί εντελώς από την υποστήριξη κρατικών καναλιών και οργανισμών. Τα χρήματα με τα οποία γυρίζονται οι ταινίες τα συγκεντρώνουν οι ίδιοι οι θεατές. Πραγματικά, το έργο «Ilfipetrov» αποτελεί ένα σπάνιο παράδειγμα λαϊκής χρηματοδότησης στα σύγχρονα ρωσικά πολιτιστικά δρώμενα.



«Πρέπει να είναι δικό σου. Εσύ πρέπει να ενδιαφερθείς. Το κρατικό δεν είναι κανενός, κανείς δεν το επιθυμεί με όλη του την ψυχή», υποστηρίζει ο Λίμπεροφ. Η συγκέντρωση των χρημάτων, όπως άλλωστε και η κυκλοφορία της ταινίας σε όλη τη Ρωσία, είναι πράγματα που γίνονται από έναν συγκεκριμένο κύκλο ανθρώπων οι οποίοι έχουν πιστέψει σε αυτή. Γυρίζοντας την προηγούμενη ταινία του για τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Ντοβλάτοφ, ο Λίμπεροφ δεν λάμβανε και τις πιο καλές προγνώσεις. Σύμφωνα με αυτές, «σε 3-4 προβολές θα καταφέρει να συγκεντρώσει το πολύ 500 άτομα». Τελικά, 9000 άνθρωποι αγόρασαν εισιτήριο και πήγαν στους κινηματογράφους της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης για να το δουν. Και ακολούθως, άρχισαν σιγά-σιγά οι πρεμιέρες σε άλλες πόλεις, στο Σαράτοφ, Γιαροσλάβλ, Ζελενογκράντ, Βαρόνιεζ, Ταμπόφ, Τσερεποβέτς, Νοβοσιμπίρσκ...
Ο σκηνοθέτης έχει μακροπρόθεσμα σχέδια. Στη «λίστα των επιθυμιών» του υπάρχουν ταινίες για τον συγγραφέα και δραματουργό Ισαάκ Μπάμπελ, τους συγγραφείς και ποιητές Μιχαήλ Γκέντελεφ και Δανιήλ Χαρμς. Οι βασικότεροι υποψήφιοι όμως, είναι ο Όσιπ Μαντελστάμ και ο Αντρέι Πλατόνοφ. «Κανείς δεν έγραφε ρωσικά με τον τρόπο που έγραφε ο Πλατόνοφ. Πιστεύω ότι είναι ο μεγαλύτερος ρώσος συγγραφέας», αναφέρει ο Λίμπεροφ.