Η περίπτωση τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου (391-3 μ.Χ.)

“Ὁ γνωστός ἀρχαιολόγος Ἄγγελος Χωρέμης, ἑρμηνεύοντας τήν περίπτωση τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου καταγράφει, «τό διάταγμα τοῦ Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου (391-3 μ.Χ.) ἀναφέρει ἀπαγόρευση λατρείας σέ ἀρχαία ἱερά καί τήν εἴσοδο στούς ναούς, δέν ἐντέλλεται ὅμως τήν καταστροφή τους. Ἄλλωστε δέν φαίνεται ἀνασκαφικά τέτοια καταστροφή… Τά μεγάλα κέντρα τῆς ἀρχαῖας λατρείας, ἐκεῖνα ἀκριβῶς πού λογικά θά ἔπρεπε νά ὑποστοῦν τήν μεγαλύτερη καταστροφή, ὅπως οἱ Δελφοί, ἡ Ὀλύμπια, ἡ Δωδώνη, τά ἱερά τῶν Ἀθηνῶν κ.ἄ. δέν φαίνεται, ἀνασκαφικά τουλάχιστον, νά ἔπαθαν ζημιές ἀπό ἀνθρώπινο χέρι στά τέλη τοῦ δ’ αἰ. μ.Χ. Ἐξάλλου, πολλοί ναοί τῆς ἀρχαίας λατρείας σώθηκαν ὡς τίς ἥμερές μας σχεδόν ἀνέπαφοι, κυρίως στήν Κάτω Ἰταλία καί τήν Σικελία (ὅπου ἐπίσης βασίλευε ὁ Μ. Θεοδόσιος), ἀλλά καί τήν κυρίως Ἑλλάδα, ὅπως τό συγκρότημα τῆς Ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν, ὁ ναός τοῦ Ἡφαίστου (Θησεῖον) καί ὁ Ναός τοῦ Ἰλισσοΰ». Μάλιστα, στόν Θεοδοσιανό Κώδικα (XVI, 10,25) «ἐπιτρέπεται στούς χριστιανούς νά μετατρέπουν τούς ἀρχαίους ναούς σέ χριστιανικούς» καί γι’ αὐτό δέν καταστράφηκαν, ἄλλα σώθηκαν αὐτούσιοι (βλ. τόν ἀργαῖο ναό κάτω ἀπό τόν ἀνηγερμένο ἀπό τήν ἁγία Ἑλένη τόν δ’ αἰώνα ναό τῆς Παναγίας τῆς Καταπολιανῆς ἤ Ἑκατονταπυλιανῆς στήν Πάρο, ποῦ ἀνακάλυψε ὁ ἀρχαιολόγος Ά. Ὀρλάνδος. Κατά τόν μεγάλο βυζαντινολόγο Διον. Ζακυθηνό ἡ διάταξη αὐτή ἔγινε ἀκριβῶς γιά νά σωθοῦν οἱ ναοί. «Δέν ὑπάρχει —λοιπόν— καμμία κρατική πολιτική, πού νά ἐνθαρρύνει τήν καταστροφή τῶν ἀρχαίων ἱερῶν». Τό 392, μέ διάταγμα τοῦ Θεοδοσίου, παρακωλύονται οἱ ἀθλητικοί ἀγῶνες λόγω τοῦ θρησκευτικοῦ (εἰδωλολατρικοῦ) χαρακτήρα τους, μέ ἀποκορύφωμα τήν κατάργηση τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων (393), στό πλαίσιο ὅμως τῆς ἀπαγορεύσεως κάθε ἐθνικῆς θρησκευτικῆς ἐκδηλώσεως καί ὄχι ἀπό φανατικό «ἀνθελληνισμό». Διότι οὔτε τά Ἱερά της Ὀλύμπιας καταστράφηκαν, οὔτε πολύ περισσότερο τό χρυσελεφάντινο ἄγαλμα τοῦ Ὀλυμπίου Διός, πού μεταφέρθηκε στήν Κωνσταντινούπολη, γιά τήν διακόσμησι τῆς νέας πρωτεύουσας τοῦ Κράτους. Το πρόβλημα ἦταν, λοιπόν, ἡ λατρεία τῶν εἰδώλων καί ὄχι τό πνεῦμα τοῦ Ὁλυμπισμοῦ. Ἡ παύση τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων, πού εἶχαν ἀπό μακροῦ περιέλθει σέ κατάσταση πτώσεως καί παντελοῦς ἀνυποληψίας, ἦταν ἤ μεγαλύτερη γι’ αὐτούς εὐεργεσία. Οἱ Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες εἶχαν πεθάνει ἠθικά πολύ πρό τοῦ Θεοδοσίου. Θά ἐπικαλεσθῶ ἐδῶ τήν γνώμη τοῦ μεγάλου ἀθλητικογράφου Ἄγγ. Παλαιολόγου: «Ὅταν τό 393 μ.Χ. ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος ὁ Μέγας διέτασσε τήν κατάπαυση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων, διέπραττε βεβαίως μιά βάρβαρη πράξη. Ὅμως ἡ πρακτική ἀξία αὐτῆς τῆς ἀπαγόρευσης δέν ἦταν τό ἴδιο μεγάλη, γιατί ὅ Θεοδόσιος στήν πραγματικότητα παραβίαζε ἀνοικτᾶς θύρας, ἀφοῦ οἱ Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες εἶχαν πιά περιπέσει σέ κατάσταση ὑψίστης παρακμῆς καί ἀνυποληψίας. Οἱ ἀγῶνες μπορεῖ νά μήν εἶχαν σταματήσει ἀκόμα, εἶχε ὅμως ἐκλείψει ἡ Ὀλυμπιακή Ἰδέα».
ΠΗΓΗ: http://www.pentapostagma.gr/2011/11/blog-post_660.html#ixzz1niZjKtm5