Ο δολοφόνος που πέρασε στην κόλαση της ιστορίας
_________________________________________________
«Γράφει η Θάνια Βέζου»
Το Σάββατο 9 Μαϊου, αργά το βράδυ, το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu, ανακοίνωσε το θάνατο του Κενάν Εβρέν, επικεφαλή του στρατιωτικού πραξικοπήματος που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβρη του 1980 στην Τουρκία, σε ηλικία 97 χρονών.
Το παρακάτω κείμενο δεν αποτελεί δημοσιογραφικό ρεπορτάζ. Δυο κουβέντες μόνο, ως ελάχιστη ανάγκη στους 65.000 πολιτικούς κρατουμένους, στους χιλιάδες που βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν, εξορίστηκαν.Στα τέλη του 1970, η κοινωνία στην Τουρκία ήταν πολύ πολωμένη: από τη μία, τα ένοπλα κινήματα είχαν φουντώσει, η Αριστερά και δη η επαναστατική Αριστερά με απεργίες διαρκείας, μάχες στις πόλεις αλλά και στα βουνά και από την άλλη, παρακρατικές ακροδεξιές ομάδες που δολοφονούσαν ασύστολα. Αυτά τρόμαζαν την αστική τάξη της χώρας και τη Δύση, που έτρεμε την κατάσταση στην Τουρκία, ειδικά μετά την Ιρανική Επανάσταση του 1979. Έτσι, στις 12 Σεπτέμβρη του 1980, μια ομάδα πέντε στρατηγών υπό τον Κενάν Εβρέν προσπαθούν να «επιβάλουν την τάξη» με στρατιωτικό πραξικόπημα. Στην πιο ελεγχόμενη από τους Αμερικάνους, την ΕΟΚ (τότε) και το ΝΑΤΟ, χούντα, η Τουρκία διανύει την πιο σκληρή και αυταρχική περίοδο στην ιστορία της.
Mια περίοδο όπου διαλύθηκαν τα εργατικά συνδικάτα, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν συνδικαλιστές και μέλη αριστερών, κομμουνιστικών αλλά και οποιωνδήποτε προοδευτικών κομμάτων και συλλογικοτήτων, ενώ επισήμως κηρύχθηκαν εκτός νόμου οι οργανώσεις της Αριστεράς.
Στις επίσημες καταγραφές αναφέρονται περίπου 650.000 συλλήψεις, 230.000 προσαγωγές σε δίκη, 300 θάνατοι στη φυλακή, 171 θάνατοι από βασανιστήρια, 517 καταδίκες σε θάνατο, 50 εκτελέσεις. Οι πραγματικοί όμως αριθμοί δεν θα γίνουν ποτέ γνωστοί. Άλλωστε μια πάγια τακτική κατά τη διάρκεια της Χούντας του Εβρέν ήταν να σε φέρνουν ένα στάδιο πριν το θάνατο από τα βασανιστήρια μέσα στη φυλακή και μετά να σε αποφυλακίζουν για να πεθάνεις έξω. (Μαρτυρίες του ζωγράφου Ορχάν Ταυλάν).
Μία από τις φιγούρες, που μας θυμίζει τη βαρβαρότητα της χούντας είναι αυτή του17χρονου Ερντάλ Ερέν,ενός από τους 50 που εκτελέστηκαν. Ο Ερέν συνελήφθη μαζί και μ” άλλους μαθητές σε συγκρούσεις με την αστυνομία μετά από πορεία, λίγο καιρό πριν το πραξικόπημα. Οι καιροί τότε στην Τουρκία ήταν «ανήσυχοι» και ένα πλατύ επαναστατικό κίνημα βρίσκονταν στους δρόμους σε απεργίες, πορείες, συγκρούσεις. Η ποινή που του έδωσε η χούντα του Εβρέν όταν κατέλυσε την εξουσία ήταν εκτέλεση. Στο τελευταίο του γράμμα στους γονείς του έγραφε «Δεν με τρομάζει η εκτέλεση, αντίθετα με λυτρώνει μετά τα τόσα βασανιστήρια που είδα και έζησα εδώ μέσα…».
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε και τα λόγια του Ταχίρ Τζανάν, του μακροβιότερου πολιτικού κρατούμενου στην ιστορία της Τουρκίας. Πριν 3 χρόνια, συνομιλώντας στο Δικελί μάς έλεγε πως τα βασανιστήρια κατά την περίοδο της χούντας του Εβρέν ξεπερνούσαν και την πιο νοσηρή φαντασία. Στην περιγραφή των βασανιστηρίων το στομάχι γυρνούσε, οι «Ανθρωποφύλακες» του Π. Κοροβέση ξαναζωντάνευαν, όμως το πείσμα του Ταχίρ Τζανάν ήταν απίστευτο. Έτσι όταν τον ρωτήσαμε, τι ήταν αυτό που τον κράτησε ζωντανό 36 χρόνια μέσα στη φυλακή, η απάντησή του ήταν πως «Ήμουν πεισμένος για το δίκιο του αγώνα μας-για το δίκαιο ενός αγώνα για δικαιοσύνη, ζωή και αξιοπρέπεια».
Την ίδια ώρα ο Εβρέν, όταν τον ρωτούσαν για τις κρεμάλες, απαντούσε: «Και τι θέλετε να τους ταϊζουμε για να συνεχίζουν να ζουν;».
Την ημέρα του θανάτου του ξαναζωντάνεψαν οι μνήμες και από τις φυλακές τουΝτιγιάρμπακιρν (τουρκικό Κουρδιστάν) που τις χρονιές 1981-1984, εφαρμόστηκε ένα «πιλοτικό πρόγραμμα» για τις φυλακές στους πολιτικούς κρατουμένους (κυρίως κούρδους και κούρδισες), όπου οι κρατούμενοι και οι κρατούμενες υφίσταντο σε συστηματική βάση φριχτά βασανιστήρια προς πειραματισμό του καθεστώτος για την ανθρώπινη αντοχή…
Λίγο από τον «Τοίχο» του Γιλμάζ Γκιουνέι, με καταγγελίες για βασανιστήρια, εκτελέσεις και φρικτές δολοφονίες αλλά και με διαρκείς απεργίες πείνας, αυτοπυρπολισμούς και εξεγέρσεις, οι φυλακές του Ντιγιάρμπακιρ έγιναν σύμβολο αντίστασης αλλά και μνήμης της διαστροφής της χούντας του Εβρέν.
Όταν ο Εβρέν το 2013, δικαζόταν για εγκλήματα κατά του τουρκικού κράτους δήλωνε αμετανόητος: «κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε εκείνη την περίοδο και θα το ξανακάναμε και σήμερα αν χρειαζόταν».
Μετά τον θάνατο της Θάτσερ στην Αγγλία έγιναν πάρτι, μετά την αναγγελία του θανάτου του Εβρέν στην Τουρκία μοίραζαν λουκούμια…
_____________________________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου