Το άρθρο στα Αγγλικά εδώ
Η Βρετανική κυβέρνηση υποστηριζόμενη από τα περισσότερα εγχώρια ΜΜΕ έχει σίγουρα βρει τη λύση στο φαινόμενο του θρησκευτικού φονταμεταλισμού που έπληξε πρόσφατα τη χώρα: επιτήρηση και αυστηρότερος έλεγχος μέσω αυστηρότερης νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την χρησιμοποίηση της παραδοσιακής (Βρετανικής) ρουφιανιάς (ή αλλιώς παροχής πληροφοριών από το κοινό στις αρχές). Είναι ξεκάθαρο τι εννοεί η Telegraph κλείνοντας το άρθρο της στις 23 Αυγούστου ως εξής: «Κάποιος από την τοπική κοινότητα πληροφόρησε την αστυνομία για τις δραστηριότητές του” και “η ανάγκη για συλλογή πληροφοριών είναι όλο και μεγαλύτερη … υπάρχει φόβος πως κι άλλοι τζιχαντιστές που επιστρέφουν έχουν ήδη διαφύγει τον έλεγχο, και περιπλανιούνται στους Βρετανικούς δρόμους με δολοφονικές προθέσεις». Μια μελοδραματική, άσχημα εκφρασμένη προτροπή για αναφορά στις αρχές, σαν να πρόκειται για τον Τζακ τον αντεροβγάλτη που βρίσκεται ξανά εκεί έξω
Η Βρετανική κυβέρνηση υποστηριζόμενη από τα περισσότερα εγχώρια ΜΜΕ έχει σίγουρα βρει τη λύση στο φαινόμενο του θρησκευτικού φονταμεταλισμού που έπληξε πρόσφατα τη χώρα: επιτήρηση και αυστηρότερος έλεγχος μέσω αυστηρότερης νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την χρησιμοποίηση της παραδοσιακής (Βρετανικής) ρουφιανιάς (ή αλλιώς παροχής πληροφοριών από το κοινό στις αρχές). Είναι ξεκάθαρο τι εννοεί η Telegraph κλείνοντας το άρθρο της στις 23 Αυγούστου ως εξής: «Κάποιος από την τοπική κοινότητα πληροφόρησε την αστυνομία για τις δραστηριότητές του” και “η ανάγκη για συλλογή πληροφοριών είναι όλο και μεγαλύτερη … υπάρχει φόβος πως κι άλλοι τζιχαντιστές που επιστρέφουν έχουν ήδη διαφύγει τον έλεγχο, και περιπλανιούνται στους Βρετανικούς δρόμους με δολοφονικές προθέσεις». Μια μελοδραματική, άσχημα εκφρασμένη προτροπή για αναφορά στις αρχές, σαν να πρόκειται για τον Τζακ τον αντεροβγάλτη που βρίσκεται ξανά εκεί έξω
Ας μην ξεχάσουμε τα άρθρα των εφημερίδων και τα φορτηγά με τις μεγεθυμένες εικόνες από τις κάμερες ασφαλείας, που ζητούσαν από το κοινό να αναγνωρίσει και να αναφέρει διαδηλωτές μετά τις ταραχές του Αυγούστου του 2011. Ας σκεφτούμε επιτέλους τι θέλουν να πουν οι αφίσες στις στάσεις των λεωφορείων και του μετρό που προτρέπουν: «το να αναφέρετε ο,τιδήποτε ασυνήθιστο, δεν θα σας βλάψει». Η παλιά και αγαπημένη συνήθεια του καρφώματος δεν φαίνεται να έχει φέρει την Βρετανική κοινωνία πιο κοντά στην εξεύρεση λύσεων για τις παθολογίες της.
Η φωνή της λογικής ακούστηκε πρόσφατα από “σεβαστά και μορφωμένα” πρόσωπα που εξέφρασαν το αίσθημα της πλειοψηφίας: ο πρώην αρχιεπίσκοπος του Canterbury και ο δήμαρχος του Λονδίνου μίλησαν εναντίον της πολυπολιτισμικότητας και «αυτών των παλιόπαιδων που παρά το ότι έχουν επωφεληθεί από όλα τα καλά της ανοικτής / ανεκτικής / περιεκτικής βρετανικής κοινωνίας, τολμούν να στραφούν εναντίον της». Θραύσματα αλήθειας, όπως η ευθύνη των μουσουλμανικών κοινοτήτων και η αποτυχία της πολυπολιτισμικότητας συνδυάζονται αδέξια με τόνους εθνικής αλαζονείας και τον φιλοπόλεμο αέρα του άρχοντα της παγκόσμιας σκακιέρας. Σε μια σπάνια προσπάθεια να πλησιάσει την ουσία του θέματος, η Independent, δημοσίευσε το αυτονόητο: είναι το σύνολο της κοινωνίας που δημιουργεί το τέρας. Η ίδια η πράξη ήταν τερατώδης και οποιαδήποτε προσπάθεια της Αριστεράς να διαλύσει τη σημασία της, κατηγορώντας μονομερώς την ευρωπαϊκή / δυτική βαρβαρότητα είναι εκτός πραγματικότητας. Πρώτον, γιατί καταφεύγει σε αναχρονιστικές συγκρίσεις (π.χ. το ότι δολοφονικές επιδρομές όπως οι χριστιανικές σταυροφορίες δεν συνέβησαν πέρυσι αλλά αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν, δεν λαμβάνεται υπόψη στα άρθρα τους). Επιπλέον, επιμένουν σε μια απαρχαιωμένη «αντι-ιμπεριαλιστική» ρητορική, που μπορεί να μοιάζει αυτονόητη (η Δύση – οι ΗΠΑ και η Βρετανία κατά κύριο λόγο – δεν είναι που ξεκίνησε τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή;), αλλά είναι ανεπαρκής και τυφλή σε άλλους παράγοντες, όπως ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (πού είναι τα ισοδύναμα, σύγχρονα κινήματα από Ινδουιστές, Βουδιστές, Ζωροάστρες κλπ, οι αριστεροί δεν φαίνονται ποτέ να αναρωτιούνται, μην τυχόν και κατηγορηθούν για Ισλαμοφοβία) και η βαθιά αποσύνθεση των δυτικών θεσμών και αξιών στις οποίες δεν έχουν καμία εναλλακτική λύση να προτείνουν.
Η Βρετανική κοινωνία στο σύνολό της δεν θέλει και δεν μπορεί να δει το πρόσωπό της να καθρεφτίζεται στο πρόσωπο των τζιχαντιστών της. Ναι, η πολυπολιτισμικότητα στη σημερινή της μορφή έχει αποτύχει [1] – φυσικά για πολύ διαφορετικούς λόγους από ότι υπονοεί ένας αρχιπαπάς -, ναι, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι του προβλήματος και οι θρησκευτικές κοινότητες πρέπει εν μέρη να θεωρηθούν υπεύθυνες γι’ αυτό, ωστόσο, το γεγονός παραμένει πως αυτοί οι γεννημένοι και αναθρεμμένοι Βρετανοί, που έχουν σχηματιστεί από τις βρετανικές αξίες και το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται να έχουν ενσωματώσει ό,τι χειρότερο αυτό περιλαμβάνει. Είναι επιτακτική ανάγκη να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σ’ αυτές τις αξίες (ή, ακριβέστερα, τα ευρύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά): κουλτούρα καριερισμού και κατανάλωσης, καταστολή της ατομικότητας, πανταχού παρουσία της επιτήρησης, έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των διάφορων πολιτισμικών ομάδων και εντός αυτών των ομάδων, γραφειοκρατική παντοδυναμία, εθνικιστικήύβρις, έντονη οικονομική και πολιτική ανισότητα. Με μια λέξη,ασημαντότητα. Ένας μεταμοντέρνος χυλός άκρως ανταγωνιστικής, νεο-γιάπικης κενότητας που όταν δεν φέρνει τους νέους στην αυτοκτονία ή το θάνατο [2], χαλυβδώνει μέσα τους έναν σκληρό πυρήνα ψευδο-ατομικισμού, αδιαφορίας και απάθειας. Είναι αναμφισβήτητο ότι, εκτός από την προφορά, αυτοί οι άνδρες και γυναίκες έχουν υιοθετήσει το βρετανικό ή δυτικό, αν θέλετε, πρότυπο. Είναι ψυχροί καριερίστες διαφορετικού είδους, όχι του City αλλά της ερήμου.
Δεν προσπαθώ να βρω ανθρωπιά σε φονταμενταλιστές ή να δικαιολογήσω τα αδικαιολόγητα. Ψάχνω για δημοκρατικές λύσεις αντί για κακοραμμένα μπαλώματα στο σώμα μιας βαθιά προβληματικής κοινωνίας, που δεν μπορεί να βελτιωθεί με νομοθεσία υπουργικών συμβουλίων και υπαγορεύσεις από τα πάνω. Δυστυχώς, το κυρίαρχο πρότυπο, που δεν προωθείται μόνο από τις ελίτ αλλά είναι ευρέως αποδεκτό και από την πλειοψηφία, είναι η πειθαρχική δίωξη, η τιμωρία και όχι η πρόληψη, η απομόνωση και όχι η επικοινωνία, η διατήρηση του ιεραρχικού κυνισμού, η απόρριψη της κριτικής σκέψης και αληθινά δημοκρατικών, οριζόντιων θεσμών και αξιών. Το ανεκτικό πρόσωπο της Βρετανίας στρεβλώνεται και χάνεται στον άσχημο συνδυασμό του με καταπιεστικές πολιτικές και κοινωνικές πρακτικές, που κάνουν κάθε πτυχή της κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής όλο και πιο ασφυκτική και αφόρητη.
Σημειώσεις
[1] Για μια εκτενέστερη ανάλυση της αποτυχίας της δυτικής πολυπολιτισμικότητας και τις πιθανές εναλλακτικές βλ. Το πρόταγμα των διαπολιτισμικών σχέσεων
[2] Ας μην ξεχάσουμε τον 31χρονο απόφοιτο διδακτορικού που αυτοκτόνησε πέφτοντας από το σπίτι του στο Kensington τον Ιανουάριο του 2013, γιατί η μόνη δουλειά που βρήκε ήταν σε τηλεφωνικό κέντρο, ή τον 21χρονο εκπαιδευόμενο της Bank of America στο Λονδίνο που πέθανε από εξάντληση μετά από πολλές ώρες δουλειάς τον Νοέμβριο του 2013.
Η φωνή της λογικής ακούστηκε πρόσφατα από “σεβαστά και μορφωμένα” πρόσωπα που εξέφρασαν το αίσθημα της πλειοψηφίας: ο πρώην αρχιεπίσκοπος του Canterbury και ο δήμαρχος του Λονδίνου μίλησαν εναντίον της πολυπολιτισμικότητας και «αυτών των παλιόπαιδων που παρά το ότι έχουν επωφεληθεί από όλα τα καλά της ανοικτής / ανεκτικής / περιεκτικής βρετανικής κοινωνίας, τολμούν να στραφούν εναντίον της». Θραύσματα αλήθειας, όπως η ευθύνη των μουσουλμανικών κοινοτήτων και η αποτυχία της πολυπολιτισμικότητας συνδυάζονται αδέξια με τόνους εθνικής αλαζονείας και τον φιλοπόλεμο αέρα του άρχοντα της παγκόσμιας σκακιέρας. Σε μια σπάνια προσπάθεια να πλησιάσει την ουσία του θέματος, η Independent, δημοσίευσε το αυτονόητο: είναι το σύνολο της κοινωνίας που δημιουργεί το τέρας. Η ίδια η πράξη ήταν τερατώδης και οποιαδήποτε προσπάθεια της Αριστεράς να διαλύσει τη σημασία της, κατηγορώντας μονομερώς την ευρωπαϊκή / δυτική βαρβαρότητα είναι εκτός πραγματικότητας. Πρώτον, γιατί καταφεύγει σε αναχρονιστικές συγκρίσεις (π.χ. το ότι δολοφονικές επιδρομές όπως οι χριστιανικές σταυροφορίες δεν συνέβησαν πέρυσι αλλά αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν, δεν λαμβάνεται υπόψη στα άρθρα τους). Επιπλέον, επιμένουν σε μια απαρχαιωμένη «αντι-ιμπεριαλιστική» ρητορική, που μπορεί να μοιάζει αυτονόητη (η Δύση – οι ΗΠΑ και η Βρετανία κατά κύριο λόγο – δεν είναι που ξεκίνησε τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή;), αλλά είναι ανεπαρκής και τυφλή σε άλλους παράγοντες, όπως ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (πού είναι τα ισοδύναμα, σύγχρονα κινήματα από Ινδουιστές, Βουδιστές, Ζωροάστρες κλπ, οι αριστεροί δεν φαίνονται ποτέ να αναρωτιούνται, μην τυχόν και κατηγορηθούν για Ισλαμοφοβία) και η βαθιά αποσύνθεση των δυτικών θεσμών και αξιών στις οποίες δεν έχουν καμία εναλλακτική λύση να προτείνουν.
Η Βρετανική κοινωνία στο σύνολό της δεν θέλει και δεν μπορεί να δει το πρόσωπό της να καθρεφτίζεται στο πρόσωπο των τζιχαντιστών της. Ναι, η πολυπολιτισμικότητα στη σημερινή της μορφή έχει αποτύχει [1] – φυσικά για πολύ διαφορετικούς λόγους από ότι υπονοεί ένας αρχιπαπάς -, ναι, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι του προβλήματος και οι θρησκευτικές κοινότητες πρέπει εν μέρη να θεωρηθούν υπεύθυνες γι’ αυτό, ωστόσο, το γεγονός παραμένει πως αυτοί οι γεννημένοι και αναθρεμμένοι Βρετανοί, που έχουν σχηματιστεί από τις βρετανικές αξίες και το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται να έχουν ενσωματώσει ό,τι χειρότερο αυτό περιλαμβάνει. Είναι επιτακτική ανάγκη να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σ’ αυτές τις αξίες (ή, ακριβέστερα, τα ευρύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά): κουλτούρα καριερισμού και κατανάλωσης, καταστολή της ατομικότητας, πανταχού παρουσία της επιτήρησης, έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των διάφορων πολιτισμικών ομάδων και εντός αυτών των ομάδων, γραφειοκρατική παντοδυναμία, εθνικιστικήύβρις, έντονη οικονομική και πολιτική ανισότητα. Με μια λέξη,ασημαντότητα. Ένας μεταμοντέρνος χυλός άκρως ανταγωνιστικής, νεο-γιάπικης κενότητας που όταν δεν φέρνει τους νέους στην αυτοκτονία ή το θάνατο [2], χαλυβδώνει μέσα τους έναν σκληρό πυρήνα ψευδο-ατομικισμού, αδιαφορίας και απάθειας. Είναι αναμφισβήτητο ότι, εκτός από την προφορά, αυτοί οι άνδρες και γυναίκες έχουν υιοθετήσει το βρετανικό ή δυτικό, αν θέλετε, πρότυπο. Είναι ψυχροί καριερίστες διαφορετικού είδους, όχι του City αλλά της ερήμου.
Δεν προσπαθώ να βρω ανθρωπιά σε φονταμενταλιστές ή να δικαιολογήσω τα αδικαιολόγητα. Ψάχνω για δημοκρατικές λύσεις αντί για κακοραμμένα μπαλώματα στο σώμα μιας βαθιά προβληματικής κοινωνίας, που δεν μπορεί να βελτιωθεί με νομοθεσία υπουργικών συμβουλίων και υπαγορεύσεις από τα πάνω. Δυστυχώς, το κυρίαρχο πρότυπο, που δεν προωθείται μόνο από τις ελίτ αλλά είναι ευρέως αποδεκτό και από την πλειοψηφία, είναι η πειθαρχική δίωξη, η τιμωρία και όχι η πρόληψη, η απομόνωση και όχι η επικοινωνία, η διατήρηση του ιεραρχικού κυνισμού, η απόρριψη της κριτικής σκέψης και αληθινά δημοκρατικών, οριζόντιων θεσμών και αξιών. Το ανεκτικό πρόσωπο της Βρετανίας στρεβλώνεται και χάνεται στον άσχημο συνδυασμό του με καταπιεστικές πολιτικές και κοινωνικές πρακτικές, που κάνουν κάθε πτυχή της κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής όλο και πιο ασφυκτική και αφόρητη.
Σημειώσεις
[1] Για μια εκτενέστερη ανάλυση της αποτυχίας της δυτικής πολυπολιτισμικότητας και τις πιθανές εναλλακτικές βλ. Το πρόταγμα των διαπολιτισμικών σχέσεων
[2] Ας μην ξεχάσουμε τον 31χρονο απόφοιτο διδακτορικού που αυτοκτόνησε πέφτοντας από το σπίτι του στο Kensington τον Ιανουάριο του 2013, γιατί η μόνη δουλειά που βρήκε ήταν σε τηλεφωνικό κέντρο, ή τον 21χρονο εκπαιδευόμενο της Bank of America στο Λονδίνο που πέθανε από εξάντληση μετά από πολλές ώρες δουλειάς τον Νοέμβριο του 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου