του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού.Προτάσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντίων Αξιωματικών «Αλέξανδρος Υψηλάντης»
Κεφάλαιο πρώτο
Από το 1994 μια νέα “εθνική επέτειος” ήρθε να προστεθεί στο πάνθεον των εθνικών επετείων.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1994, ημέρα κήρυξης της επανάστασης του 1821 από τον Γενικό Έφορο της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας, πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαϊου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο». Ημέρα που ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα και ολοκλήρωσε την προγραμματισμένη και προαποφασισμένη από τους Νεότουρκους εθνική εκκαθάριση με την τελευταία κατάληξη της σφαγής και πυρπόλησης της Σμύρνης το 1922, για την οποία γνωστή Ελληνίδα έγραψε ότι δεν ήταν σφαγή, αλλά «συνωστισμός» στο λιμάνι της.
Επίσης το 1998 η Βουλή ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη «της 14ης Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού, για την οποία θα μιλήσουμε στην αρχή και για να τη γνωρίσουμε σε όλες της τις διαστάσεις, δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, αποκομμένο από τις γενικότερες γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή. Ούτε εθνολογικά, ούτε γεωγραφικά ούτε χρονικά. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Γενοκτονία από τους Τούρκους όλων των χριστιανών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την Θράκη έως την Μικρασιατική Ανατολία στα πλαίσια του λεγόμενου Ανατολικού Ζητήματος, μέσα από το οποίο αναδύεται ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι και το πρόβλημα της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Φάσεις του διαπιστώνουμε από την εποχή έναρξης του Ανατολικού Ζητήματος έως την τελική του κατάληξη με την επικράτηση των Νεότουρκων και την πολιτική της Γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης που εφάρμοσαν συστηματικά και προγραμματισμένα για την οριστική του λύση κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και κυρίως του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ό,τι ακολούθησε μετά απ’ αυτόν, έως την συνθήκη της Λωζάνης το 1923.
Το Ανατολικό Ζήτημα προκύπτει βασικά, όταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, μπροστά στην επιταχυνόμενη παρακμή της οθωμανικής αυτοκρατορίας, προβάλλουν αξιώσεις και επιχειρούν κάθε είδους διείσδυση, οικονομική, πολιτική στρατιωτική ή άλλη, σε αυτό τον χώρο της Aνατολικής Μεσογείου.
Γνωρίζουμε από την ιστορία ότι οι διάφορες διενέξεις των ισχυρών
δυνάμεων ακόμη και από τα τέλη του 19 αιώνα είχαν να κάνουν βασικά με την ενέργεια, της οποίας η βασική πηγή ήταν και είναι οι υδρογονάνθρακες: πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ακόμη και αυτό το λεγόμενο ανατολικό ζήτημα, στο πρόσφατο παρελθόν, είχε άμεση σχέση με τον μαύρο χρυσό της περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Έλεγχος των πηγών του πετρελαίου και φυσικού αερίου και η ασφάλεια της απρόσκοπτης ροής του προς την Δύση, αποτελούσε αντικείμενο διένεξης των τότε ιμπεριαλιστικών δυνάμενων, στις οποίες εμπλέκονταν και τα κράτη της περιοχής. Ήταν η εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και οι υδρογονάνθρακες από τότε αποτελούσαν στρατηγική πηγή ενέργειας, όπως ακριβώς και σήμερα.
Σ’ αυτά τα πλαίσια αναπτύσσεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις δυτικές δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία εναντίον της Ρωσίας, η οποία προσπαθεί να προσεταιριστεί τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Αυτοκρατορίας για να πετύχει τους στόχους της, που ήταν και είναι ανέκαθεν η κάθοδός και η δημιουργία γεωστρατηγικών και γεωπολιτικών ερεισμάτων στην Μεσόγειο και στο χώρο της Μέσης Ανατολής, υψίστης γεωστρατηγικής σημασίας. Θα αναφέρω μόνο έναν όρο της συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, της 21 Ιουλίου 1774, που αφορά τους Χριστιανικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας:
Η Ρωσία επέβαλε το ασαφές δικαίωμα προστασίας των ορθόδοξων χριστιανών υπηκόων της Πύλης από τον Τσάρο. Αυτήν την πολιτική κατά το μάλλον ή ήττον συνέχισε η Ρωσία μετέπειτα, για να προσεταιριστεί του χριστιανικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αυτήν την πολιτική της Ρωσίας απεφάσισε στις αρχές του 20 αιώνα να εμποδίσει με κάθε τρόπο και μέσο η Γερμανία, συμβουλεύοντας τους Νεότουρκους να εξαφανίσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς της επικράτειάς της κι’ έτσι να θέσουν φραγμό στην κάθοδο της Ρωσίας στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δίνοντας τη δυνατότητα στους δυτικούς να δημιουργήσουν ένα απροσπέραστο ανάχωμα στις στρατηγικές επιδιώξεις της Ρωσίας για την κάθοδο στην Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή.
Μήπως οι σημερινές διενέξεις των ισχυρών της γης στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δε θυμίζουν τα τραγικά γεγονότα αναβίωσης του Ανατολικού Ζητήματος;
Τελευταία μάλιστα έκφανση αυτού του ζητήματος, όσο απίθανο κι αν φαίνεται αυτό, είναι τα γεγονότα της Κριμαίας και η γενικότερη κρίση της Ουκρανίας. Αν η Κριμαία δεν είχε την τύχη, να ενταχθεί στην Ρωσία, θα είχαμε ένα καινούργιο κύμα Ποντίων προσφύγων προς την Ελλάδα.
Η αλλαγή κι επαναχάραξη συνόρων, οι Γενοκτονίες, οι εθνοκαθάρσεις, όπως αυτή των Ελληνοκυπρίων το 1974 και οι αναζωπυρώσεις εθνικιστικών διεκδικήσεων, συνεχίζουν να τροφοδοτούν και ανατροφοδοτούν ένα νέο Ανατολικό Ζήτημα, του οποίου την κατάληξη δεν είμαστε ακόμη σε θέση να προσδιορίσουμε.
Η εισβολή και κατοχή του Βόρειου τμήματος της Κύπρου, η προσπάθεια νομιμοποίησης μονομερών τουρκικών αναθεωρητικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο και την Θράκη, οι επεκτατικές βλέψεις των Σκοπιανών στην ελληνική Μακεδονία και ο Μεγαλοϊδεατισμός την Αλβανίας, με βλέψεις προς την Ήπειρο, την αποκαλούμενη απ’ αυτούς Τσαμουριά, έχουν άμεση σχέση με το νέο Ανατολικό Ζήτημα, όπως ακριβώς και η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Οι «άσπονδοί φίλοι και σύμμαχοί μας», συνεχίζουν στα πλαίσια της διένεξής τους με την Ρωσία και στην προσπάθεια απομόνωσής της, να επιβουλεύονται παντοιοτρόπως τον Ελληνισμό, ο οποίος για τους γνωστούς λόγους τρέφει φιλικά αισθήματα προς την ομόδοξη Ρωσία. Ακόμη και η σημερινή κρίση στην Ελλάδα δεν είναι άμοιρη του Ανατολικού Ζητήματος.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο Ανατολικό Ζήτημα, αν θέλουμε να κατανοήσουμε την διάσταση και το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η Γενοκτονία των Χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία συγκαταλέγεται η Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων της Θράκης και της Ιωνίας.
Με την έννοια αυτή η ενασχόλησή μας σήμερα με την Ποντιακή Γενοκτονία αποτελεί θεωρητική αφαίρεση, για να μην επεκταθούμε σε όλο το πλέγμα της Γενοκτονίας, όπως κανονικά θα έπρεπε, αλλά μόνο στην Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.
Εξάλλου τα γεγονότα της Γενοκτονίας αναλύθηκαν από άλλους έγκριτους ομιλητές, όπως ο Κώστας Φωτιάδης, ο Χάρης Τσιρκινίδης, ο Θεοφάνης Μαλκίδης και άλλους, ώστε η αναφορά στο θέμα αυτό να μην είναι αναγκαία.
Μέσα στα πλαίσια αυτά των γεωστρατηγικών και γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων των μεγάλων δυνάμεων αρχίζει βασικά να ξετυλίγεται η ιστορία που έχει άμεση σχέση με τις τύχες των προγόνων μας.
Η ιστορία αυτή, που ξεκινάει από τα πρώτα δείγματα της υποχώρησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι άμεσα συνδεδεμένη και με τις εναλλαγές της τουρκικής διοίκησης, της κεντρικής, αλλά και της τοπικής, που πότε ήταν ανεκτική και πότε καταπιεστική, όμως πάντοτε ανυπόφορη, γιατί ήταν απρόβλεπτη, συγκυριακή και βάρβαρη. Ορισμένες φορές η βαρβαρότητά της έπαιρνε κατά διάφορα χρονικά διαστήματα και τη μορφή της φυσικής εξόντωσης., πριν από τον οριστικό σχεδιασμό της Γενοκτονίας.
Σ’ αυτή τη συγκυρία καθοριστικό παράγοντα για όλη την περιοχή του Πόντου έπαιζαν οι ρωσοτουρκικές αντιπαλότητες, όπως τονίσαμε, διενέξεις και πόλεμοι, που είχαν άμεση επίπτωση και στους ομόθρησκους Ποντίους και στους υπόλοιπους χριστιανικούς πληθυσμούς.
Συνήθως μετά από κάθε ρωσοτουρκικό πόλεμο, τα θύματα στην περιοχή ήταν κυρίως οι Έλληνες και οι Αρμένιοι, αλλά και οι Ασσύριοι, που υφίσταντο τις αντεκδικήσεις και αγριότητες των Τούρκων ως αντίποινα. Στην κυριολεξία ήταν έρμαιο της αυθαιρεσίας τους.
Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν κατ’ επανάληψη κύματα φυγής των Ποντίων, κυρίως προς την ορθόδοξη Ρωσία.[1]
Η περιοχή του Πόντου εκών άκων μπαίνει στη δίνη του πολύπλοκου Ανατολικού Ζητήματος.
Μόνιμη επιδίωξη της Ρωσίας, είτε της τσαρικής είτε της Σοβιετικής, ήταν στα πλαίσια της πανσλαβιστικής της επέκτασης, να κατέβει στα θερμά ύδατα της Μεσογείου και να προελάσει κι επεκτείνει την κυριαρχία της στις πετρελαιοπηγές της Μοσούλης, όταν πια τοπετρέλαιοάρχισε να αποκτά την αξία που γνωρίζουμε.
Μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο οι εκάστοτε μεγάλες δυτικές δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Αμερική και Γερμανία προσπαθούσαν ανέκαθεν και με κάθε μέσο να αποκλείσουν την Ρωσία από τους στρατηγικούς της στόχους, χρησιμοποιώντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως ανάχωμα απέναντι στην αυταρχική και δεσποτική Ρωσία, όπως την αποκαλούσαν. Ακόμη και ο Μαρξ και ο Ένγκελς ήταν γι’ αυτό το λόγο, υπέρ της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα στην Ουκρανία.
Η Ρωσία βέβαια -και απ’ εδώ αρχίζει το δράμα-, στην αντιπαλότητά της με την Τουρκία και όσους την στήριζαν, προσπαθούσε να προσεταιριστεί τους χριστιανικούς πληθυσμούς, παίζοντας το ρόλο του προστάτη τους. Με τον τρόπο αυτό έβρισκε αφορμές και αιτίες για την εφαρμογή των δικών της γεωστρατηγικών σχεδίων.
Από την άλλη η Γερμανία, για να αναφερθούμε στο πρόσφατο παρελθόν, που έχει σχέση με την Γενοκτονία, το τελευταίο κεφάλαιο του δράματος, είχε βλέψεις και η ίδια στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, Υποκινούσε τους Τούρκους εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών, που θεωρούσε ότι ήταν δυνατό να συνδράμουν τους Ρώσους στις επιδιώξεις τους[2].
Το θέμα της Γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έχει συνεπώς άμεση σχέση με την πολιτική του Κάιζερ της Γερμανίας, ο οποίος επεδίωκε να προσεταιριστεί την Τουρκία πάση θυσία, για να φτάσει στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής σε ανταγωνισμό με την Αγγλία την Γαλλία και κυρίως την Ρωσία.
Περιττό να τονίσουμε ότι διαχρονικά η Γερμανία, αλλά και η Δύση στο σύνολό της, εκτός από μερικές εξαιρέσεις, τάχθηκε ενάντια στα συμφέροντά της Ελλάδας, ακόμη και πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Δεν πρέπει συνεπώς να ξεχνούμε ότι ο κύριος εμπνευστής για τη γενοκτονία του χριστιανικού πληθυσμού από μέρους των Νεότουρκων και του Μουσταφά Κεμάλ και συνεπώς και ενάντια στον Ποντιακό Ελληνισμό, υπήρξε η Γερμανία. Υπάρχουν αδιάσειστα ντοκουμέντα που το αποδεικνύουν.
Η Γερμανία στήριζε και στηρίζει ανέκαθεν την Τουρκία εναντίον της Ελλάδας.
Η πρόσφατη ιστορία μας με την κατοχή και την σημερινή ηγεμονική στάση της Γερμανίας αποδεικνύει για άλλη μια φορά του λόγου το αληθές. Εν παρενθέσει θα αναφέρω ότι η Ελλάδα είχε τα περισσότερα θύματα από όλες τις κατεχόμενες χώρες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Και αυτό επίσης δεν πρέπει να το λησμονούμε. Μια δεύτερη γενοκτονία ζήσαμε κατά τη διάρκεια της κατοχής, όπου η Ελλάδα έχασε 1.106.922 Έλληνες πολίτες. Και αυτή η θυσία σε αίμα οφείλεται στους Γερμανούς, για τους οποίους ο γνωστός αναρχικός Μιχαήλ Μπακούνιν, καυτηριάζοντας τη στάση της Γερμανίας, διακήρυττε:
“Σε όλες τις διεθνείς της σχέσεις, η Γερμανία, απ’ τις απαρχές της κι’ όλας, αργά και συστηματικά, έπαιζε πάντα το ρόλο του εισβολέα, του κατακτητή, πάντα πρόθυμη να επεκτείνει στο έδαφος των γειτόνων της τη δική της θεληματική υποδούλωση κι’ από τότε που εδραιώθηκε οριστικά σαν ενιαία δύναμη, έγινε μια απειλή, ένας κίνδυνος για την ελευθερία ολόκληρης της Ευρώπης. Η σημερινή Γερμανία δεν είναι άλλο παρά υποδούλωση, θριαμβευτική και κτηνώδης”.[3] Αυτά που βιώνουμε σήμερα με τόσο δραματικό τρόπο δεν είναι άμοιρα αυτής της πραγματικότητας, για την οποία μιλάει ο Μιχαήλ Μπακούνιν. Για να μην ξεχνάμε ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται πάντοτε ως φάρσα, αλλά ως τραγωδία.
Όταν ωστόσο μιλάμε για Γερμανούς, για Έλληνες κ.λπ για να μην υπάρχει παρανόηση, θα πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι εννοούμε εκείνες τις οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις που καθορίζουν την πολιτική των κυβερνήσεων. Με αυτή την έννοια θα ήταν λάθος να λέμε ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, οι Γερμανοί είναι ναζί κ.λπ.
Οι γενικεύσεις είναι πάντοτε λάθος. Μιλάμε πάντοτε για συγκεκριμένες πολιτικές συγκεκριμένων κύκλων που αποφασίζουν ερήμην των λαών τους.
Ο ποντιακός Ελληνισμός διεκδικεί τη δική του ιστορική μνήμη και την εγγραφή του στη συλλογική μνήμη του έθνους. Δυστυχώς όμως η επίσημη πολιτεία δεν ανταποκρίνεται σ’ αυτό το καθήκον, σε αντίθεση με την Τουρκία. Ας δούμε για παράδειγμα τι ισχυρίζεται ο μέντορας του Ερντογάν, ο πολύς Αχμέτ Νταβούτογλου λέγοντας: «Κοινωνίες με ριζικά αποδυναμωμένη και φθαρμένη εθνική συνείδηση, δεν έχουν πεδίο στρατηγικής λογικής, θέτουν σε κίνδυνο την ιστορική τους ύπαρξη, περιθωριοποιούνται στη διεθνή σκακιέρα».
Τρανή απόδειξη αυτής της πραγματικότητας αποτελεί η απάντηση που έδωσε τον Μάιο του 2013 το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας στην πρόκληση της Τουρκίας για τις εκδηλώσεις μνήμης της «δήθεν γενοκτονίας των Ποντίων», όπως τις χαρακτήρισε, οι οποίες, όπως συνέχισε, «δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της ανάπτυξης των τουρκοελληνικών σχέσεων». Η δουλοπρεπής και απαράδεκτη για τους Ποντίους, απάντηση του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας ήταν η εξής:
«Η ιστορία είναι αλήθειες και γεγονότα που ούτε ξεχνιούνται ούτε παραγράφονται. Σύσσωμος ο Ελληνισμός τιμά τη μνήμη και την θυσία των Ποντίων. Ωστόσο, άλλο η ιστορία και άλλο το παρελθόν, το οποίο δεν πρέπει να σκιάζει την αμοιβαία βούληση να δημιουργήσουμε ένα μέλλον συνεργασίας, φιλίας, σταθερότητας και αμοιβαίου σεβασμού για τους δύο λαούς».
Στην απάντηση δεν υπάρχει ούτε η λέξη Γενοκτονία, ούτε έγκλημα, ούτε αναφορά στον θύτη Τουρκία. Αντιθέτως, όπως αναφέρεται, το παρελθόν δεν πρέπει να εμποδίζει τη συνεργασία, φιλία, σταθερότητα και λοιπές προσβλητικές για τους Ποντίους κενολογίες.
Καθήκον μας λοιπόν είναι να διατηρήσουμε εμείς οι Πόντιοι και οι λοιποί Συνέλληνες τη μνήμη της μακραίωνης και ένδοξης ιστορία μας και την εθνική μας συνείδηση, που αποτελεί την ταυτότητά μας και τον συνεκτικό κρίκο της ύπαρξής και της δυναμικής παρουσίας μας στα πεπρωμένα αυτού του τόπου, που λέγεται πατρίδα, προτάσσοντας πάντα ως σημείο αναφοράς και συνεκτικό κρίκο της συλλογικής μας μνήμης την Γενοκτονία, σε αντίθεση με τις θέσεις της επίσημης πολιτείας.
Συνολικά, όπως αναφέρει ο Χάρης Τσιρκινίδης, το πρώτο εξάμηνο του 1914 (πριν τον Πόλεμο) και καθ’ όλη τη διάρκεια του Πολέμου (1914-1918) εξοντώθηκαν:
– Από την περιοχή της Ανατολικής Θράκης 218.767 άτομα
– Από τις περιοχές των ακτών της Μικράς Ασίας 298.449
– Από τον Πόντο 257.019
από τις 700 χιλιάδες περίπου, που ζούσαν στον Πόντο.
Φέτος συμπληρώνονται ενενήντα πέντε (95) χρόνια από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ πασάς μπήκε με τους τσέτες του στην Σαμψούντα και έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο για τον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου (19 Μαΐου 1919). Το τέλος της αποτρόπαιης αυτής πράξης το 1923, είχε ως τραγικό απολογισμό 353.000 αθώα θύματα και τον ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων του Πόντου.
Ήδη από το 1908 οι λεγόμενοι Νεότουρκοι, οι αιμοσταγείς Εμβέρ πασάς, ο Ταλαάτ, ο δρ. Σακίρ, ο δρ. Ναζί, ο Νουρεντίν, ο σφαγέας της Σμύρνης και του εθνομάρτυρα Μητροπολίτη της Χρυσόστομου, είχαν πάρει την απόφαση να εξοντώσουν τον Ελληνισμό της Μ. Ασίας.
“Θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς” δήλωνε ο Τούρκος πρωθυπουργός Σεφκέτ πασάς, τον Ιούλιο του 1909, στον μεγάλο πατριάρχη του Γένους, Ιωακείμ τον Γ’.
Οι Γερμανοί, που ήταν οι ηθικοί αυτουργοί των εγκλημάτων, έβλεπαν τους Έλληνες και τους Αρμενίους, καθώς και τους Ασσυροχαλδαίους, που στην πλειοψηφία τους ήταν χριστιανοί, ως εμπόδιο στα σχέδιά τους. για οικονομική διείσδυση στην Ανατολή.
Το σχέδιο που πρότειναν στους Τούρκους ήταν σατανικό. Ο καθοδηγητής των Τούρκων Γερμανός στρατηγός Λίμαν Φον Σάντερς, ο μετέπειτα αρχιστράτηγος των Τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, μαζί με το γερμανικό επιτελείο του, υποστήριζε κυνικά τα εξής: «Η Τουρκία δεν έχει ουδεμίαν ασφάλειαν ούτε δύναται να οργανωθεί ελευθέρως εις το μέλλον, λόγω της παρουσίας των Ελλήνων. Για να μην προκληθεί αντίδραση στον “πολιτισμένο” κόσμο προτείνει, ως “τελική λύση”, τον λευκό θάνατο, τις ατέλειωτες οδοιπορίες. Σας διαβεβαιώνω ότι οι παγωνιές και το κρύο του χειμώνα, οι βροχές και η μεγάλη υγρασία, ο ήλιος και η τρομερή ζέστη του καλοκαιριού, οι αρρώστιες του εξανθηματικού τύφου και της χολέρας, οι κακουχίες και η ασιτία, θα φέρουν το ίδιο αποτέλεσμα, με τις σφαγές που λογαριάζετε να κάνετε εσείς».
Οι Νεότουρκοι από το 1914 έως το 1918 και ο Μουσταφά Κεμάλ από το 1919 έως το 1922 ακολούθησαν κατά γράμμα το συστηματικό, οργανωμένο, σατανικό σχέδιο των Γερμανών συμβούλων κατά του άμαχου πληθυσμού.
Έτσι οι Νεότουρκοι μετά από τους Βαλκανικούς Πολέμους και πριν από την έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου θέτουν σε εφαρμογή το σχέδιο της «λύσης» των εθνοτικών προβλημάτων με την εξόντωση των άλλων εθνοτήτων.
Το σχέδιο συζητείται στα μυστικά συνέδρια των Νεότουρκων που διεξάγονται στη Θεσσαλονίκη το 1908, 1909, 1910 και 1911 και προβλέπει την απομάκρυνση του χριστιανικού πληθυσμού από τα εδάφη της Μικράς Ασίας ακόμα και με τη χρήση βίας, για να δημιουργηθεί εκεί το νέο τουρκικό κράτος.
Στο τελευταίο συνέδριό τους, αυτό του 1911, οι Νεότουρκοι λαμβάνουν την εξής απόφαση, που είναι χαρακτηριστική για τα αποτρόπαια σχέδιά τους:
«Η Τουρκία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα, όπου η μωαμεθανική θρησκεία και οι μωαμεθανικές αντιλήψεις θα κυριαρχούν και κάθε άλλη θρησκευτική προπαγάνδα θα καταπνίγεται… Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η πλήρης οθωμανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας. Και είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με την πειθώ. Άρα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένοπλη βία… Το δικαίωμα των άλλων εθνοτήτων να έχουν δικές τους οργανώσεις θα πρέπει να αποκλειστεί. Κάθε μορφή αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης θα θεωρείται προδοσία προς την τουρκική αυτοκρατορία».
Το σχέδιο της συστηματικής εξόντωσης ολοκληρώνεται.
Σε μυστική σύσκεψη των Νεότουρκων υπό την προεδρία του Ταλαάτ Πασά, ο δρ. Σακίρ Μπεχαεντίν αναφέρει τα εξής:
«Τα έθνη που απέμειναν από παλιά στην Αυτοκρατορία μας, μοιάζουν με ξένα και βλαβερά χόρτα που πρέπει να ξεριζωθούν. Να ξεκαθαρίσουμε τη γη μας. Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός της επανάστασής μας.”
Στην ίδια σύσκεψη ο δρ. Ναζίμ λέει:
«…Θέλω να ζήσει ο Τούρκος. Και θέλω να ζήσει μόνο σ’ αυτά τα εδάφη και να είναι ανεξάρτητος. Εκτός των Τούρκων όλα τα άλλα στοιχεία να εξοντωθούν, άσχετα σε ποια θρησκεία ή πίστη ανήκουν. Αυτή η χώρα πρέπει να καθαρίσει από τα ξένα στοιχεία. Οι Τούρκοι πρέπει να κάνουν την εκκαθάριση».
Αρχίζει πλέον απροκάλυπτα η ριζική εξόντωση. Οι άνδρες δολοφονούνται στα διαβόητα «Αμελέ Ταμπουρού», στα τάγματα θανάτου, και τα γυναικόπαιδα με την διαδικασία του «λευκού θανάτου».
Η Μαύρη Βίβλος του Κεντρικού Συμβουλίου των Ποντίων, για να έχουμε μια εικόνα, αναφέρει σχετικά με τη γενοκτονία τα εξής:
«οι σφαγέντες και οπωσδήποτε εξολοθρευθέντες Έλληνες του Πόντου από το 1914 μέχρι το 1922 ανέρχονται εις τους εξής αριθμούς»: Περιφέρεια Αμάσειας : 134.078, Περιφέρεια Ροδοπόλεως: 17.479, Περιφέρεια Χαλδείας – Κερασούντας: 64.582, Περιφέρεια Νεοκαισαρείας: 27.216, Περιφέρεια. Τραπεζούντας:38.435, Περιφέρεια Κολωνίας: 21.448: Σύνολο: 303.238 άτομα».
Μέχρι την άνοιξη του 1924 το μαρτυρολόγιο των Ποντίων περιέλαβε ακόμα 50.000 θύματα, συνολικά δηλαδή ο αριθμός των Ποντίων που δολοφονήθηκαν έως το Μάρτιο του 1924 ήταν 353.000.
Είναι ωστόσο λάθος να διακηρύττουμε πως τα θύματα τις γενοκτονίας ανέρχονται στις 353.000. Ποια στατιστική υπολόγισε τους θανάτους στις θανατηφόρες διαδρομές της προσφυγιάς, όπου τους Πόντιους θέριζε η πείνα, οι κακουχίες, οι ποικίλες ασθένειες κι επιδημίες; Κανείς. Όσοι δεν σφαγιάστηκαν προσπάθησαν να διασωθούν με τη φυγή προς τον Καύκασο, κυρίως οι Πόντιοι του Επαρχείου του Καρς. Όμως οι παράπλευρες συνέπειες της Γενοκτονίας είχαν κι εκεί τραγικά αποτελέσματα.
Θα αναφέρουμε μόνο δύο από τα χιλιάδες χαρακτηριστικά παραδείγματα. Την προσωπική μαρτυρία του Χαράλαμπου Βασιλειάδη, που υπήρξε πέντε φορές πρόσφυγας, ο οποίος το 1918, μετά την παράδοση του Επαρχείου του Καρς από τον Λένιν στον Μουσταφά Κεμάλ, οδήγησε το χωριό του αποτελούμενο από 70 οικογένειες στην περιοχή του Κουμπάν του Βορείου Καυκάσου. Στην μακρά διαδρομή προς το Κουμπάν πέθανε το ολιγότερο ένα τρίτο των συγχωριανών του από τις κακουχίες και τις ασθένειες, διανύοντας γύρω στα 2.000 χιλιόμετρα ανάμεσα από τις ορεινές διαβάσεις του Καυκάσου. Ανάλογη και χειρότερη ήταν η τύχη των υπολοίπων 70 χιλιάδων Ελλήνων του Επαρχείου του Καρς, αλλά και των άλλων Ποντίων που ζούσαν στον Καύκασο.
Πολλοί πέθαναν στα πλοία της προσφυγιάς και στα στρατόπεδα φιλοξενίας από την πείνα, τις επιδημίες της χολέρας, του τύφου, της ελονοσίας κ.λπ. Γράφει ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης, περιγράφοντας στην βιογραφία του την κατάσταση στο στρατόπεδο των προσφύγων στην Θεσσαλονίκη:
«Τότες, επί Βενιζελοκρατίας, μας στείλανε στην Θεσσαλονίκη, όπου φτάσαμε στο Καραπουρνού και μας αποβίβασαν.
Ο κόσμος υπέφερε τα πάνδεινα από τον τεράστιο αριθμό των προσφύγων, τις ακαθαρσίες και την μόλυνση. Οι ασθένειες θέριζαν. Εμάστιζε τον κόσμο ο εξανθηματικός τύφος και η ελονοσία. Και από τις κακουχίες και ταλαιπωρίες σε ξένα μέρη ο κόσμος πέθνησκε κάθε μέρα».[4]
Και μια άλλη προσωπική μαρτυρία για τους Πόντιους που καμιά στατιστική δεν περιέλαβε στον επίσημο αριθμό των θυμάτων, και φυσικά δεν είναι η μοναδική. Γράφει πάλι ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης: «Και το 1921, μετά την καταστροφή της Μικράς Ασίας, οπισθοχώρησε και ο στρατός από την Ανατολική Θράκη και έτσι όλος ο Ελληνισμός έφυγε προς την Αλεξανδρούπολη, που μας είχαν τοποθετήσει σε μιαν άκρα της πόλεως προσωρινά. (Πριν φύγουμε ξάχασα να σημειώσω πως, όταν κατοικούσαμε στο Παπάεσκι, αρρώστησε πρώτα η γιαγιά μας και έπειτα ο πατέρας ο Δάμος. Και τους δυο τους θάψαμε στην Ανατολική Θράκη, πριν φύγουμε).[5]
Θα προσθέσουμε και μια άλλη μαρτυρία από το Χρονικό του Καρς του Χρήστου Σαμουηλίδη, κοντά στις τόσες άλλες μαρτυρίες συμπατριωτών μας που έχουν βιώσει τα γεγονότα. Περιγράφει ανάμεσα στα άλλα μαρτύρια των Ποντίων του επαρχείου του Καρς και το ακόλουθο τραγικό γεγονός της τραγωδίας της προσφυγιάς. Γράφει σ’ ένα σημείο μόνο για την τύχη των προσφύγων από την Όλτη του Καρς: «ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕς της περιοχής Όλτης, κάπου δέκα χιλιάδες κόσμος, όταν έφτασαν τελικά στο Βατούμ της Γεωργίας, σε κακά χάλια, γιατί είχαν ταλαιπωρηθεί φοβερά στη διαδρομή, κατασκήνωσαν στο ύπαιθρο και περίμεναν τρεις ολόκληρους μήνες να έρθει ελληνικό καράβι να τους πάρει. Σ’ όλο αυτό το διάστημα υπόφεραν τα πάνδεινα, ζώντας παρατημένοι σε άθλια κατάσταση, γυμνοί, νηστικοί και άστεγοι, με τις αρρώστιες και τις επιδημίες να θερίζουν τους γέρους και τα παιδιά.
ΩΣ τον Οκτώβρη, που φάνηκε το πρώτο καράβι στο λιμάνι του Βατούμ, οι πρόσφυγες της Όλτης είχαν αποδεκατιστεί και απομείνει σχεδόν οι μισοί».[6] Για τους υπόλοιπους από τις 70 χιλιάδες του Καρς δεν υπάρχουν γραπτές πηγές θανάτων.
Αυτά τα νούμερα δεν τα κατέγραψε καμία στατιστική. Για μας της δεύτερης γενιάς, τα τραγικά βιώματα των γονιών μας, είναι νωπές μαρτυρίες, χαραγμένες άσβεστες στην μνήμη μας. Δεν χρειάζεται ιστορικούς για να μας τις θυμίσουν. Είναι ζωντανές μνήμες, είναι άμεσα βιώματα, που δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει κανείς.
Υπάρχει παρ’ όλα αυτά πλήθος μαρτυριών ξένων πρεσβειών και προξενείων που αδιάψευστα επιβεβαιώνουν με ντοκουμέντα τη θηριωδία των Τούρκων. Η διεθνής βιβλιογραφία και τα κρατικά αρχεία πολλών χωρών βρίθουν μαρτυριών για το ειδεχθές έγκλημα, που διαπράχθηκε εναντίον του Ελληνικού λαού.
Απ’ αυτές τις μαρτυρίες μόνο μία θα αναφέρουμε ενδεικτικά. Στις 20 Μαρτίου 1922, ο Άγγλος διπλωμάτης Ρέντελ συνέταξε ένα μνημόνιο για τις τουρκικές ωμότητες σε βάρος των χριστιανών. Στο προοίμιο αυτού του μνημονίου διαβάζουμε:
«Η επίτευξη της ανακωχής με την Τουρκία, στις 30 Οκτωβρίου 1918, φάνηκε να επέφερε μια προσωρινή παύση των διωγμών των μειονοτήτων εκ μέρους των Τούρκων, που διαπράχθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Στην επιδίωξη αυτών των διωγμών, είναι γενικώς αποδεκτό … ότι πάνω από 500.000 ‘Έλληνες εξορίστηκαν, εκ των οποίων συγκριτικώς ελάχιστοι επέζησαν…». Ποίων άλλων έχουμε ανάγκη μαρτυρίας εκτός από την μαρτυρία των «άσπονδων φίλων μας Άγγλων»; Όταν ο Άγγλος πρέσβης τους αναβιβάζει στις περίπου 500 χιλιάδες, πώς είναι δυνατόν να αμφισβητείται από Έλληνες μάλιστα αυτό το αδιάψευστο γεγονός;
Δεν είναι όμως μόνο ο Άγγλος πρέσβης που αναφέρεται στο αποτρόπαιο έγκλημα της Γενοκτονίας. Βασισμένος σε μια σειρά επισήμων αναφορών ο ίδιος ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόιντ Τζορτζ προβαίνει σε δημόσιες δηλώσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων (House of Commons. The Parliamentary Debates), Fifth Series, τόμ. 157): «…(στον Πόντο) δεκάδες χιλιάδες (Έλληνες) άνδρες, γυναίκες και παιδιά απελαύνονταν και πέθαιναν. Ήταν καθαρή ηθελημένη εξολόθρευση. “Εξολόθρευση” δεν είναι δικιά μου λέξη. Είναι η λέξη που χρησιμοποιεί η Αμερικανική Αποστολή». Αυτά είναι τα λόγια του. Το ίδιο αποκαλυπτικός είναι και ο σερ Γουίνστον Τσόρτσιλ στο βιβλίο του The World Crisis, τόμ. V, Γράφει σχετικά: «… οι φοβεροί εκτοπισμοί των Ελλήνων από την Τραπεζούντα και τη Σαμψούντα, που είχαν γίνει το φθινόπωρο του 1921, έφταναν τώρα για πρώτη φορά στην Ευρώπη». Το φρικιαστικό έγκλημα συμπληρώνει ο Αμερικανός ταγματάρχης Γιόουελ, ο οποίος δίνει μια εικόνα του μικρασιατικού Πόντου το 1921: «Πτώματα, πτώματα σε όλο το μήκος της πορείας των εκτοπιζομένων… Φρίκη και πτώματα». Τέλος ο Αμερικανός δημοσιογράφος Γκίμπονς προσθέτει: «Η πεδιάδα της Μαλάτειας ήταν στρωμένη με πτώματα Ελλήνων».
Δεν θα μπούμε σε άλλες μαρτυρίες που είναι έργο των ιστορικών.
Δυστυχώς, επαναλαμβάνουμε, υπάρχουν Έλληνες συμπολίτες μας που αμφισβητούν την ποντιακή γενοκτονία, υπηρετώντας, συνειδητά ή ασυνείδητα, συμφέροντα ξένων δυνάμεων. Είναι γνωστοί και μη εξαιρετέοι.Για τις δύο πρώτες γενοκτονίες και με καθυστέρηση επτά περίπου δεκαετιών, υπάρχει η ομόφωνη απόφαση- έγκριση του Ελληνικού κοινοβουλίου, που συνοδεύεται από ανάλογα προεδρικά διατάγματα της χώρας. Τα διατάγματα αυτά καθορίζουν, έστω και υποτονικά, την 19η Μαϊου και την 14η Σεπτεμβρίου αντίστοιχα, ως ημέρες μνήμης αυτών των γενοκτονιών. Η γενοκτονία του Θρακικού Ελληνισμού δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί ούτε από το Ελληνικό κοινοβούλιο.
Ήταν, όπως είπαμε, μια αρχή, όχι όμως το τέλος.
Γιατί όμως αυτή η επιμονή στη συλλογική μνήμη των Ποντίων και στη διεκδίκηση διατήρησης αυτής της μνήμης μέσα από την απαίτηση για αναγνώριση της Γενοκτονίας; Μάλιστα μετά και την παρέλευση ενός ολόκληρου αιώνα, που οι πληγές της τραγωδίας φαίνεται να αποτελούν μακρινή ανάμνηση;
Υπάρχει ένας πολύ σημαντικός λόγος που μας υποχρεώνει ως Ποντίους να διατηρήσουμε άσβεστη τη μνήμη του κορυφαίου αυτού γεγονότος της γενοκτονίας των προγόνων μας. Είναι η δικαίωση αυτής της θυσίας και η απαίτηση να μην επαναληφθούν, καθώς επαναλήφθηκαν τέτοια ή παρόμοια τραγικά γεγονότα, όπως ο διωγμός των Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο, την Τένεδο και η εθνοκάθαρση 200.000 Ελληνοκυπρίων από τις προγονικές τους εστίες το 1974.
Εμείς οι Πόντιοι, αλλά και οι υπόλοιποι Έλληνες δεν διακατεχόμαστε από αισθήματα εκδίκησης και μίσους. Δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτε με τους λαούς, που αποτελούν με τον ένα ή άλλο τρόπο πάντοτε τα θύματα.
Θέλουμε και επιδιώκουμε συμφιλίωση. Θέλουμε και επιδιώκουμε την ειρηνική επίλυση των προβλημάτων. Όμως με έναν απαράβατο κανόνα. Την αναγνώριση των εγκλημάτων από τους θύτες και την δικαίωση των θυμάτων, ώστε να αποτραπεί η επανάληψή τους.
Η γενοκτονία ήταν ομολογουμένως ένα καλά προμελετημένο και οργανωμένο έγκλημα, που η κυβέρνηση των Νεότουρκων και ο Κεμάλ Πασάς έφερε σε πέρας με συστηματικότητα. Δεν είχε σχέση με τις στρατιωτικές διαμάχες και τις λεγόμενες παράπλευρες απώλειες, αλλά με την εξόντωση του άμαχου πληθυσμού. Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε ήταν ο ξεριζωμός του, η εξάντληση στις κακουχίες, οι φυλακίσεις, εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα και τα στρατόπεδα θανάτου στην έρημο, τα περίφημα «αμελέ ταμπουρού» (τάγματα εργασίας).
Οι τουρκικές κυβερνήσεις αρνούνται πως υπήρξε γενοκτονία και τοποθετούν επισήμως το θάνατο των Ελλήνων στα πλαίσια των ευρύτερων απωλειών του πολέμου, του λιμού ή άλλων κοινωνικών αναταράξεων. Όμως η πραγματικότητα τις διαψεύδει.
Για την ιστορία πρέπει να αναφέρουμε ότι πριν από τον όρο “Γενοκτονία” υπήρχε ο όρος “Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας”.
Tο Δεκέμβριο 2007 η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars ή IAGS) αναγνώρισε επίσημα τη γενοκτονία των Ελλήνων, μαζί με την γενοκτονία των Ασσυρίων, και εξέδωσε το εξής ψήφισμα[6]:
«ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η άρνηση μιας γενοκτονίας αναγνωρίζεται παγκοίνως ως το έσχατο στάδιο γενοκτονίας, που εξασφαλίζει την ατιμωρησία για τους δράστες της γενοκτονίας, και ευαπόδεικτα προετοιμάζει το έδαφος για τις μελλοντικές γενοκτονίες,
ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η Οθωμανική γενοκτονία εναντίον των μειονοτικών πληθυσμών κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζεται συνήθως ως γενοκτονία εναντίον μόνο των Αρμενίων, με λίγη αναγνώριση των ποιοτικά παρόμοιων γενοκτονιών, εναντίον άλλων χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ότι είναι πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης των Μελετητών Γενοκτονιών, ότι η Οθωμανική εκστρατεία εναντίον των χριστιανικών μειονοτήτων της αυτοκρατορίας, μεταξύ των ετών 1914 και 1923, συνιστούν γενοκτονία εναντίον των Αρμενίων, Ασσυρίων, Ποντίων και των Eλλήνων της Ανατολίας.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η Ένωση να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες εναντίον αυτών των πληθυσμών, να ζητήσει επίσημα συγγνώμη, και να λάβει τα κατάλληλα και σημαντικά μέτρα προς την αποκατάσταση (μη επανάληψη).»
Θα είμαστε ανάξιοι των προγόνων μας, αν δεν παραμένουμε σταθεροί στην αξίωση για τη δικαίωση της γενοκτονίας των προγόνων μας, που αποτελεί ένα από τα κορυφαία και απαράγραπτα καθήκοντα του Ποντιακού Ελληνισμού.
Αποτελεί για το λόγο αυτό προσβολή στην μνήμη των προγόνων μας το αντιτρομοκρατικό νομοσχέδιο, που βασικά αγνοεί την Ποντιακή Γενοκτονία. Το δελτίο τύπου που εξέδωσε η Διεθνής Συνομοσπονδία Ποντίων Ελλήνων και η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος, σχετικά με το «Αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο απηχεί την θέληση ολόκληρου του Ποντιακού Ελληνισμού: Θα αναφέρουμε λόγω οικονομίας χρόνου αποσπάσματα μόνο από την τοποθέτηση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας:
ΠΑΜΠΟΝΤΙΑΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
Λ. ΝΙΚΗΣ 1, ΤΚ:54624, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΤΗΛ:2310 227-822 FAX:23
:info@poe.org.grhttp://www.poe.org.gr
Θεσσαλονίκη,30-4-2014
Αρ.Πρ.:6694
Προς: Αξιότιμο Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
κ. Χαράλαμπο Αθανασίου
Κοινοποίηση:
- Όλους τους Βουλευτές,
- ΜΜΕ
- Τα 431 Σωματεία Μέλη Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος
Σε συνέχεια του από 24 Νοεμβρίου 2013 Ψηφίσματος της Γενικής Συνελεύσεως της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, του από 28 Νοεμβρίου 2013, με αριθμό πρωτοκόλλου 8, Δελτίου τύπου της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων, του από 2 Δεκεμβρίου 2013 με αριθμό πρωτοκόλλου 6386 υπομνήματος μας, του από 15 Απριλίου 2014, με αριθμό πρωτοκόλλου 24, Δελτίου τύπου της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων και δεδομένου του γεγονότος ότι η Βουλή των Ελλήνων με το ομόφωνο ψήφισμα της 24ης Φεβρουαρίου1994, ανακήρυξε την 19η Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος επανέρχεται και καταδικάζει με τον πλέον έντονο τρόπο την παράλειψη της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού αλλά και των υπολοίπων χριστιανικών λαών της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τις πρόνοιες του «αντιρατσιστικού νομοσχεδίου», που πρόκειται να επανέλθει εντός των ημερών προς ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων…..
Μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός, καθώς παρ’ όλες τις διαβεβαιώσεις που λάβαμε, επανέρχεστε με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο στο οποίο διαχωρίζετε τα θύματα των Γενοκτονιών, καθώς άλλα τυγχάνουν προστασίας και άλλα όχι. Με τον τρόπο αυτόν ουσιαστικά αναιρείτε την αναγνώριση της Γενοκτονίας από την Βουλή των Ελλήνων, καθώς ως κριτήριο για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου και ιδιαίτερα στο άρθρο 3 αυτού τίθεται η αναγνώριση τους από Ελληνικό ή Διεθνές δικαστήριο και ως εκ τούτου υποβαθμίζετε το κύρος και την εγκυρότητα της ίδιας της Βουλής των Ελλήνων.
Η παράληψη αυτή στερεί από την φαρέτρα μας, στον αγώνα που δίδεται για την διεθνή αναγνώριση του εγκλήματος της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, ένα σημαντικό όπλο και χρήσιμο εργαλείο και τελικά εμφανίζει την συντεταγμένη Πολιτεία ανακόλουθη καθώς αφήνει σαφέστατα ερωτηματικά σχετικά με το ποία είναι η στάση της στο ζήτημα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, αναγνωρίζοντας αφενός την Γενοκτονία αρνούμενη αφετέρου να συμπεριλάβει την άρνηση της στις πρόνοιες του εν λόγω νομοθετήματος.
Ως Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος αλλά κυρίως ως μέλη της Ανθρωπότητας σας εφιστούμε την προσοχή, καθώς οι βουλευτές που θα ψηφίσουν το επίμαχο νομοσχέδιο, με την μορφή που έχει σήμερα, θα είναι οι πρώτοι που «εγκωμιάζουν, αρνούνται και εκμηδενίζουν τα εγκλήματα της γενοκτονίας», κατά τους ορισμούς του άρθρου 3, όπως αυτό διατυπώνεται στην αιτιολογική έκθεση, που υπέστησαν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι στις αρχές του 20ου αιώνα από το Κεμαλικό καθεστώς.
Σας καλούμε έστω και την ύστατη στιγμή να διορθώσετε την παράλειψη σας.
Με τιμή
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας
Επαμεινώνδας Φαχαντίδης Χρήστος-Δημήτριος Τοπαλίδης
Ομ. Καθηγητής Ιατρικής Α.Π.Θ Δικηγόρος
Κι εδώ μπαίνουμε σε ένα άλλο κεφάλαιο, που πέρα από τις αναλύσεις και τις ιστορικές αναφορές και την επιστημονική κατοχύρωση της Ποντιακής Γενοκτονίας, έχει να κάνει με αυτό ακριβώς που λέει το δελτίο τύπου, δηλαδή ότι «όλος ο προσφυγικός Ελληνισμός θα δράσει δυναμικά». Εμείς θα περιοριστούμε πρωταρχικά στην δράση των Ποντίων, δηλαδή στην κατάλληλη και αποτελεσματική κινητοποίησή τους, γιατί αυτό μπορούμε δυνητικά και οφείλουμε να κάνουμε στην πράξη. Και αυτό έχει σχέση με την συνολική στρατηγική του Ποντιακού Ελληνισμού, που αποτελεί το δεύτερο κεφάλαιο της σημερινής μου ομιλίας.
Είναι γεγονός ότι αυτή η στρατηγική δεν μπορεί να βασιστεί στις καλές ή κακές προθέσεις, στις αβελτηρίες, τα λάθη και τις ενδοτικές πολιτικές των ελληνικών κυβερνήσεων, βασισμένες πάνω σε μια επιζήμια για τα εθνικά συμφέροντα ετεροβαρή «ελληνοτουρκική φιλία». Το κλειδί ερμηνείας όλων των δεινών της πατρίδας μας είναι η υποτέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων. Το προσκύνημα δύο Ελλήνων πρωθυπουργών στο μαυσωλείο του Μουσταφά Κεμάλ, αποδεικνύει το λόγου το αληθές.
Συνεπώς η στρατηγική του Ποντιακού Ελληνισμού έχει να παλέψει σε δύο μέτωπα. Το ένα θα το αποκαλούσαμε εσωτερικό και αφορά την στάση του Ποντιακού Ελληνισμού σε όλη της την ιεραρχία απέναντι σε όσους ασκούν άμεσα ή έμμεσα εξουσία στην Ελλάδα, δηλαδή τις κυβερνήσεις, τα κόμματα, τις οργανώσεις και οργανισμούς (πνευματικά ιδρύματα κ.λπ) και τα ΜΜΕ. Το άλλο είναι το εξωτερικό μέτωπο. Στο δεύτερο η στρατηγική του Ποντιακού Ελληνισμού περιλαμβάνει την ενημέρωση των κυβερνήσεων των κρατών, των διεθνών οργανισμών, των πνευματικών ιδρυμάτων, των Πανεπιστημίων, των ΜΜΕ εντός και εκτός Ελλάδας και την ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης κ.λπ. Βασικά τα αντίστοιχα κέντρα που διαμορφώνουν την συνείδηση της διεθνούς κοινής γνώμης και ασκούν έμμεσα ή άμεσα εξουσία στο εξωτερικό. Είναι αυτονόητο ότι η οποιαδήποτε επιτυχία στο εξωτερικό, εξαρτάται από την αποτελεσματική επιτυχία στο εσωτερικό μέτωπο. Αν ο Ποντιακός Ελληνισμός, με όλα τα μέσα που διαθέτει, με όλον του τον δυναμισμό, δεν κινητοποιηθεί προς τον διπλό αυτό στόχο, τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά ή μηδαμινά και χωρίς σημαντικό αποτέλεσμα. Κοντεύει αιώνας από την Γενοκτονία και η αναγνώρισή της παραμένει βασικά, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ζητούμενο.
Αυτό και μόνο το γεγονός δηλώνει ξεκάθαρα ότι η στρατηγική που ακολουθήθηκε έως τώρα, αν δεν ήταν αναποτελεσματική, τουλάχιστον ήταν ανεπαρκής. Οπότε τίθεται το πρόβλημα της μελέτης και κατάθεσης μιας νέας στρατηγικής που θα οδηγήσει σταδιακά σε ένα αίσιο αποτέλεσμα.
Γενικά για την στρατηγική ισχύει αυτό που είπε ο διαχρονικός δάσκαλος Θουκυδίδης και ισχύει από καταβολής κόσμου. Πρόκειται βασικά για τη λογική της ισχύος με την έννοια ότι «ο ισχυρός επιβάλλει, ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί , όσο του επιβάλλει η αδυναμία του».[7] Προσέθεσε μάλιστα εν είδη φυσικής νομοτέλειας και μια άλλη άποψη, που επικυρώνει την προηγούμενη: «Απ’ ό,τι μπορεί κανείς να εικάσει για τους θεούς και απ’ ό,τι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι και οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλουν πάντα την εξουσία τους , αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν».[8]
Η δική μας θέση φυσικά δεν μπορεί να είναι το «δίκαιον του ισχυρού», αλλά αντιθέτως η ισχύς του δικαίου. Ο αγώνας για την Γενοκτονία δεν είναι η επιβολή, αλλά η δικαίωση. Η Γενοκτονία αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, για το οποίο πρέπει να υπάρχει πρόληψη, ειδεμή δίκαιη τιμωρία, για να μην επαναληφθεί. Βασικά εκείνο που επιζητούμε είναι η δικαιοσύνη, που αποτελεί κατάκτηση του ανθρώπου και του ανθρώπινου πολιτισμού και όχι επιβολή κάποιου φυσικού νόμου, που ακυρώνει την απαίτηση για εφαρμογή της δικαιοσύνης.
Το πρόβλημα ωστόσο δεν είναι η αλήθεια της ανωτέρω θέσης, αλλά το πώς επιτυγχάνεται αυτή, δηλαδή η επιτυχής εφαρμογή της στην πράξη.
Είναι απαραίτητη μια στρατηγική που να έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα για την αναγνώριση της Γενοκτονίας από τις έως τώρα, φιλότιμες προσπάθειες, που βέβαια δεν απέδωσαν τα προσδοκώμενα. Αν μάλιστα συγκρίνουμε τις επιτυχίες των Αρμενίων με τις δικές μας, τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι κάτι δεν κάνουμε καλά ή όπως πρέπει για να πετύχουμε το στόχο μας. Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν, όπως πάντα οι υποκειμενικές και οι αντικειμενικές συνθήκες. Τις υποκειμενικές συνθήκες μπορούμε να τις διαμορφώσουμε, είναι δηλαδή στο χέρι μας, αρκεί να προσδιορίσουμε και τον στόχο σωστά και τα μέσα και τους τρόπους που επιβάλλονται για την επιτυχία του. Ακόμη και τους αντικειμενικούς όρους μπορούμε σε έναν βαθμό με μια δυναμική παρέμβαση να επηρεάσουμε. Ο γνωστός Τζον Μέϊναρντ Κέινς είχε πει κάποτε: «Το πρόβλημα δεν είναι οι καινούργιες ιδέες, αλλά το πώς θα ξεφύγουμε από τις παλιές». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε τους τρόπους και τα μέσα που εφαρμόζαμε έως τώρα, εφόσον διαπιστώσαμε ότι είναι είτε ανεπαρκή είτε ακατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό.
Προτείνω λοιπόν να σκεφτούμε ορισμένες προτάσεις σχετικά με την στρατηγική που πρέπει να εφαρμοστεί από τον Ποντιακό Ελληνισμό και τους φορείς του.
Κεφάλαιο δεύτερο
Η στρατηγική που προτείνουμε είναι η ακόλουθη και είναι απλή:
1. Δημιουργία ενός Παμποντιακού Συμβουλίου Γενοκτονίας ανά την υφήλιο, που μόνο και αποκλειστικό στόχο θα έχει την αναγνώριση της Ποντιακής Γενοκτονίας από την Τουρκία και διεθνώς. Κάτι ανάλογο έχουμε δημιουργήσει για τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Δημιουργήσαμε το Εθνικό Συμβούλιο διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, όπως είναι ο τίτλος, που ασχολείται αποκλειστικά μ’ αυτό το θέμα. Η ΠΟΕ για παράδειγμα έχει δεκατέσσερις στόχους στο πρόγραμμα της, ένας από τους οποίους είναι και αυτό που αναφέρεται στη Γενοκτονία: «Η Διεθνοποίηση, η Διεθνής Αναγνώριση και Καταδίκη της Γενοκτονίας των Ελλήνων Ποντίων». Δεν μπορεί συνεπώς να αφιερώσει τη δράση της αποκλειστικά στο θέμα της Γενοκτονίας και την προώθησή του. Ούτε άλλη ποντιακή οργάνωση μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό το καθήκον, όποια κι αν είναι αυτή και όποια κι αν είναι η θέση της στην ιεραρχία των ποντικών οργανώσεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν όλοι να συμβάλουν, συμπαραστεκόμενοι παντοιοτρόπως στο έργο του Παμποντιακού Συμβουλίου Γενοκτονίας, όχι όμως παρεμβαίνοντας στη δράση του που πρέπει να είναι ανεξάρτητη.
Εφόσον ο στόχος είναι σαφής -και είναι -τίθεται θέμα στελέχωσης αυτού του οργάνου και τρόποι λειτουργίας του, ώστε να μπορεί απρόσκοπτα να επιτελέσει το υψηλό καθήκον που θα αναλάβει. Εδώ υπάρχει μια αντικειμενική δυσκολία, να εξασφαλιστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι ανωτέρω προϋποθέσεις. Θεωρητικά η στελέχωση πρέπει να είναι υψηλού επιπέδου και να περιλαμβάνει ότι πιο αξιόλογο από πλευράς υψηλής επιστημονικής κατάρτισης διαθέτει ο Ποντιακός Ελληνισμός στο συγκεκριμένο θέμα της Ποντιακής Γενοκτονίας, που να συνοδεύεται απαραίτητα και με ένα ανάλογα υψηλό επίπεδο ήθους και ανιδιοτέλειας. Αυτό βέβαια πρέπει να ισχύει παντού και πάντοτε, αλλά στην περίπτωση αυτή, λόγω της σημασίας και βαρύτητας του θέματος πρέπει και τα κριτήρια να είναι ανάλογα. Επιπλέον οφείλουν να κατοχυρώνουν και την αξιοκρατία. Τα κριτήρια αυτά είναι απαραίτητα για την εκλογή των υποψηφίων του οργάνου αυτού. Πρέπει δηλαδή να υπάρχει διαλεκτική σχέση επιστημοσύνης και ήθους, με βάση την αξιοκρατία στους δύο ανωτέρω τομείς.
Τονίζουμε τα κριτήρια, που είναι απαραίτητα. Όμως ο τρόπος εκλογής με αυτά τα κριτήρια δεν είναι καθόλου εύκολος. Πιθανόν να δημιουργηθεί ένα σώμα εκλεκτόρων από προσωπικότητες ανεγνωρισμένου ήθους και συγκρότησης που θα προταθούν από τα Ποντιακά Σωματεία. Εκείνοι που θα συγκεντρώσουν τους περισσότερους ψήφους θα σχηματίσουν την Συντονιστική Επιτροπή του οργάνου. Θα πρέπει βέβαια ο κάθε υποψήφιος να καταθέσει το βιογραφικό του, ώστε όσα σωματεία δείξουν ενδιαφέρουν θα εκθέσουν την γνώμη και την προτίμησή τους σε μια κλίμακα βαθμολογίας του κάθε υποψηφίου. Αυτό το έργο μπορεί να το αναλάβει το ανώτερο ιεραρχικό όργανο κάθε χώρας, όπου υπάρχουν Ποντιακά Σωματεία.
Μπορεί ωστόσο στο τρόπο εκλογής να υπάρχουν και άλλες πιο αποτελεσματικές προτάσεις. Απλώς εδώ εκφράζουμε ορισμένες σκέψεις.
Αυτό το όργανο στόχο θα έχει με όλα τα επιστημονικά, επικοινωνιακά και πολιτικά μέσα να προωθήσει το θέμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας.
2. Είναι ανάγκη να δημιουργηθεί μία μόνιμη Επιτροπή Συνεργασίας Ποντίων, Αρμενίων, Ασσυρίων από αντιπροσώπους του Παμποντιακού Συμβουλίου Γενοκτονίας με ανάλογα όργανα των Αρμενίων και των Ασσυρίων, ώστε και συντονισμός των ενεργειών να υπάρχει και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο έργο αναγνώρισης των Γενοκτονιών, όπως για παράδειγμα έγινε στην Σουηδία, με την αγαστή συνεργασία και συντονισμό και των τριών εθνοτήτων, που συνετέλεσε στην αναγνώριση από την Σουηδική Βουλή των τριών γενοκτονιών. Οπωσδήποτε η στενή συνεργασία των Ποντίων, Αρμενίων και Ασσυρίων με τον τρόπο αυτό θα δημιουργήσει μια άλλη δυναμική στο θέμα. Δεν είναι το ίδιο να ενεργεί ο καθένας ξεχωριστά και το ίδιο να ενεργούν και οι τρεις μαζί, για ένα πρόβλημα που έχει ταυτόσημα χαρακτηριστικά. Με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονται και παρεξηγήσεις ανάμεσα στα τρία έθνη, όπως συνέβη με τους Αρμενίους προσφάτως, συγκεκριμένα στις 14 Απριλίου 2014, οι οποίοι αναφερόμενοι στην Γενοκτονία των Ποντίων, την ανέφεραν ως «σφαγή των Ποντίων» και όχι ως Γενοκτονία.
Οι Αρμένιοι, πολύ πιο αδύναμοι από εμάς τους Έλληνες κατάφεραν πολύ περισσότερες αναγνωρίσεις, γιατί η κυβέρνησή τους στέκεται δίπλα στην αρμενική επιτροπή που αγωνίζεται για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Στην Ελλάδα δυστυχώς έχουμε απέναντί μας τις κυβερνήσεις που λόγω μιας λανθασμένης και βλαβερής και ενδοτικής πολιτικής για τα εθνικά μας θέματα ελληνοτουρκικής φιλίας, εμποδίζουν με κάθε τρόπο τις προσπάθειες του Ποντιακού Ελληνισμού για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων. Την στάση των ελληνικών κυβερνήσεων μόνο οι Πόντιοι μπορούν να την αλλάξουν. Χρειάζεται όμως γι’ αυτό άλλη στρατηγική και τακτική, απ’ αυτήν που ακολουθήσαμε έως τώρα. 3. Επιδίωξη δημιουργίας μιας Διακομματικής Επιτροπής Γενοκτονίας στην ελληνική βουλή, όπως αντιστοίχως έχει δημιουργηθεί για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Καθήκον της είναι από κυβερνητικής πλευράς να δραστηριοποιηθεί για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, της Μικράς Ασίας και της Θράκης. Δεν έχει σημασία, αν η σημερινή κυβέρνηση αντιδρά. Σημασία έχει ότι πρέπει να μπει ως στόχος στον Ποντιακό Ελληνισμό πάλι σε συνεργασία και με τα άλλα Σωματεία που ενδιαφέρονται και εργάζονται γι’ αυτόν τον σκοπό.
4. Στενή συνεργασία με το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συμβούλιο, σε θέματα που έχουν σχέση αποκλειστικά με τις γενοκτονίες. Μια τυχόν συμπαράσταση του εβραϊκού λόμπι στον τομέα αυτόν θα ήταν πέρα από επιθυμητή, γιατί καλώς ή κακώς, είτε το θέλουμε είτε όχι, οι Εβραίοι έχουν αναπτύξει μια αξιοθαύμαστη δυναμική που αξίζει κανείς να πάρει διδάγματα και να την μιμηθεί. Ιδιαίτερα ο απόδημος Ποντιακός Ελληνισμός, κυρίως των ΗΠΑ και του Καναδά, αλλά και αλλού, μπορούν να συνεργαστούν με το εβραϊκό λόμπι, το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συμβούλιο, τώρα μάλιστα που οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ δεν είναι οι καλύτερες.
4. Δημιουργία Ποντιακού Λόμπι, που θα συνδυάζει, τρόπος του λέγειν, το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Σ’ όλους τους κλάδους και τους τομείς δραστηριότητας μπορούν να δημιουργηθούν λόμπι Ποντίων, που στόχος τους είναι να προωθούν τα στενά, αλλά και τα ευρύτερα συμφέροντα του Ποντιακού Ελληνισμού.
Με την έννοια αυτή καλό και χρήσιμο είναι να δημιουργηθούν για παράδειγμα λόμπι Ποντίων βουλευτών, επιστημόνων κατά κλάδους (Πανεπιστημιακών, καθηγητών, διδασκάλων), εμπόρων, βιοτεχνών, επιχειρηματιών, καλλιτεχνών, στρατιωτικών, αστυνομικών κ.λπ.
Παρατηρήθηκε ότι ενώ έχουμε παντού προσωπικότητες που δρουν σε διάφορους κλάδους, συνήθως μένουν αναξιοποίητοι, λόγω έλλειψης οργάνωσης, που να τους δώσει κίνητρα για δράση. Το χειρότερο μάλιστα που παρατηρούμε είναι ότι προσωπικότητες του Ποντιακού Ελληνισμού ή ακόμη και Σωματεία γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης κομματικών σκοπιμοτήτων. Στο Ευρωκοινοβούλιο για παράδειγμα και σε άλλα διεθνή όργανα δεν υπάρχουν Πόντιοι για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των Ποντίων. Λείπει η αυτοπεποίθηση και η ενότητα για τον κοινό σκοπό.
Θα μπορούσε ο Ποντιακός Ελληνισμός να προωθεί σε θέσεις κλειδιά και σε κέντρα αποφάσεων, όπως είναι τα κοινοβούλια, οι Δήμοι, η Ευρωβουλή κ.λπ, Ποντίους, μέσα από την δυναμική παρουσία και δράση των λόμπι. Ότι κατάφεραν οι Εβραίοι το πέτυχαν μέσα από την δραστηριότητα του εβραϊκού λόμπι. Και είναι αλήθεια ότι επεκράτησαν παγκόσμια. Ας παραδειγματιστούμε από εκείνους και ας προσπαθήσουμε να μιμηθούμε την δική τους αποτελεσματικότητα, που είναι παγκοίνως αναγνωρισμένη.
Ασφαλώς πρόκειται για προτάσεις προς μελέτη και προβληματισμό και δεν αποτελούν πανάκεια. Όμως κάποτε πρέπει να ξεκινήσει και μια συζήτηση για πιο αποτελεσματικούς τρόπους παρέμβασης στο θέμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας, από τους έως τώρα δοκιμασμένους, αλλά μη αποτελεσματικούς, στον επιθυμητό βαθμό τουλάχιστον. Χρειάζεται όραμα, φαντασία και θέληση για μια τέτοια προσπάθεια, αλλά και ωριμότητα.
Φυσικά οι πάρα πάνω προτάσεις δεν ακυρώνουν την δράση όλων των Οργανώσεων του Ποντιακού Ελληνισμού, που πρέπει να συνεχίσουν και επαυξήσουν τις πρωτοβουλίες τους και ενισχύσουν παντοιοτρόπως τα ανωτέρω προτεινόμενα μέτρα.
Δυνάμεθα να επιτελέσουμε αυτό το έργο, αν πραγματικά αξίζουν οι προτάσεις μας; Εδώ είναι η πρόκληση και το ζητούμενο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Για τις μετοικήσεις Ποντίων προς την Ρωσία βλ. Κωνσταντίνος, Ε. Φωτιάδης, Αλησμόνητες πατρίδες του Ευξείνου Πόντου και του Καυκάσου, εκδ. «Τζιαμπίρης –Πυραμίδα», Θεσσαλονίκη, σ.
σ. 19 – 63.
[2] Οι απαρχές των διώξεων και των μετέπειτα σφαγών και γενοκτονιών από μέρους των Νεότουρκων και του Μουσταφά Κεμάλ εστιάζονται σ’ αυτή την πολιτική των Γερμανών ιθυνόντων.
[3] Αυτό το απόσπασμα προέρχεται από ένα ανολοκλήρωτο έργο του Μ. Μπακούνιν με τίτλο: “Η κνουτογερμανική αυτοκρατορία”. Γράφτηκε τα έτη 1870 -72 και περιλήφθηκε στο έργο του Μιχαήλ Μπακούνιν Θεός και κράτος, εκδ. “Ελεύθερος τύπος”, Ε’ έκδοση, Ιούλιος 1986. Θα πρέπει όμως πάντοτε να προσθέσουμε ότι η οποιαδήποτε γενίκευση, που περιλαμβάνει τους πάντες, είτε είναι υπεύθυνοι είτε ανεύθυνοι για κάποια εγκλήματα, δεν αποτελεί αντικειμενική και επιστημονική ερμηνεία φαινομένων. Κάθε φορά πρέπει να εξειδικεύονται οι ευθύνες εκείνων που τους αφορούν και να αποκαλύπτονται πίσω από τα φαινόμενα οι πραγματικοί ένοχοι και να γίνεται επίσης ιεράρχηση ευθυνών. Να αποδίδεται, όπως λέει και το Ευαγγέλιο «Τα του καίσαρος τω καίσαρι και τα του θεού τω θεώ».
[4] Βλ. Χαράλαμπος Βασιλειάδης, Ο Λάμπον α σο Καρς, ή η Οδύσσεια ενός Ποντίου από τον Καύκασο, εκδ. «Στοχαστής», Αθήνα 2013, σ. 118.
[5] Βλ. Χαράλαμπος Βασιλειάδης, Ο Λάμπον α σο Καρς…ό,π., σ. 122.
[6] Βλ. Χρήστος Σαμουηλίδης, Το χρονικό του Καρς, εκδ. «Γκοβόστη», Αθήνα, σ. 229.
[7] Θουκυδίδου, Ιστορία, Ε΄ (89-91).
[8] Θουκυδίδου, Ιστορία Ε΄(103-105).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου