Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν – Φιλόσοφος (1889-1951)
σημ.Αμετανόητου: Μεγάλος! Πολύ μεγάλος φιλόσοφος για εμένα.Προσωπικά τον έχω μέσα στην πρώτη πεντάδα…
Με τις ρηξικέλευθες ιδέες του και την εκκεντρικότητα που τον χαρακτήριζε ο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν μυθοποιήθηκε και θεωρείται πλέον μία από τις πιο σημαίνουσες προσωπικότητες του περασμένου αιώνα. Μοναχικός, ομοφυλόφιλος, επιδεικτικά σχεδόν αδιάφορος για τον ακαδημαϊκό χώρο, ασκητικός και ευάλωτος στην ανάγκη του για το ενδιαφέρον των φίλων, υπήρξε ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους διανοητές. Με τις ιδέες του για τη λογική και τη γλώσσα αμφισβήτησε τις παραδεδομένες θέσεις και απέρριψε παραδοσιακές εναλλακτικές. Χαρακτηριστικά έλεγε: «Θα μου φαινόταν γελοίο να αμφισβητούσε κανείς την ύπαρξη του Ναπολέοντα. Αν κάποιος όμως υποστήριζε ότι η Γη είναι μόλις 150 ετών, θα είχα μεγαλύτερη περιέργεια να τον ακούσω».
Θεωρούσε ότι, όταν η φιλοσοφία παγιδεύεται ανάμεσα σε δύο φαινομενικά αναπόφευκτους πόλους [π.χ., ρεαλισμός - ιδεαλισμός, καρτεσιανισμός - συμπεριφορισμός (behaviourism), πλατωνισμός - φορμαλισμός], πρέπει να απορρίπτονται τα κοινά αυτονόητα των δύο πόλων. Ο ίδιος είχε επίγνωση του απρόσιτου των ιδεών του, πράγμα που τον έκανε να νιώθει ότι δεν ανήκε σε καμία πραγματικότητα.
Γεννήθηκε στις 26 Απριλίου 1889 στη Βιέννη. Ηταν το όγδοο και τελευταίο παιδί μιας εξαιρετικά εύπορης οικογένειας των Αψβούργων, που είχε όμως βαρύ ιστορικό: τρία από τα τέσσερα αδέλφια του αυτοκτόνησαν. Η οικογένεια λάτρευε τη μουσική και στο σπίτι τους, που είχε επτά πιάνα με ουρά, σύχναζαν τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης βιεννέζικης μουσικής, όπως ο Γιοχάνες Μπραμς και ο Μπρούνο Βάλτερ. Υστερα από σχολική εκπαίδευση με έμφαση στις φυσικές επιστήμες και στα μαθηματικά ο Βίτγκενσταϊν πήγε το 1906 στο Βερολίνο για να σπουδάσει μηχανικός.
Το 1908 συνέχισε τις σπουδές του στο Μάντσεστερ, όπου ειδικεύθηκε στην αεροναυπηγική, αλλά απορροφήθηκε από τα μαθηματικά και ιδιαίτερα από το Principia Mathematica του Μπέρτραντ Ράσελ. Απορροφήθηκε σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που το 1911 αποχώρησε από το Μάντσεστερ για να ασχοληθεί με τα μαθηματικά και τη λογική με τον Ράσελ στο Κέιμπριτζ. Ο Ράσελ, ο οποίος δεν εντυπωσιαζόταν εύκολα από τους μαθητές του, έλεγε για τον Βίτγκενσταϊν: «Το μυαλό του έπαιρνε φωτιά και διείσδυε στα άδυτα της διανόησης με τρόπο εκθαμβωτικό. Πολύ σύντομα ήξερε όσα είχα να του διδάξω».
Ως το 1912 ο Ράσελ ήταν πεπεισμένος ότι ο Βίτγκενσταϊν ήταν ιδιοφυής. Τον ώθησε να στραφεί στη φιλοσοφία των μαθηματικών πείθοντάς τον να εγκαταλείψει τα εφηρμοσμένα μαθηματικά και την αεροναυπηγική. Στην περίοδό του στο Κέιμπριτζ ο Βίτγκενσταϊν ασχολήθηκε με τις θεμελιώδεις ιδέες των μαθηματικών και της λογικής. Ενιωθε όμως ότι το Κέιμπριτζ απείχε πολύ από τον ιδανικό χώρο μάθησης και θεωρούσε ότι οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλον στο να είναι πάντοτε ετοιμόλογοι στις συζητήσεις, αλλά οι ιδέες τους υστερούσαν σε βάθος και πρωτοτυπία.
Για τον λόγο αυτόν εγκατέλειψε την Αγγλία (χωρίς να έχει πάρει ούτε καν πτυχίο, γιατί η πτυχιακή εργασία του δεν συνοδευόταν από τον αναγκαίο πρόλογο και τις υποσημειώσεις) και μετακόμισε στη Νορβηγία. Εκεί πέρασε μια περίοδο απομόνωσης, που όμως ήταν ιδιαιτέρως παραγωγική. Διαμόρφωσε τότε τις ιδέες του για τη λογική και τη γλώσσα που απετέλεσαν τη βάση για το μεγάλο έργο του Tractatus Logico-Philosophicus.
Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου εντάχθηκε ως εθελοντής στον αυστριακό στρατό και προσπάθησε κατ’ επανάληψη να σκοτωθεί. Απέτυχε όμως και μάλιστα τιμήθηκε επανειλημμένως για τη γενναιότητά του. Το 1918 αιχμαλωτίστηκε από τους Ιταλούς και στο σακίδιό του βρέθηκαν τα χειρόγραφα του Tractatus Logico-Philosophicus που έγραψε στα τέσσερα χρόνια υπηρεσίας και το οποίο στέλνει στον Ράσελ για σχολιασμό.
Με το τέλος του πολέμου βρέθηκε δικαιούχος μιας τεράστιας περιουσίας την οποία αποποιήθηκε. Μετεκπαιδεύτηκε ως δάσκαλος δημοτικού. Δεν κατάφερε όμως να διεισδύσει στην αγροτική κοινωνία της αυστριακής επαρχίας και αποπειράθηκε ξανά – ανεπιτυχώς – να αυτοκτονήσει. Το 1926 εγκαταστάθηκε στη Βιέννη, όπου δοκίμασε την τύχη του ως βοηθός κηπουρού και αρχιτέκτονας. Τρία χρόνια αργότερα επέστρεψε στο Κέιμπριτζ και υποβάλλει το Tractatus Logico-Philosophicus ως διδακτορική διατριβή.
Το 1930 έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο, όπου κάνει διαλέξεις για τη λογική, τη γλώσσα και τη φιλοσοφία των μαθηματικών. Το 1939 μάλιστα του ανετέθη η έδρα της Φιλοσοφίας. Για τις διαλέξεις του δεν χρησιμοποιούσε ποτέ σημειώσεις «γιατί οι σκέψεις πρέπει να είναι πάντα φρέσκες» αλλά σκεφτόταν φωναχτά. Πίστευε όμως ότι η επιρροή του ως δασκάλου ήταν επιβλαβής για τους μαθητές του και την ανεξαρτησία των ιδεών τους. Και είχε δίκιο γιατί το βάθος και η καινοτομία της σκέψης του ήταν δύσκολο να μην επηρεάσουν όσους τις καταλάβαιναν. Η μαγεία της προσωπικότητάς του ήταν αναπόφευκτη και οι μαθητές του είχαν την τάση να τον μιμούνται, πράγμα που τον στενοχωρούσε. Πολλοί θεωρούν ότι για τον λόγο αυτόν ο Βίτγκενσταϊν δεν θα μπορούσε ποτέ να δημιουργήσει δική του φιλοσοφική σχολή και ο ίδιος με θλίψη και απορία το παραδεχόταν.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εργάστηκε ως βοηθός στα νοσοκομεία του Νιούκασλ και του Λονδίνου και το 1944 επανήλθε στη διδασκαλία. Το 1947 αποσύρθηκε σε μια απομονωμένη καλύβα στην Ιρλανδία και δύο χρόνια αργότερα διεγνώσθη ότι έχει καρκίνο. Δεν στενοχωρήθηκε με τη διάγνωση γιατί δεν ήθελε να ζήσει περισσότερο. Συνέχισε να γράφει ως και μερικές ημέρες πριν από τον θάνατό του στο Κέιμπριτζ το 1951.
Πηγή: http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=144490
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου