Για τη νευραλγική σημασία που έχει η επικοινωνία και η προπαγάνδα στη διαχείριση των κρίσεων και την υλοποίηση πολιτικών λιτότητας, αλλά και τη νέα μορφή που έχουν πάρει οι σχέσεις διαπλοκής των ΜΜΕ με τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ μιλάει στην “Αυγή” της Κυριακής ο καθηγητής του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, Γιώργος Πλειός. Επιπλέον, αναλύει τις ψυχολογικές επιχειρήσεις που διενεργήθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης, τόσο κατά την προεκλογική περίοδο του 2012, όσο και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Ιδιαίτερη μνεία κάνει και στις διεθνείς εταιρείες που αναλαμβάνουν τον σχεδιασμό στρατηγικής επικοινωνίας επηρεασμού της κοινής γνώμης, προκειμένου να νομιμοποιούνται κοινωνικά οι μνημονιακές πολιτικές.
-
“Τα ΜΜΕ δεν είναι γραφεία Τύπου τόσο της κυβέρνησης, όσο γραφεία Τύπου των ίδιων των τραπεζών και στην πραγματικότητα, γραφεία Τύπου της τρόικας”
Συνέντευξη στη Μαρία Καλυβιώτου
Ποια η σημασία της προπαγάνδας στη διαχείριση μιας κρίσης;
Στην εποχή που διανύουμε, η επικοινωνία έχει αποφασιστική σημασία στη διαχείριση των κρίσεων. Ο λόγος είναι πολύ απλός: Οι περισσότεροι πολίτες σήμερα είναι πολιτικά απαθείς και, ως εκ τούτου, η πηγή σχηματισμού κοινής γνώμης είναι τα ΜΜΕ. Από την άλλη πλευρά, οποιαδήποτε πολιτική ενέργεια σήμερα, προκειμένου να αποφασισθεί κατ’ αρχάς και πολύ περισσότερο για να τεθεί σε εφαρμογή, θα πρέπει έστω και τυπικά να είναι νομιμοποιημένη. Για αυτούς τους λόγους, έχει γίνει στρατηγικής σημασίας για τη διαχείριση των κρίσεων, από την πλευρά των ελίτ, η διαχείριση των ΜΜΕ. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση των κρίσεων στις εξωτερικές σχέσεις, πολιτικών ή πολεμικών, αλλά και στη διαχείριση των οικονομικών κρίσεων. Σε ό,τι αφορά τις εξωτερικές κρίσεις, να θυμίσω μόνο τι μεγάλη σημασία είχε στην περίπτωση των Ιμίων η διαχείριση των ΜΜΕ από την πλευρά της κυβέρνησης και συγκεκριμένα να επισημάνω ότι ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, δεν βρισκόταν στο κέντρο επιχειρήσεων, όπως λογικά θα έπρεπε να είναι, αλλά στο στούντιο του Mega. Αυτό και μόνο, έστω και σημειολογικά, δείχνει τη σημασία που απέδιδε η κυβέρνηση στα ΜΜΕ για να μπορέσει να διαχειριστεί την κρίση εκεί, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη για την επιλογή της.
* Τι γίνεται στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης;
Η επικοινωνία σήμερα είναι αποφασιστικής σημασίας, ώστε να μπορέσουν να επικρατήσουν και να εφαρμοστούν οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης και πιο συγκεκριμένα οι μνημονιακές πολιτικές. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή, τα περισσότερα ιδιωτικά μέσα συντηρούνται εν ζωή τεχνηέντως, μέσω των δανείων που τους παραχωρούν οι τράπεζες. Οι τράπεζες, όμως, παραχωρούν χρήματα που δεν τους ανήκουν, είναι χρήματα που έρχονται από τον Μηχανισμό Στήριξης, και με την έννοια αυτή υπεισέρχονται στο δημόσιο χρέος το οποίο πληρώνουν οι Έλληνες πολίτες με τη μορφή φόρων και χαρατσιών. Το γεγονός, λοιπόν, ότι οι τράπεζες, παρ’ ότι παρέχουν δάνεια, τα οποία δεν δικαιολογούνται με κανέναν τρόπο, στα ΜΜΕ και δη τα ιδιωτικά, δείχνει τη μεγάλη σημασία που έχει για τις τράπεζες, άρα και για τη μνημονιακή πολιτική, η διαχείριση των ΜΜΕ, η χειραγώγησή τους. Για να το πω με άλλα λόγια, στην πραγματικότητα, αυτά τα ΜΜΕ δεν είναι γραφεία Τύπου τόσο της κυβέρνησης, όσο γραφεία Τύπου των ίδιων των τραπεζών και στην πραγματικότητα, γραφεία Τύπου της τρόικας.
Θα έλεγε κανείς ότι αυτό μπορεί να χαρακτηρίζει μόνο την Ελλάδα. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Συμβαίνει λόγου χάρη και στην Ισπανία. Τα περισσότερα από τα μεγάλα ΜΜΕ στην Ισπανία επίσης ανήκουν σε τράπεζες, εκ των οποίων δεσπόζουσα θέση κατέχει η περίφημη Caixabank. Φαίνεται, λοιπόν, ότι στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, στην πραγματικότητα τα ΜΜΕ έχουν περιέλθει στον έμμεσο ή άμεσο έλεγχο των τραπεζών, ακριβώς για να λειτουργήσουν ως δούρειοι ίπποι στην προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης, με στόχο να πείθουν καθημερινά τους πολίτες για την αναγκαιότητα συνέχισης της πολιτικής των Μνημονίων.
Δηλαδή, η διαπλοκή έχει ενταθεί και έχει αλλάξει μορφή. Ενώ πριν η διαπλοκή σήμαινε εξάρτηση των εκδοτών και των τηλεοπτικών μέσων από την πολιτική εξουσία μέσω των δημοσίων έργων, τώρα απλώς αυτό έχει μεταφερθεί στις τράπεζες. Στην πραγματικότητα, τα ΜΜΕ, ενώ ασκούσαν πάντα προπαγάνδα, τώρα έχουν αναβαθμίσει την προπαγανδιστική τους συμπεριφορά και έχουν περάσει στη χρήση μεθόδων ψυχολογικών επιχειρήσεων. Θυμίζω δε ότι οι ψυχολογικές επιχειρήσεις είναι επικοινωνιακές πρακτικές επηρεασμού της κοινής γνώμης, οι οποίες χρησιμοποιούνται στους πολέμους για να καταβληθεί το ηθικό του αντιπάλου.
* Θα λέγατε ότι τέτοιες ψυχολογικές επιχειρήσεις εφαρμόστηκαν και στις προηγούμενες εκλογές;
Από την ανάλυση που κάναμε σε έρευνα της προεκλογικής περιόδου του 2012, προέκυψε ότι τα μεγάλα ιδιωτικά ΜΜΕ κατά βάση χρησιμοποίησαν σε πλήρη ανάπτυξη τεχνικές ψυχολογικών επιχειρήσεων. Θυμίζω ότι αν και οι τεχνικές είναι πολλές, δύο είναι οι κυρίαρχες: Από τη μία ο εκφοβισμός και από την άλλη η δαιμονοποίηση. Όταν λέμε εκφοβισμός, εννοούμε ότι αυτός που ασκεί ψυχολογικές επιχειρήσεις εκφοβίζει τον ακροατή του, για το τι θα πάθει ο ίδιος και η οικογένειά του. Αυτό το οποίο μετέδιδαν κατά κύριο λόγο τα ΜΜΕ ήταν ότι αν εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πεινάσουμε, διότι δεν θα υπάρχουν τρόφιμα, φάρμακα, θα πτωχεύσουμε, θα κλείσουν οι τράπεζες, θα χάσουμε τα χρήματά μας κ.ά. Μια απειλή που απευθύνεται στον καθένα προσωπικά. Η δεύτερη τεχνική, η δαιμονοποίηση, είναι το να αποδώσεις στον αντίπαλο, και δη στον αρχηγό, την ευθύνη γι’ αυτό που θα πάθεις. Εδώ οι αρνητικές συνέπειες σε περίπτωση εκλογής του ΣΥΡΙΖΑ αποδόθηκαν στον Αλ. Τσίπρα, καθώς και μια σειρά αρνητικοί χαρακτηρισμοί που τον δαιμονοποιούσαν: αμόρφωτος, δεν ξέρει να μιλάει Αγγλικά, είναι ανεπάγγελτος κ.λπ. Θεωρώ ότι η πλέον πιθανή στάση των ΜΜΕ από δω και πέρα θα είναι αυτή: κάθε φορά που θα βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις, θα στοχεύουν σε διαφορετικούς φόβους και διαφορετικά στοιχεία δαιμονοποίησης.
Η άσκηση των πρακτικών αυτών μπορεί να γίνει από τον καθένα, Ωστόσο, επειδή ήταν αρκετά καλά σχεδιασμένες και υλοποιημένες, υποψιάζομαι ότι πίσω από το σχεδιασμό αυτό πρέπει να βρισκόταν κάποια εταιρεία που να διαθέτει την εμπειρία από ανάλογες περιπτώσεις. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι αυτές οι τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν ακριβώς με ομοιότυπο τρόπο, σε ένα ευρύ φάσμα παικτών, τόσο παραδοσιακών, όσο και νέων ΜΜΕ, αλλά και πολιτικών στελεχών. Αυτές είναι εταιρείες που βρίσκονται είτε στο εξωτερικό, είτε στο εσωτερικό, δραστηριοποιούνται στον χώρο της επικοινωνίας και των δημοσίων σχέσεων και, μεταξύ άλλων, οργανώνουν παρόμοιες εκστρατείες επηρεασμού της κοινής γνώμης. Οι εταιρείες αυτές έχουν διεθνή παρουσία ακόμη και στη χώρα μας.
* Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην περίπτωση των Μνημονίων;
Στο Μνημόνιο υπάρχουν προβλεπόμενα έξοδα επικοινωνίας, δηλαδή προπαγάνδισής του. Η προπαγάνδιση του Μνημονίου μπορεί να γίνει είτε αυτοτελώς από μια εταιρεία, μέσω πρακτικών στρατηγικών επικοινωνίας, είτε μπορεί να γίνει και με την εκπαίδευση πολιτικών στελεχών, όπως υποψιάζομαι ότι έχει γίνει, κυρίως κομμάτων που ήταν υπέρ του Μνημονίου, του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. για τον τρόπο με τον οποίο θα υποστηρίζουν το Μνημόνιο στις δημόσιες εμφανίσεις τους.
* Ό,τι περιγράφουμε φαντάζει ασυναγώνιστο. Είναι;
Τίποτε δεν είναι ασυναγώνιστο. Κατ’ αρχάς, ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που λέμε επικοινωνία μπορεί να είναι αποφασιστικής σημασίας, αλλά είναι η μία διάσταση του πράγματος. Εδώ πρέπει να θυμόμαστε δύο πράγματα: Ότι, πρώτον, αυτή η τελική πράξη επικοινωνίας, η οποία έχει σκοπό να πείσει, γίνεται σε ένα περιβάλλον όπου έχουν προηγηθεί πολλές άλλες πράξεις επικοινωνίας, από πολλούς άλλους. Το δεύτερο είναι ότι και μετά τη φάση αυτή της στρατηγικής προπαγάνδισης του Μνημονίου, περνάμε στη μετα-φάση: όλα όσα ειπώνονται στις ειδήσεις, φιλτράρονται από ιστοσελίδες, news portals, social
media. Από πρόσφατη έρευνα που έκανα, φαίνεται ότι οι χρήστες των social
media, και ειδικά του facebook, ενώ ασχολούνται με τα ίδια θέματα
επικαιρότητας που ασχολούνται και τα παραδοσιακά μέσα, στα social media
αλλάζουν τελείως το νόημά τους. Δηλαδή, υπάρχει μια πολιτική
αντιπαράθεση και ιδεολογικός αγώνας ανάμεσα στα παλιά μέσα και στα νέα,
με την έννοια ότι τα παλιά μέσα τα χρησιμοποιεί η ελίτ, ενώ η κοινωνία,
αν μπορώ να το πω έτσι, χρησιμοποιεί κυρίως τα social media, για να
ανατρέψουν το νόημα που δίνει στα γεγονότα η ελίτ. Αλλά πάνω από όλα,
όλο αυτό το παιχνίδι επικοινωνίας, όσο σημαντικό κι αν είναι, δεν μπορεί
σε καμία περίπτωση να ανατρέψει το γεγονός ότι κάποιος έχει χάσει τη
δουλειά του, ότι δεν έχει να πληρώσει τα στοιχειώδη για τα έξοδα του
παιδιού του στο σχολείο και ενδεχομένως δεν έχει να φάει.Πηγή. www.avgi.gr/article/1128245/giorgos-pleios
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου