Πλατεία Λουμπιάνκα: Από την KGB στην FSB

25/02/2014 Βούλγαρης Χρήστος Επεξεργασία Γράψτε ένα σχόλιο Go to comments

Ντμίτρι Ρομεντίκ, Γκεόργκι Μανάεφ

Οι συντομογραφίες αλλάζουν, αλλά η ουσία μένει. Στην πλατεία «Λουμπιάνκα», στην καρδιά της Μόσχας, βρισκόταν μια από τις σκληρότερες serial killers, επίσης οι γνωστές Ν.Κ.V.D. (Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων) και K.G.B. (Υπηρεσία Κρατικής Ασφάλειας), και σήμερα η F.S.B. (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας).

Τον 18ο αιώνα, στη Λουμπιάνκα εγκαταστάθηκε η γαιοκτήμονας Σαλτικόβα, μια από τις σκληρότερες serial killers στην παγκόσμια ιστορία. Λίγο πιο πέρα, βρισκόταν η Μυστική Καγκελαρία. Ενώ όμως εκεί βασάνιζαν ανθρώπους για την «εξυπηρέτηση» κρατικών συμφερόντων, από την άλλη στο σπίτι της Σαλτικόβα (Σαλτιτσίχα, όπως την αποκαλούσε ο λαός), τους δουλοπάροικους τους βασάνιζαν για προσωπική ευχαρίστηση.

Η Ντάρια Σαλτικόβα ήταν επίγονη αριστοκρατών, θεοσεβής γυναίκα, αλλά και αληθινή σαδίστρια. Έως ένα χρονικό σημείο φαινόταν αρκετά φυσιολογική, όμως τα πάντα άλλαξαν όταν πέθανε ο σύζυγός της. Η Σαλτικόβα άρχισε να δέρνει συστηματικά το υπηρετικό προσωπικό με ένα κούτσουρο, και αργότερα έδινε εντολή να μαστιγώνεται, ορισμένες φορές μέχρι θανάτου. Σταδιακά άρχισε να δοκιμάζει ευχαρίστηση και βάλθηκε να τελειοποιεί τα βασανιστήρια. Μπορούσε να κάψει τα μαλλιά του θύματος ή να τα ξεριζώσει. Ή και να ζεματίσει το κεφάλι του με καυτό νερό.

Ντάρια Σαλτικόβα. Πηγή: Κουρντιούμοφ

Η επίσημη έρευνα κάνει αναφορά για 75 άτομα -κυρίως γυναίκες και κοπέλες- τα οποία βασάνισε η Σαλτιτσίχα. Πιθανόν όμως αυτά να ήταν περισσότερα. Τελικά ο απλός κόσμος άρχισε να καταθέτει καταγγελίες εναντίον της στην αστυνομία και στον κυβερνήτη της Μόσχας. Αυτή όμως είχε διασυνδέσεις στο παλάτι. Βρίσκονταν φίλοι της με επιρροή, συγγενείς που προθυμοποιούνταν να τη βοηθήσουν να αποφύγει τις κυρώσεις, ενώ και οι δωροδοκίες έκαναν κι αυτές τη δουλειά τους. Μόνο ύστερα από κάποια χρόνια στάθηκε δυνατό να φτάσει μια καταγγελία απευθείας στην αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη.

Η Αικατερίνη θύμωσε πραγματικά και οργάνωσε μια δίκη σε βάρος της παραδειγματικού χαρακτήρα. Στάθηκε δυνατό να αποδειχθούν μόνο 38 θάνατοι, κάτι που όμως ήταν αρκετό για να καταδικαστεί. Από την Σαλτικόβα αφαιρέθηκε ο τίτλος ευγενείας και φυλακίστηκε ισόβια σε μοναστήρι, σε ένα στενό υπόγειο δωμάτιο χωρίς φως. Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο, ήταν ότι «ανακηρύχθηκε» άντρας, καθώς η αυτοκράτειρα τη θεώρησε ανάξια να ονομάζεται γυναίκα! Πέρασε 11 χρόνια στο υπόγειο δωματιάκι και ύστερα τη μετέφεραν σε ένα μικρό οίκημα δίπλα από το μοναστήρι. Οι περίεργοι συνωστίζονταν έξω από αυτό και η Σαλτικόβα τους έβριζε και τους έφτυνε. Έζησε στην απομόνωση 33 χρόνια.

Το μουσείο του φόβου

Πηγή: υπηρεσία τύπου 

Μετά την επανάσταση, όταν στο κτίριο της Λουμπιάνκα εγκαταστάθηκε η σοβιετική «μυστική αστυνομία» -η Έκτακτη Επιτροπή (V.CH.K.)- η συγκεκριμένη πλατεία είχε αρκετή ζωή και συνδεόταν με πολλούς πολυσύχναστους δρόμους της Μόσχας. Στο κέντρο της υπήρχε ένα μεγάλο σιντριβάνι. Οι αμαξάδες άφηναν δίπλα από το σιντριβάνι τα άλογα για να ξεκουραστούν και να ξεδιψάσουν, ενώ οι ίδιοι κατευθύνονταν σε κάποιο από τα πολλά ταβερνεία της Λουμπιάνκα, και αυτοί για να πιουν κάτι, είτε τσάι, είτε τίποτα πιο δυνατό. Αν κάποιος Μοσχοβίτης είχε ανάγκη να κάνει μια διαδρομή οπουδήποτε, είτε μέσα στα όρια της πόλης, είτε σε άλλο νομό, πήγαινε να αναζητήσει αμαξά στη Λουμπιάνκα.

Το κτίριο, το οποίο είχε ως έδρα της η V.CH.K., ανήκε προηγουμένως στον ασφαλιστικό όμιλο «Ρωσία». Αυτός νοίκιαζε στο κτίριο διαμερίσματα και εμπορικούς χώρους. Κατόπιν οι μπολσεβίκοι κατήργησαν όλους τους ιδιωτικούς ασφαλιστικούς ομίλους και στο κρατικοποιημένο κτίριο μπήκε η Έκτακτη Επιτροπή (CH.K.). Από το 1920 στο κτίριο αυτό υπήρχε εσωτερική φυλακή. Από αυτή πέρασαν ο διάσημος τρομοκράτης Μπορίς Σάβινκοφ, ο μεγάλος ποιητής Όσιπ Μαντελστάμ, ο βραβευμένος με Νόμπελ λογοτεχνίας Αλεξάντρ Σολζενίτσιν και πολλοί άλλοι. Στο ίδιο μέρος, γίνονταν και εκτελέσεις.

Πηγή: Getty Images / Fotobank

Το σύστημα τρομοκράτησης ήταν επεξεργασμένο στην εντέλεια. Τους κρατούμενους ανέβαζαν με έναν αργοκίνητο ανελκυστήρα για φορτία υπό τον εκκωφαντικό ήχο του μηχανισμού του, είτε τους οδηγούσαν πεζούς μέσα από τους αναρίθμητους σκοτεινούς διαδρόμους και κουφώματα θυρών. Τρία 24ωρα αδιάκοπων ανακρίσεων και ο άνθρωπος χάνει τον προσανατολισμό του με την πραγματικότητα.Σήμερα μερικά από τα κελιά της πρώην φυλακής χρησιμοποιούνται ως μουσεία. Κάποια εποχή η πρόσβαση ήταν ελεύθερη σε όλους όσους το επιθυμούσαν, ωστόσο εδώ και αρκετό καιρό η είσοδος εκεί επιτρέπεται πλέον μόνο με ειδικές άδειες.

Ο σιδερένιος Φέλιξ

Σε κοντινή απόσταση από το κτίριο της Λουμπιάνκα βρισκόταν το γραφείο υποδοχής της Επιτροπής Κρατικής Ασφάλειας. Εδώ έρχονταν οι συγγενείς εκείνων που είχαν την ατυχία να οδηγηθούν για ανάκριση στις «αρχές» ως ύποπτοι, προκειμένου να παραδώσουν τρόφιμα και γράμματα. Στο ίδιο μέρος έρχονταν διάφοροι για να προβούν σε καταγγελίες, πολλές φορές εθελοντές βοηθοί της K.G.B., σχηματίζοντας ορισμένες φορές ολόκληρη ουρά.

Πηγή: ITAR-TASS

Το 1958 στο κέντρο της πλατείας Λουμπιάνκα, όπου άλλοτε βρισκόταν το σιντριβάνι, εμφανίστηκε μνημείο του Φέλιξ Ντζερζίνσκι, ιδρυτή της V.CH.K. Επί πολλά χρόνια αυτό αποτελούσε το κύριο σύμβολο του συστήματος, μέχρι την κατάρρευση της σοβιετικής εξουσίας το 1991, οπότε και το μνημείο 11 τόνων αποσυναρμολογήθηκε ύστερα από εντολή του πρώτου μετασοβιετικού δημάρχου της Μόσχας, Γαβριήλ Ποπόβ. Το βράδυ της 22ης Αυγούστου ένα ενθουσιώδες πλήθος χαιρέτησε με ζητωκραυγές το γερανό που απέσπασε από τη βάση του τον θεωρούμενο αιώνιο «Σιδερένιο Φέλιξ». Σχετικά με το μνημείο κυκλοφορούσαν πολλοί θρύλοι, έλεγαν ακόμη και ότι είχε φτιαχτεί από καθαρό χρυσάφι.

Ύστερα από την αφαίρεση του, έβγαλαν τον «Φέλιξ» στην «εφεδρεία», και σήμερα βρίσκεται στο πάρκο τεχνών «Muzeon». Κατά καιρούς στον ρωσικό Τύπο εμφανίζονται δημοσιεύματα και απόψεις σχετικά με πιθανή επιστροφή του στην αρχική του θέση. Σήμερα, στο κτίριο της ΚαΓκεΜπε στεγάζεται η νέα ρωσική μυστική υπηρεσία, ΦεΕςΜπε.