Η Μικρά Ασία των Ελλήνων: Η ανατολή ενός πολιτισμού

Αρχική > Αρχαία Ελληνική Ιστορία - Πολιτισμός, Ιστορικά > Η Μικρά Ασία των Ελλήνων: Η ανατολή ενός πολιτισμού

Η Μικρά Ασία, η… «πατρίδα των αιμάτων και των δραμάτων», όπως την χαρακτήρισε ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς, η γη, την οποία πολλοί θέλησαν, πολλοί τραγούδησαν και πολλοί δάκρυσαν ακούγοντας την ιστορία της…

Ανέκαθεν πατρίδα των Ελλήνων, παρά τις αδιάκοπες προσπάθειες για ξεριζωμό και πλήρη αφανισμό τους, «στέκει» ακόμα εκεί μαρτυρώντας την ιστορία της.

Πολλοί νομίζουν σήμερα ότι οι Έλληνες κατοίκησαν μόνο τα παράλια της Μ. Ασίας , άποψη που «ακυρώνεται» από τους χάρτες τόσο των αρχαίων χρόνων όσο και των βυζαντινών.
Περίπου 20.000.000 Έλληνες υπήρχαν σε όλο το εύρος της Μ. Ασίας και έγιναν περισσότεροι κατά την βυζαντινή περίοδο, όταν επί Αυτοκράτορα Ηρακλείου και εξής μιλάμε ξανά για μία αμιγώς ελληνική αυτοκρατορία. Λέω «ξανά» καθώς οι Έλληνες είχαν επικρατήσει πολλές φορές αριθμητικά στην Μ. Ασία σε όλο το μήκος της ιστορίας της.
Παρά τους ανηλεείς διωγμούς μεγάλο ποσοστό Ελληνογενών εξακολουθεί να ζει, το ίδιο πολυπληθής, μέχρι σήμερα στην Μ. Ασία, (κρυπτοχριστιανοί, ξεχασμένοι Έλληνες θύματα του γεννιτσαρισμού των Οθωμανών, όπως εξηγεί, μεταξύ των άλλων, και ο Φράγκος Φραγκούλης στο εκτενές βιβλίο του «Ποια Τουρκία, ποιοι Τούρκοι»).

Αλλά ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή…
Η Μ. Ασία ανέκαθεν υπήρξε εμπορικό σταυροδρόμι, από το οποίο συνήθιζαν να περνούν συχνά οι Έλληνες, προκειμένου να φτάσουν στο βάθος της Ασίας αλλά και στην Αμερική.
Μία από τις φυλές που εγκαταστάθηκαν από τα πολύ αρχαία χρόνια στην περιοχή ήταν η Ίωνες, που ίδρυσαν την περίφημη Ιωνική Δωδεκάπολη, η οποία αποτελούνταν από την Χίο, την Σάμο, την Φώκαια, την Τέως, την Λέβεδο, την Έφεσο, την Πριήνη, την Μίλητο, την Κλαζομεναί, την Ερυθραί, την Κολοφών, την Μυούς και αργότερα την Σμύρνη, που αρχικά ανήκε στους Αιολείς.
Κάθε πόλη διατηρούσε την ανεξαρτησία της και ο μοναδικός σκοπός της ένωσής τους ήταν η χάραξη κοινής εξωτερικής πολιτικής (συμμαχία σε περίπτωση εχθρικής εισβολής) και οικονομική αλληλοβοήθεια.
Οι Ίωνες φυσικά δεν περιορίζονταν στα νησιά και τα παράλια της Μ. Ασίας αλλά μετακινούνταν συνεχώς τόσο στην κυρίως Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, την Αίγυπτο,  την Ασία, κλπ.
Δυστυχώς, όταν αργότερα τους επιτέθηκε ο Περσικός στρατός δεν κατάφεραν να κρατήσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή και έτσι  τα εδάφη πέρασαν στα περσικά χέρια. Οι εξεγέρσεις, ωστόσο, δεν έλειψαν. Στην ιστορία έμεινε η Άλωση της Μιλήτου το 484π.Χ., που έκανε όλους τους Έλληνες να δακρύσουν. Έτσι, η «ελλαδίτικη» βοήθεια δεν άργησε να φανεί, γεγονός που εκδίωξε τους Πέρσες από την περιοχή και ώθησε τους Ίωνες να διεισδύσουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία και να συνεχίσουν την αλματώδη ανάπτυξή τους.

Ναός Απόλλωνα

Στους Ίωνες αποδίδεται ο γνωστός σε όλους Ιωνικός ρυθμός, ο οποίος κοσμεί τεράστιο αριθμό μνημείων σε όλον τον κόσμο, όπου άφησε το στίγμα του ο Ελληνισμός. 
Διέπρεψαν ακόμη στον κλάδο της πολεοδομίας, εφευρίσκοντας το Ιπποδάμειο σύστημα, της Φιλοσοφίας, μέσω των Προσωκρατικών Φιλοσόφων (Ηράκλειτος, Θαλής, Πυθαγόρας, Αναξιμένης, Εμπεδοκλής, Αναξίμανδρος, κ.α.), της Ιστορίας (Ηρόδοτος),της Ποιήσης (Σαπφώ, Αλκαίος, Καλλίνος, Ιππώναξ), της Ζωγραφικής (Παρράσιος, Ευήνωρ, Απελλής) και της Επιστήμης γενικότερα (Αρίσταρχος: περιέγραψε το ηλιοκεντρικό σύστημα).
Να σημειωθεί, βέβαια, πως και παλαιότερα ζούσαν Έλληνες στην εν λόγω περιοχή. Ας μην ξεχνάμε τον Τρωικό Εμφύλιο Πόλεμο μεταξύ Αχαιών-Τρώων που ξέσπασε περί το 3.120 π.Χ., όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας Κ. Δούκας αλλά και πολλοί άλλοι επιστήμονες. 
Η Μικρά Ασία-Πόντος μαζί με την σημερινή Ελλάδα-Κύπρο και την «Magna Grecia» αποτελούν την ιστορική αφετηρία του Ελληνισμού. 
Ας δούμε όμως τώρα αναλυτικότερα τα επιτεύγματα των Ιώνων και την συμβολή τους στον ελληνικό πολιτισμό.
Η Έφεσος είναι η διασημότερη πόλη της Ιωνίας και ένα από τα αρχικά ονόματά της ήταν Σαμόρνα, από όπου πήρε αργότερα το όνομά της η Σμύρνη. Έβριθε ναών (Απόλλωνος), θεάτρων (χωρητικότητας 30.000 θέσεων, μεγαλύτερο δηλαδή και από αυτό που φιλοξενούσε τα Μεγάλα Διονύσια στην Αθήνα!) και περίτεχνων οικοδομημάτων (Γυμνάσιο θεάτρου, θέρμες Λιμανιού, Πύλη της Μέδουσας, Πρυτανείο, Ωδείο, κλπ)γενικότερα, τα ερείπια των οποίων υπάρχουν ως σήμερα.
Υπέστη πολλές επιδρομές, λεηλασίες και πυρπολισμούς (Αρτεμίσιο) με αποκορύφωμα το 1404, οπότε συνέβη και η οριστική ισοπέδωσή της από τον Ταμερλάνο.

Αναπαράσταση Ίωνα οπλίτη που κάμπτει Πέρση αντίπαλό του

Γνωστή ήταν η γιορτή «Εφέσια» προς τιμήν του Διονύσου, στην οποία συγκεντρώνονταν Έλληνες άποικοι από πολλές περιοχές.
Εξίσου σημαντική υπήρξε και η πόλη της Μιλήτου, που διέθετε ογδόντα αποικίες κυρίως στον Βορρά! 
Δώρισε στην ανθρωπότητα μεγάλες προσωπικότητες, όπως αυτή του θεμελιωτή των Μαθηματικών και της Αστρονομίας, Θαλή και τον συνεχιστή του, Αναξίμανδρο, ο οποίος έδειξε στους Σπαρτιάτες την κίνηση των πλανητών βάσει ενός γνώμονα, που κατασκεύασε. 
Υπήρξε ακόμη ο εισηγητής της Γεωγραφικής Επιστήμης, μιας και σχεδίασε τον πρώτο χάρτη κατοικημένων περιοχών πάνω σε ορείχαλκο!
Η Άλωσή της από τους Πέρσες, κατά την οποία σφαγιάστηκε ολόκληρος ο πληθυσμός και οι γυναίκες πουλήθηκαν σκλάβες, συγκίνησε τον τραγικό ποιητή Φρύνιχο τόσο, που έγραψε την τραγωδία «Μιλήτου Άλωσις», η οποία έκανε όσους Αθηναίους την παρακολούθησαν να ξεσπάσουν σε κλάματα.
Η αρχαία ελληνική πόλη Στρατονίκεια, τέλος, η μεγαλύτερη μαρμάρινη πόλη στον κόσμο, πρόκειται να συμπεριληφθεί στην προσωρινή λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Ο καθηγητής Bilal Söğüt του Πανεπιστημίου Pamukkale δήλωσε ότι η Στρατονίκεια είναι μία από τις σημαντικότερες πόλεις στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, η οποία σύμφωνα με τον Στράβωνα, ιδρύθηκε από τον Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Α’ τον Σωτήρα.
Όλες οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας, μερικές ακόμη από τις οποίες θα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο μας, λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών, προέβαλλαν μέσα από την γλώσσα (να σημειωθεί πως η βασική διάλεκτος του Ομήρου ήταν η ιωνική), την παράδοση, την κουλτούρα και τις τέχνες την καταγωγή τους.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, πως μέχρι σήμερα συνηθίζουμε να λέμε ότι οι Μικρασιάτες είναι οι πιο γνήσιοι Έλληνες…
ΠΥΓΜΗ.gr