Σε μια εποχή που τα έθνη αγωνίζονται να κρατήσουν τις οικονομίες
τους εν ζωή, τα υπουργεία Άμυνας πλήττονται σκληρά από τις περικοπές. Το
ΝΑΤΟ πιστεύει ότι η νέα στρατηγική αντίληψη του, αυτή της Έξυπνης
Άμυνας, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται οι Σύμμαχοι για να
αντιμετωπίσουν τις ολοένα αυξανόμενες περικοπές του προϋπολογισμού και
συστήνει στα κράτη-μέλη του να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που
προσφέρει. Ωστόσο αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο από ό, τι φαίνεται,
καθώς το ΝΑΤΟ έχει να αντιμετωπίσει και τις χώρες μέλη που έχουν
αντικρουόμενες πολιτικές προσεγγίσεις.
Ο Paul Savereux , Head Defence Capabilities Section, Defence Policy and Planning Division NATO, εξηγεί στην Ελένη Παναγιώτου την ιδέα της Έξυπνης Άμυνας και το πώς μπορεί να βοηθήσει τη Συμμαχία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.Η Συμμαχία του ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί τον όρο Έξυπνη Άμυνα από το 2011. Θα μπορούσατε να ορίσετε τι είναι η Έξυπνη Άμυνα; Savereux: Στην ουσία, η Έξυπνη Άμυνα ειναι ένα μέσο βοήθειας πρός τους Συμμάχους (και τους εταίρους) για να μπορέσουν να αποκτήσουν και να διατηρήσουν τις δυνατότητες που απαιτούνται στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Αντιπροσωπεύει μια νέα κουλτούρα συνεργασίας και έχει τρία αλληλένδετα εννοιολογικά στοιχεία:
- Ιεράρχηση (για να διασφαλιστεί ότι πληρούνται οι απαιτήσεις του ΝΑΤΟ)
- Στοχευμένη εξειδίκευση. Την διευκόλυνση της εξειδίκευσης «μέσω σχεδιασμού» Διευκολύνουν την εξειδίκευση του σχεδιασμού (για την επίτευξη της συνοχής που βασίζεται στη διαβούλευση και τον συντονισμό)
- Και την πολυεθνική συνεργασία για την ανάπτυξη νέων αλλά και τη διατήρηση υφιστάμενων δυνατοτήτων.
Η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων (Pooling) και δυνατοτήτων από διάφορες χώρες για να ενισχυθεί η επιχειρησιακή ικανότητα καθώς και η ανταλλαγή σημαντικής ποσότητας στρατιωτικών αγαθών έχει ήδη προωθηθεί στο παρελθόν. Τελικά η Έξυπνη Άμυνα δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά μια νέα προσπάθεια για την υλοποίηση μιας παλιάς ιδέας;
Savereux: Παρότι η συγκέντρωση δυνάμεων και δυνατοτήτων μπορεί να αποτελέσει ένα σκέλος της Έξυπνης Άμυνας με τα πλεονεκτήματα που αναφέρεις, ο τομέας της Έξυπνης Άμυνας είναι ευρύτερος και περιλαμβάνει την απόκτηση νέων ικανοτήτων. Ωστόσο, τούτου λεχθέντος, είναι όντως αλήθεια ότι τα βασικά στοιχεία της Έξυπνης Άμυνας ειναι βασισμένα σε μια παλιά ιδέα.
Εξάλλου, η έννοια της πολυεθνικής συνεργασίας είναι στην καρδιά του ΝΑΤΟ από την ίδρυσή του- το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία κυρίαρχων εθνών που εργάζονται από κοινού για την αντιμετώπιση κοινών στόχων.
Αλλά η Έξυπνη Άμυνα, όπως ανέφερα προηγουμένως, αντιπροσωπεύει μια ανανεωμένη έμφαση στην πολυεθνική συνεργασία και στην ανάπτυξη δυνατοτήτων, και βέβαια είναι εξαιρετικά επίκαιρη.
Η σημαντική μείωση του μεγέθους των εθνικών ενόπλων δυνάμεων σε συνδυασμό με την μείωση που καταγράφεται στους αμυντικούς προϋπολογισμούς, εξέλιξη που επιταχύνθηκε από την πρόσφατη οικονομική κρίση , έχει φέρει στο προσκήνιο τα οφέλη της πολυεθνικής συνεργασίας.
Όπως συνηθίζει να λέει ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, σήμερα η μοναδική επιλογή που υπάρχει είναι η απόκτηση εξειδίκευσης μέσω διεθνούς συνεργασίας.
Γιατί πρέπει η Έξυπνη ‘Αμυνα να θεωρηθεί ως μια αξιόπιστη πολιτική πρωτοβουλία;
Savereux: Ναι, η Έξυπνη Άμυνα ειναι μια πολιτική πρωτοβουλία διότι σε πολιτικό επίπεδο λαμβάνονται οι αποφάσεις για αυτο που αποκαλούμε “capability acquisition, maintenance and disposal”.
Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο ο Γενικός Γραμματέας θέτει το ζήτημα κάθε φορά που συναντά τους Αρχηγούς κρατών της Συμμαχίας ενώ παράλληλα έχει ορίσει δύο ειδικούς απεσταλμένους για την Έξυπνη Άμυνα – τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα και τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Μετασχηματισμού (the deputy Secretary General and the Supreme Allied Commander Transformation – για να μεταφέρουν το μήνυμα στις εθνικές αρχές.
Επιτρέψτε μου όμως να είμαι σαφής: η Έξυπνη Άμυνα δεν είναι πανάκεια για όλα όσα έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη ικανοτήτων. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου, για διάφορους λόγους, οι πολυεθνικές προσεγγίσεις δεν είναι η προτιμώμενη επιλογή για μια χώρα Σύμμαχο.
Που στοχεύει η Έξυπνη Άμυνα;
Savereux: Σε αυτούς τους οικονομικά δύσκολους καιρούς, όπου είναι κρίσιμη η μέγιστη αποτελεσματικότητα κάθε ευρώ που δαπανάται για την άμυνα και την ασφάλεια, η Έξυπνη Άμυνα μπορεί να προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες προς αυτόν το σκοπό.
Οι φορολογούμενοι δεν απαιτούν τίποτα το λιγότερο. Αυτός είναι ο λόγος που θα πρέπει σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις να λαμβάνουμε υπόψην μας την πολυεθνική συνεργασία.
Πώς θα ξεπεραστούν οι πολιτικοί περιορισμοί; Ειδικότερα στην περίπτωση της Ελλάδα, πώς θα καταφέρει να εφαρμόσει την Έξυπνη Άμυνα σε συνεργασία για παράδειγμα με την Τουρκία;
Savereux: Καποια απο τα προγράμματα της Έξυπνης Άμυνας απαιτούν κατανομή και συνένοση (pooling and sharing), αλλά για άλλα σίγουρα αυτό δεν είναι εφικτό ( π.χ. η πολυεθνική προμήθεια πλατφόρμων εξοπλισμού, όπως ειναι οι φρεγάτες και τα μαχητικά, εφόσον αποκτηθούν, θα πρέπει να λειτουργούν ανεξάρτητα).
Ωστόσο, από την πλευρά του ΝΑΤΟ, οι συμφωνίες μεταξύ των Συμμάχων ( και των εταίρων ανάλογα με την περίπτωση), που συνεργάζονται σε ένα πρόγραμμα Έξυπνης Άμυνας είναι πάντα στα χέρια των ίδιων των χωρών που συμμετέχουν.
Αυτό περιλαμβάνει τυχόν διατάξεις που μπορεί να αποφασίσουν οι συμμετέχουσες χώρες σχετικά με την ανταλλαγή (sharing), την απασχόληση, τη χρηματοδότηση ή οποιαδήποτε άλλη πτυχή που επιλέγουν να αντιμετωπίσουν.
Και ενώ το ΝΑΤΟ προωθεί την Έξυπνη Άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπαγορεύει λύσεις σε θέματα τα οποία, σε τελική ανάλυση, είναι κυρίαρχα θέματα των εθνών.
Και ως απάντηση στην τελευταία ερώτηση, η Ελλάδα και η Τουρκία ήδη συμμετέχουν από κοινού σε δύο υπάρχοντα προγράμματα Έξυπνης Άμυνας. Η Ελλάδα και η Τουρκία συμμετέχουν μαζί με πολλούς άλλους Συμμάχους σε δύο προγράμματα κατάρτισης. Το ένα εξετάζει τη χρήση παιχνιδιών (gaming) για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ενώ το δεύτερο διερευνά τη δημιουργία ενός δικτύου e-learning στον τομέα των επικοινωνιών και της πληροφορικής. Και τα δύο αυτα προγράμματα βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ποιος ειναι ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην αποτελεσματική προώθηση της Έξυπνης Άμυνας; Με τον διορισμό των δύο ειδικών απεσταλμένων του ΝΑΤΟ μήπως προσπαθεί να επιβάλει την συνεργασία στους συμμάχους;
Savereux: Το ΝΑΤΟ μπορεί και σίγουρα προωθεί και ενθαρρύνει τα κράτη να υιοθετήσουν τις λειτουργίες της Έξυπνης Άμυνας και να συμμετάσχουν σε μια πολυεθνική συνεργασία. Αυτό που δεν μπορεί να κάνει όμως, ειναι να επιβάλλει στους συμμάχους να συνεργαστούν. Όπως συμβαίνει σήμερα, τα κράτη διατηρούν πάντα το δικαίωμα να αποφασίσουν με ποιους επιθυμούν να συνεργαστούν, σε ποια προγράμματα, και υπό ποιές συνθήκες.
Όπως γνωρίζετε οι αμυντικοί προϋπολογισμοί συρρικνώνονται εδώ και αρκετό καιρό ειδικά στην Ευρώπη. Θα λέγατε ότι η Έξυπνη Άμυνα είναι ευρωπαϊκό ζήτημα;
Savereux: Η Έξυπνη Άμυνα ειναι μια διατλαντική πρωτοβουλία, με πολλά από τα προγράμματα να καθοδηγούνται απο τις ΗΠΑ ή τον Καναδά. Είναι σαφές, ωστόσο, οτι οι δυνατότητες εκμετάλλευσης της Έξυπνης Άμυνας είναι πιθανότατα μεγαλύτερες στην Ευρώπη, λόγω του μεγάλου αριθμού των Συμμάχων, την ποικιλία εθνικών προγραμμάτων άμυνας, και βεβαίως την γεωγραφική εγγύτητα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις και είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην λειτουργία και συντήρηση των προγραμμάτων που σχετίζονται με την Έξυπνη Άμυνα.
Πώς προσδιορίζει τα πιθανά έργα Έξυπνης Αμυνας το ΝΑΤΟ; Τα μέλη πλησιάζουν το ΝΑΤΟ ή το ΝΑΤΟ προτείνει έργα στα μέλη;
Savereux: Η αναγνώριση των πιθανών προγραμμάτων Έξυπνης Άμυνας είναι μια κοινή προσπάθεια μεταξύ του ΝΑΤΟ και των Συμμάχων.
Ως ενα κομμάτι της δουλειας που έγινε στην Ομάδα Δράσης Πολυεθνικής Προσέγγισης, η Allied Command Transformation συμβουλεύτηκε τα Συμμαχικά έθνη και εντόπισε ενα μεγάλο αριθμό πιθανών έργων /προτζεκτ. Αυτή η κοινή προσπάθεια μεταξύ των επιτελείων του ΝΑΤΟ και των συμμάχων (και συνεταίρων) συνεχίστηκε εντός της Επιτροπής Logistics ή στην Διάσκεψη των Διευθυντών Εθνικών Εξοπλισμών. Τα διάφορα στάδια της διαδικασίας του Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, μερικά από τα οποία περιλαμβάνουν λεπτομερείς διαβουλεύσεις με κράτη-μέλη, είναι επίσης ένα βασικό μέσο για τον εντοπισμό και την προώθηση έργων Έξυπνης Άμυνας. Οι συναντήσεις των Υπουργών Άμυνας είναι ένας επιπλέον τρόπος για τον εντοπισμό δυνητικών έργων. Πρόσφατα ο Υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου πρότεινε δυο έργα: Το ένα είναι η θαλάσσια αναγνώριση μεγάλου βεληνεκούς και το άλλο η αντιπυραυλική άμυνα. Το ΝΑΤΟ χαιρετίζει πάντα τις προτάσεις που κατατίθενται από τους Συμμάχους καθώς η εθνική ιδιοκτησία και η χρηματοδότηση των έργων αυτών είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία τους.
Εάν το ΝΑΤΟ μπορούσε να προτείνει ένα σχέδιο Έξυπνης Άμυνας σχετικά με την Ελλάδα, τι θα προτείνατε και για πιο τομέα τον Ενοπλων Δυνάμεων;
Savereux: Η έξυπνη άμυνα έχει μια ευρεία έννοια και δεν περιορίζεται ή επικεντρώνεται μόνο σε μία ή λίγες υπηρεσίες ( όπως ειναι ο στρατός, το ναυτικό, οι αεροπορικές δυνάμεις, οι πεζοναύτες, οι ειδικές δυνάμεις, κ.λπ.) ή δραστηριότητες (προμήθειες, εργασίες, συντήρηση κλπ). Τα επιτελεία του ΝΑΤΟ έχουν προτείνει πιθανά έργα Εξυπνης Άμυνας σε όλους αυτούς τους τομείς, σε όλους τους Συμμάχους μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Η Ελλάδα επέλεξε να συμμετάσχει σε τρία έργα Έξυπνης Άμυνας και έχει εκφράσει ενδιαφέρον για πολλά περισσότερα.
Πιστεύετε ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεργαστεί με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας; Και αν ναι, πώς;
Savereux: Το ΝΑΤΟ όχι μόνο μπορεί να συνεργαστέι με τον Ευρωπαικό Οργανισμό Άμυνας για το θέμα αυτό αλλά έχει ήδη συνεργαστεί με επιτυχία.
Πράγματι, από την αρχή το ΝΑΤΟ και η ΕΕ αναγνώρισαν την ανάγκη για συντονισμό της πρωτοβουλίας της Έξυπνης Άμυνας με την ήδη υφιστάμενη Ευρωπαίκή πρωτοβουλιά Pooling and Sharing. Το προσωπικό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας και η Συμμαχική Διοίκηση Μετασχηματισμού έχουν κάνει μια καταπληκτική δουλεία πάνω σε αυτό το θέμα. Η συνεργασία αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα και συχνά αναφέρεται ως ένα πρότυπο που θα πρέπει να υιοθετηθεί και σε άλλους τομείς.
Η Στοχευμένη Εξειδίκευση είναι μία από τις πτυχές της Έξυπνης Άμυνας. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να προχωρήσουν σε μια μόνιμη εξιδείκευση των στρατιωτικών τους ικανοτήτων; Μέχρι ποιο σημείο περιμένει το ΝΑΤΟ ότι θα φτάσει ο βαθμός εξειδίκευσης?
Savereux: Η Έξυπνη Άμυνα μπορεί να διευκολύνει αυτο που αποκαλούμε «στοχευμένη εξειδίκευση” (σε αντίθεση με την «εξειδίκευση από προεπιλογή”, που μπορεί να συμβεί όταν οι Σύμμαχοι αποφασίζουν να μειώσουν ή να διαγράψουν συγκεκριμένες δυνατότητες από τις δομές τους, χωρίς καμία διαβούλευση και συντονισμό με άλλους Συμμάχους). Στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, η στοχευμένη εξειδίκευση θεωρείται ως επιλογή όταν μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη και τη συντήρηση των ικανοτήτων που απαιτούνται για να καλύψει αυτό που αποκαλούμε «επίπεδο φιλοδοξίας». Για να λειτουργήσει αυτό, δεν είναι μόνο ένα θέμα μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Σύμμαχου που μπορεί να ζητά την εξειδίκευση αλλά είναι επίσης και μια ανησυχία για τους υπόλοιπους Συμμάχους. Έτσι, η στοχευμένη εξειδίκευση πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένη και συντονισμένη. Μέχρι σήμερα, η εφαρμογή της ειναι σχετικά περιορισμένη για διάφορους λόγους, κυρίως πολιτικούς, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.
Πιστεύετε ότι η στάση της Ελλάδας σχετικά με την απόκτηση στρατιωτικού εξοπλισμού πρέπει να τείνει προς την κατεύθυνση Έξυπνης Άμυνας αφήνοντας πίσω τις πολυδάπανες αγορές;
Savereux: Δεν βλέπω αντίφαση μεταξύ της Έξυπνης Άμυνας, συμπεριλαμβανομένων και των στοιχείων που την στηρίζουν, και των αγορών στις οποίες αναφέρεστε.
Μπορεί μια συνεργασία σε ένα πολυεθνικό πρόγραμμα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ όπως είναι για παράδειγμα το πρόγραμμα αντικατάστασης μαχητικών, να έχει νόημα, όπως ακριβώς μπορεί να έχει νόημα μια πολυεθνική συνεργασία στην αγορά νερού σε διάφορες αποστολές σαν το Αφγανιστάν.
Ωστόσο όσο τα Υπουργεία Άμυνας σχεδιάζουν να ξοδεύουν λιγότερα χρήματα η Έξυπνη Άμυνα ειναι σαφώς μια επιλογή που πρέπει να εξεταστεί.
Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα έχει πληγεί σκληρά από την οικονομική κρίση. Θεωρείτε ότι η Έξυπνη Άμυνα είναι μια καλή λύση για μια χώρα στην κατάσταση της Ελλάδας; Δηλαδή, θα ήταν φθηνότερο για την Ελλάδα να εξοπλιστεί μέσω της;
Savereux: Όπως τα βλέπω εγώ τα πράγματα, η Έξυπνη Άμυνα είναι μια πιθανή καλή λύση για όλους τους Συμμάχους, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, καθώς κανένας Υπουργός Άμυνας δεν επιθυμεί να κατηγορηθεί οτι σπάταλα τους πόρους που του έχουν δωθεί.
Τούτου λεχθέντος, και όπως ανέφερα προηγουμένως, υπάρχουν πολλές φορές που οι εθνικές λύσεις ειναι προτιμότερες απο τις πολυεθνικές λύσεις. Τα Υπουργεία Άμυνας θα λάβουν υπόψη τους σχετικούς παράγοντες καθώς μια λύση που μπορεί να είναι καλή σε μια χώρα να μην μπορεί να εφαρμοστεί σε μία κάποια άλλη.
Ο Paul Savereux , Head Defence Capabilities Section, Defence Policy and Planning Division NATO, εξηγεί στην Ελένη Παναγιώτου την ιδέα της Έξυπνης Άμυνας και το πώς μπορεί να βοηθήσει τη Συμμαχία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.Η Συμμαχία του ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί τον όρο Έξυπνη Άμυνα από το 2011. Θα μπορούσατε να ορίσετε τι είναι η Έξυπνη Άμυνα; Savereux: Στην ουσία, η Έξυπνη Άμυνα ειναι ένα μέσο βοήθειας πρός τους Συμμάχους (και τους εταίρους) για να μπορέσουν να αποκτήσουν και να διατηρήσουν τις δυνατότητες που απαιτούνται στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Αντιπροσωπεύει μια νέα κουλτούρα συνεργασίας και έχει τρία αλληλένδετα εννοιολογικά στοιχεία:
- Ιεράρχηση (για να διασφαλιστεί ότι πληρούνται οι απαιτήσεις του ΝΑΤΟ)
- Στοχευμένη εξειδίκευση. Την διευκόλυνση της εξειδίκευσης «μέσω σχεδιασμού» Διευκολύνουν την εξειδίκευση του σχεδιασμού (για την επίτευξη της συνοχής που βασίζεται στη διαβούλευση και τον συντονισμό)
- Και την πολυεθνική συνεργασία για την ανάπτυξη νέων αλλά και τη διατήρηση υφιστάμενων δυνατοτήτων.
Η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων (Pooling) και δυνατοτήτων από διάφορες χώρες για να ενισχυθεί η επιχειρησιακή ικανότητα καθώς και η ανταλλαγή σημαντικής ποσότητας στρατιωτικών αγαθών έχει ήδη προωθηθεί στο παρελθόν. Τελικά η Έξυπνη Άμυνα δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά μια νέα προσπάθεια για την υλοποίηση μιας παλιάς ιδέας;
Savereux: Παρότι η συγκέντρωση δυνάμεων και δυνατοτήτων μπορεί να αποτελέσει ένα σκέλος της Έξυπνης Άμυνας με τα πλεονεκτήματα που αναφέρεις, ο τομέας της Έξυπνης Άμυνας είναι ευρύτερος και περιλαμβάνει την απόκτηση νέων ικανοτήτων. Ωστόσο, τούτου λεχθέντος, είναι όντως αλήθεια ότι τα βασικά στοιχεία της Έξυπνης Άμυνας ειναι βασισμένα σε μια παλιά ιδέα.
Εξάλλου, η έννοια της πολυεθνικής συνεργασίας είναι στην καρδιά του ΝΑΤΟ από την ίδρυσή του- το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία κυρίαρχων εθνών που εργάζονται από κοινού για την αντιμετώπιση κοινών στόχων.
Αλλά η Έξυπνη Άμυνα, όπως ανέφερα προηγουμένως, αντιπροσωπεύει μια ανανεωμένη έμφαση στην πολυεθνική συνεργασία και στην ανάπτυξη δυνατοτήτων, και βέβαια είναι εξαιρετικά επίκαιρη.
Η σημαντική μείωση του μεγέθους των εθνικών ενόπλων δυνάμεων σε συνδυασμό με την μείωση που καταγράφεται στους αμυντικούς προϋπολογισμούς, εξέλιξη που επιταχύνθηκε από την πρόσφατη οικονομική κρίση , έχει φέρει στο προσκήνιο τα οφέλη της πολυεθνικής συνεργασίας.
Όπως συνηθίζει να λέει ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, σήμερα η μοναδική επιλογή που υπάρχει είναι η απόκτηση εξειδίκευσης μέσω διεθνούς συνεργασίας.
Γιατί πρέπει η Έξυπνη ‘Αμυνα να θεωρηθεί ως μια αξιόπιστη πολιτική πρωτοβουλία;
Savereux: Ναι, η Έξυπνη Άμυνα ειναι μια πολιτική πρωτοβουλία διότι σε πολιτικό επίπεδο λαμβάνονται οι αποφάσεις για αυτο που αποκαλούμε “capability acquisition, maintenance and disposal”.
Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο ο Γενικός Γραμματέας θέτει το ζήτημα κάθε φορά που συναντά τους Αρχηγούς κρατών της Συμμαχίας ενώ παράλληλα έχει ορίσει δύο ειδικούς απεσταλμένους για την Έξυπνη Άμυνα – τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα και τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Μετασχηματισμού (the deputy Secretary General and the Supreme Allied Commander Transformation – για να μεταφέρουν το μήνυμα στις εθνικές αρχές.
Επιτρέψτε μου όμως να είμαι σαφής: η Έξυπνη Άμυνα δεν είναι πανάκεια για όλα όσα έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη ικανοτήτων. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου, για διάφορους λόγους, οι πολυεθνικές προσεγγίσεις δεν είναι η προτιμώμενη επιλογή για μια χώρα Σύμμαχο.
Που στοχεύει η Έξυπνη Άμυνα;
Savereux: Σε αυτούς τους οικονομικά δύσκολους καιρούς, όπου είναι κρίσιμη η μέγιστη αποτελεσματικότητα κάθε ευρώ που δαπανάται για την άμυνα και την ασφάλεια, η Έξυπνη Άμυνα μπορεί να προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες προς αυτόν το σκοπό.
Οι φορολογούμενοι δεν απαιτούν τίποτα το λιγότερο. Αυτός είναι ο λόγος που θα πρέπει σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις να λαμβάνουμε υπόψην μας την πολυεθνική συνεργασία.
Πώς θα ξεπεραστούν οι πολιτικοί περιορισμοί; Ειδικότερα στην περίπτωση της Ελλάδα, πώς θα καταφέρει να εφαρμόσει την Έξυπνη Άμυνα σε συνεργασία για παράδειγμα με την Τουρκία;
Savereux: Καποια απο τα προγράμματα της Έξυπνης Άμυνας απαιτούν κατανομή και συνένοση (pooling and sharing), αλλά για άλλα σίγουρα αυτό δεν είναι εφικτό ( π.χ. η πολυεθνική προμήθεια πλατφόρμων εξοπλισμού, όπως ειναι οι φρεγάτες και τα μαχητικά, εφόσον αποκτηθούν, θα πρέπει να λειτουργούν ανεξάρτητα).
Ωστόσο, από την πλευρά του ΝΑΤΟ, οι συμφωνίες μεταξύ των Συμμάχων ( και των εταίρων ανάλογα με την περίπτωση), που συνεργάζονται σε ένα πρόγραμμα Έξυπνης Άμυνας είναι πάντα στα χέρια των ίδιων των χωρών που συμμετέχουν.
Αυτό περιλαμβάνει τυχόν διατάξεις που μπορεί να αποφασίσουν οι συμμετέχουσες χώρες σχετικά με την ανταλλαγή (sharing), την απασχόληση, τη χρηματοδότηση ή οποιαδήποτε άλλη πτυχή που επιλέγουν να αντιμετωπίσουν.
Και ενώ το ΝΑΤΟ προωθεί την Έξυπνη Άμυνα, είναι σαφές ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπαγορεύει λύσεις σε θέματα τα οποία, σε τελική ανάλυση, είναι κυρίαρχα θέματα των εθνών.
Και ως απάντηση στην τελευταία ερώτηση, η Ελλάδα και η Τουρκία ήδη συμμετέχουν από κοινού σε δύο υπάρχοντα προγράμματα Έξυπνης Άμυνας. Η Ελλάδα και η Τουρκία συμμετέχουν μαζί με πολλούς άλλους Συμμάχους σε δύο προγράμματα κατάρτισης. Το ένα εξετάζει τη χρήση παιχνιδιών (gaming) για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ενώ το δεύτερο διερευνά τη δημιουργία ενός δικτύου e-learning στον τομέα των επικοινωνιών και της πληροφορικής. Και τα δύο αυτα προγράμματα βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ποιος ειναι ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην αποτελεσματική προώθηση της Έξυπνης Άμυνας; Με τον διορισμό των δύο ειδικών απεσταλμένων του ΝΑΤΟ μήπως προσπαθεί να επιβάλει την συνεργασία στους συμμάχους;
Savereux: Το ΝΑΤΟ μπορεί και σίγουρα προωθεί και ενθαρρύνει τα κράτη να υιοθετήσουν τις λειτουργίες της Έξυπνης Άμυνας και να συμμετάσχουν σε μια πολυεθνική συνεργασία. Αυτό που δεν μπορεί να κάνει όμως, ειναι να επιβάλλει στους συμμάχους να συνεργαστούν. Όπως συμβαίνει σήμερα, τα κράτη διατηρούν πάντα το δικαίωμα να αποφασίσουν με ποιους επιθυμούν να συνεργαστούν, σε ποια προγράμματα, και υπό ποιές συνθήκες.
Όπως γνωρίζετε οι αμυντικοί προϋπολογισμοί συρρικνώνονται εδώ και αρκετό καιρό ειδικά στην Ευρώπη. Θα λέγατε ότι η Έξυπνη Άμυνα είναι ευρωπαϊκό ζήτημα;
Savereux: Η Έξυπνη Άμυνα ειναι μια διατλαντική πρωτοβουλία, με πολλά από τα προγράμματα να καθοδηγούνται απο τις ΗΠΑ ή τον Καναδά. Είναι σαφές, ωστόσο, οτι οι δυνατότητες εκμετάλλευσης της Έξυπνης Άμυνας είναι πιθανότατα μεγαλύτερες στην Ευρώπη, λόγω του μεγάλου αριθμού των Συμμάχων, την ποικιλία εθνικών προγραμμάτων άμυνας, και βεβαίως την γεωγραφική εγγύτητα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις και είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην λειτουργία και συντήρηση των προγραμμάτων που σχετίζονται με την Έξυπνη Άμυνα.
Πώς προσδιορίζει τα πιθανά έργα Έξυπνης Αμυνας το ΝΑΤΟ; Τα μέλη πλησιάζουν το ΝΑΤΟ ή το ΝΑΤΟ προτείνει έργα στα μέλη;
Savereux: Η αναγνώριση των πιθανών προγραμμάτων Έξυπνης Άμυνας είναι μια κοινή προσπάθεια μεταξύ του ΝΑΤΟ και των Συμμάχων.
Ως ενα κομμάτι της δουλειας που έγινε στην Ομάδα Δράσης Πολυεθνικής Προσέγγισης, η Allied Command Transformation συμβουλεύτηκε τα Συμμαχικά έθνη και εντόπισε ενα μεγάλο αριθμό πιθανών έργων /προτζεκτ. Αυτή η κοινή προσπάθεια μεταξύ των επιτελείων του ΝΑΤΟ και των συμμάχων (και συνεταίρων) συνεχίστηκε εντός της Επιτροπής Logistics ή στην Διάσκεψη των Διευθυντών Εθνικών Εξοπλισμών. Τα διάφορα στάδια της διαδικασίας του Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, μερικά από τα οποία περιλαμβάνουν λεπτομερείς διαβουλεύσεις με κράτη-μέλη, είναι επίσης ένα βασικό μέσο για τον εντοπισμό και την προώθηση έργων Έξυπνης Άμυνας. Οι συναντήσεις των Υπουργών Άμυνας είναι ένας επιπλέον τρόπος για τον εντοπισμό δυνητικών έργων. Πρόσφατα ο Υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου πρότεινε δυο έργα: Το ένα είναι η θαλάσσια αναγνώριση μεγάλου βεληνεκούς και το άλλο η αντιπυραυλική άμυνα. Το ΝΑΤΟ χαιρετίζει πάντα τις προτάσεις που κατατίθενται από τους Συμμάχους καθώς η εθνική ιδιοκτησία και η χρηματοδότηση των έργων αυτών είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία τους.
Εάν το ΝΑΤΟ μπορούσε να προτείνει ένα σχέδιο Έξυπνης Άμυνας σχετικά με την Ελλάδα, τι θα προτείνατε και για πιο τομέα τον Ενοπλων Δυνάμεων;
Savereux: Η έξυπνη άμυνα έχει μια ευρεία έννοια και δεν περιορίζεται ή επικεντρώνεται μόνο σε μία ή λίγες υπηρεσίες ( όπως ειναι ο στρατός, το ναυτικό, οι αεροπορικές δυνάμεις, οι πεζοναύτες, οι ειδικές δυνάμεις, κ.λπ.) ή δραστηριότητες (προμήθειες, εργασίες, συντήρηση κλπ). Τα επιτελεία του ΝΑΤΟ έχουν προτείνει πιθανά έργα Εξυπνης Άμυνας σε όλους αυτούς τους τομείς, σε όλους τους Συμμάχους μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Η Ελλάδα επέλεξε να συμμετάσχει σε τρία έργα Έξυπνης Άμυνας και έχει εκφράσει ενδιαφέρον για πολλά περισσότερα.
Πιστεύετε ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεργαστεί με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας; Και αν ναι, πώς;
Savereux: Το ΝΑΤΟ όχι μόνο μπορεί να συνεργαστέι με τον Ευρωπαικό Οργανισμό Άμυνας για το θέμα αυτό αλλά έχει ήδη συνεργαστεί με επιτυχία.
Πράγματι, από την αρχή το ΝΑΤΟ και η ΕΕ αναγνώρισαν την ανάγκη για συντονισμό της πρωτοβουλίας της Έξυπνης Άμυνας με την ήδη υφιστάμενη Ευρωπαίκή πρωτοβουλιά Pooling and Sharing. Το προσωπικό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας και η Συμμαχική Διοίκηση Μετασχηματισμού έχουν κάνει μια καταπληκτική δουλεία πάνω σε αυτό το θέμα. Η συνεργασία αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα και συχνά αναφέρεται ως ένα πρότυπο που θα πρέπει να υιοθετηθεί και σε άλλους τομείς.
Η Στοχευμένη Εξειδίκευση είναι μία από τις πτυχές της Έξυπνης Άμυνας. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να προχωρήσουν σε μια μόνιμη εξιδείκευση των στρατιωτικών τους ικανοτήτων; Μέχρι ποιο σημείο περιμένει το ΝΑΤΟ ότι θα φτάσει ο βαθμός εξειδίκευσης?
Savereux: Η Έξυπνη Άμυνα μπορεί να διευκολύνει αυτο που αποκαλούμε «στοχευμένη εξειδίκευση” (σε αντίθεση με την «εξειδίκευση από προεπιλογή”, που μπορεί να συμβεί όταν οι Σύμμαχοι αποφασίζουν να μειώσουν ή να διαγράψουν συγκεκριμένες δυνατότητες από τις δομές τους, χωρίς καμία διαβούλευση και συντονισμό με άλλους Συμμάχους). Στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, η στοχευμένη εξειδίκευση θεωρείται ως επιλογή όταν μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη και τη συντήρηση των ικανοτήτων που απαιτούνται για να καλύψει αυτό που αποκαλούμε «επίπεδο φιλοδοξίας». Για να λειτουργήσει αυτό, δεν είναι μόνο ένα θέμα μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Σύμμαχου που μπορεί να ζητά την εξειδίκευση αλλά είναι επίσης και μια ανησυχία για τους υπόλοιπους Συμμάχους. Έτσι, η στοχευμένη εξειδίκευση πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένη και συντονισμένη. Μέχρι σήμερα, η εφαρμογή της ειναι σχετικά περιορισμένη για διάφορους λόγους, κυρίως πολιτικούς, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.
Πιστεύετε ότι η στάση της Ελλάδας σχετικά με την απόκτηση στρατιωτικού εξοπλισμού πρέπει να τείνει προς την κατεύθυνση Έξυπνης Άμυνας αφήνοντας πίσω τις πολυδάπανες αγορές;
Savereux: Δεν βλέπω αντίφαση μεταξύ της Έξυπνης Άμυνας, συμπεριλαμβανομένων και των στοιχείων που την στηρίζουν, και των αγορών στις οποίες αναφέρεστε.
Μπορεί μια συνεργασία σε ένα πολυεθνικό πρόγραμμα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ όπως είναι για παράδειγμα το πρόγραμμα αντικατάστασης μαχητικών, να έχει νόημα, όπως ακριβώς μπορεί να έχει νόημα μια πολυεθνική συνεργασία στην αγορά νερού σε διάφορες αποστολές σαν το Αφγανιστάν.
Ωστόσο όσο τα Υπουργεία Άμυνας σχεδιάζουν να ξοδεύουν λιγότερα χρήματα η Έξυπνη Άμυνα ειναι σαφώς μια επιλογή που πρέπει να εξεταστεί.
Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα έχει πληγεί σκληρά από την οικονομική κρίση. Θεωρείτε ότι η Έξυπνη Άμυνα είναι μια καλή λύση για μια χώρα στην κατάσταση της Ελλάδας; Δηλαδή, θα ήταν φθηνότερο για την Ελλάδα να εξοπλιστεί μέσω της;
Savereux: Όπως τα βλέπω εγώ τα πράγματα, η Έξυπνη Άμυνα είναι μια πιθανή καλή λύση για όλους τους Συμμάχους, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, καθώς κανένας Υπουργός Άμυνας δεν επιθυμεί να κατηγορηθεί οτι σπάταλα τους πόρους που του έχουν δωθεί.
Τούτου λεχθέντος, και όπως ανέφερα προηγουμένως, υπάρχουν πολλές φορές που οι εθνικές λύσεις ειναι προτιμότερες απο τις πολυεθνικές λύσεις. Τα Υπουργεία Άμυνας θα λάβουν υπόψη τους σχετικούς παράγοντες καθώς μια λύση που μπορεί να είναι καλή σε μια χώρα να μην μπορεί να εφαρμοστεί σε μία κάποια άλλη.
onalert.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου