Η Γη, το δεσποτικό Πρόσωπο, το Χρήμα
Για τους Deleuze-Guattari, η απάντηση κάθε φορά στο αίνιγμα της επιθυμίας, δίνεται από την εγγραφή της επιθυμητικής παραγωγής σε διαφορετικές »μαγεμένες» επιφάνειες-φετίχ.
Αρχικά,οι »πρωτόγονοι» εγγράφουν την παραγωγή της επιθυμίας τους στην ίδια τη Γη, που θεωρείται φυσική-θεική προυπόθεση της παραγωγής. Τα μέλη της κοινότητας είναι εγγεγραμμένα στη Γη, σε μια πρωτογενή εξ αίματος συγγένεια μαζί της, σε φυλετικές και γενεαλογικές σειρές συγγενειακής οργάνωσης και μεταβλητών εξ αγχιστείας υποχρεώσεων μεταξύ τους. Η Γη είναι το Φετίχ, ένα φετίχ όμως όχι συγκεντρωμένο, αλλά διασκορπισμένο στη γήινη επιφάνεια, ένας ανιμισμός των υπερφυσικών φυσικών δυνάμεων. Οι κοινωνικοί κώδικες αιχμαλωτίζουν τις ροές ανθρώπων, πληθυσμών, αγαθών, επιθυμίας, έχοντας ως ύστατη αναφορά και μυθική βάση αυτή τη θεική Γη. Οι »άγριοι» αποτρέπουν τη συγκεντροποίηση της εξουσίας, τη συγκρότηση ενός υπερκώδικα που θα ιδιοποιηθεί όλους τους κώδικες, τη συγκρότηση μιας αρχηγίας που θα ιδιοποιηθεί τις δραστηριότητες, τα χρέη και τις ιδιοκτησίες, αποτρέπουν ένα συλλογικό οιδιπόδειο, κρατικό τριγωνισμό (Μάνα-παιδιά-Πατέρας, Γη-Άγριοι-Κράτος), όπως αποτρέπουν και την αυτονόμηση του εμπόρου και του βιοτέχνη, την αυτονόμηση των χρηματικών ροών, αποτρέποντας δηλαδή, εκτός από το Κράτος, και το Κεφάλαιο.
Έπειτα, οι πρώτες αυτοκρατορίες εγγράφουν την παραγωγή της επιθυμίας στο σώμα και το πρόσωπο του Δεσπότη. Το Φετίχ γίνεται ένα κέντρο, που ιδιοποιείται τις παραγωγικές δυνάμεις, τα χρέη και τις επιθυμίες όλων των οικογενειών, σε μια πυραμιδική οργάνωση που έχει στην κορυφή το υπερφυσικό Πρόσωπο, η »κεφαλή», που μεσολαβεί ανάμεσα στο Θεό ή τη Φύση και την κοινότητα, μια γραφειοκρατία στη μέση ως »ιμάντα μεταβίβασης», και τις συγγενειακά οργανωμένες κοινότητες στη βάση της πυραμίδας. Η αυτοκρατορική συγγενειακή σχέση εμφανίζεται ως προνομιακή, εξ αίματος σχέση με το Θεό και εξ αγχιστείας με όλα τα μέλη της κοινότητας που της οφείλουν (η κατασκευή αυτή αντιστοιχεί στον »ασιατικό τρόπο παραγωγής» του Μάρξ). Ο αυτοκρατορικός πόλος του Κράτους, η κυριαρχία, είναι ένας μονοθεισμός, και ένας μονοφετιχισμός, που επιτελεί μια υπερκωδίκωση των τοπικών κωδίκων, μια εναρμόνιση και ένα συγχρονισμό τους γύρω από τον πλέον αφηρημένο, απεδαφικοποιημένο, κύριο συμβολικό στοιχείο της κοινωνικής αναπαραγωγής: το Δεσποτικό Σώμα.
Το Χρήμα είναι το τελευταίο Φετίχ. Είναι ένα φυσικό σώμα,
όχι εδαφικό ούτε ανθρώπινο, αλλά πραγμοειδές, το πιο απεδαφικοποιημένο,
χωρίς Γη, και απανθρωποποιημένο, Απρόσωπο, σώμα εγγραφής της επιθυμίας.
Είναι το μόνο Φετίχ που μπορεί να ποσοτικοποιηθεί, επειδή μπορεί να
διαιρεθεί. Είναι ένα κλάσμα κυμαινόμενων ποσοτήτων, κβάντων εργασίας και
κβάντων επιθυμίας, αποτελώντας το γενικό ισοδύναμο της αφηρημένης
εργασίας, ενσαρκώνει και το γενικό ισοδύναμο της αφηρημένης επιθυμίας.Το
χρήμα που γεννά χρήμα, ο Μάρξ το ονομάζει »αυτόματο φετίχ». Είναι ένας
φετιχισμός που δεν είναι πολλαπλός, όπως η γήινη μαγεμένη επιφάνεια των
πρωτόγονων, ούτε Εν-ικός, όπως το Σώμα/Πρόσωπο του Δεσπότη, αλλά
ποσοτικός, ο »φετιχισμός του εμπορεύματος» ως φετιχισμός που αναλογεί
στις ροές εμπορευμάτων και χρημάτων, και στη δυναμική σχέση
σταθερού/μεταβλητού κεφαλαίου που παράγει τα εμπορεύματα, ενώ αποκρύπτει
το γεγονός ότι τα εμπορεύματα παράγονται μέσα σε κοινωνική συστήματα
εργασίας και επιθυμίας. Είναι ένας Διαφορικός Φετιχισμός. Για αυτό ο
αριθμητικός δείκτης, η Λογιστική που μετρά την απόδοση, είναι η
εξωτερική εκδήλωση της καπιταλιστικής επιθυμίας.Ο διαφορικός φετιχισμός,
ως διαφορά ποσοτήτων, είναι ανεικονικός, σε αντίθεση με τον φετιχισμό
της Γης και το φετιχισμό του δεσποτικού σώματος, που αναφέρονται σε
καθορισμένες εδαφικότητες και εικόνες. Για αυτό οι Deleuze-Guattari
υποστηρίζουν πως οι κώδικες και τα σύμβολά τους χρεοκοπούν, αφού χάνουν
την αναφορά στο εικονικό-φαντασιακό που τα στηρίζει, και αντικαθίστανται
από μια αξιωματική των αφηρημένων ποσοτικών σχέσεων (κορυφαίο
παράδειγμα της οποίας είναι το ΑΕΠ και οι σχέσεις μακροοικονομικών
μεγεθών). Κάθε εικόνα, κάθε σύμβολο μπορεί να εργαλειοποιηθεί σε αυτή
την αφηρημένη αξιωματική των ποσοτικών σχέσεων. Για αυτό η εποχή του
καπιταλισμού είναι, όπως γράφουν, η »εποχή του κυνισμού». Όμως, την ίδια
στιγμή, ο καπιταλισμός ξαναστήνει το Κράτος, τον Αυτοκρατορικό Πόλο,
τους παρανοικός σχηματισμούς, για να συγκρατήσει αυτή τη
σχιζοφρενοποίηση όλων των κωδίκων και των αξιών όπως προκύπτει από το
διαφορικό φετιχισμό του χρήματος και του κεφαλαίου. Τελικά αυτή οι δύο
πόλοι, ο παρανοικός και ο σχιζοφρενικός, αντιμάχονται στον καπιταλισμό
με τέτοιο τρόπο, που δημιουργεί αδυναμία συγκρότησης μιας ατομικής και
συλλογικής ταυτότητας ενταγμένης σε κάποιο κώδικα, αλλά και αδυναμία
πλήρους εγκατάλειψης κάθε ταυτότητας. Αν ο »παρανοικός» πόλος είναι η
ύστατη προσπάθεια της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας να βρουν
σταθερή αναφορά για τον εαυτό τους και να αμυνθoύν απέναντι στις ροές
που απειλούν να το γκρεμίσουν (τις ροές επιθυμίες, εμπορευμάτων,
πληθυσμών, πολιτισμικών ιδεών κ.α), να τις ρυθμίσουν, να επιβραδύνουν
τους ρυθμούς μεταβολής τους, ο »σχιζοφρενικός» πόλος είναι η κατάρρευση,
το θρυμμάτισμα αυτής της ταυτότητας, το όριο αυτής της προσπάθειας
σήμερα, ειδικά στα μητροπολίτικα κέντρα του ανεπτυγμένου καπιταλισμού.Η
»Προσωπολατρία» στην ΕΣΣΔ, με το »Πρόσωπο» του Στάλιν, ή η ταρίχευση του
Σώματος του Λένιν, δείχνουν ένα σύστημα που, μολονότι δεν υπερέβει τον
παγκόσμιο καπιταλισμό, συγκρότησε ένα διακριτό τρόπο κοινωνικής
παραγωγής αγαθών και παραγωγής της επιθυμίας Αν το μετακαπιταλιστικό μέλλον επαναλαμβάνει το προκαπιταλιστικό παρελθόν σε ένα ανώτερο επίπεδο, αλλά αντίστροφα, ο σοβιετικός Κρατικός Σοσιαλισμόςμοιάζει
να επαναλαμβάνει το αρχαίο Αυτοκρατορικό Πρόσωπο-Φετίχ της κρατικής
ιδιοκτησίας της παραγωγής, σε ένα επίπεδο που διαμεσολαβείται από το
διαφορικό φετιχισμό του Χρήματος και του Κεφαλαίου.Και ακριβώς με τον
ίδιο τρόπο, η Παρισινή Κομμούνα μοιάζει να επαναλαμβάνει σε ένα
ανώτερο επίπεδο τις μεθόδους των προκρατικών (ή αντι-κρατικών)
κοινωνιών, των αγρίων, που απέτρεπαν τη συγκεντροποίηση της εξουσίας σε
ένα και μόνο δεσποτικό Πρόσωπο, ένα συλλογικό Πατριάρχη του Κράτους, με
τους θεσμούς της αιρετότητας και της ανακλητότητας, της περιοδικής
εναλλαγής στα αξιώματα. Η Κομμούνα είναι ένα ημικράτος, γιατί αποτρέπει
τη συγκρότηση ενός κεντρικού Φετιχισμού στο πρόσωπο ενός Ηγέτη που
ενσαρκώνει τη κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και τη γενική
ιδιοποίηση των εργασιακών δυνάμεων. Και, ταυτόχρονα, η Κομμούνα
αποτρέπει τη συσσώρευση του χρήματος και του Κεφαλαίου, το διαφορικό
Φετιχισμό τους, καθορίζοντας μια κλίμακα μισθών που εμποδίζει τη μεγάλη
συγκέντρωση χρηματικού πλούτου, και περιορίζοντας την ιδιωτική
ιδιοκτησία γης, μηχανημάτων και εργασίας, άλλοτε απαλλοτριώνοντας,
άλλοτε κρατικοποιώντας.
Η ημι-κρατική Κομμούνα, όπως και οι προκρατικές κοινωνίες,
οι άγριοι του Πιέρ Κλάστρ, προαισθάνονται την ανάδυση του Κεφαλαίου και
του Κράτους, και σφυρηλατούν προληπτικούς μηχανισμούς εναντίον τους.
Αλλά ταυτόχρονα, η Κομμούνα, σε αντίθεση με τους αγρίους του Κλάστρ,
δεν προαισθάνεται απλώς τον ερχομό του Κράτους και του Κεφαλαίου, αλλά
έχει δει, έχει βιώσει την εκμετάλλευση από το Κράτος και το Κεφάλαιο.
Για αυτό και στήνει μια μετακρατική και αντικρατική Πολιτεία, που λειτουργεί με βάση το Νομαδισμό
των αιρετών και ανακλητών, απεδαφικοποιημένη-πολυεθνική, και δίχως
κυρίαρχο κώδικα, παρά μόνο μια αξιωματική που συνδέει τα κβάντα της
εργασίας του καθενός με τα κβάντα της επιθυμίας όλων
»Από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του»
»Από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του»
____________________________________________
Από:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου