Η Λοξή Φάλαγγα και στην Υπηρεσία της Πρωσσίας!

του Παντελή Καρύκα
Συγγραφέα – hellasforce.com

Ο Μέγας Φρειδερίκος και η Λοξή Φάλαγγα

Ο Πρωσικός Στρατός κατά τη διάρκεια των 42 ετών διακυβέρνησης από τον Φρειδερίκο, υπήρξε η τελειότερη στρατιωτική μηχανή του κόσμου. Ο ίδιος ο μεγάλος , σε κάθε επίπεδο, Πρώσος μονάρχης, υπήρξε και ο εμπνευστής του νέου στρατιωτικού δόγματος του στρατού του, το οποίο ανέσυρε από την αρχαία ελληνική ιστορία, της οποίας ήταν λάτρης.

Πριν ξεκινήσει για εκστρατεία το στράτευμα οργανώνονταν σε προσωρινούς σχηματισμούς μεγέθους ταξιαρχίας. Ο στρατός μετέπιπτε από σχηματισμό πορείας σε σχηματισμό μάχης σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 8χλμ. από τι προωθημένες εχθρικές θέσεις. Η συνήθης απόσταση ήταν αυτή των 5χλμ.αν και αργότερα μειώθηκε στα 1.000 με 1.500 μέτρα. Εξαρτάτο βέβαια και από τη μορφολογία του εδάφους και από το σχέδιο επίθεσης.

Αν διοικούσε ο ίδιος ο Φρειδερίκος τότε το σχέδιο ήταν απλό. Άμεση επίθεση! Η μορφή εκδήλωσης της επίθεσης ήταν αρχικά κλασική. Ο Πρωσικός Στρατός αναπτυσσόταν σε τρείς γραμμές μάχης – πρώτη, δεύτερη και εφεδρική- απέναντι από τον αντίπαλο και επιτίθονταν εναντίον του μετωπικά. Ο Πρωσικός Στρατός όμως υστερούσε αριθμητικά έναντι των αντιπάλων του και η επίτευξη αιματηρών επιτυχιών ήταν πέρα των δυνατοτήτων του. Μάχες όπως του Μόλβιτς ή της Πράγας ήταν το ίδιο επώδεινες για τον νικητή και τον ηττημένο.

Ο Φρειδερίκος αντιλήφθηκε ότι ήταν πολύ εύκολο να κερδίζει τέτοιες πύρρειες νίκες και να χάσει τελικά τον πόλεμο από έλλειψη ανδρών. Οι μονολιθικές, μετωπικές επιθέσεις με το σύνολο του στρατού κατά των οργανωμένων εχθρικών δυνάμεων κόστιζαν πολύ σε αίμα και δεν εξασφάλιζαν πάντα την επιτυχία.

Έπρεπε να ανακαλυφθεί μια νέα τακτική μάχης που θα επέτρεπε στους λιγοστούς Πρώσους να νικούν, με χαμηλό «κόστος» σε αίμα, τους πολυπληθέστερους εχθρούς τους. Ευτυχώς για τον ίδιο ο Φρειδερίκος ήταν λάτρης της πολεμικής ιστορίας και ιδιαίτερα της ελληνικής και της ρωμαϊκής. Βρήκε λοιπόν τη λύση που αναζητούσε επιστρέφοντας στο παρελθόν.

Αφού ο στρατός του υστερούσε αριθμητικά η μοναδική του πιθανότητα επιτυχίας ήταν να αποκτά τοπική αριθμητική υπεροχή, σε επιλεγμένα σημεία του μετώπου και κυρίως απέναντι από τα πλευρά της εχθρικής παράταξης. Με τον τρόπο αυτό το εχθρικό μέτωπο θα διεσπάτο και οι Πρώσοι θα είχαν την ευκαιρία να σαρώσουν τους αντίπαλους στρατούς αγκιστρώνοντας τους κατά μέτωπο και πλήττοντας τους στα πλευρά. Η τακτική αυτή της οικονομίας δυνάμεων και της απόκτησης τοπικής αριθμητικής υπεροχής ήταν φυσικά αρχαιοελληνική επινόηση, η περίφημη τακτική της Λοξής Φάλαγγας των Επαμεινώνδα και Πελοπίδα, των δύο Θηβαίων στρατηγών του 4ου αιώνα π.Χ.

Αυτή ήταν η λύση που κυριολεκτικά ξέθαψε ο Φρειδερίκος 2.000 χρόνια μετά. Με βάση την τακτική της λοξής φάλαγγας ο στρατός κινείτο παράλληλα στο εχθρικό μέτωπο και άρχιζε να μεταπίπτει σε σχηματισμό μάχης με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα. Ο όγκος των πρωσικών δυνάμεων συγκεντρώνονταν όσο το δυνατό κάθετα ως προς το ή τα εχθρικά πλευρά. Παράλληλα τμήματα ελαφρού πεζικού, ιππικού και πυροβολικού αγκίστρωναν το εχθρικό κέντρο. Σε πολλές περιπτώσεις ταξιαρχίες πεζικού γραμμής και βαρέως ιππικού στάθμευαν πίσω από τα ελαφρά τμήματα, σε μια προσπάθεια παραπλάνησης του αντιπάλου σχετικά με το ακριβές σημείο εκτόξευσης της πρωσικής επίθεσης. Ο στρατός εξακολουθούσε να αναπτύσσετε για μάχη σε τρείς γραμμές. Η πρώτη και η δεύτερη σχηματίζονταν από τον ίδιο αριθμό ταγμάτων και ιλών. Η πρώτη γραμμή μάχης απείχε από τη δεύτερη μεταξύ 200 (συνήθως) και 500 μέτρων

Η τρίτη εφεδρική γραμμή αποτελείτο από λίγα τάγματα πεζικού και μερικές ίλες ελαφρού ιππικού. Η όλη διάταξη μάχης θύμιζε πολύ έντονα την αντίστοιχη του Βυζαντινού Στρατού. Σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως μετά το 1760, τα τάγματα της δεύτερης γραμμής δεν αναπτύσσονταν σε σχηματισμό γραμμής, αλλά σε σχηματισμό φάλαγγας, ώστε να είναι σε θέση να καλύψουν ταχύτερα και το παραμικρό ρήγμα που τυχόν θα δημιουργείτο στην πρώτη γραμμή.

Αμέσως μόλις ο στρατός λάμβανε τη διάταξη μάχης του τρείς βολές πυροβόλων έδιναν το σύνθημα έναρξης της μάχης. Αμέσως μετά το σύνολο του βαρέως πυροβολικού άνοιγε πυρ κατά των εχθρικών θέσεων και συγκέντρωνε τα πυρά του κατά επιλεγέντων σημείων στηρίγματος του εχθρού ή κατά προεπιλεγμένων σημείων του εχθρικού μετώπου εναντίον των οποίων θα εξαπολύονταν η επίθεση. Ακριβώς κατά του πρό-επισημασμένου αυτού σημείου της εχθρικής παράταξης θα εξαπολύονταν, μετά την προπαρασκευή του πυροβολικού και η επίθεση τμήματος των πρωσικών δυνάμεων.

Τα λοιπά πρωσικά τμήματα θα αγκίστρωναν απλώς τις απέναντι τους εχθρικές μονάδες, χωρίς να εμπλέκονται αποφασιστικά μαζί τους. Με τον τρόπο αυτό ακόμα και αν η επίθεση αποτύγχανε, το μεγαλύτερο μέρος του στρατού θα ήταν σε θέση να οπισθοχωρήσει με ασφάλεια. Με τον τρόπο αυτό ο μικρός Πρωσικός στρατός πέτυχε περιφανείς νίκες, όπως του Λόιτεν, το 1757, όπου με 35.000 άνδρες, ο Φρειδερίκος, διέλυσε μια σχεδόν τριπλάσια εχθρική στρατιά.