Υπάρχει πιθανότητα η καινοτομία, η οποία ως κινητήριος μοχλός επί αιώνες ολόκληρους οδήγησε την ανθρωπότητα στην ευημερία, να τείνει προς εξάλειψη; Ορισμένοι προβληματίζονται ότι οι «εύκολες ανακαλύψεις» στην επιστήμη και την τεχνολογία έχουν ήδη υλοποιηθεί και ολοένα δυσκολότερα θα συμβαίνουν νέες. Είναι κάτι που μπορεί να γίνει πιστευτό; Η ιδέα αυτή μοιάζει να μη γίνεται εύκολα αντιληπτή, δεδομένου του φρενήρους ρυθμού των καινοτομιών στη Σίλικον Βάλεϊ ή της σταθερής ροής νέων ανακαλύψεων στην επιστήμη. Οι ερευνητές στην Καλιφόρνια, λόγου χάριν, προσφάτως ανακάλυψαν σταθερό υλικό το οποίο ακόμη και όταν εκτίθεται στο ήλιο, ψύχεται σχεδόν κατά 9 βαθμούς Φαρενάιτ κάτω από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Ισως να ανοίγει τον δρόμο για νέο κύμα τεχνολογικών ανακαλύψεων στην ψύξη. Λέγοντας κάτι τέτοιο, η φύση της καινοτομίας φαίνεται, όντως, πως αλλάζει.
Αναλύοντας δεδομένα ευρεσιτεχνίας και εμπορικών σημάτων στις ΗΠΑ τα τελευταία 200 χρόνια, παραδείγματος χάριν, καθίσταται εμφανές ότι παρά το γεγονός πως δεν έχει απαραιτήτως επιβραδυνθεί η καινοτομία, ωστόσο δεν έχει τόσο θεμελιώδη και ριζοσπαστικό χαρακτήρα. Εξετάζοντας τους κώδικες που αντιστοιχούν σε ένα φάσμα τεχνολογιών, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στην εκάστοτε ευρεσιτεχνία/πατέντα, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι υπάρχει ένα εντυπωσιακό μοντέλο. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα ο αριθμός συγκεκριμένων τεχνολογικών κωδίκων αυξήθηκε πολύ. Οι εφευρέτες έκαναν θεμελιώδεις ανακαλύψεις στη βασική χημεία, την ηλεκτρική ενέργεια και τη θερμοδυναμική. Ανακάλυψαν τη διατήρηση της ενέργειας, έμαθαν πώς να κατασκευάζουν μπαταρίες και διαπίστωσαν ότι τα φυτά αποτελούνται από κύτταρα.
Μετά το 1870 η έμφαση της καινοτομίας μετατοπίστηκε προς το να επινοήσει νέους τρόπους προκειμένου να συνδυάσει παλιότερες ανακαλύψεις. Ο λαμπτήρας πυρακτώσεως, λόγου χάριν, απαιτούσε την τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την τεχνολογία κατασκευής λεπτότατων καλωδίων και λεπτεπίλεπτων γυάλινων λαμπτήρων, οι οποίοι εμπεριείχαν αδρανή αέρια. Η αύξηση στον αριθμό των τεχνολογικών κωδίκων επιβραδύνθηκε και η ροή νέων ανακαλύψεων συνεχίστηκε γρήγορα. Από το 1970 η επικράτηση αυτού που οι ερευνητές ονομάζουν «καινοτομία ευρείας βάσης» έχει υποχωρήσει. Τέτοιες ανακαλύψεις αποτελούσαν σχεδόν το 50% όλων των νέων πατεντών έως και το 2010 εν συγκρίσει με το 70% των δεκαετιών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνεπώς, υπάρχει η νόμιμη αίσθηση ότι όλες οι καινοτομίες που παράγονται στη Σίλικον Βάλεϊ δεν είναι τόσο δημιουργικές όσο εκείνες του 1950, λόγου χάριν.
Με όλα αυτά φαίνεται πως, τουλάχιστον σε γενικές γραμμές, δικαιώνονται ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Γκόρντον και αρκετοί άλλοι, οι οποίοι επισημαίνουν ότι η επανάσταση στην τεχνολογία της πληροφορίας δεν έχει τον ίδιο σημαίνοντα αντίκτυπο με τον σιδηρόδρομο, την ηλεκτρική ενέργεια, τις υδραυλικές εγκαταστάσεις ή τη βιομηχανία των πετρελαιοειδών. Τι θα γίνει, εάν η καινοτομία κατευθυνθεί σε μια πλήρως διαφορετική νέα κατεύθυνση; Τα τεχνολογικά επιτεύγματα σε μεγάλο βαθμό, από το πετρέλαιο στους σούπερ ημιαγωγούς και στους συνθετικούς ιστούς συκωτιού, που κατασκευάζονται με τρισδιάστατο εκτυπωτή, έχουν προέλθει από το να επηρεάσουμε και να ελέγξουμε πώς τα άτομα, τα μόρια ή τα κύτταρα αλληλεπιδρούν. Ενας ολόκληρος κόσμος πιθανοτήτων ενδεχομένως να βρίσκεται κάπου αλλού, ειδικά στο κοινωνικό πεδίο, στο να μάθουμε να διαχειριζόμαστε και να επεκτείνουμε τις ανθρώπινες αντιδράσεις.
MARK BUCHANAN / BLOOMBERG
www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου